tətbiqi sözü azərbaycan dilində

Texniki elmlər — Texnikanın özünü və ya onun inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən hadisələri tədqiq edən elmlər məcmusu. Texniki elmlərin inkişafına qədim dövr mühəndislərindən Arximed, Heron, Papp, Leonardo da Vinçi və başqaları böyük töhfə vermişlər. İlk texniki elmlərdən biri fizika və arxitektura elmləri daxilində öyrənilən mexanika elmi olmuşdur. Sənayedə inqilabın baş verməsi ilə texnika və texnologiyanın akademik səviyyədə öyrənilməsinə tələbat yarandı. Texniki elmlərin tədrisi ilə məşğul olan belə təhsil müəssisələrindən biri 1794-cü ildə əsası qoyulan Qaspar Monjanın Politexnik məktəbi olmuşdur. Bununla da kütləvi şəkildə mühəndis biliklərinə yiyələnmək dövrü başladı. Bu da XIX əsrdə elektrotexnikanın, XX əsrdə isə radiotexnikanın, kosmonavtikanın, robot texnikasının yaranması və inkişaf etdirilməsinə gətirib çıxarıblar. Tətbiqi elmlər bir və ya bir neçə təbiət elmləri sahəsindəki elmi biliklərin praktikada yaşanan problemlərinin həllindəki istifadəsinə verilən addır. Mühəndislik elmləri tətbiqi elmlərin ən yaxşı nümunələridir. Tətbiqi elmlər texnologiya üçün çox vacib bir sahədir.

Tətbiqi fizika müəyyən texnoloji və ya praktiki məqsədə çatmaq niyyəti ilə fiziki obyektlər haqqında biliklərin istifadəsidir. Həmçinin fizika və mühəndislik arasında körpü və ya əlaqə olaraq hesab edilir. "Tətbiqi" ifadəsi tədqiqatçıların motivasiyası və münasibəti və fəaliyyətdən təsirlənə biləcək texnologiya və ya elmlə əlaqənin təbiəti kimi amillərin incə kombinasiyası ilə "saf"dən fərqlənir. Tətbiqi fizika fundamental həqiqətlərə və fiziki elmlərin əsas anlayışlarına söykənir, lakin elmi prinsiplərin praktik cihazlarda və sistemlərdə istifadəsi və fizikanın elmin digər sahələrində tətbiqi ilə əlaqədardır. Tətbiqi fizika müəyyən mənada mühəndislikdən fərqlənir; tətbiqi fizik bir şey dizayn etmir, əksinə yeni texnologiyaların inkişafı və ya mühəndislik probleminin həlli məqsədi ilə fizika tədqiqatları aparır. Bu yanaşma tətbiqi riyaziyyata olan yanaşma ilə oxşardır. Tətbiqi fiziklər də elmi tədqiqatlar üçün fizikanın istifadəsi ilə maraqlanırlar. Məsələn, sürətləndirici fizikası sahəsi yüksək enerji toqquşdurucularının dizaynını və inşasını təmin edən mühəndislərlə işləməklə nəzəri fizikadaki tədqiqatlara töhfə verə bilər.

Tətbiqi proqramlar və ya Tətbiqi proqram paketi (TPP) – istifadəçinin müəyyən sinif məsələlərini həll etmək üçündür. == Tətbiqi proqramların funksiyaları == Tətbiqi proqramlar istifadəçinin aşağıda göstərilən işlərini yerinə yetirir: Mətnlərin emalı (Lexicon, ChiWriter, Microsoft Word, LibreOffice Writer və s.) Elektron cədvəllərin emalı (Microsoft Excel, LibreOffice Calc və s.) Verilənlər bazasının idarəsi (FoxPro, Paradox, Microsoft Access, LibreOffice Base və s.) Kommunikasiya (Internet Explorer, Netscape Communicator) İdarəetmənin avtomatlaşdırılması-Avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemləri (Market Manager və b.) Multimedia (Windows Media Player və b.) Simulyasia (modelləşdrmə) Treyninq Texniki servis Tərcümə (Dilmanc) DiaqnostikaQeyd olunan funksialar tətbiqi proqramların "bacardığı" işlərdən yalnız bir hissəsidir. == Ədəbiyyat == Ə.M.Abbasov, M.A.Camalbəyov və b. "Market Manager" İdarəetmə sistemi. Elmi-metodik vəsait.- "İqtisad Universiteti" nəşriyyatı. Bakı, 2002, 156 s. Hesablama maşınları və kompüterlər haqqında ümumi məlumat, R.Q. Ələkbərov, t.e.n., AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu. Соломенчук В.Г. Аппаратные средства персональных компьютеров – СПБ.: БХВ –Петербург, 2003 – 512с.

== Dekorativ — tətbiqi sənət == bu sənətə el arasında "xalq sənəti" də deyirlər. Bu sənətin xalçaçılıq, batik (kəlağayı), qobelen, dulusçuluq (keramika), toxuma və bədii tikmə, zərgərlik, bədii şüşə, bədii oyma (ağac, metal, daş, sümük üzərində oyma) və digər növləri vardır. Dekorativ -tətbiqi sənət, həmçinin bədii sənətin müxtəlif növlərini əhatə edir. Onların arasında döymə sənəti və zərgərlik, metal üzərində işləmələr, ağac, daş və sümük üzərində oyma naxış, xalçaçılıq, hörmə sənəti, ornamental toxuculuq və basmanaxış, toxuma və bədii tikmələr və bir çox digərlərini göstərə bilərik. == Xalçaçılıq == Azərbaycan xalçaçılıq sənəti — bədii yaradıcılığın xalqın mənəvi həyatı və məişəti ilə sıx bağlı çoxəsrlik ənənələri olan ən maraqlı sənətdən biridir. Azərbaycanda Qarabağ, Qazax, Gəncə, Təbriz, Şirvan, Abşeron və Quba kimi böyük xalçaçılıq məktəbləri olub. == Batik == Qədim sənət növü olub, kəlağayı mənasını verir. Kəlağayı — ipək sapdan toxunmuş dördkünc formalı qadın baş örtüyüdür. Azərbaycanın qərb zonasında buna "çarqat" da deyilir. Kəlağayı istehsalı Azərbaycanda qədimdən məlumdur.

