İranda sözü azərbaycan dilində

İran süfrəsində fərqli bir səməni olur. Onlar səmənini ən çox mərcidən göyərdirlər. Səməni buğdadan da olur. Amma mərci səmənisi cücərtmək daha rahat olduğu üçün səmənini mərcidən düzəldirlər. İran süfrəsində şəkil də olur – məsələn, İrandakı zərdüştilər öz Novruz süfrələrinə Zərdüşt peyğəmbərin müasir rəssamların təxəyyülünün məhsulu olan portretini qoyurlar. Amma İran əhalisinin çoxu müsəlmandır, onların süfrəsində Qurani-Kərim olur, bəziləri isə həm də İran şairi Hafizin divanını süfrəyə qoyurlar. İran süfrəsində də “s” hərfi ilə başlayan 7 nemət olmalıdır.

İranda Bəhailik və ya İranda bəhai dini azlığı — İran İslam Respublikasında İslamdan sonra Bəhailik ən çox ardıcı olan ikinci din hesab olunur. İran, Bəhai dinin əsas fiqurlarından olan Bab, Bəhaullah və Əbdül-Bəha Abbasın doğum yeridir. Dəqiq sayları məlum olmasa da, İranda hal-hazırda 350 min civarında bəhai inancına mənsub şəxsin yaşadığı təxmin olunur. Bəhailik inancı İranda rəsmi şəkildə qadağan olunmuş və 1979-cu il İran İslam İnqilabından sonra sistematik şəkildə zülm görən bir inanc olaraq qalmaqdadır. 1979-cu ildə İranda yaşayan bəhailərin həbs olunması, onlara məxsus əmkakların yandırılması, bəhai mərkəzlərinin dağıdılması kompaniyası aparılmışdır. Dövlətə bağlı din xadimləri tərəfindən insanlara Şiə vəhhabiliyi və ya ciddi təhlükə olaraq qəbul etdirilməyə çalışan bəhailərin vəziyyəti bu gündə İranda ağır olmaqda qalmaqdadır. 1979-cu ildən bu günə qədər ölkədə 200-dən çox şəxs öz inancına görə əvvəlcə həbs olunmuş, daha sonra isə öldürülmüşdür. Şiraz şəhərində yerləşən bəhai qəbirsanlıqlarının dağıdılması və ölkə üzrə bəhailərinin toplaşdığı mərkəzlərə silahlı basqınların edilməsi baş verən təziqlər arasında göstərilə bilər. 1983-cü ildə Muna Mahmudnizad və onunla birlikdə olan doqquz digər qadının sırf dini inancları səbəbindən edam edilməsi Şimali Amerika və Avropada böyük rezonansa səbəb olmuşdur. Bəhai dinin İrandakı vəziyyəti səbəbindən, dinin əsas şərtlərindən biri olan zəvvarlıq ziyarətləri tam olaraq icra olunmur.

İranda təhsil — İran İslam Respublikasında təhsil. == Tarixi == İran İslam İnqilabından (1979) bir müddət sonra Xomeyni, iqtidara gələr gəlməz Şah zamanındakı təhsil sistemini dəyişdirməyə çalışmışdır. İslahatlar əvvəlcə ibtidai məktəbə başlama yaşını 7-dən 6-a salmışdır. Daha sonra məktəblərdəki dərs kitablarını dəyişdirərək İslam inancına söykənən mövzulara yer verilmişdir. İslam dininin əxlaqı, ictimai quruluşu və ənənəsi ilə uyğun gəlməyən və ziddiyyət təşkil edən bütün mövzuları təhsil sistemindən çıxarılmışdır. Xomeyni, İranın təhsil sistemindəki dəyişikliyi etdikdən sonra yeni sistemlə əlaqədar dini mövzularda dərs deməkdən pedaqoqların hazırlanması üçün hərəkətə keçmişdir. Bu müddətdə Darvinin “Təkamül Nəzəriyyəsi” kimi Qərb qaynaqlı nəzəriyyələri tədris planılardan qaldırıb, yerinə İslam dinini təməl alan tədris planı hazırlanmasını təmin etmişdir. Xomeyni bunu reallaşdıra bilmək üçün 1980-ci ilin aprel ayında “Mədəni İnqilab Şurası”-nı meydana gətirmişdir. Bu şuranın təməl vəzifəsi, bütün təhsil proqramı və təhsillə əlaqədar problemləri araşdırmaq, İslam əsaslarına söykənən təhsil siyasəti və strategiyalarını meydana gətirmək, təhsilin bütün budaqlarını İran cəmiyyətinin istəyi və ehtiyacına görə hazırlamaq və inqilaba sadiq pedaqoqlar yetişdirməkdir. İran təhsili universitetdən əvvəl dörd mərhələdə icra edilməkdədir.

