Zəkəriyyə sözü azərbaycan dilində

Qurani-Kərimin dörd surəsində Zəkəriyyanın (ə) adı zikr olunubdur. Həmin surələr "Ali-İmran", "Ənam", "Məryəm" və "Ənbiya" surələridir. "Ənam" surəsində yalnız o Həzrətin başqa peyğəmbərlərin adları arasında gətirilib. Lakin qalan üç surədə Zəkəriyyanın (ə) bəzi əhvalatı haqqında da ayələr nazil olubdur. "Ali-İmran" surəsində İmranın qızı və İsanın (ə) anası Məryəmi öz öhdəsinə götürməsi, Allahdan övlad istəməsi, Yəhyanın dünyaya gəlməsini mələklər ona müjdə verməsi və buna aid başqa məsələlər belə zikr olubdur: "Zəkəriyya Məryəmin himayədarlığını öz üzərinə götürdü. Zəkəriyya mehraba Məryəmin yanına getdiyi zaman onun yanında naz-nemətli ruzilərin olduğunu görürdü. Ona deyirdi: -"Ey Məryəm, bu ruzi sənin üçün haradandır?" Məryəm deyirdi: -"Allah tərəfindəndir. Allah istədiyi hər kəsə hesabsız ruzi verir." Burada Zəkəriyya Pərvərdigarını çağırıb dedi: -"Pərvərdigara, mənə öz tərəfindən pak bir övlad bağışla. Sən duaları eşidənsən (istəkləri qəbul edənsən)." Allahın mələkləri ona mehrabda namaz qıldığı zaman səslədilər: -"Allah sənə Yəhya adında övlad müjdəsini verir və o, Allah kəlməsini təsdiqləyəndir. Layiqlilərdən olan peyğəmbər, dözümlü və ağadır." Zəkəriyya (təəccüblə) dedi: -"Pərvərdigara!

Zəkəriyyə Ramazan oğlu Balaxlinski və ya Zaxar Roman oğlu Balaxinski (7 iyun 1898, Zaqatala – 3 iyul 1938, Bakı) — Azərbaycan-sovet inqilabçısı və dövlət xadimi. Azərbaycan SSR xalq yerli sənaye komissarı (1937), ZSFSR xalq fəhlə-kəndli müfəttişliyi komissarının müavini, Azərbaycan SSR Ali Xalq Təsərrüfatı Şurasının sədri kimi vəzifələrdə çalışmış, Zaqatala qəzasının rəhbərlərindən və burada kommunizmin qurucularından olmuşdur. Siyasi repressiyaya uğramışdır. Zəkəriyyə Ramazan oğlu Balaxlinski 1898-ci ildə Zaqatala mahalının Caro-Muxax nahiyəsinin Tala kəndində, kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Zaqatala sənət məktəbini bitirmişdir. 1914-cü ildə Bakıya gəldikdən sonra mexaniki zavodda çilingər işləmiş və inqilabi fəaliyyətə qoşularaq 1917-ci ilin mart ayında bolşeviklər partiyasına daxil olmuşdur. 1918-ci ilin mart qırğınları zamanı müsavatçılara qarşı vuruşmuş, Bakı Kommunası qurulduqdan sonra Fəhlə-Kəndli Qırmızı Ordusunda səfərbərliyə alınmışdır. Kommunanın süqutundan sonra Bakıda qalaraq gizli partiya işi aparmış, Mir Bəşir Qasımov və digər bolşeviklərlə birlikdə baş dəmiryol emalatxanasında kommunist özəyini yaratmışdır. 1919-cu ilin may ayında partiya tərəfindən Nuxa qəzasına göndərilən Zəkəriyyə Balaxlinski burada gənclər arasında təşviqat və təbliğat işləri görmüş, 1919-cu ilin ortalarına yaxın Zaqatala mahalının Qax, Balakən və Əliabad nahiyələrində partiya özəklərinin yaradılmasına rəhbərlik etmişdir. Gizli çağırılan Zaqatala partiya konfransında o, bolşeviklərin mahal komitəsinə sədr seçilmişdir.

