Avropa
Avropa (XX əsrin əvvəllərində Yevropa) — tamamilə Şimal yarımkürəsində və əsasən Şərq yarımkürəsində yerləşən bir qitədir. Avrasiyanın qərb hissəsini əhatə edir və şimalda Şimal Buzlu okean , qərbdə Atlantik okean , cənubdan Aralıq dənizi və şərqdə Asiya ilə həmsərhəddir. Avropa, ümumiyyətlə, Ural və Qafqaz dağlarının, Ural çayının, Xəzərin və Qara dənizlərin və Türk Boğazlarının su yollarının Asan bölgədən ayrıldığı hesab olunur. Bu sərhədin çox hissəsi quruda olsa da, böyük fiziki ölçüsü və tarixi və ənənəsinin ağırlığına görə ümumiyyətlə Avropaya tam bir qitə statusu verilir.
Avropa təqribən 10.180.000 kvadrat kilometr və ya Yer səthinin 2%-ni əhatə edir və bu, altıncı ən böyük qitədir. Siyasi baxımdan, Avropa qitənin 39% -ni əhatə edən və əhalisinin 15% -ni təşkil edən ən böyük və ən çox məskunlaşdığı əlli suveren dövlətə bölünür. 2018-ci ildə Avropanın ümumi əhalisi təxminən 741 milyon idi. Avropa iqlimi Asiya və Şimali Amerikadakı iqlimin şiddətli olduğu enliklərdə belə qitənin çox hissəsində qışı və yayı isti keçən Atlantik cərəyanlarından təsirlənir. Dənizdən başqa mövsümi fərqlər sahilə yaxın olduğundan daha çox nəzərə çarpır.
Avropa, xüsusən də qədim Yunanıstan və qədim Roma Qərb sivilizasiyasının doğma yurdu idi.
Avropa Avropa (teleserial, 2011)
Avropa Avropa 2011-ci ildən 2013-cü ilə qədər TRT 1-də yayımlanan sitcom janrında Türkiyə serialıdır.
== Məzmunu ==
31 dekabr 2011-ci ildən, yəni yeni ildən Türkiyənin Avropa Birliyinə üzv olacağını Egemen Bağış bildirir. Bu hadisənin İstanbulda "Avrupa" binası sakinlərinə təsiri göstərilir. Koparan ailəsi ilə Beceren ailəsi arasındakı mübahisələr ön plandadır. Koparan ailəsinin qızı Gül ilə Beceren ailəsinin oğlu Can arasında sevgi münasibəti, bunu gizlətmək üçün etdikləri də serialın mövzularındandır. Serialın başqa mövzusu isə Ferdi ilə Mahirin iş ortaqları olduqları halda Gülbahar ilə Nermin arasındakı mübahisələrə görə bunu onlara deməyi bacarmadıqlarıdır.
Serialın 2-ci mövsümündə Gül və Canın evləndikdən sonra çəkdikləri əzablar, 3-cü mövsümdə isə Gül və Nerminin hamilə olmaları ön plandadır.
şüarlar: "Sonunda Türkiye AB'ye girdi", "Bundan sonra hiç bir şey eskisi gibi olmayacak!"
== Aktyorlar/aktrisalar və rolları ==
Tarık Ünlüoğlu 1-79 (Ferdi Koparan): Koparan ailəsinin atasıdır. Yük maşını sürücüsü olub. Gül və Emre adında iki uşağı var.
Avropa (dəqiqləşdirmə)
Avropa — Afrikanın şimalında, Asiyanın qərbində, Atlantik okeanının şərqində yerləşən qitə.
Avropa (irq) —
Avropa (qəzet) — Həftəlik ictimai-siyasi qəzet.
Avropa (irq)
Avropa irqi (qafqazoid və ya qafqaz ing. Caucasian race və ya avropoid) — Avropa, ön Asiya, Mərkəzi Asiya, Şimali Amerika və şimali Hindistanda Böyük coğrafi kəşflər dövrünə qədər yaşamış irq. Sonradan bu tip insanlar bütün qitələrə yayılmağa başladı. Onlar daha çox Şimali Amerika və Cənubi Amerika, Cənubi Afrika və Avstraliyada yayılmağa başladılar.
== Xarakterik cizgiləri ==
Üzləri horizontal müstəvidən xeyli qabağa çıxır. Saçları düz və ya dalğavarı, əsasən yumşaq (xüsusilə şimal qruplarda). Qaşlarının dairəsi böyük, göz kəsimləri böyük, burunları böyük və irəli çıxan, dodaq qalınlığı çox da böyük deyil və ya ortadır, saqqal və bığ çıxımı gurdur. Ayaq pəncəsi və əlləri genişdir. Dəri, piqment və göz rəngləri şimal qruplarındakı açıq rəngdən cənub qruplarında çox tünd rəngə qədər dəyişir. İlk dəfə 1780-ci illərdə Göttingen tarix məktəbinin üzvləri tərəfindən təqdim edilmiş bu termin bəşəriyyətin üç əsas irqindən birini (Qafqazoid, Monqoloid və Neqroid) ifadə edirdi.
Avropa (qəzet)
Avropa — 5 fevral 2000-ci ildən 2003-cü ilin sonlarınadək çap olunmuş həftəlik ictimai-siyasi qəzet. Təsisçisi və baş redaktoru Fəxri Uğurlu idi.
== Tarixi ==
Qəzet 2000-ci il fevral ayının 5-də Fəxri Uğurlu tərəfindən təsis edilmişdir. Fəxri Uğurlu eyni zamanda qəzetin baş redaktoru idi. İctimai-siyasi mövzulardan bəhs edən və həftəlik nəşr olunan qəzet 2003-cü ilin sonlarınadək çap olunmuşdur. Qəzet maliyyə problemlərinə görə fəaliyyətini dayandırmışdır.