Tətbiqi proqramlaşdırma interfeysi (ing. application programming interface, API) - kompüterin əməliyyat sistemi vasitəsilə həyata keçirilən aşağı dərəcəli servis funksiyalarını tələb edən və yerinə yetirən proqramlar toplusu. Tətbiqi proqram iki növ məsələləri yerinə yetirir: birincisi, aparılan işlərlə bağlı olan məsələləri, məsələn, sənədə və ya elektron cədvələ daxil edilən mətnin, yaxud ədədlərin emalını; ikincisi, müşayiət sahəsinə aid məsələləri: məsələn, faylların idarə olunmasını və informasiyanın ekrana çıxarılmasını. Müşayiətlə bağlı bu işləri kompüterin əməliyyat sistemi yerinə yetirir, API isə tətbiqi proqramların əməliyyat sistemi ilə qarşılıqlı əlaqəsini təmin edir: bu interfeys sistem səviyyəli hansı məsələni və nə vaxt yerinə yetirməyi əməliyyat sisteminə göstərməyə imkan verir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Dilçilikdə riyazi metodların tətbiqi - Müasir dövrdə riyazi metodların elmin müxtəlif sahələrinə tətbiqi artıq böyük vüsət almışdır. Riyazi metodların dilçilikdə tətbiqi ilk baxışdan təəccüb doğura bilər ki, riyaziyyat ilə dilin nə əlaqəsi ola bilər. Lakin dil sisteminə dərindən yiyələndikdə artıq bu fikrin yanlış olduğu sübut olunur. Xüsusilə, iltisaqi dillərin tətqiqində bu əlaqə özünü açıq-aşkar hiss etdirir. Dilçilik ədəbiyyatından məlumdur ki, riyaziyyatın dilçiliyə tətbiqi XX əsrin 50-ci illərindən başlanmışdır. A.V.Qladkiy “Dilçilikdə və digər humanitar elmlərdə dəqiq və riyazi metodların tətbiqi” adlı məqaləsində , qlossematik məktəbin nümayəndələrindən tutmuş müasir dövrdəki alimlərin, o cümlədən, V.A.Kolmoqorov, V.A.Uspenski, A.A.Zaliznyak, J.A.Melçuk, Y.S.Martemyanov, B.V.Suxotinin və s. kimi dilçilər əsərlərində dəqiq və riyazi metodların istifadəsini açıqlamışlar. == Riyazi metodlar == Ümumiyyətlə, elmdə obyektiv aləmin dərk edilməsi, onun qanun mexanizminin insan beynində inikası yollarını araşdırmaq üçün xüsusi metod – dərk edilmə metodundan istifadə edilir. Dərk edilmə metoduna şərti olaraq üç meyarla yanaşılır: Didaktik-materialist metod. Bu metod bütün elmi və dərketmənin üslubi olub, təbii varlığın öyrənilməsinə yönəlmişdir .

Sakarya Tətbiqi Elmlər Universiteti, (Türk: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi) - 18 May 2018-ci il tarixli Rəsmi Qəzetdə dərc edilmiş Fərman Qanunu ilə quruldu. Universitetdə 1 institut, 8 fakültə, 1 kollec və 15 peşə məktəbi var. Bu bölmələr universitet qurulmazdan əvvəl Sakarya Universitetinə bağlı idi. Məktəbin əsas məqsədi normal universitetlərlə müqayisədə praktik peşə təhsili verməkdir. Ayrıca məktəb Türkiyədə olan iki Tətbiqi Elmlər Universitetindən biridir. == Akademik şöbələr == === İnstitutlar === Lisansüstü Təhsil İnstitutu === Fakültələr === İdman Elmləri Fakültəsi Texnologiya fakültəsi Turizm Fakültəsi Ali Fuat Paşa Əkinçilik Elmləri və Texnologiyaları Fakültəsi Qərb Qaradəniz Dəniz Elmləri Fakültəsi Sağlamlıq Elmləri Fakültəsi Nəqliyyat və Logistika Fakültəsi Tətbiqi Elmlər Fakültəsi === Kolleclər === Xarici Dillər Məktəbi === Meslek Yüksekokulları === Sakarya (Adapazarı) Peşə Məktəbi Akyazı Peşə Məktəbi Arifiye Peşə Məktəbi Ferizli Peşə Məktəbi Geyve Peşə Məktəbi Hendek Peşə Məktəbi Karasu Peşə Məktəbi Kaynarca Seyfəddin Səlim Peşə Məktəbi Pamukova Peşə Məktəbi Sapanca Peşə Məktəbi Sapanca Turizm Peşə Məktəbi Karapürçek Peşə Məktəbi Kocaali Peşə Məktəbi Taraklı Peşə Məktəbi Söğütlü Peşə Məktəbi == Professional Tətbiq İdarəetmə Sistemi (MUYS) == Peşəkar təcrübələri idarə etmək üçün məktəbin yaratdığı sistem sayəsində peşə məktəbləri üçün 3 + 1 və fakültələr üçün 7 + 1 təhsil modeli tətbiq olunur. Bundan əlavə, sistem tələbələrə iş imkanlarını təmin etməyə kömək edir.

Savoniya Tətbiqi Elmlər Universiteti — Finlandiyanın ən böyük universitetlərindən biri. Bu ali təhsil müəssisəsi politexnik statusunu daşıyır. == Tarixi və fəaliyyəti == Altı müstəqil institutun və akademiyanın birləşməsi yolu ilə 1992-ci ildə yaradılmış universitet aparıcı mövqeyə malikdir. Savoniya Tətbiqi Elmlər Universitetində təlim özündə praktik bacarıqlarla nəzəri bilikləri birləşdirir. Tədris prosesi mühazirələr, layihə və laboratoriya işləri, seminarlar, həmçinin tədqiqatlar kimi müxtəlif növ təlim istiqamətlərini əhatə edir. Tələbə özü üçün tədris planını müəyyən edir. Proqramlar baza, peşəkar təhsil, təcrübədən və diplom yazılışından ibarətdir. Bu gün universitetdə 6500 tələbə təhsil alır. Universitet tələbələrə yeddi sahə üzrə təhsil alma imkanını təklif edir: texnologiya, kommunikasiya və nəqliyyat (elektronika, informasiya texnologiyaları, yanğın təhlükəsizliyi, ağac emalı, tikinti, elektrotexnika, ekotexnologiyalar, avtomatlaşdırma, maşınqayırma,); təbiət elmləri; sosial elmlər, biznes və idarəetmə (beynəlxalq idarəetmə, maliyyə, marketinq, idarəetmə, maliyyə idarəetməsi); mədəniyyət (musiqi, xoreoqrafiya təhsili, dizayn); təbii resurslar və ətraf mühit (kənd təsərrüfatı); turizm və mehmanxana biznesi (mehmanxana və restoran biznesi); sosial xidmətlər, səhiyyə və idman (tibb işi, sosial iş, bioanalitika, fizioterapiya, stomatoloji gigiyena).Ali təhsil müəssisəsində tədris prosesi fin və ingilis dillərində aparılır. Bakalavriatura təhsil pilləsində abituriyentlərə 30 proqram təklif edilir, əksəriyyəti fin dilində öyrədilir və yalnız 4 proqram ingilis dilində keçirilir.

Simsiz tətbiqi proqram protokolu və ya Naqilsiz Qoşulma Protokolu - (ing. Wireless Application Protocol — abbr. WAP) — mobil telefonları, peycerləri və başqa daşınan qurğuları e-poçt və mətn əsaslı veb-səhifələrə təhlükəsiz giriş ilə təmin etmək üçün standart. == Tarixi == 1995-ci ildə Unwired Planet şirkəti (sonra Phone.com və ən sonda Openware adlandı) CDMA və s. bu tip əlaqə şəbəkələri üçün HDML (Handheld Device Markup Language) dilinin bazasında yaradılmış bir protokol təklif edir.WAP (Wireless Application Protocol) haqqında ilk söhbətlər mobil bazarın liderlərindən olan Ericsson, Motorola və Nokia şirkətləri və bu problemin əsasını qoyan Unwired Planet şirkəti 1997-ci ildə birləşib WAP Forum yaratmaq qərarına gəldikdən sonra yayılmağa başlayır. 1998-ci ilin yanvarında WAP Forum (www.wapforum.org Arxivləşdirilib 2006-06-10 at the Wayback Machine) təsis edilir. XX əsrin sonunda mobil əlaqə və internet kimi fenomenləri birləşdirmək ideyasını hamı alqışla qarşılayır. Yarım il ərzində bir çox irihəcmli mobil şəbəkə və telefon sahəsində çalışan şirkətlər bu layihənin iştirakçıları oldular. Hal-hazırda 500-dən çox şirkət bu konsorsiuma üzvdür. 1998-ci ilin may ayında ilk WAP – v1.0 redaksiyası işıq üzü görür.