Məmmədov Zəkəriyyə Məhəmməd oğlu (Zəkəriyyə Mehman) — Azərbaycanın məşhur yaradıcı aşıqı. Zəkəriyyə Mehman (Zəkəriyyə Məhəmməd oğlu Məmmədov) 1938-ci il 27 martda Qazax rayonunun Aslanbəyli kəndində anadan olmuşdur. Ustadı Aşıq Göyçə olmuşdur. Aşıq Zəkəriyyə Mehman 1999-cu ildə Aslanbəyli kəndində vəfat edib. Aslanbəyli kəndində dəfn olunmuşdur. Yaradıcı aşığın mindən artıq qoşma, gəraylı, təcnis, cığalı təcnis, müxəmməs və divaniləri və beş dastanı var.

Zəkəriyyə Məhərrəm oğlu Məmmədov (29 iyun 1937, Ordubad – 21 iyul 2020) — AMEA Zoologiya İnstitutu, biologiya elmləri doktoru. Zəkəriyyə Məhərrəm oğlu Məmmədov 1937-ci ildə Ordubad rayonunda anadan olmuşdur. Anası Məmmədova Səkinə Zəkərya qızı evdar qadın olub. Atası Məmmədov Məhərrəm Böyük Vətən müharibəsində həlak olub. 1964-cü ildə S. M. Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsini bitirmişdir. 1960-cı ildən AMEA Zoologiya İnstitutunda işləyir. 1965-ci ildə "Entomologiya" ixtisası üzrə AMEA Zoologiya İnstitutunun əyani aspirantı olmuş, 1969-cu ildə "Naxçıvan MR şəraitində meyvə bitkiləri zərərvericilərinn parazitləri" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını (Bakı), 1994-cü ildə isə "Azərbaycanda meyvə bitkilərinə zərərverən pucuqluqanadlıların parazitləri və onlardan bioloji mübarizədə istifadə olunma yolları" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını (Bakı) müdafiə etmişdir. 1968–1971-ci illərdə "Bioloji mübarizə" laboratoriyasında kiçik elmi işçi, 1971–2006-cı illərdə həmin laboratoriyada böyük elmi işçi olmuş, 2006–2007-ci illərdə "Faydalı həşəratların introduksiyası və bioloji mübarizənin nəzəri əsasları" laboratoriyasının müdiri, 2007-ci ilin sentyabr ayından Zoologiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsində işləyib. Hal-hazırda laboratoriyada baş elmi işçi kimi fəaliyyət göstərir. 2020-ci il iyul ayının 21-i dünyasını dəyişmişdir.

Zaxari Paliaşvili (gürc. ზაქარია ფალიაშვილი; 16 avqust 1871, Kutaisi – 6 oktyabr 1933[…], Tiflis) — gürcü əsilli bəstəkar. Gürcüstan Filarmoniya Birliyinin qurucusu, Tiflis Dövlət Konservatoriyasının rəhbəri. Zaxari Paliaşvili 16 avqust 1871-ci ildə Kutaisi şəhərində anadan olmuşdur. Atasının adı Pitr İvanes dze Paliaşvili, anasının adı isə Mariya Pavles asuli Mesarkişilidir. O, on səkkiz uşaqlı ailənin üçüncü uşağı olmuşdur. Tiflisdəki Gürcü Katolik Kilsəsində işləməyə başlaması ilə Covanni Palestrina, Orlanda de Lassus, İohann Sebastyan Bax,Georq Fridrix Hendel, Volfqanq Amadey Motsart kimi sənətkarların fəaliyyəti ilə tanış olmuş və musiqi biliklərini genişləndirmək üçün fürsət qazanmışdır. 1886-cı ildə onun təşəbbüsü və tanınmış ictimai xadim Lado Aqniaşvilinin də dəstəyi ilə Gürcüstan Etnoqrafiya xorunun ilk tamaşası baş tutdu. Zaxari Paliaşvili 1891-ci ildə F.F. Parizekin "valtorn" məktəbinə daxil olmuşdur. Perizekin 1897-ci ildə məktəbdən çıxmasından sonra A.İ. Moskonun rəhbərliyi altında təhsilini davam etdirdi.