Avropa Birliyi
Avropa İttifaqı (Aİ) və ya Avropa Birliyi — 27 dövləti birləşdirən dövlətlərüstü və eyni zamanda dövlətlərarası iqtisadi və siyasi təşkilat.
Formal olaraq 1 noyabr 1992-ci ildə Maastrixt sazişi ilə təsis edilmiş bu ittifaqın təməli 18 aprel 1951-ci il tarixli Paris Müqaviləsinə əsasən, Belçika, Almaniya, Fransa, Niderland, Lüksemburq və İtaliya tərəfindən Avropa Kömür və Polad Cəmiyyəti (AKPC) yaradılması ilə qoyulub.
Təşkilatın mənzil qərargahı Brüsseldə yerləşir.
Aİ yeganə beynəlxalq təşkilatdır ki, özündə həm beynəlxalq təşkilat, həm də dövlət əlamətləri daşıyır, əslində isə formal olaraq heç biri deyil. Bəzi məsələlər İttifaqın ümumi institutları, bəziləri isə üzv dövlətlərin nümayəndələrinin razılaşması ilə qəbul edilir.
== Əsas təsis sənədləri ==
1951-ci il — Avropanın Polad və Kömür Cəmiyyətinin yaradılması haqqında müqavilə.
1957-ci il — Avropanın Atom Enerjisi İttifaqının yaradılması haqqında müqavilə.
1957-ci il — Avropanın İqtisadi İttifaqının yaradılması haqqında Roma müqaviləsi
1965-ci il — Avropa İqtisadi İttifaqının, Avropa Atom Enerjisi İttifaqının, Avropa Polad və Kömür Cəmiyyətinin
vahid şəkildə birləşməsi üçün Brüssel müqaviləsi
1986-cı il — Vahid daxili bazarın yaradılması və siyasi əməkdaşlıq haqqında vahid Avropa aktı
1990-cı il — Şengen müqaviləsi [mənbə göstərin]
1992-ci il — Maastrixt sazişi
1997-ci il — Amsterdam müqaviləsi
== Tarix ==
Avropa idealı real bir siyasi proyektə çevrilib Avropa İttifaqı üzvü olan dövlətlərin hökumət siyasətlərində uzun müddətli bir hədəf halına gəlməmişdən əvvəl sadəcə filosofların və uzaqgörən insanların düşüncələrində yaşayırdı. Avropa Birləşmiş Ştatları və ya Dövlətləri humanist və sülhsevər bir xəyalın parçası idi. Avropa illərcə tez-tez baş verən qanlı müharibələrə şahid olmuşdur.
Avropa Həmrəyliyi
Avropa həmrəyliyi ( ukr. Європейська Солідарність; 27 avqust 2014-cü ilədək — Həmrəylik" Partiyası ukr. Партія «Солідарність») — Ukrayna siyasi partiyası.
Avropa Komissiyası
Avropa Komissiyası — Avropa Birliyi siyasətinin planlaşdırıcısı və koordinatoru. Qanun təklifləri hazırlayır, Parlament və Şuraya təqdim edir. Birliyin hərəkətverici orqanı olaraq Parlament və Şura tərəfindən hazırlanan büdcə və proqramları tətbiq etmək vəzifəsini daşıyır. Birlik müqavilələrinin qoruyucusudur və Ədalət Divanı ilə birlikdə birlik hüququnun doğru tətbiq edilməsini təmin edir.
Beynəlxalq platformada və beynəlxalq müqavilələrin müzakirələrində, xüsusilə ticarət və əməkdaşlıq sahələrində Birliyi təmsil edir. Avropa Komissiyası 1994-cü ildə Şuraya 558 təklif və eskiz ilə 272 bildiriş, memorandum və hesabat təqdim etmişdir. Bu sənədlər siyasət, idarəetmə, iqtisadiyyat və cəmiyyət üzvlərilə sıx fikir alış-verişi nəticəsində əldə edilmiş məhsullardır. Komissiya üzvləri vəzifələrini yerinə yetirərkən öz milli hökumətlərindən tamamilə azad olaraq davranmaq və sadəcə Avropa Birliyinin xeyrinə işlər görməklə mükəlləfiyyətlidirlər.
Komissiyanı işdən azad edə biləcək tək orqan Avropa Parlamentidir. Komissiyanın hər üzvünün bir və ya bir neçə siyasət sahəsində xüsusi cavabdehlikləri vardır.
Avropa Konserti
Avropa konserti (ing. Concert of Europe) yaxud Vyana Sistemi — Napoleon müharibələrinin sona çatdığı 1815-ci ildən I Dünya Müharibəsinin baş verdiyi 1914-cü ilə qədər keçən dövrdə, Avropa dövlətlərinin beynəlxalq arenada siyasi qüvvələr nisbətini nəzərə alaraq hərəkət etmələrini təmin edən sistem. Vyana konqresindən sonra həyata keçirildiyi üçün Konqres Sistemi olaraq da bilinir. Konsert sistemi adətən böyük dövlətlərin sülh şəraitinin pozulmasına inandıqları zaman topladıqları konfranslar şəklində aparılırdı.
== Ümumi məlumat ==
Avropanın konserti, Napoleonun imperatorluğunu məğlub edən, Dördlü İttifaq ölkələri tərəfindən, yəni Avstriya, Prussiya, Rusiya və Britaniya tərəfindən yaradılmış, daha sonra isə Fransanın da daxil olması ilə üzv ölkələrin sayı beçə çatmışdır.
Bu yaradılmış sistemdə, əvvəllərdə İngiltərənin Xarici İşlər Naziri Robert Stüart, Avstriya Kansleri Klement von Metternix və Rusiya Çarı I Aleksandr baş rol oynayırdı. Şarl Moris de Talleyrand-Prigord, Fransanın yenidən beynəlxalq diplomatiyada digər böyük dövlətlərin yanında yer almasını təmin etdi.