Azərbaycan SSR tətbiqi incəsənət ustası (azərb-kiril. Азәрбајҹан ССР тәтбиги инҹәсәнәт устасы) — 7 may 1960-cı ildə təsis edilmiş fəxri ad. Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən Azərbaycan SSR-də tətbiqi incəsənətin inkişafında xüsusi xidmətləri olan ən tətbiqi incəsənət xadimlərinə verilirdi. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Азәрбајҹан ССР ганунлары вә Азәрбајҹан ССР Али Совети Рәјасәт Һеј'әтинин фәрманлары мәҹмуәси. 1938–1963-ҹү илләр (az.). Б.: Азәрбајҹан ССР Али Советинин нәшри. 1963. 558 сәһ.

Pure and Applied Chemistry Almaniyada mərkəzi yerləşən Beynəlxalq Fundamental və Tətbiqi Kimya İttifaqı adından Valter de Qrüyter tərəfindən aylıq nəşr olunan elmi jurnaldır. Jurnalda Kimya ilə əlaqəli materiallar dərc olunur.

Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu — elmi tədqiqat institutu. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxildir. Direktor: AMEA-nın müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Misir Cumayıl oğlu Mərdanov == Tarixi == 1959-cu il – Azərbaycan SSR EA Fizika və Riyaziyyat İnstitutunun riyaziyyat şöbəsinin əsasında müstəqil Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu yaradılmışdır. (Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1959-cu il 27 aprel tarixli 319 №-li qərarı, Azərb. SSR Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin iclasının 11 №-li protokolu, 06 may 1959-cu il.). 1959-cu ildə İnstitutda 5 şöbə: funksional analiz, funksiyalar nəzəriyyəsi, diferensial və inteqral tənlikləri, təqribi analiz, elastikiyyət nəzəriyyəsi şöbələri və hesablama mərkəzi fəaliyyət göstərirdi. Bu istiqamətlərin yaranması və inkişafında məşhur alimlər M.V.Keldış, M.A.Lavrentyev, İ.N.Musxelişvili, İ.Q.Petrovski, S.L.Sobolev, Gelfand, S.N.Bernşteyn və A.İ.Maltsev böyük rol oynamışlar. Ünvan: AZ1141, Azərbaycan Respublikası, Bakı ş., B.Vahabzadə küç., 9 == Direktorlar == akad. Zahid İ.Xəlilov (1959; 1967–1974); akad. İbrahim İ.İbrahimov (1959–1963); 1963–1967-ci illərdə professor Həşim Ağayev RMİ-də direktor vəzifəsini əvəz etmişdir.

Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi — Bakı Dövlət Universitetinin ən müasir fakültələrindən biri. == Haqqında == Kompüter elmləri və İnformatika müəllimi ixtisasları üzrə yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlayan, yüksək elmi və texniki bazası olan Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi 45 ildən artıqdır ki, fəaliyyət göstərir. Fakültədə 18 professor və elmlər doktoru (onlardan ikisi AMEA-nın həqiqi, biri isə müxbir üzvüdür), 52 dosent və elmlər namizədi çalışır. Fakültənin 4 müasir kompüter sinfi var. Fakültədə elmi-pedoqoji kadrların hazırlanmasına xüsusi fikir verilir. Fakültənin hal-hazırda 16 ixtisas üzrə 130 magistrantı,11 doktorantı və 8 dissertantı var. Fakültədə müntəzəm olaraq elmi seminarlar fəaliyyət göstərir və bu seminarlarda yalnız fakültə əməkdaşları deyil, eyni zamanda digər fakültə və elmi-tədqiqat müəssisələrinin əmkdaşları da iştirak edirlər. Fakültə əməkdaşları aldıqları elmi nəticələri ölkəmizdə və eləcə də xarici ölkələrdə nəşr edilən elmi jurnallarda çap etdirir, müxtəlif elmi konfranslarda məruzələrlə çıxışlar edirlər. == Kafedralar == Tətbiqi riyaziyyat kafedrası; Riyazi fizika tənlikləri kafedrası; İnformasiya texnologiyaları və proqramlaşdırma kafedrası; Riyazi kibernetika kafedrası; Optimallaşdırma və idarəetmə kafedrası; Əməliyyatlar tədqiqi və ehtimal nəzəriyyəsi kafedrası; Iqtisadi kibernetika kafedrasi; Tətbiqi analizin riyazi üsulları kafedrası; İnformatika kafedrası. == Təhsil == === Bakalavr === Komüter elmləri İnformatika müəllimi İnformasiya təhlükəsizliyi === Magistratura === Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika Əməliyyatlar tədqiqi və sistemli təhlil Riyazi kibernetika Riyazi fizika Optimallaşdırma və optimal idarəetmə Hesablama diaqnostikası Diskret sistemlər Mürəkkəb sistemlərin ehtimal və statistik metodlarla təhlili Sistem proqramlaşdırılması Riyazi modelləşdirmə İqtisadi fəaliyyətin riyazi və informasiya təminatı Kompüter sistemlərinin və şəbəkələrinin proqram təminatı Optimal idarəetmənin riyazi-iqtisadi üsulları İnformatika İnformasiya sistemləri İdarəetmənin informasiya texnologiyaları Tətbiqi riyaziyyat\ == Fakültənin beynəlxalq əlaqələri == Fakültənin əməkdaşlıq etdiyi universitetlər: Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsinin Moskva, Sankt-Peterburq, Novosibirsk, Rostov, Kiyev, Belarus, Tbilisi, Riqa Dövlət Universitetləri, RF EA-nın Steklov adına Riyaziyyat İnstitutu, RF EA-nın Sibir şöbəsinin Riyaziyyat İnstitutu, Moskva Energetika İnstitutu, Voronej Pedoqoji İnstitutu, Ukrayna EA-nın Kibernetika İnstitutu, Ukrayna Riyazi maşınların və sistemlərin problemləri İnstitutu, Ukraynanın Vinnitsa Texniki Universiteti, Belarus Riyaziyyat İnstitutu, həmçinin ABŞ, Almaniya, İtaliya, Böyük Britaniya, Fransa, Çexiya, İsrail, Türkiyə, İran Universitetləri ilə əlaqələri mövcuddur.

Beynəlxalq Nəzəri və Tətbiqi Fizika İttifaqı ing. International Union of Pure and Applied Physics,fizika ilə məşğul olan beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatıdır. Elm üzrə Beynəlxalq şuranın üzvüdür. Beynəlxalq Nəzəri və Tətbiqi Fizika İttifaqının hədəfləri: fizikanın ümumdünya inkişafına,kömək fizika sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın dəstəyi, bəşəriyyətin problemlərinin həlli üçün fizikanın tətbiqi.