Xiromanov Zəkəriyyə Əbdülhəmid oğlu (22 noyabr 1899, Axtı – bilinmir) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarına əsasən, dövlət hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən biri. 1918-ci ildə Temirxan-Şura realnı məktəbini bitirmişdi. Parlamentin 1919-cu il sentyabr tarixli qərarına əsasən, təhsilini elektrotexnika sahəsində davam etdirmək üçün Ştutqart (Almaniya) İnstitutuna göndərilmişdi. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra xaricdə dövlət hesabına təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin vəziyyətini öyrənən Azərbaycanlı Tələbələr İttifaqının 1923–1925-ci illər üçün məlumatında onun təhsilinin bitməsinə il yarım qaldığı göstərilirdi. Sonrakı taleyi haqqında məlumat aşkar olunmamışdır.

Əlizadə Zəkəriyyə Mabud oğlu — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, AMEA Şəki Regional Elmi Mərkəzinin direktoru (1972–2014). Zəkəriyyə Əlizadə 2 fevral 1936-cı ildə Azərbaycan SSR-nin Şəki Nuxa (Şəki) şəhərində anadan olmuşdur. Şəki şəhər 10 saylı orta məktəbində orta təhsil almış, sonra isə Azərbaycan Sənaye İnstitutunda daş mühəndisi-geoloq ixtisasına yiyələnmişdir. Litologiya, geokimya ixtisası üzrə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 55 elmi əsərin, 3 monoqrafiyanın müəllifidir. Xarici ölkələrdə 10-dan çox elmi əsəri çapdan çıxmışdır. 4 müəlliflik şəhadətnaməsi və patent almışdır. 1972-ci ildən 1995-ci ilədək Azərbaycan EA-nın Fizika institutunun nəzdində yaradılmış Şəki Zona elmi bazasının direktoru, 1995-ci ildə müəssisə Şəki Regional Elmi Mərkəzinə çevrildikdən sonra isə həmin müəssisənin direktoru olmuşdur. Z. Əlizadənin öz xahişi ilə tuduğu vəzifədən azad olunması barədə AMEA Rəyasət Heyətinin 15 oktyabr 2014-cü il tarixdə keçirilmiş iclasında qərar qəbul olunmuşdur. Qərbi Azərbaycanın ağcaqil çoküntülərində qələvi torpaq elementlərindən Ba və Sr, dəmir qrupu elementlərindən isə Mn, V, Cr, Ni, və Ti-nin ayrı-ayrı litoloji tərkibə malik çöküntülərdə miqdarı spektral analiz üsulu ilə öyrənilməsi, onların yayılma qanunauyğunluqları müəyyənləşdirilməsi, müvafiq geokimyəvi xətlərin tərtib edilməsi.

Aqulisli Zəkəriyyə (26 sentyabr (6 oktyabr) 1630 və ya 1630, Yuxarı Əylis, Çuxursəəd, Səfəvilər – 1691, Yuxarı Əylis, Çuxursəəd, Səfəvilər) — erməni tacir. O, müxtəlif ölkələrə səyahətləri haqqında geniş yazıları ilə tanınır. Zəkəriyyə ziyarət etdiyi yerlərin mədəni, sosial və iqtisadi aspektlərini diqqətlə sənədləşdirmişdir. Onun yazıları alimlər və tarixçilər üçün dəyərli mənbə olaraq qalır. == Həyatı == Aqulisli Zəkəriyyə 1630-cu ildə indiki Naxçıvanda yerləşən Aqulisdə anadan olmuşdur. Zəkəriyyə daha çox müxtəlif ölkələrə, o cümlədən İran, Hindistan, Rusiya və Türkiyəyə səyahətləri zamanı diqqətlə yazdığı səyahət jurnalları ilə tanınır. Onun yazılarında səfər etdiyi bölgələrin mədəni, sosial və iqtisadi şəraiti, habelə yerli adət-ənənələr, adət-ənənələr və inanclar haqqında müşahidələri haqqında nadir məlumatlar verilir. Zəkəriyyənin jurnalları təkcə onun şəxsi təcrübələrinin qeydi deyildi, həm də digər tacirlər və tacirlər üçün dəyərli məlumat rolunu oynayırdı. O, ticarət yolları, məhsullar və qiymətlər haqqında ətraflı məlumat paylaşmışdır. Bu, öz tacir yoldaşlarına əsaslandırılmış biznes qərarları qəbul etməyə kömək etmişdir.