Avstriyanın Almaniya Konfederasiyası daxilində dominant güc olması və Avstriya Kansleri Metternixin mühafizəkar mövqeləri səbəbiylə Konsert dövrü, "Metternix Dövrü" olaraq xatırlandığı kimi, Vyana Konqresinin Avropanı Fransa inqilabından əvvəlki status-kvoya gətirmək yolunda reaktiv səyləri üzündən "Avropa Bərpa Dövrü" olaraq da adlandırılır. Almanca (alm. Pentarchie (pentarşi)) və rusca isə Vyana Sistemi (rus.
Avropa Məhkəməsi
Avropa İcmalarının Ədalət Məhkəməsi və ya Avropa Ədalət Məhkəməsi — Avropa Birliyinin ali məhkəmə orqanı. Bu məhkəmə Avropa İttifaqı qanunları ilə bağlı məsələrə yekun baxılma orqanıdır. Məhkəmə Avropa Birliyi qanunlarının bütün üzv dövlətlərdə bərabər tətbiqini təmin edir.
Bu orqan 1952-ci ildə yaradılmış və Lüksemburq Şəhərində yerləşır. Məhkəmə üzv dövlətlərin sayı qədər hakimlərdən ibarətdir. Məhkəməyə prezident rəhbərlik edir. 2003-cü ildən bu vəzifəni Vasiliyos Skoris həyata keçirir.
Ədalət məhkəməsinə alt məhkəmə — İlk İnstansiya Məhkəməsi tərəfindən bəzi məslələrdə kömək edilir. Digər iki məhkəmə isə başqa məsələlərlə məşğul olur. Bunlardan Dövlət Xidməti Tribunalı birlik təşkilatlarında çalışan işçilər, Auditorlar Məhkəməsi isə Birliyin hesabtaları ilə məşğul olur.
Avropa Oyunları
Avropa Oyunları (ing. European Games) — 2015-ci ildən etibarən hər dörd ildən bir baş tutan idman yarışları. Avropa Olimpiya Komitələrinin nəzarəti altında Avropa qitəsinin idmançıları arasında regional beynəlxalq idman yarışlarıdır. İlk Avropa Oyunları 2015-ci il 12–28 iyun tarixlərində Bakıda keçirilmişdir.
== Avropa Oyunları ==
== İdman növləri ==
Siyahıda Avropa Oyunlarının proqramına daxil edilmiş idman növləri qeyd olunur. 2015-ci ilin oyunlarının rəsmi saytına əsasən, bu il yarışlar 30 idman növü üzrə keçirilib.
Avropa Parlamenti
Avropa Parlamenti (həmçinin AP və ya Avroparlament) — Avropa Birliyinə üzv dövlətlərin milli parlamentləriylə oxşar haqlara sahib olan Avropa Parlamenti AB xalqlarının demokratik siyasi iradəsini təmsil edir. Parlament Avropa Birliyinin üç vacib qurumundan biridir və Birlik ölkələri xalqlarının maraqlarını müdafiə edir. Birliyin o biri vacib qurumları Avropa Birliyinin Şurası və Avropa Komissiyasıdır.
== Tarixi ==
Avropa Parlamenti 1952-ci ildə qurulub. İclasları Brüsseldə və Strasburqda keçirilir. 1979-cu ilə qədər onun üzvlərini dövlətlər təyin edirdi. Həmin il verilən qərarla üzvlər birbaşa seçkilərdə seçilirlər.
Parlamentin üç vacib funksiyası var:
Avropa qanunlarını elan etmək;
Avropa qurumlarına demokratik nəzarət etmək;
Şura ilə birlikdə büdcəyə dair qərarlar vermək.
Parlament öz səlahiyyətlərini Şura ilə bölüşür. Qərarların əksəriyyəti birlikdə verilir.
Avropa Zirvəsi
Avropa Zirvəsi — Avropa Birliyinə üzv ölkələrin dövlət və hökumət başçılarıyla Avropa Komissiyası Başçısını qurulmuş olduğu 1974-cü ildən bəri ildə ən azı iki dəfə bir araya gətirir. Avropa Dövlət və Hökumət Başçıları Şurası, Avropa İttifaqı Liderlərinin Sammiti və ya sadəcə olaraq Avropa Şurası (ingiliscə: European Council) Avropa İttifaqının ən yüksək siyasi qurumudur. İngilis dilində Avropa Şurası adlandırılan və yalnız Avropa Birliyinə üzv dövlətlərlə əlaqəli olan bu qurumu qırx yeddi üzvü olan Avropa Şurası ilə qarışdırmaq olmaz. Sammit Avropa İttifaqına üzv dövlətlərin dövlət və ya hökumət başçılarının və Avropa Komissiyasının sədrinin iştirakı ilə keçirilir. Sammitə Avropa İttifaqı Şurasının sədri sədrlik edir.
Avropa Dövlət və Hökumət Başçıları Şurasının qanunvericilik və icraedici səlahiyyətləri yoxdur, lakin Avropa İttifaqının mühüm məsələləri ilə məşğul olur. Sammit ildə ən azı iki dəfə toplanır. İclaslar ümumiyyətlə Belçikanın paytaxtı Brüsseldə, eyni zamanda Avropa İttifaqı Nazirlər Şurasının qərargahı olan Justus Lipsius binasında keçirilir.
Türkiyənin Avropa Birliyinə namizəd ölkə statusu Hökumətlərarası Şuranın 1999-cu ildəki Helsinki Zirvəsində səsbirliyi ilə qəbul edilmişdir. Şura Avropa Birliyinin əsas qanunverici qurumudur və üzv ölkələr arasında iqtisadi və siyasi qərarların yerinə yetirilməsi üçün koordinasiya rolunu oynayır.