İran süfrəsində fərqli bir səməni olur. Onlar səmənini ən çox mərcidən göyərdirlər. Səməni buğdadan da olur. Amma mərci səmənisi cücərtmək daha rahat olduğu üçün səmənini mərcidən düzəldirlər. İran süfrəsində şəkil də olur – məsələn, İrandakı zərdüştilər öz Novruz süfrələrinə Zərdüşt peyğəmbərin müasir rəssamların təxəyyülünün məhsulu olan portretini qoyurlar. Amma İran əhalisinin çoxu müsəlmandır, onların süfrəsində Qurani-Kərim olur, bəziləri isə həm də İran şairi Hafizin divanını süfrəyə qoyurlar. İran süfrəsində də “s” hərfi ilə başlayan 7 nemət olmalıdır.

İran süfrəsində fərqli bir səməni olur. Onlar səmənini ən çox mərcidən göyərdirlər. Səməni buğdadan da olur. Amma mərci səmənisi cücərtmək daha rahat olduğu üçün səmənini mərcidən düzəldirlər. İran süfrəsində şəkil də olur – məsələn, İrandakı zərdüştilər öz Novruz süfrələrinə Zərdüşt peyğəmbərin müasir rəssamların təxəyyülünün məhsulu olan portretini qoyurlar. Amma İran əhalisinin çoxu müsəlmandır, onların süfrəsində Qurani-Kərim olur, bəziləri isə həm də İran şairi Hafizin divanını süfrəyə qoyurlar. İran süfrəsində də “s” hərfi ilə başlayan 7 nemət olmalıdır.

Məhsa Əmini etirazları və ya 2022 İran etiraz aksiyaları — İranda 16 sentyabr 2022-ci ildə Məhsa Əmininin ölümündən sonra başlayan etirazlar və vətəndaş iğtişaşlarıdır. İddia olunur ki, sentyabrın 13-də Tehranda əxlaq polisi tərəfindən həbs edilərkən Məhsa Əmininin hicabının altından bir az saç görünürmüş. O, təcridxanaya aparılandan bir müddət keçmiş komaya düşüb və 3 gün sonra xəstəxanada ölüb. Polis zabitləri onun başına zərbələr vurulduğunu və qadının maşınlardan birinə çırpılması barədə xəbərləri təkzib edirlər. Bəzi qadınlar cəsarətlə hicablarını cırıb yandırırlar. == Etirazlar == Etiraz aksiyaları Tehranda başlayıb, daha sonra Kürdüstan əyalətinin Saqqez, Sənəndəc, Divandərrə, Bənə və Bicar şəhərlərinə, daha sonra isə İranın digər bölgələrinə yayılıb. Həmədan, Kirmanşah, Məşhəd, Səbzevar, Qum, Amol, Babol, İsfahan, Kirman, Şiraz, Təbriz, Rəşt, Sarı, Kərəc, Çalus, Növşəhr, Tonekabon, Ərak şəhərlərində bu etirazlar ilk gündən sürətlə böyüyüb. 23 sentyabr 2022-ci il tarixinə ən azı əlli etirazçı öldürülüb. Etirazlara cavab olaraq, İran hökuməti etirazları yatırmaqla yanaşı, etirazçıların təşkilatlanma qabiliyyətini azaltmaq üçün Instagram və WhatsApp kimi proqramlara girişi və interneti məhdudlaşdırıb. Bunlar İranda 2019-cu il etirazlarından sonra internetin tamamilə bağlandığı ən sərt məhdudiyyətlər ola bilər.