Katolikos III Zəkəriyyə - Albanların LX katolikosu. == Katolikosluğu == Kürsüyə çıxma tarixi bəlli deyil. Gəncəsər monastırında katolikos siyahısında göstərilir.

Katolikos II Zəkəriyyə — Albaniyanın XV katolikosu. Onun dövründə Sünik (Zəngəzur) kilsəsi erməni kilsəsinə tabe olmaqdan qurtulub və Alban kilsəsinə birləşdirilmişdir. Moisey Kalankatlı II Zəkəriyyə haqqında yazır: "Bu müqəddəs insan on yeddi il kürsüdə oturub. O, böyük şəhər Bərdə üçün zəmanət verdi və öz duaları ilə çoxunu əsirlikdən qurtardı. Ermənilərin razılığı olmadan o, Vartanes adlı keşişi Sünikin yepiskopu təyin etdi" Mxitar Qoş isə onu "müqəddəs və nöqsansız ər" kimi təqdim edir.

Katolikos I Zəkəriyyə — Alban katolikoslarından biri.Mxitar Qoşun katolikoslar siyahısında adı 9-cu yerdə çəkilir.

Muhamməd Zəkəriyyə Qoneym (Zəxariyyə; 1905 — 2 yanvar 1959) — Misir mütəxəssisi və arxeoloq. Muhamməd Qoneym 1934-cü ildə Qahirə Universitetini bitirmiş, burada 1924-1929-cu illərdə bu kafedranın ilk rəhbəri olan Rusiya Misiroloq V.S. Golenişçev tərəfindən qurulmuş Misirologiya şöbəsində təhsil almışdır. Universitetini bitirdikdən sonra Muhamməd Qoneym Saqqara'daki Eski Müqəddəslər Bölməsinin kuratoru olaraq çalışmış, sonra isə 1939-cu ildə Saqqara Antik Bölümü Baş Müfəttişi vəzifəsini aldı. Antik dövrlər şöbəsinin müfəttişi olaraq alim , həmçinin Asuan, Edfu (Idfu), Fivan nekropolu Luksorda , bir müddət Cənubi Misir üçün bu vəzifədə işləmişdir. 9 mart 1951-ci ildə Məhəmməd Goneim yenidən Sakkara'ya müfəttiş olaraq köçürüldü. Bu vəziyyətdə alim Sakkarın nekropolisindəki qazıntılarda fəal iştirak etdi və Memphis yaxınlığındakı Unis məbədini öyrəndi. 27 sentyabr 1951 Saqqara qazıntılarına qayıdıb və 29 yanvar 1952-ci ildə onu dünya şöhrətinə gətirən bir kəşf etdi: orada səhra qumları ilə örtülü olan tam olmayan piramidin qalıqlarını tapdı. Bu piramidanın qazıntıları bir neçə il davam etdi və 1954-cü il mayın 31-də Goneim baqajlı alabaster lahitinin aşkar edildiyi məzar otağına girdi.Gəmilərdən möhürlərdə olan yazıları təhlil edərək və üçüncü sülalənin firavunlarının yarımçıq piramida və məzarı ilə müqayisə edilərək, Qoneym sübut etdi ki, Horusun qulağında dağılan piramidin adı, ehtimal ki, Djoser-Sekhemhetin məlum olmayan varisinə aiddir. Beləliklə, Goneim tərəfindən aşkar edilən Djoser piramidasından sonra Misirdəki ikinci ən qədim sayılır. 1959-cu ildə Muhamməd Zəkəriyyə Qoneym, qədim qaçaqların qaçaqmalçılığı ilə təqsirli bilinərək özünü Nil çayına atdı .

Zəkəriyyə — Kiril və Metodiusun Xəzər xaqanlığı ərazisində səfərləri dövründə Xəzər xaqanı kimi mənbələrdə adı çəkilir. Kiril və Metodius ölkədə olduqları dövründə İudaizmi qəbul etdiyi iddia edilir. Иванов С. А. ''Древнеармянское житие Стефана Сурожского и хазары'' // Хазары . — М. — Иерусалим, 2005. ISBN 5-93273-196-6 Kevin Alan Brook. ''The Jews of Khazaria<nowiki>. 2nd ed. Rowman & Littlefield Publishers, Inc, 2006.