Avropa adadovşanı
Avropa adadovşanı (lat. Oryctolagus cuniculus) Dovşanlar fəsiləsinə (lat. Leporidae) aid cins. Dünya faunasında 1 cins və 43 növü vardır. Azərbaycanda bir cins vardır. Avropa adadovşanı Azərbaycan ərazisinə introduksiya edilmişdir.
== Yayılması ==
Əvvəllər Avropa adadovşanının arealı məhdud olub, İberiya yarımadasını, həmçinin Fransanın cənubundakı və Afrikanın şimal-qərbindəki izolyasiya olunmuş əraziləri əhatə edirdi. Məhz sonuncu böyük buz dövründən sonra adadovşanları yalnız bu ərazilərdə sağ qalmışlar, lakin insanın təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində adadovşanları Asiya və Antraktida istisna olmaqla, bütün qitələrdə yayılmışlar.
== Xarici görünüşü ==
Bədən uzunluğu 31–45 sm-ə qədər, çəkisi isə 1,3–2,5 kq-a çatır. Qulaqların uzunluğu başın uzunluğundan qısa olub, 6–7,2 sm-ə çatır.
Avropa adası
Avropa adası (fr. Europa) — Hind okeanında yerləşən yaşayışı olmayan ada. Ada Mozambik boğazında, Afrika ilə Madaqaskar adası arasında yerləşir.
Ada Fransanın mülkiyyəti olaraq Fransa Dənizaşırı Bölgələr Birliyinin bir parçası olan Fransanın Cənub və Antarktika əraziləri bölgəsinin Eparse adaları zonasına daxildir. Adaya Madaqaskar iddia edir.
== Coğrafiya ==
Adanın sahəsi 28 km², sahil xəttinin uzunluğu 22,2 km-dir. Koordimnatı 22° 20′ c. e., 40° 22′ ş. u. Ada sahilində buxta və liman yoxdur.
Avropa ançousu
Avropa ançousu, həmçinin siyənəyəoxşar dəniz balığı, xamsa, xəmsi və ya hamsi (lat. Engraulis encrasicolus) — ançous (Engraulidae) fəsiləsindən balıq növləri.
== Təsviri ==
Yetkinlərinun bədən uzunluğu adətən 12–15 santimetr olur və 20 santimetrdən uzun olmur.
Bədən uzunsov, alçaq, sikloid pulcuqlarla örtülmüş, başı yanlardan çılpaqdır. Axçası nazikdir və asanlıqla yığılır. Üst çənə önə çıxır. Ağızı böyük və yarımüzlüdür, alt çənəsi dar və uzun, uzun və nazik üst çənənin arxa ucu preoperkulumun qırağından kənara çıxır. Çənələrində kiçik dişlər var. Qarın yatalağının kili və yandivar xətt yoxdur. Qarın yatalağındakı üzgəclərin əsasları belindəki üzgəcindən başlayaraq şaquli tərəfin qarşısında yerləşir.
Avropa bayrağı
Avropa bayrağı (ing. Flag of Europe) — Avropa İttifaqının və Avropa Şurasının bayrağı kimi istifadə edilən, mavi fonda 12 sarı ulduzla Avropanın birliyini və bütövlüyünü təmsil edir.
Mavi fonda on iki qızıl ulduz bir dairə ibarət olan Avropa bayrağı kimi istifadə olunur. İlk olaraq 1955-ci ildə Avropa Şurası üçün nəzərdə tutulmuşdur, daha sonra Avropa Birliyinin sələfləri olan 1986-cı ildə Avropa İcmaları tərəfindən qəbul edildi. Avropa Şurası bayrağa aşağıdakı şərtlərlə simvolik bir tərif verir, Avropa birliyinin qəbul etdiyi rəsmi simvolik təsvirdə “Qərb dünyası” ndan bəhs olunur:
Qərb dünyasının mavi səmasının fonunda ulduzlar Avropa xalqlarını bir dairə, birlik nişanı şəklində simvollaşdırır. Onların sayı daima on ikidir, on iki rəqəm isə mükəmməlliyin və bütövlüyün simvoludur.
— Avropa Şurası. Paris, 7-9 dekabr 1955-ci il.
Paul M. Levy tərəfindən dizaynına görə digər simvolik şərhlər təklif edilmişdir. Beş guşəli ulduz istək və təhsili təmsil edərək, bir çox milli bayraqlarda istifadə olunur.
Mərkəzi Avropa
Mərkəzi Avropa — coğrafi cəhətcə Avropanın aşağıdakı ölkələrini əhatə edir:
Avstriya (alm. Mitteleuropa, Zentraleuropa)
Macarıstan (mac. Közép-Európa)
Almaniya
Polşa (pol. Europa Środkowa)
Slovakiya (slovak. Stredná Európa)
Sloveniya (sloven. Srednja Evropa)
Xorvatiya (xorv. Srednja Europa)
Çexiya (çex. Střední Evropa)
İsveçrə (fr. Europe centrale, it. Europa centrale)
Serbiya ( ölkənin Voyevodina diyarının bir hissəsi, Belqrad və onun ətrafı; serb.
Qərbi Avropa
Qərbi Avropa — Avropanın qərbində tarixi-geosiyasi bölgə.
== Tarixi ==
== Ərazisi ==
Qərbi Avropa ölkələrinin vahid ərazisi Norveç dənizindən Aralıq dənizinədək 5000 km uzanır. Onların ümumi sahəsi 3,8 milyon km²-dir, bu Yer kürəsinin quru ərazisinin 2,5%-nə bərabərdir. Qərbi Avropa iqtisadi və siyasi cəhətdən bir-biri ilə sıx qarşılıqlı əlaqədə olan 24 müstəqil dövlət və həmçinin Cəbəllüttariq yerləşir. Bu ölkələrdən dördü G8 qrupuna daxil olan başlıca İnkişaf Etmiş Ölkələrdir. Kiçik dövlətlər olan qalan 14 ölkə (mikrodövlətlər istisna olmaqla) Qərbi Avropada xüsusi mövqe tuturlar. Mikro dövlətlər isə xüsusi qrup əmələ gətirir. Qərbi Avropa dövlətlərinin iqtisadi-coğrafi mövqeyi üç başlıca əlamətlə səciyyələnir.