Beynəlxalq Nəzəri və Tətbiqi Kimya İttifaqı (İYUPAK, ing. International Union of Pure and Applied Chemistry, IUPAC) — kimya sahəsində tərəqqiyə dəstək verən beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatı. Milli təşkilatlardan ibarətdir. Kimyəvi elementlərin adlandırılması və standartlarının hazırlanması üzrə nüfuzlu təşkilat hesab edilir. Elm üzrə Beynəlxalq Şuranın üzvüdür (ing. International Council for Science, ICSU). == Tarixi == 1919-cu ildə yaradılıb.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən 2009-cu ilin fevral - dekabr aylarında "I Ümumrespublika Dekorativ-tətbiqi sənət Festivalı" keçiriləcək.Festivalın kçeirilməsində məqsəd qədim tarixi köklərə və zəngin ənənələrə malik Azərbaycan dekorativ-tətbiqi sənətinin müasir dövrdə inkişafı, respublikada gedən bədii yaradıcılıq proseslərinin, qazanılan uğurların, geniş ictimaiyyətə təqdim olunması, istedadlı gənclərin, yüksək sənət meyarlarına cavab verən dekorativ-tətbiqi sənət əsərlərinin aşkarlanmasıdır. Festival respublikanın bütün şəhər və rayonlarını əhatə etməklə beş regional mərkəzdə – Gəncə, Naxçıvan, Lənkəran, Şəki, Xaçmaz şəhərlərində təşkil ediləcək.

Azərbaycan müasir tətbiqi sənət ustaları sənədli filmi rejissor Qəni Cavidan tərəfindən 2003-cü ildə çəkilmişdir. "Bravo" studiyasında istehsal edilmişdir. Film Azərbaycanın müasir tətbiqi sənətinin müxtəlif növlərindən və onun sənətkarlarından bəhs edir. == Məzmun == Film Azərbaycanın müasir tətbiqi sənətinin müxtəlif növlərindən və onun sənətkarlarından bəhs edir.

Tətbiqi riyaziyyat — riyazi metodların müxtəlif sahələrdə, o cümlədən fizika, mühəndislik, tibb, biologiya, biznes, kompüter elmləri və sənayedə tətbiqi. Beləliklə, tətbiqi riyaziyyat riyazi elmlə ixtisaslaşdırılmış biliyin birləşməsidir. "Tətbiqi riyaziyyat" termini, həmçinin riyaziyyatçıların riyazi modelləri formalaşdıraraq və öyrənərək praktiki problemlərin üzərində işlədiyi peşə ixtisasını təsvir edir. Keçmişdə praktiki tətbiqlər riyazi nəzəriyyələrin (hansı ki, sonralar mücərrəd anlayışların öyrənildiyi xalis riyaziyyatda araşdırma mövzusu olmuşdur) inkişafına təkan vermişdir. Beləliklə, tətbiqi riyaziyyatın fəaliyyəti xalis riyaziyyatdakı tədqiqatlarla sıx bağlıdır. == Tarixi == Tarixən tətbiqi riyaziyyat, əsasən, tətbiqi təhlildən, xüsusən də, diferensial tənliklərdən; aproksimasiya nəzəriyyəsindən və tətbiqi ehtimaldan ibarət olmuşdur. Riyaziyyatın bu sahələri Nyuton fizikası ilə birbaşa əlaqəlidir və əslində, riyaziyyatçılar və fiziklər arasındakı aydın fərq 19-cu əsrin ortalarına qədər kəskin şəkildə vurğulanmamışdır. Bu tarix Amerika Birləşmiş Ştatlarına pedaqoji bir miras buraxmışdır: 20-ci əsrin əvvəllərinə qədər klassik mexanika kimi fənlər Amerika universitetlərinin əksəriyyətində Fizika kafedralarında yox, Tətbiqi Riyaziyyat kafedralarında öyrədilmişdir və axışqanlar mexanikasının hələ də Tətbiqi Riyaziyyat kafedralarında keçilməsi hallarına rast gəlinir. İndi maliyyə riyaziyyatı universitetlərdəki Riyaziyyat kafedralarında tədris olunur və bütövlükdə, tətbiqi riyaziyyatın bir qolu hesab olunur. Mühəndislik və kompüter elmləri kafedraları ənənəvi olaraq tətbiqi riyaziyyatdan istifadə edir.

Tətbiqi sosiologiya — konkret şəraitdə mütərəqqi sosial dəyişmələrin həyata keçirilməsinə istiqamətlənmiş, elmi cəhətdən kifayət qədər əsaslandırılmış proqnozlar, tövsiyələr işləyib hazırlayan elm sahəsidir. Bəşər tarixinin bütün mərhələlərində insanların yaşayıb,fəaliyyət göstərdikləri cəmiyyətin dərk edilməsinə və ona münasibət göstərilməsinə tələbatı təbiidir. == Sosiologiyanın predmeti == Sosiologiya yunan dilində “societas” (cəmiyyət) və yunanca “loqos” (söz, təlim) sözlərinin birləşməsindən meydana gələrək ən ümumi mənada cəmiyyət haqqında elm deməkdir. Bəşər tarixinin bütün mərhələlərində insanların yaşayıb, fəaliyyət göstərdikləri cəmiyyətin dərk edilməsinə və ona münasibət göstərilməsinə tələbatı təbiidir Sosiologiyanın predmetinə çoxlu sayda müxtəlif sosial hadisələr aid edilir: cəmiyyətlə şəxsiyyət arasında, millətlər, siniflər, nəsillər, digər sosial birliklər arasında münasibətlər yalnız ictimai - siyasi, mənəvi sahələr tədqiq edilməklə başa düşülə bilər. == Sosiologiyanın hissələri == Sosiologiya elmi iki bərabər hissədən: nəzəri və tətbiqi hissələrdən ibarətdir. === Nəzəri hissə === Nəzəri sosiologiya sosial proseslərin qanunauyğunluqlarını aşkara çıxarır. Nəzəri tədqiqatlar həmin qanunları daha adekvat əks etdirdikdə qiymətlidir. Nəzəri sosiologiya sosial gerçəklik barəsində biliklərin formalaşması, sosial inkişaf proseslərinin izahı və dərk olunması, sosioloji tədqiqatların metodologiyası və metodlarının işlənib hazırlanması ilə bağlı olan elmi problemləri həll edir. İşlənib hazırlanan nəzəriyyələr, konsepsiyalar iki başlıca suala cavab verməlidir: nə dərk olunur və necə dərk olunur? === Tətbiqi sosiologiya === Tətbiqi sosiologiya elə problemləri öyrənir ki, onlar sosial gerçəkliyin yenidən qurulması ilə, sosial proseslərə məqsədyönlü təsir göstərməyin yollarını, vasitələrini araşdırmaqla bağlıdır.