Zəkəriyyə bəy Mirzə Mehdiqulu bəy oğlu Aslanov (1858, Şuşa – 1938, Bakı) — Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasının məzunu, pedaqoq. Zəkəriyyə bəy Mirzə Mehdiqulu bəy oğlu 1858-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdu. Şuşa şəhər məktəbini bitirmiş və Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasına daxil olmuşdu. Seminariyanı tamamladiqdan sonra Şuşa qəzasının Gülablı və Ağdam Zemstvo məktəbində müəllim işləmişdi. Sonradan Bakı şəhərinə köçmüş, 1912–1915-ci illərdə 4-cü rus-müsəlman məktəbində dərs demişdi. Zəkəriyyə bəy 1906–1907-ci illərdə çağrılan Qafqaz müəllımləri qurultayında iştirak etmişdi. Zəkəriyyə bəy Aslanov həm də xeyriyyəçiliklə məşğul idi. Maarifçi-demokratik səciyyəli "Dəbistan" jurnalı maddi çətinliklə üzləşəndə onun nəşrini davam etdirmək üçün ona köməklik göstərənlər arasında Z. Aslanov da vardı. Zəkəriyyə bəy Aslanov həvəskar aktyor idi. Müəllim işlədiyi dönəmdə Azərbaycan teatr sənətinin təbliğatçılarından birinə çevrilmişdi.

Zəkəriyyə ibn Məhəmməd ibn Mahmud əl-Qəzvini (1203-1283) — İran tarixçisi və coğrafiyaşünası. Zəkəriyyə ibn Məhəmməd ibn Mahmud 1203-cü ildə Qəzvin şəhərində anadan olmuşdu. Onun “Asar əl-bilad və əxbar əl-ibad” (“Ölkələrdəki abidələr və allah bəndələri haqqında xəbərlər”) əsərində (1275-1276- cı ildə tamamlanmışdır) Azərbaycanın şəhərləri, Xətib Təbrizi, Nizami Gəncəvi, Xaqani Şirvaninin həyat və fəaliyyətinə dair məlumatlar da vardır. Azərbaycan alimi Əbdürrəşid Bakuvi özünün “Abidələrin” xülasəsi və qüdrətli hökmdarların möcüzələri” (“Kitab təlxis əl-asar va acayib əl-malik əl-qəhhar”) əsərini yazarkən Zəkəriyyə əl-Qəzvininin bu coğrafi əsərinə istinad etmişdir. Zəkəriyyə əl-Qəzvini 1283-cü ildə vəfat edib.

Zəkəriyyə əl-Ənsari (1420 – 1520, Qahirə) — Misir tarixçisi, alimi. O, Zeynuddin Zəkəriyya ibnu Muhəmməd ibnu Zəkəriyya əl Ənsari əs Süneyki əl Əzhəri əş Şafidir. Künyəsi Əbu Yəhyadır. Misirdəki Süneykə deyilən bölgəyə nisbət edilir. İmam, Hicri 823 və ya 824-cü ildə Süneykədə anadan olmuşdur. Bəziləri də hicri 826-cı ildə doğulduğunu deyir. Süneykədə kiçik yaşda Quranı əzbərləyir, fiqhi elmlərə sahib olur. Sonra 841-ci ildə Əzhar Universitetinə daxil olur. Orada bir çox mətnləri əzbərləyir. Bundan başqa Zəkəriyya əl Ənsari bir çox alim və məşəyixdən dərs alır.

Əmir Şəmsəddin Məhəmməd Zəkəriyya Keçəçi (Təbriz – 1513, Təbriz) — dövlət xadimi. Təbrizin Keçəçilər ailəsindən olub Ağqoyunlu vəziri kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1501-ci Şah İsmayılın tərəfinə keçərək onu Əlvəndə hücum etməyə təşviq etmişdi. Təbrizin alınmasından sonra Səfəvilər dövlətinin ilk vəziri təyin olunmuşdur.