Cənubi Azərbaycanda 2006-cı il etirazları, Xordad hadisələri və ya Milli Qiyam Günü — İran hökumətinin hakimiyyəti altında yaşayan Azərbaycan türklərinin İran hökumətinin rəsmi mətbuat orqanında təhqir olunmalarına qarşı etirazları nəzərdə tutulur. == Arxaplan == İran İslam Respublikası Xəbər Agentliyinə aid olan İran qəzetinin 12 may 2006-cı il tarixli həftəlik cümə əlavəsinin uşaq və yeniyetmələrə aid bölməsində Həşəratların bizləri həşəratlaşdırmaması üçün nə edək ? başlıqlı karikatura yayımlandı. Karikaturanın əvvəlində olan ilk şəkildə bir oğlan guya həşərat (tarakan) dilində həşəratdən soruşur: soosoo soosking sisko sooski sooskung (susk sözü farscada həşərat deməkdir). Cavabında isə həşərat belə cavab verir: Nəmənə ? (nəmənə Cənubi Azərbaycanda nə anlamına gəlir). Oğlan həşəratın danışığından heç nə başa düşmür və karikatura belə davam edir: Bu məzmuna görə "həşəratlarla sözlü müzakirə", yəni birinci üsul mənasız hesab edilir və hekayənin davamında növbə "zorakılığı özündə ehtiva edən şirin üsullar qaçınılmaz olur" hissəsinə gəlir. Bu hekayəyə görə bu şirin üsullar bunlardır: == Etirazlar == Hekayədə açıq-aşkar formada sərgilənən Türklük əleyhinə münasibət İranda 10 milyonlarla yerli Azərbaycan türklərinin qəzəbinə səbəb oldu. Türklərin yaşadığı çox şəhər, qəsəbə və kəndlərdə günlərlə davam edən və geniş kütlələrin iştirak etdiyi etiraz mitinqləri təşkil edildi. Tehran, Zəncan, Təbriz, Urmiya, Ərdəbil, Əhər, Həmədan, Kəleybər, Muğan, Miyanə, Marağa, Xoy, Salmas, Xiyav, Qoşaçay, Sulduz və Mərənd şəhərlərində təşkil edilən nümayişlərdə təhlükəsizlik qüvvələrinin müdaxiləsi nəticəsində çox sayda ölən və yaralananlar oldu.Bu karikaturanın yayımlanmasından 5 gün sonra Azərbaycan türkü olan tələbələr Tehran Universitetində hadisəy' etiraz etmək məqsədilə nümayiş təşkil etdilər.

Əkin sahələri İranın bütün ərazisinin 20%-ni təşkil edir . Bu torpaqların çoxu şimalda, Xəzər dənizinə daha yaxın , eləcə də şimal-qərbdə nisbətən yaş vadilərdədir. Düz, lakin quraq cənub əyalətlərindəki bəzi əkin sahələri suvarma sistemləri ilə təchiz edilmişdir. Ümumilikdə 7,5 milyon hektar torpaq suvarılır. Əhəmiyyətli kənd təsərrüfatı bitkiləri arasında buğda, arpa, düyü, paxlalılar, pambıq, şəkər çuğunduru , şəkər, qamışı, tütün, çay, qoz-fındıq, püstədir . Heyvandarlığın əsasını qoyun, keçi, dəvə, mal-qara yetişdirmək təşkil edir . Balıqçılıq sənayesi : Xəzər dənizinin mövcudluğuna görə zəngin balıq ehtiyatları (bax: İran Balıqçılıq Tədqiqat İnstitutu) ; qara kürü istehsalında əhəmiyyətli qlobal paydır.

2019-cu ildə İranda sel və daşqınlar — 2019-cu ilin mart-aprel aylarında yayılmış sel fəlakəti. İranın geniş sahələrinə və ən çox Gülüstan, Fars, Xuzistan, Luristan ostanlarına təsir edib.