Bir-birinə nəzərən sıx qonşuluq mövqeyi
Əksər ölkələrin dəniz sahilində olması və onların ən gediş-gəlişli dəniz yollarının yaxınlığında yerləşməsi
Ümumi Avropa əməkdaşlığının inkişafı üçün Şərqi Avropa ölkələri ilə geniş quru və dəniz sərhədlərinə malik olması
Dövlət quruluşuna görə Qərbi Avropa ölkələrinin 12-si respublika, digər 12-si isə monarxiyadır. Burada həm federativ, həm də unitar dövlətlər var.
Şimali Avropa
Şimali Avropa — Avropanın şimalında tarixi-geosiyasi bölgə. Bu bölgəyə 5 ölkə — İsveç, Norveç, Finlandiya (Svandinaviya ölkələri), Danimarka və İslandiya daxildir.
Şərqi Avropa
Şərqi Avropa — Avropanın şərqində şərti tarixi-geosiyasi bölgə. Şərqi Avropada eyniadlı düzənlik yerləşir. Şərqi Avropa düzənliyi Karpat dağlarından Ural dağlarınadək uzanır.
Şərqi Avropa Avropa qitəsinin subregionudur. Əsasən qeyri-müəyyən bir termin kimi geniş geosiyasi, coğrafi, etnik, mədəni və sosial-iqtisadi anlamlara malikdir. Əksər təriflərə Belarus , Rusiya , Ukrayna , Moldova və Rumıniya ölkələri daxildir, digər təriflər isə Baltikyanı ölkələri, Balkanlar və Qafqazı da əhatə edə bilər. Şərqi Avropada yerləşən xalqların əksəriyyəti Sovet İttifaqının keçmiş sosialist respublikalarıdır .
Region Avropa mədəniyyətinin əhəmiyyətli bir hissəsini təmsil edir; Şərqi Avropanın əsas sosial-mədəni xüsusiyyətləri tarixən slavyanların və yunanların adət-ənənələri, eləcə də Şərqi Roma İmperiyası və Osmanlı İmperiyasının təsiri ilə müəyyən edilmişdir.
Başqa bir tərif Soyuq Müharibə tərəfindən yaradılmışdır, çünki Avropa ideoloji cəhətdən Dəmir Pərdə ilə bölünmüşdü, "Şərqi Avropa" Sovet İttifaqının təsiri altında Şərq Blokunu təşkil edən kommunist dövlətlərinin sinonimi idi.
Şərqi Avropanın Qərbi Avropadan aşağı (daha kasıb, az inkişaf etmiş) səviyyədə olması ilə bağlı stereotiplər vasitəsilə bu termin bəzən aşağılayıcı hesab olunur.
Avropa enliqulağı
Avropa enliqulaqı (lat. Barbastella barbastellus) — Enliqulaqlılar cinsinə aid növ. 32 xromosona malikdir.
== Görünüşü ==
Kiçik və parlaq yarasadır. Çəkisi 6–15 q, uzunluğu 45–58 mm təşkil edir. Quyruğnun uzunluğu 38–52 mm-dir. Qanadlar arasında məsafə 26–31 sm-dir. Bel nahiyəsində rəngi tünddür
== Yayılması ==
Avropada İngiltərədən Qafqaza kimi ərazilərdə, İspaniyada, Mərakeşdə, Litvada, Cənub-qərbi Belarusda, Ukraynanın qərbində və Kiçik Asiyada yayılmışdır. Kiçik və Böyük Qafqazın meşələrində məskunlaşmışdır. Azərbaycanda 15 məntəqə qeydə alınıb, bunların çoxu şimali-qərb və cənubi-şərqdə — d.s.
Avropa 51
Avropa 51 (it. Europa '51, oxunuşu: euˈrɔpa tʃinkwanˈtuno) — 1952-ci ildə İtalyan rejissoru Roberto Rossellini tərəfindən İtaliyada çəkilən ağır psixoloji dramatik janrında olan filmdir. Bu film digər xarici ölkələrdə müxtəlif adlarla tanınır.
İtalyan neorealizmi kino axınının başladıcısı və ən əhəmiyyətli xarakterlərdən biri olan Roberto Rossellininin idarə etdiyi filmin ssenarisini də yenə Rosselini öz hekayəsindən bir neçə insanla birlikdə uyğunlaşdırıb yazmışdır. Film heyətlərinin 10-nun içində Federiko Fellini də vardır. Rosselini ayrıca Karlo Ponti və Dino de Laurentislə birlikdə filmin prodüserliyini də öz öhdəliyinə götürmüşdür.
Filmdə çəkilən İnqrid Berqman, Aleksander Noks, Ettore Cannini, Cülyetta Mazina (Federiko Fellininin arvadı) və Tereza Pellatininin oynadıqları ağ-qara filmin görünüşlərini məşhur italyan rejissoru Aldo Tonti çəkmişdir. Filmin xüsusi musiqisi isə bəstəkar, eyni zamanda rejissorun qardaşı olan Renzo Rosselliniyə aiddir (Roberto Rossellininin oğlunun adı da qardaşınınkı kimi Renzodur və kinoda prodüser olaraq çalışır).