Tətbiqi dilçilik - nəzəri dilçiliklə yanaşı, dilçilik elminin bir sahəsidir. Dilin öyrənməsi ilə bağlı təcrübi məsələlərin həllində, eləcə də digər sahələrdə linqvistik nəzəriyyənin təcrübi istifadəsi ilə bağlı elmdir. == Tarixi == Tətbiqi dilçilik ənənəsi qismən 1950-ci illərin sonlarında generativ dilçiliyin yaranması ilə dilçilikdə diqqətin azalmasına reaksiya olaraq özünü büruzə vermişdir və həmişə sosial məsuliyyətli rolunu qoruyub saxlamışdır. Tətbiqi dilçilik sahəsi Avropa və ABŞ-da başlasa da, bu sahə beynəlxalq kontekstdə sürətlə inkişaf etmişdir. Tətbiqi dilçilik ilk növbədə dilçiliyə əsaslanan prinsipləri və təcrübələri əhatə edirdi. 1960-cı illərdə isə tətbiqi dilçilik dilin qiymətləndirilməsi, dil siyasəti və ikinci dilin mənimsənilməsini əhatə edəcək şəkildə genişləndirilmişdir. Artıq 1970-ci illərdə tətbiqi dilçilik nəzəri dilçilikdən daha çox problem yönümlü sahəyə, o cümlədən real dünyada dil problemlərinin həllində mühüm rol oynayan sahəyə çevrilmişdir. 1990-cı illərdə tətbiqi dilçilik tənqidi tədqiqatları və çoxdilliliyi əhatə edəcək şəkildə genişlənmişdir. Tətbiqi dilçilikdə aparılan tədqiqatlar “dilin əsas məsələ olduğu real dünya problemlərinin nəzəri və empirik tədqiqinə” keçmişdir. ABŞ-da tətbiqi dilçilik də struktur dilçilikdən gələn fikirlərin tətbiqi kimi dar çərçivədə başlamışdır.

Veb tətbiqi (ing. web application) — veb brauzerdən istifadə edərək əldə edilən tətbiq proqramı. Veb proqramları ümumdünya hörümçək torunda aktiv şəbəkə bağlantısı olan istifadəçilərə çatdırılır. == Tarixi == "Netscape" 1995-ci ildə proqramçılara müştəri tərəfində işləyən istifadəçi interfeysinə bəzi dinamik elementlər əlavə etməyə imkan yaradan "JavaScript" adlı skript dilini təqdim etmişdir. Beləliklə, bütöv bir veb səhifə yaratmaq üçün serverə məlumat göndərmək əvəzinə, yüklənmiş səhifənin daxil edilmiş skriptləri daxiletmənin təsdiqlənməsi və ya səhifənin hissələrini göstərmək/gizlətmək kimi müxtəlif tapşırıqları yerinə yetirə bilər.1999-cu ildə "Servlet Specification" 2.2 versiyasında "Java" dilində "veb tətbiqi" konsepsiyası təqdim edilmişdir. O zaman həm "JavaScript", həm də XML artıq işlənib hazırlanmışdı, lakin "AJAX" hələ yaradılmamışdı və "XMLHttpRequest" obyekti yalnız "ActiveX" obyekti kimi "Internet Explorer 5"də təqdim edilmişdi. "Gmail" kimi tətbiqlər 2000-ci illərin əvvəllərindən etibarən öz müştəri tərəflərini getdikcə daha interaktiv etməyə başladı. Veb səhifə skripti bütün veb səhifəni yükləmədən məlumatların saxlanması/alınması üçün serverlə əlaqə saxlaya bilir. Təcrübə 2005-ci ildə "Ajax" kimi tanınmışdır.Dizayner Frensis Berriman və "Google Chrome" mühəndisi Aleks Rassel tərəfindən 2015-ci ildə irəli sürülmüş "Progressive web apps" termini müasir brauzerlər tərəfindən dəstəklənən yeni funksiyalardan istifadə edən və əvvəlcə veb brauzer nişanı daxilində işləyən, lakin sonradan tamamilə oflayn və brauzerdə tətbiq URL-i daxil etmədən işə salına bilən tətbiqlərə aiddir. == Təhlükəsizlik == Bu cür tətbiqlərdə təhlükəsizlik pozuntuları böyük narahatlıq doğurur, çünki bu, həm müəssisə məlumatlarını, həm də şəxsi müştəri məlumatlarını əhatə edir.

Tətbiqi İncəsənət Muzeyi (mac. Iparművészeti Múzeum) — Macarıstanın paytaxtı Budapeşt şəhərində yerləşən muzey. Dünayda üçüncü ən qədim tətbiqi incəsənət muzeyidir. == Memarlığı == Bina modern memarlıq üslubunda inşa edilmişdir. 1893 və 1896-cı illərdə Edön Lehnerin memarlığı ilə tikilmişdir. Binanın damı yaşıl rəngdədir və interyeri hindu, moğol və İslam dizaynları ilə işlənilmişdir. Binanın yenidən bərpaya ehtiyacı var və bu istiqamətdə fəaliyyət planı hazırlanılır. == Kolleksiyası == Muzeydə metal, mebel, tekstil və şüşədən hazırlanan vəsaitlərin kolleksiyası saxlanılır. Muzeydə kitabxana da fəaliyyət göstərir. Digər iki ərazidə də muzeyin filialı var: Hopp Ferenç Şərqi Tətbiqi İncəsənət Muzeyi və Nadteten sarayında.

Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunlarının Xüsusi Vasitələrin Tətbiqi Dəstələri (XVTD) — Azərbaycan Respublikası Xüsusi Təyinatlı Qoşun Birləşməsi. 2011-ci ildə yaradılmış, xüsusi təlim keçmiş peşəkar elit dəstələr. Bu dəstələr əsasən ictimai əsayişin qorunması, cinayətkarların zərərsizləşdirilməsi və ölkə daxilində baş verəcək hər hansı bir təhlükənin qarşısını almaq üçün yaradılmışdır. XVTD-nin əməkdaşları əsasən konrakt əsasında xidmət edirlər. Xarici ölkələrdə məsələn: Rusiya Federasiyasında hamıya tanış olan "OMON" dəstələri, qardaş Türkiyə Respublikasında "Jandarma (Türkiyə)"-da öz ölkərində Daxili Qoşunlar kimi fəaliyyət göstərir və vəzifələrin yerinə yetirir. Bu qrumun qulluqçuları xarici ölkələrdə (Amerikada,Türkiyədə,Çində) xüsusi təyin olunmuş təlimlərdə iştirak edirlər. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə aid hərbi forma geyinirlər və baş geyimləri isə "mavi beret"dir. Bildiyimiz kimi Daxili Qoşunların şəxsi heyəti Qarabağ Müharibəsi zamanı böyük şücaət göstərmişlər, beləki qızğın döyüşlər zamanı Daxili Qoşunlar 1166 nəfər yaralı,268 nəfər itkin və 510 şəhid vermişdir. Daxili Qoşunların XVTD-nin vəzifə borclarından biridə: "Lazım gələrsə Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünü qorumaqdır". Hər bir Xüsusi Təyinatlılar aid şüar kimi onlarında andı vardır:"Üç rəngli bayrağıma,şəhid qanı ilə suvarılan torpağıma, ümumilider Heydər Əliyev Əlirza oğlunun ideya və prinsiplərinə sadiq qalacağıma… AND İÇİRƏM, AND İÇİRƏM, AND İÇİRƏM !!!" Devizləri — Komando ölməz, Vətən bölünməz.