İranda çovğun (fars. برف و بوران ۱۳۵۰ ایران‎) - 1972-ci ilin 3 fevral tarixindən 9 fevral tarixinə qədər davam etmiş şiddətli çovğun. İranın şimal-qərb, mərkəzi və cənubi ərazilərində baş vermiş çovğunlar nəticəsində azı 4 min nəfərə yaxın şəxs həlak olmuşdur. Öz həcminə və vurduğu ziyana görə çovğun Ginnesin Rekordlar Kitabına daxil edilmişdir. Təbii fəlakət nəticəsində ən azı 200 kənd yer üzündən silinmişdir, bəzi yerlərdə qarın hündürlüyü 9 metrə qədər yüksəlib. Çovğun dörd illik quraqlıq mövsümündən sonra gəlmişdir.Təbii fəlakət nəticəsində İranda nə qədər insanın həlak olduğu məlum deyil. Qəfil yağan şiddətli qar nəticəsində onlarla dağ kəndinə gediş-gəliş kəsilmiş və nəticədə mühasirədə qalmış insanların bir çoxu soyuq havanın səbəb olduğu xəstəliklərdən və açlıqdan vəfat etmişdilər. Çovğun nəticəsində adətən isti hava şəratinə malik olan və mülayim qışları ilə tanınan İranın cənub hissəsinə belə 8 metr hündürlüyündə qar yağmışdır.İttilaət qəzeti tərəfindən 2010-cu ildə hazırlanmış yeni araşdırma xarakterli hesabatlara görə ən çox insan itkisi Fars ostanının şəhərlərindən və Sipidan şəhristanının mərkəzi olan Ərdəkan şəhərində qeydə alınmışdır. Kakkan və Kumar kəndlərində yaşayan insanların hamısı qarın altında qalaraq həlak olmuşdur. Şimal-qərbdə, Türkiyə ilə sərhəd yaxınlığında, Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan Şəklabad kəndində ən azı 100 nəfər həlak olub.

İrandakı COVID-19 pandemiyası ağır kəskin tənəffüs sindromu coronavirus 2-nin (SARS-CoV-2) səbəb olduğu 2019-cu il (COVID-19) koronavirus xəstəliyinin davam edən pandemiyasının bir hissəsidir. 19 fevral 2020-ci ildə İran Qumda ilk təsdiqlənmiş yoluxma hallarını bildirdi. Virusun ölkəyə Çinə səfər etmiş Qumlu bir tacir tərəfindən gətirildiyi bildirildi.Koronavirusa cavab olaraq hökumət ictimai tədbirləri və cümə namazlarını ləğv etdi; məktəblər, universitetlər, ticarət mərkəzləri, bazarlar və müqəddəs ziyarətgahlar bağlandı; və bayram şənliklərini qadağan etdi. Ailələrə və müəssisələrə kömək etmək üçün iqtisadi tədbirlər də elan edildi və pandemiya hökuməti Beynəlxalq Valyuta Fondundan beş milyard ABŞ dolları məbləğində təcili kredit üçün görünməmiş bir müraciət etməyə məcbur etdi. Hökumət əvvəlcə bütün şəhərləri və rayonları karantinə almaq planlarını rədd etdi və hökumətin səyahətləri məhdudlaşdırmaq niyyətinə baxmayaraq, Novruz bayramı ərəfəsində şəhərlər arasında sıx nəqliyyat davam etdi. Hökumət daha sonra yeni halların sayının artmasından sonra şəhərlərarası səyahətləri qadağan etdiyini açıqladı. Aprel ayından başlayaraq hökumət məhdudiyyətləri tədricən yumşaltdı. Yeni halların sayı mayın 2-də minimum səviyyəyə düşdü, lakin məhdudiyyətlər yüngülləşdikcə may ayında yenidən artdı, yeni hadisələrin pik nöqtəsi 4 iyunda, ölümlərin sayında yeni zirvələr iyulda qeydə alındı. Artımlara baxmayaraq, İran hökuməti iqtisadiyyatı açıq saxlamaqdan başqa çarəsinin olmadığını bildirdi; İran iqtisadiyyatı artıq ABŞ sanksiyalarından təsirlənmişdi və 2020-ci ilin iyun ayına qədər onun ÜDM-i COVID-19 pandemiyası səbəbindən daha 15% azaldı.COVID-19 ölümlərinin sayına dair bəzi mənbələrdə təxminlər hökumət mənbələrindən daha yüksəkdir, İranın Xalq Mücahidləri ölənlərin sayının daha çox olduğunu iddia edir. Sızan məlumatlar göstərir ki, 20 İyul tarixinə qədər 42,000 nəfər COVID-19 simptomları ilə öldü, bu tarix bildirilən 14,405 idi.