Filmin çəkilişi zamanı İnqrid Berqman və Roberto Rossellini evli idilər. Hər ikisi də öz başlarına kino dünyasının bir nəhəng sənətçisi olmalarına baxmayaraq birlikdə etdikləri filmlər tamaşaçı tərəfindən çox aydın olmadı və maraqsızlıqla qarşılandı.
Avropa qitəsi
Avropa (XX əsrin əvvəllərində Yevropa) — tamamilə Şimal yarımkürəsində və əsasən Şərq yarımkürəsində yerləşən bir qitədir. Avrasiyanın qərb hissəsini əhatə edir və şimalda Şimal Buzlu okean , qərbdə Atlantik okean , cənubdan Aralıq dənizi və şərqdə Asiya ilə həmsərhəddir. Avropa, ümumiyyətlə, Ural və Qafqaz dağlarının, Ural çayının, Xəzərin və Qara dənizlərin və Türk Boğazlarının su yollarının Asan bölgədən ayrıldığı hesab olunur. Bu sərhədin çox hissəsi quruda olsa da, böyük fiziki ölçüsü və tarixi və ənənəsinin ağırlığına görə ümumiyyətlə Avropaya tam bir qitə statusu verilir.
Avropa təqribən 10.180.000 kvadrat kilometr və ya Yer səthinin 2%-ni əhatə edir və bu, altıncı ən böyük qitədir. Siyasi baxımdan, Avropa qitənin 39% -ni əhatə edən və əhalisinin 15% -ni təşkil edən ən böyük və ən çox məskunlaşdığı əlli suveren dövlətə bölünür. 2018-ci ildə Avropanın ümumi əhalisi təxminən 741 milyon idi. Avropa iqlimi Asiya və Şimali Amerikadakı iqlimin şiddətli olduğu enliklərdə belə qitənin çox hissəsində qışı və yayı isti keçən Atlantik cərəyanlarından təsirlənir. Dənizdən başqa mövsümi fərqlər sahilə yaxın olduğundan daha çox nəzərə çarpır.
Avropa, xüsusən də qədim Yunanıstan və qədim Roma Qərb sivilizasiyasının doğma yurdu idi.
Hind-Avropa dil ailəsi
Hind–Avropa dil ailəsi — ən böyük dil ailələrindən biri. Bütün qitələrdə istifadə edilən bu ailənin dillərində danışanların sayı təxminən 2,5 milyard nəfərdir.
Hind-Avropa dil ailəsi – Hind-Avropa dil ailəsi 13 budağa ayrılır: hind, iran, slavyan, baltik, alman, kelt, italyan, roman, alban, yunan, erməni, anadolu və toxar. Hind və ya hind-ari budağı qədim, orta və yeni hind dillərinə ayrılır. Qədim Hind dillərinə, e.ə. II minilliyin ortalarında Şimali Hindistana soxulmuş ari qəbilələrinin-veddaların veda dili daxildir. E.ə. I minillikdə yaranmış sanksrit dili veda dilinə çox yaxındır. Sanskritin iki ardıcıl müxtəlifliyi vardır. Məşhur Mahabxaraat” və “Ramayana” poemalarının dili olan epik sanskrit və bizim eranın I minilliyinin ortalarında ədəbi dil kimi çiçəklənən klassik sanskrit.
Hind-Avropa dilləri
Hind–Avropa dil ailəsi — ən böyük dil ailələrindən biri. Bütün qitələrdə istifadə edilən bu ailənin dillərində danışanların sayı təxminən 2,5 milyard nəfərdir.
Hind-Avropa dil ailəsi – Hind-Avropa dil ailəsi 13 budağa ayrılır: hind, iran, slavyan, baltik, alman, kelt, italyan, roman, alban, yunan, erməni, anadolu və toxar. Hind və ya hind-ari budağı qədim, orta və yeni hind dillərinə ayrılır. Qədim Hind dillərinə, e.ə. II minilliyin ortalarında Şimali Hindistana soxulmuş ari qəbilələrinin-veddaların veda dili daxildir. E.ə. I minillikdə yaranmış sanksrit dili veda dilinə çox yaxındır. Sanskritin iki ardıcıl müxtəlifliyi vardır. Məşhur Mahabxaraat” və “Ramayana” poemalarının dili olan epik sanskrit və bizim eranın I minilliyinin ortalarında ədəbi dil kimi çiçəklənən klassik sanskrit.
Hind-Avropa xalqları
Hind-Avropa xalqları Avrasiyanın bütün ərazilərində yaşamış və müxtəlif dövrlərdə sivil dünyada məskunlaşmış köçəri xalqlardırlar.
Aralarında eyni dilin differensiasiyalaşması yolu ilə əmələ gəldiyi düşünülən (beləliklə, bu dillərin strukturları eynidir, lakin bir-birlərinin nitqini başa düşə bilmirlər) linqvistik qohumluğun mövcudluğundan və eyni həyat tərzini yaşamalarından başqa bu xalqların arasında heç bir vəhdət yoxdur. Bu xalqlar basqınları zamanı fəth etdikləri cəmiyyətlər üstündə, əgər onlar sivilizasiyalı cəmiyyətlər olmuşdularsa, onların sivilizasiyalarını və mədəniyyətlərini mənimsəyərək, ibtidai icma səviyyəsindəki cəmiyyətlər isə sivilizasiyalı cəmiyyətə çatacaq sinfi cəmiyyəti yaradaraq hakim sinfi formalaşdırdıqları üçün cəmiyyətlərə və kütlələrə öz dillərini tətbiq etdirmişdirlər. Fin, Eston, Macar və Bask dillərindən başqa bütün Avropa dillərinin onlara Avropaya gətirdikləri dillər olduğu və İran ilə Hind dillərinində eyni struktura malik olan dillər olduğu nəzərə alındığından, bu dillər ailəsinə Hind-Avropa dilləri və tarixdə bu dillərdə danışan xalqlara isə Hind-Avropa xalqları deyilir.