Tallin Tətbiqi Elmlər Universiteti — Estoniyanın Tallin şəhərində 1992-ci ildə yaradılmış peşəkar universitetdir. Mühəndislik sahəsində ali təhsil verir. Tallin Mühəndislik Kolleci 1962-ci ildə əsası qoyulmuş Tallin Orta İnşaat Mühəndisliyi və Mexanika Məktəbinin hüquqi varisidir və özü 1915-ci ildə əsası qoyulmuş oğlanlar üçün Tallin Ticarət Məktəbinin bazasında tikilmişdir. Universitet 6 institutdan ibarətdir: Memarlıq İnstitutu, İqtisadiyyat və Dairəvi Texnologiyalar İnstitutu, Geyim və Tekstil İnstitutu, İnşaat Mühəndisliyi İnstitutu, Logistika İnstitutu və Texnologiya İnstitutu.

Şəki Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyi Şəki Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyi 1985-ci il iyun ayının 9-da açılmış və tarixi memarlıq abidəsinin binasında yerləşir. Bu muzey qədim Alban məbədində yerləşir ki, buna da el arasında "Dairəvi məbəd" deyilir. == Muzeyin tarixi == Bu bina Azərbaycanın Qafqaz Albaniyası dövrunə məxsus alban məbədidir. Muzeyin yerləşdiyi bina V-VI əsrlərdə inşa edilən alban məbədi olub.XVIII əsrdə çarizmin Azərbaycana hücumu ilə əlaqədar olaraq, abidə rus əsgərlərinin kilsəsinə çevrilib.Onlar binanın konstruksiyasını da dəyişərək, onu kilsə üslubuna - xaç formasına uyğunlaşdırıblar.Muzey Şəkinin “Yuxarı Baş” dövlət Tarix Memarlıq qoruğunda yerləşir. == Muzey binası == Muzeydə antik dövrdən başlayarq bu günümüzə qədər sənətkarların 600-ə yaxın xalq sənəti və dekorativ sənət əsərləri dört zaldanümayiş olunur. Muzeydə 18 növ sənətkarlıq və sənət nümunələri nümayiş olunur. Xalq Tətbiqi Sənəti Muzeyi kimi fəaliyyət göstərən maddi mədəniyyət nümunəsi həm yerli əhalinin və ətraf rayonlardan gələnlərin, həm də turistlərin marağını cəlb edir. Burda bir sıra məişət əşyaları və Xalq tətbiqi sənətinə uyğun nümunələr sərgilənir. Muzeyin yerləşdiyi binanın tarixi haqqında mülahizələr müxtəlifdir. Bu Azərbaycan Qafqaz Albaniyası dövrünə məxsus xristiyan memarlıq abidəsidir.

Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi — Azərbaycan xalqının milli mədəniyyətinin və incəsənətinin əvəzsiz xalça və xalq tətbiqi sənəti nümunələri ilə birgə müasir dövr rəssam və xalq sənətkarlarının ən nümunəvi əsərləri toplanan muzey. Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi Azərbaycan SSR-nin Nazirlər Sovetinin 13 mart 1967-ci il tarixli 130 nömrəli sərəncamı ilə yaradılmışdır. 1967–1993-cü illərdə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi, 1993–2014-cü illərdə Lətif Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi, 2014–2019-cu illərdə Azərbaycan Xalça Muzeyi, 2019-cu ildən bu günədək Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi adlanır. Yarandığı dövrdə dünyanın yeganə ixtisaslaşdırılmış xalça muzeyi idi. Azərbaycan xalçasının milli bədii irsin ən önəmli tərkib hissələrindən biri kimi qorunub saxlanılması, əsaslı və hərtərəfli öyrənilərək geniş ictimaiyyətə təqdim edilməsi muzeyin yaradılmasının başlıca məramı olmuşdur. Muzey özündə 7 kolleksiyanı birləşdirir: "Xovlu xalçalar", "Xovsuz xalçalar", "Xalça məmulatları", "Bədii metal", "Keramika, şüşə, ağac, kağız", "Parça, geyim, tikmə" və "Zərgərlik məmulatları". == Məzmun == Azərbaycan xalqın maddi və mənəvi irsini təşkil edən Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi dünyada xəzinəsindəki nadir xalçaların dəyərinə və əhəmiyyətinə görə ən böyük xalça kolleksiyası, xalça sənəti üzrə birinci, nüfuzlu, ixtisaslaşmış muzeydir. Arxeoloji materiallara əsasən Azərbaycanda xalçaçılıqla hələ tunc dövründən (e.ə. II minillik) məşğul olmuşlar. Azərbaycanda xalçaçılığın inkişafı haqqında Herodot, Klavdi Elian, Ksenofont kimi antik tarixçilərin, eləcə də orta əsr ərəb tarixçilərinin və Azərbaycan şairlərinin (Nizami Gəncəvi (XII əsr), Xaqani Şirvani (XII əsr)) əsərlərində məlumat verilmişdir.

Azərbaycanda yerli əhəmiyyətli dekorativ-tətbiqi sənət nümunələrinin siyahısı — Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş və Azərbaycanda qeydiyyata alınması göstərilmiş yerli əhəmiyyətli dekorativ-tətbiqi sənət nümunələrinin siyahısı. Siyahıda ən qədim abidələr Xaçmaz və Şamaxıdakı XIV əsrə aid ərəb sənduqələridir.

Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi — Bakı Dövlət Universitetinin ən müasir fakültələrindən biri. == Haqqında == Kompüter elmləri və İnformatika müəllimi ixtisasları üzrə yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlayan, yüksək elmi və texniki bazası olan Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi 45 ildən artıqdır ki, fəaliyyət göstərir. Fakültədə 18 professor və elmlər doktoru (onlardan ikisi AMEA-nın həqiqi, biri isə müxbir üzvüdür), 52 dosent və elmlər namizədi çalışır. Fakültənin 4 müasir kompüter sinfi var. Fakültədə elmi-pedoqoji kadrların hazırlanmasına xüsusi fikir verilir. Fakültənin hal-hazırda 16 ixtisas üzrə 130 magistrantı,11 doktorantı və 8 dissertantı var. Fakültədə müntəzəm olaraq elmi seminarlar fəaliyyət göstərir və bu seminarlarda yalnız fakültə əməkdaşları deyil, eyni zamanda digər fakültə və elmi-tədqiqat müəssisələrinin əmkdaşları da iştirak edirlər. Fakültə əməkdaşları aldıqları elmi nəticələri ölkəmizdə və eləcə də xarici ölkələrdə nəşr edilən elmi jurnallarda çap etdirir, müxtəlif elmi konfranslarda məruzələrlə çıxışlar edirlər. == Kafedralar == Tətbiqi riyaziyyat kafedrası; Riyazi fizika tənlikləri kafedrası; İnformasiya texnologiyaları və proqramlaşdırma kafedrası; Riyazi kibernetika kafedrası; Optimallaşdırma və idarəetmə kafedrası; Əməliyyatlar tədqiqi və ehtimal nəzəriyyəsi kafedrası; Iqtisadi kibernetika kafedrasi; Tətbiqi analizin riyazi üsulları kafedrası; İnformatika kafedrası. == Təhsil == === Bakalavr === Komüter elmləri İnformatika müəllimi İnformasiya təhlükəsizliyi === Magistratura === Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika Əməliyyatlar tədqiqi və sistemli təhlil Riyazi kibernetika Riyazi fizika Optimallaşdırma və optimal idarəetmə Hesablama diaqnostikası Diskret sistemlər Mürəkkəb sistemlərin ehtimal və statistik metodlarla təhlili Sistem proqramlaşdırılması Riyazi modelləşdirmə İqtisadi fəaliyyətin riyazi və informasiya təminatı Kompüter sistemlərinin və şəbəkələrinin proqram təminatı Optimal idarəetmənin riyazi-iqtisadi üsulları İnformatika İnformasiya sistemləri İdarəetmənin informasiya texnologiyaları Tətbiqi riyaziyyat\ == Fakültənin beynəlxalq əlaqələri == Fakültənin əməkdaşlıq etdiyi universitetlər: Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsinin Moskva, Sankt-Peterburq, Novosibirsk, Rostov, Kiyev, Belarus, Tbilisi, Riqa Dövlət Universitetləri, RF EA-nın Steklov adına Riyaziyyat İnstitutu, RF EA-nın Sibir şöbəsinin Riyaziyyat İnstitutu, Moskva Energetika İnstitutu, Voronej Pedoqoji İnstitutu, Ukrayna EA-nın Kibernetika İnstitutu, Ukrayna Riyazi maşınların və sistemlərin problemləri İnstitutu, Ukraynanın Vinnitsa Texniki Universiteti, Belarus Riyaziyyat İnstitutu, həmçinin ABŞ, Almaniya, İtaliya, Böyük Britaniya, Fransa, Çexiya, İsrail, Türkiyə, İran Universitetləri ilə əlaqələri mövcuddur.

Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi — Bakı Dövlət Universitetinin ən müasir fakültələrindən biri. == Haqqında == Kompüter elmləri və İnformatika müəllimi ixtisasları üzrə yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlayan, yüksək elmi və texniki bazası olan Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsi 45 ildən artıqdır ki, fəaliyyət göstərir. Fakültədə 18 professor və elmlər doktoru (onlardan ikisi AMEA-nın həqiqi, biri isə müxbir üzvüdür), 52 dosent və elmlər namizədi çalışır. Fakültənin 4 müasir kompüter sinfi var. Fakültədə elmi-pedoqoji kadrların hazırlanmasına xüsusi fikir verilir. Fakültənin hal-hazırda 16 ixtisas üzrə 130 magistrantı,11 doktorantı və 8 dissertantı var. Fakültədə müntəzəm olaraq elmi seminarlar fəaliyyət göstərir və bu seminarlarda yalnız fakültə əməkdaşları deyil, eyni zamanda digər fakültə və elmi-tədqiqat müəssisələrinin əmkdaşları da iştirak edirlər. Fakültə əməkdaşları aldıqları elmi nəticələri ölkəmizdə və eləcə də xarici ölkələrdə nəşr edilən elmi jurnallarda çap etdirir, müxtəlif elmi konfranslarda məruzələrlə çıxışlar edirlər. == Kafedralar == Tətbiqi riyaziyyat kafedrası; Riyazi fizika tənlikləri kafedrası; İnformasiya texnologiyaları və proqramlaşdırma kafedrası; Riyazi kibernetika kafedrası; Optimallaşdırma və idarəetmə kafedrası; Əməliyyatlar tədqiqi və ehtimal nəzəriyyəsi kafedrası; Iqtisadi kibernetika kafedrasi; Tətbiqi analizin riyazi üsulları kafedrası; İnformatika kafedrası. == Təhsil == === Bakalavr === Komüter elmləri İnformatika müəllimi İnformasiya təhlükəsizliyi === Magistratura === Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika Əməliyyatlar tədqiqi və sistemli təhlil Riyazi kibernetika Riyazi fizika Optimallaşdırma və optimal idarəetmə Hesablama diaqnostikası Diskret sistemlər Mürəkkəb sistemlərin ehtimal və statistik metodlarla təhlili Sistem proqramlaşdırılması Riyazi modelləşdirmə İqtisadi fəaliyyətin riyazi və informasiya təminatı Kompüter sistemlərinin və şəbəkələrinin proqram təminatı Optimal idarəetmənin riyazi-iqtisadi üsulları İnformatika İnformasiya sistemləri İdarəetmənin informasiya texnologiyaları Tətbiqi riyaziyyat\ == Fakültənin beynəlxalq əlaqələri == Fakültənin əməkdaşlıq etdiyi universitetlər: Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika fakültəsinin Moskva, Sankt-Peterburq, Novosibirsk, Rostov, Kiyev, Belarus, Tbilisi, Riqa Dövlət Universitetləri, RF EA-nın Steklov adına Riyaziyyat İnstitutu, RF EA-nın Sibir şöbəsinin Riyaziyyat İnstitutu, Moskva Energetika İnstitutu, Voronej Pedoqoji İnstitutu, Ukrayna EA-nın Kibernetika İnstitutu, Ukrayna Riyazi maşınların və sistemlərin problemləri İnstitutu, Ukraynanın Vinnitsa Texniki Universiteti, Belarus Riyaziyyat İnstitutu, həmçinin ABŞ, Almaniya, İtaliya, Böyük Britaniya, Fransa, Çexiya, İsrail, Türkiyə, İran Universitetləri ilə əlaqələri mövcuddur.

Biologiya və Tibbin Nailiyyətlərinin Tətbiqi ilə Əlaqədar İnsan Hüququ və Ləyaqətinin Müdafiəsi haqqında Konvensiya (ing. Convention for the Protection of Human Rights and Dignity of the Human Being with regard to the Application of Biology and Medicine) — bioetika və tibbi tədqiqatlar sahəsində hüquqi münasibətləri tənzimləyən, beynəlxalq səviyyədə yeganə hüquqi məcburi sənəd olan Avropa Şurası tərəfindən 1997-ci ildə İspaniyanın Oviedo şəhərində qəbul edilmişdir. Konvensiya bütün insanların həyat, ləyaqət və şəxsiyyətinin qorunmasına və heç bir ayrı-seçkilik edilmədən, biologiya və tibbin tətbiqinə dair hər kəsin hüquqlarına və əsas azadlıqlarına hörmət edilməsinə zəmanət vermək məqsədilə çərçivə formalaşdıran konvensiyadır. Gündəlik tibbi praktikada tətbiq olunan əsas prinsipləri müəyyən edən bu sənəd xəstə hüquqlarına dair Avropa razılaşmasıdır və eyni zamanda, biotibbi tədqiqatlar, genetika, orqan və toxumaların implantasiyası mövzularını da əhatə edir. Konvensiyanın müddəaları konkret mövzular üzrə 4 Əlavə Protokolla da tamamlanmışdır: “İnsanın klonlanlaşdırılmasının qadağan edilməsi haqqında” Protokol, “Transplantasiya haqqında” Protokol, “Biotibbi Tədqiqat haqqında” Protokol, “Sağlamlıq məqsədləri üçün genetik test haqqında” Protokol.Avropa Şurasının fəal üzvü olan Azərbaycan Respublikasının qlobal səhiyyə standartlarına doğru irəliləmək, xəstəliklərin profilaktikasını aparmaq və onları aradan qaldırmaq, səhiyyə sistemini və tibb sənayesini inkişaf etdirmək, səhiyyə müəssisələrinin təchizatını və texniki təminatını yaxşılaşdırmaq, həyatın keyfiyyətini artırmaq, insanların sağlamlıq hüququnu təmin etmək sahəsində göstərdiyi cəhdlər, son dövrlərdə icbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı aparılmaqda olan islahatlar Oviedo Konvensiyasının prinsip və standartlarının təbliğini və tətbiqini aktuallaşdırır. == Konvensiyanın tərəfləri == Oviedo Konvensiyasını 35 ölkə imzaladı, lakin bu ölkələrdən yalnız 29-u Konvensiyanı təsdiqlədi. Bu, yalnız 29 ölkənin sənədin müddəalarını milli qanunvericiliyində tətbiq etdiyi anlamına gəlir. Əlavə olaraq, bu təsdiqləyən ölkələrdən altısının müəyyən müddəalara bağlılıq dərəcələrini məhdudlaşdıran şərtləri vardır. İngiltərə və Almaniyanın konvensiyanı imzalamaması və ya təsdiqləməməsi diqqət çəkir. Böyük Britaniya konvensiyanı həddindən artıq məhdudlaşdıran, Almaniyanı isə çox icazə verilən hesab etdi.

Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi — Azərbaycan xalqının milli mədəniyyətinin və incəsənətinin əvəzsiz xalça və xalq tətbiqi sənəti nümunələri ilə birgə müasir dövr rəssam və xalq sənətkarlarının ən nümunəvi əsərləri toplanan muzey. Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi Azərbaycan SSR-nin Nazirlər Sovetinin 13 mart 1967-ci il tarixli 130 nömrəli sərəncamı ilə yaradılmışdır. 1967–1993-cü illərdə Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi, 1993–2014-cü illərdə Lətif Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi, 2014–2019-cu illərdə Azərbaycan Xalça Muzeyi, 2019-cu ildən bu günədək Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi adlanır. Yarandığı dövrdə dünyanın yeganə ixtisaslaşdırılmış xalça muzeyi idi. Azərbaycan xalçasının milli bədii irsin ən önəmli tərkib hissələrindən biri kimi qorunub saxlanılması, əsaslı və hərtərəfli öyrənilərək geniş ictimaiyyətə təqdim edilməsi muzeyin yaradılmasının başlıca məramı olmuşdur. Muzey özündə 7 kolleksiyanı birləşdirir: "Xovlu xalçalar", "Xovsuz xalçalar", "Xalça məmulatları", "Bədii metal", "Keramika, şüşə, ağac, kağız", "Parça, geyim, tikmə" və "Zərgərlik məmulatları". == Məzmun == Azərbaycan xalqın maddi və mənəvi irsini təşkil edən Azərbaycan Milli Xalça Muzeyi dünyada xəzinəsindəki nadir xalçaların dəyərinə və əhəmiyyətinə görə ən böyük xalça kolleksiyası, xalça sənəti üzrə birinci, nüfuzlu, ixtisaslaşmış muzeydir. Arxeoloji materiallara əsasən Azərbaycanda xalçaçılıqla hələ tunc dövründən (e.ə. II minillik) məşğul olmuşlar. Azərbaycanda xalçaçılığın inkişafı haqqında Herodot, Klavdi Elian, Ksenofont kimi antik tarixçilərin, eləcə də orta əsr ərəb tarixçilərinin və Azərbaycan şairlərinin (Nizami Gəncəvi (XII əsr), Xaqani Şirvani (XII əsr)) əsərlərində məlumat verilmişdir.

== Kitab haqqında məlumat == Mövcud tədris proqramı əsasında tərtib olunmuş “Tətbiqi fizika və tibbi diaqnostikada introskopiya metodları” adlı dərs vəsaiti texniki universitetlərin bakalavr pilləsində «Biotibbi texnologiya mühəndisliyi (Tibbi və diaqnostik üsul və cihazları)» ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdur. == Kitabdakı bölmələr haqqında == Texniki Universitetlərdə bakalavr təhsil pilləsi tələbələri üçün nəzərdə tutulmuş dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Elmi-metodiki Şurası “Fizika” bölməsinin qərarı ilə təsdiq olunmuş Ali Texniki məktəblər üçün “Tibbi diaqnostikada introskopiya metodları” proqramı əsasında tərtib edilmişdir. Dərs vəsaiti üç fəsildən ibarətdir. Birinci fəsildə sistematik şəkildə bioloji mühitin fiziki xarakteristikaları, ultrasəsin bioloji mühitdə yayılması, müxtəlif mühitlərin sərhəddində ultrasəsin əksolunması və sınması, mühitin akustik parametrləri, akustik müqavimət və onun ultrasəsin əksolunmasına təsiri şərh olunmuşdur. İkinci fəsil rentgen tomoqrafiyası, rentgen şüaları və onların mühitdə yayılması, rentgen şüalarının təbiəti, rentgen şüalarının maddəyə, canlı orqanizmə təsiri, üçüncü fəsil isə maqnit-rezonans tomoqrafiyasına həsr olunmuşdur. == Kitabda istifadə olunan ədəbiyyat siyahısı == 1. Кореневский Н.А., Попечителев Е.П., Серегин С.П.: Медицинские приборы, аппараты, системы и комплексы: Курск, 2009, 986 с. 2. Домаркас В.И., Пилецкас Э.Л. Ултразвуковая эхоскопия. Л.: Машиностроение, 1988. 276 с. 3. Применение ултразвука в медицине: Физические основы : Пер.

== Kitab haqqında məlumat == Mövcud tədris proqramı əsasında tərtib olunmuş “Tətbiqi fizika və tibbi diaqnostikada introskopiya metodları” adlı dərs vəsaiti texniki universitetlərin bakalavr pilləsində «Biotibbi texnologiya mühəndisliyi (Tibbi və diaqnostik üsul və cihazları)» ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr üçün nəzərdə tutulmuşdur. == Kitabdakı bölmələr haqqında == Texniki Universitetlərdə bakalavr təhsil pilləsi tələbələri üçün nəzərdə tutulmuş dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin Elmi-metodiki Şurası “Fizika” bölməsinin qərarı ilə təsdiq olunmuş Ali Texniki məktəblər üçün “Tibbi diaqnostikada introskopiya metodları” proqramı əsasında tərtib edilmişdir. Dərs vəsaiti üç fəsildən ibarətdir. Birinci fəsildə sistematik şəkildə bioloji mühitin fiziki xarakteristikaları, ultrasəsin bioloji mühitdə yayılması, müxtəlif mühitlərin sərhəddində ultrasəsin əksolunması və sınması, mühitin akustik parametrləri, akustik müqavimət və onun ultrasəsin əksolunmasına təsiri şərh olunmuşdur. İkinci fəsil rentgen tomoqrafiyası, rentgen şüaları və onların mühitdə yayılması, rentgen şüalarının təbiəti, rentgen şüalarının maddəyə, canlı orqanizmə təsiri, üçüncü fəsil isə maqnit-rezonans tomoqrafiyasına həsr olunmuşdur. == Kitabda istifadə olunan ədəbiyyat siyahısı == 1. Кореневский Н.А., Попечителев Е.П., Серегин С.П.: Медицинские приборы, аппараты, системы и комплексы: Курск, 2009, 986 с. 2. Домаркас В.И., Пилецкас Э.Л. Ултразвуковая эхоскопия. Л.: Машиностроение, 1988. 276 с. 3. Применение ултразвука в медицине: Физические основы : Пер.