Bununla belə, bəzi tədqiqatçılar Hind-Avropa dilləri və tayfaları nəzəriyyəsinin qeyri-kafi və qeyri-müəyyən olduğunu iddia edir və bu birləşmənin digər etnik dil ailələrindən müstəqil olmadığını, əksinə, həmin ailələrdən ayrılaraq inkişaf etdiyini iddia edirlər və beləliklə, onlar hesab edirlər ki, Hind-Avropa nəzəriyyəsi yenidən nəzərdən keçirilməlidir.
II Avropa oyunları
2019 Avropa Oyunları (rəsmi olaraq II Avropa Oyunları və qeyri-rəsmi olaraq Minsk 2019 kimi tanınır), 21–30 iyun 2019-cu il tarixləri arasında Belarusun paytaxtı Minskdə keçirilən beynəlxalq multi-idman tədbiridir. Bu, Avropa Oyunlarının ikinci təşkil edilməsi idi. Oyunlarda 50 ölkədən 4 mindən çox idmançı 15 idman növü üzrə 200 tədbirdə mübarizə apardı.
== Təşkilat ==
Ev sahibi seçimi
2019 Avropa Oyunlarının ev sahibi şəhəri 21 oktyabr 2016-cı ildə Avropa Olimpiya Komitələrinin (EOC) Minskdə keçirilən 45-ci Baş Assambleyasında seçildi. Minsk, Hollandiyanın Amsterdam və Rusiyanın Soçi şəhərlərini geridə qoyaraq ev sahibi olma hüququ qazandı.
İdman növləri
2019 Avropa Oyunlarında aşağıdakı 15 idman növü üzrə yarışlar keçirildi:
Badminton
3x3 basketbol
Çimərlik futbolu
Boks
Kanoe sprint
Velosiped (yol və trek)
Gimnastika (akrobatika, aerobika, bədii, batut)
Cüdo
Karate
Sambo
Atıcılıq
Stolüstü tennis
Oxatma
Triatlon
Güləş (sərbəst, yunan-roma)
İştirakçı ölkələr
2019 Avropa Oyunlarında Avropanın 50 ölkəsi iştirak etdi:
(Bütün ölkələrin siyahısı)
== Medal cədvəli ==
Rusiya, ən çox qızıl medal qazanan ölkə oldu, onu Belarus və Ukrayna izlədi.
(Medal cədvəli)
== Azərbaycanın iştirakı ==
Azərbaycan, 2019 Avropa Oyunlarında 80 idmançı ilə 15 idman növündə təmsil olundu. Azərbaycan komandası, 5 qızıl, 10 gümüş və 13 bürünc olmaqla ümumilikdə 28 medal qazanaraq medal sıralamasında 10-cu yeri tutdu.
I Avropa Oyunları
2015 Avropa Oyunları — 12 iyundan 28 iyuna qədər Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən idman yarışı. 2015 Avropa Oyunları tarixdə ilk dəfə keçirilən idman yarışıdır. Yarışlarda 50 Avropa ölkəsindən 6000-dən çox idmançı mübarizə aparıb. Yarışlarda Bakının 11, Mingəçevirin isə 1 idman qurğusundan istifadə olunub. 2015 Avropa Oyunlarının təqviminə 30 idman növü daxil edildi. Onlardan 24-ü Olimpiya, 6-sı isə qeyri-Olimpiya idman növüdür. Yarışlarda idmançılar 253 dəst medal uğrunda yarışıb.
Avropa Oyunlarının açılış mərasimi 12 iyun tarixində Bakının Olimpiya Stadionunda baş tutub. Açılış mərasimində Avropa Oyunlarını rəsmi olaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev açıq elan edib. Avropa Oyunlarının məşəlini isə Bakı Olimpiya Stadionuna 2 qat Paralimpiya Çempionu, Qarabağ qazisi cüdoçu İlham Zəkiyev gətirib.
KYR Makedoniya 2015 Avropa Oyunlarında
Makedoniya — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Makedoniya 2015 Avropa Oyunlarında 39 idmançı ilə qatıldı. Makedoviya 2015 Avropa Oyunlarında 2 bürünc medal qazandı və medal sıralanmasında 38-ci yeri tutdu.
== Medalçılar ==
== Ümumi məlumat ==
Makedoniya 2015 Avropa Oyunlarında 39 idmançı ilə 8 idman növündə qatıldı. Makedoniya bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna karateçi Emil Pavlov gətirdi.
Kipr 2015 Avropa Oyunlarında
Kipr — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Kipr ümumilikdə 22 idmançı ilə təmsil olunub.
Kosovo 2015 Avropa Oyunlarında
Kosovo — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındakı iştirakı. Kosovo 2015 Avropa Oyunlarında 19 idmançı ilə qatıldı. Kosovo 2015 Avropa Oyunlarında 1 bürünc medal qazandı və medal sıralamasında 40-cı yeri tutdu.
== Medalçılar ==
== Ümumi məlumat ==
Kosovo 2015 Avropa Oyunlarına 19 idmançı ilə 9 idman növündə qatıldı. Kosovo bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna cüdoçu Maylinda Kelmendi gətirdi.
Latviya 2015 Avropa Oyunlarında
Latviya — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Latviya ümumilikdə 67 idmançı ilə təmsil olunub.
Litva 2015 Avropa Oyunlarında
Litva — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Litva ümumilikdə 74 idmançı ilə təmsil olunub.
Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarında
Lixtenşteyn — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarında 10 idmançı ilə qatıldı. Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarında medal qazana bilmədi.
== Ümumi məlumat ==
Lixtenşteyn 2015 Avropa Oyunlarına 10 idmançı ilə 5 idman növündə qatıldı. Lixtenşteyn bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna kamandan oxatan Marvin Qrişke gətirdi.
Lüksemburq 2015 Avropa Oyunlarında
Lüksemburq — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Lüksemburq ümumilikdə 58 idmançı ilə təmsil olunub.
Macarıstan 2015 Avropa Oyunlarında
Macarıstan — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Macarıstan 118 kişi və 82 qadın olmaqla ümumilikdə 200 idmançı ilə təmsil olunub.
Madaqaskar 3: Avropanın ən çox axtarılanları
Madaqaskar 3: Avropanın ən çox axtarılanları (ing. Madagascar 3: Europe's Most Wanted) — 6 iyun 2012-ci ildə istehsal edilmiş qısametrajlı animasiya filmidir. Filmin rejissorları Erik Darnell, Konrad Vernon və Tom MakQratdır.
"DreamWorks" kompaniyasının başçısı Ceffi Katsenberqin sözlərinə görə ikinci filmin prokata satışının uğurundan sonra üçüncü filmin üzərində işləməyə başlamışdır. Filmin rejissoru Tom Makqrat deyir ki, mütləq cizgi filminin baş qəhrəmanlarını Mərkəzi Nyu-York parkına geri qaytaracaqdır. Cizgi filmi 3D formatında çəkilmişdir.
"Madaqaskar 3: Avropanın ən çox axtarılanları" animasiyasının mövzusu əvvəlki frenşizalara yaxındır. Baş qəhrəmanlar Aleks, Marti, Melman və Qloriya doğma Mərkəzi Nyu York Zooparkına geri qayıtmaq niyyətindədirlər. Lakin onların bu planlarına Kapitan Şantell Dübua mane olur. Bu səbəbdən baş qəhrəmanlar bütün Avropa yollarını keçəcək sirk heyətinə qoşulurlar.
Madaqaskar 3: Avropanın ən çox axtarılanları (animasiya, 2012)
Madaqaskar 3: Avropanın ən çox axtarılanları (ing. Madagascar 3: Europe's Most Wanted) — 6 iyun 2012-ci ildə istehsal edilmiş qısametrajlı animasiya filmidir. Filmin rejissorları Erik Darnell, Konrad Vernon və Tom MakQratdır.
"DreamWorks" kompaniyasının başçısı Ceffi Katsenberqin sözlərinə görə ikinci filmin prokata satışının uğurundan sonra üçüncü filmin üzərində işləməyə başlamışdır. Filmin rejissoru Tom Makqrat deyir ki, mütləq cizgi filminin baş qəhrəmanlarını Mərkəzi Nyu-York parkına geri qaytaracaqdır. Cizgi filmi 3D formatında çəkilmişdir.
"Madaqaskar 3: Avropanın ən çox axtarılanları" animasiyasının mövzusu əvvəlki frenşizalara yaxındır. Baş qəhrəmanlar Aleks, Marti, Melman və Qloriya doğma Mərkəzi Nyu York Zooparkına geri qayıtmaq niyyətindədirlər. Lakin onların bu planlarına Kapitan Şantell Dübua mane olur. Bu səbəbdən baş qəhrəmanlar bütün Avropa yollarını keçəcək sirk heyətinə qoşulurlar.
Makedoniya 2015 Avropa Oyunlarında
Makedoniya — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Makedoniya 2015 Avropa Oyunlarında 39 idmançı ilə qatıldı. Makedoviya 2015 Avropa Oyunlarında 2 bürünc medal qazandı və medal sıralanmasında 38-ci yeri tutdu.
== Medalçılar ==
== Ümumi məlumat ==
Makedoniya 2015 Avropa Oyunlarında 39 idmançı ilə 8 idman növündə qatıldı. Makedoniya bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna karateçi Emil Pavlov gətirdi.
Malta 2015 Avropa Oyunlarında
Malta — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Malta ümumilikdə 61 idmançı ilə təmsil olunub.
Malta 2019 Avropa Oyunlarında
Malta — 2019-cu ildə Belarusda baş tutmuş II Avropa Oyunlarında 4 idmançı ilə 3 idman növündə təmsil olunub.
== Nəticələri ==
=== Cüdo ===
Qəl. — Qalib gəldi
Məğ.
Minifutbol üzrə Avropa çempionatı
EMF EURO kişi milli komandaları üçün Avropa Minifutbol Federasiyası tərəfindən idarə olunan əsas kiçik tərəfli futbol yarışıdır.
Moldova 2015 Avropa Oyunlarında
Moldova — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Moldova ümumilikdə 87 idmançı ilə təmsil olunub.
Monako 2015 Avropa Oyunlarında
Monako — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Monako 2015 Avropa Oyunlarında 5 idmançı ilə qatıldı. Monako 2015 Avropa Oyunlarında medal qazana bilmədi.
== Ümumi məlumat ==
Monako 2015 Avropa Oyunlarında 5 idmançı ilə 4 idman növündə qatıldı. Monako bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna yüngül atlet Bris Etes gətirdi.
Monteneqro 2015 Avropa Oyunlarında
Monteneqro — iyun ayının 12-dən 28-nə kimi Azərbaycanda keçirilən 2015 Avropa Oyunlarında iştirak edən ölkələrdən biridir.
Monteneqro ümumilikdə 55 idmançı ilə təmsil olunub.
Müasir Memarlıq üzrə Avropa Birliyi Mükafatı
Müasir Memarlıq üçün Avropa Birliyi mükafatı və ya Avropa Birliyi Myes van der Roh mükafatı - Avropa Birliyinə üzv olan ölkələrdə memarlıq sahəsində maraqlı və keyfiyyətli işlərin tanıdılması üçün verilən mükafat. Mükafat 1987-ci ildə əslən İspaniyanın Barselona şəhərindən olan Myers van der Roh tərəfindən təsis edilmişdir. Mükafat hər iki ildən bir verilir.