== Üsyan Dövrü == 18-Mart 1979-cu il-31 -dekabr 1982-ci illəri əhatə edən üsyan. Hökumət birlikləri ilə üsyançılar arasında ilk toqquşma 18-21 mart aralığında Sənəndəcdə baş verimiş və iki yüzə qədər insanın həlak olması ilə nəticələnmişdir. Eyni il avqustun 16-da 2000-ə yaxın kürd üsyançı Kirmanşah əyalətində yerləşən Pavə şəhristanını tutur. Hökumət birlikləri avqustun 18-də 380-kürd və 18-əsgərin ölümü ilə nəticələnən toqquşmada üsyanı yatırmağa nail olurlar. 19-21-avqust tarixlərində 29-kürd dövlət tərəfindən edam edilir. Hökumət birlikləri avqustun 20-də Mahabadı mühasirəyə alır. 3-Sentyabr 1979-cu ildə hökumət qüvvələri 500-nəfərin öldüyü toqquşmadan sonra şəhərdə nəzarəti yenidən ələ keçirir. 22-26-Avqust tarixlərində hökumət qüvvələri ilə üsyançılar arasında yenidən toqquşma yaşanır, 28-avqustda isə 19-kürd dövlət tərəfindən edam edilir, 26-avqustda kürd üsyançılar Sərdəştdə 4-dövlət əsgərini qətlə yetirmişdi. 27-Avqust 1979-cu ildə Sənəndəcdə 11-kürd üsyançı edam edilir. Hökumət qüvvələri 1979-cu il 5-sentyabrda Sərdəşti ələ keçirir.

2023-cü ildə İranda dron hücumları — 2023-cü ildə, 28 yanvardan 29 yanvara keçən gecə İranda pilotsuz uçuş aparatları ilə həyata keçirilən hücumlar. Hadisə zamanı üç pilotsuz uçuş aparatı İsfahanda yerləşən sursat fabrikinə hücum etmişdir. == Zəmin == Son bir neçə ildə İranın hərbi, nüvə və sənaye obyektləri ətrafında bir sıra partlayışlar və yanğınlar baş vermişdir. 2021-ci ildə İran İsraili onun əhəmiyyətli Nətəzn nüvə obyektini sabotaj etməkdə günahlandırmış, qisas alacağına söz vermişdir. İran hökuməti 2022-ci ilin iyulunda İsfahanda həssas müdafiə sənayesi mərkəzini partlatmağı planlaşdıran, İsrailə işlədiklərini iddia etdiyi kürd silahlılarından ibarət təxribat qrupunu həbs etdiyini bildirmişdir.Hücum Azərbaycan və İran arasında yüksək gərginlik dövründə, Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə silahlı şəxsin hücumundan, onun mühafizə rəisini öldürməsindən və iki nəfərin yaralanmasından bir gün sonra baş vermişdir. == İsfahanda partlayış == 28 yanvar 2023-cü ildə, yerli vaxtla saat 23:30-da İran Müdafiə Nazirliyinin İsfahan şəhərindəki sursat fabrikinə üç pilotsuz təyyarənin hücumu nəticəsində böyük partlayış baş vermişdir. Nazirlik binalara dəymiş ziyanın az olduğunu açıqlamışdır. Məlumata görə, partlayış İsfahanın İmam Xomeyni küçəsində baş tutmuşdur. Bundan başqa, nazirlik üç pilotsuz uçuş aparatının vurulduğu və hücumun uğursuz alındığı bildirmişdir. Nazirlik hücumda şübhəli bilinən şəxs barədə məlumat verməmişdir.

İranda azərbaycanlıların etiraz aksiyaları və ya "Fitilieh" verilişi qalmaqalı (fars. جنجال برنامه فیتیله‎) — İranın dövlət telekanalında yayımlanan "Fitilieh" verilişində azərbaycanlıları təhqir edən proqramdan sonra 9 noyabr 2015-ci il tarixindən İranda başlayan etiraz aksiyaları. == Arxa plan == İrandakı azərbaycanlıların sayı ilə bağlı fikirlər müxtəlifdir. Beləki Britannika ensiklopediyasına əsasən 21-ci əsr ərzində İranda 15 milyondan artıq azərbaycanlı qeydə alınıb. Avraham Selanın 2002-ci ildə çap olunmuş "The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East" kitabında isə İranda 20 milyon azərbaycanlının yaşadığı qeyd olunur. "Encyclopedia of the Stateless Nations" kitabında isə qeyd olunur ki İrandakı azərbaycanlıların sayını müəyyən etmək çətindir çünki İrandakı statistik məlumatlar İranın etnik strukturu haqqında heç bir məlumat vermir. Təmsil Olunmayan Millətlər və Xalqlar Təşkilatına görə İrandakı azərbaycanlıların sayı 30 milyondur. İrandakı azərbaycanlıların haqqları uğrunda mübarizə aparan təşkilatlar da bu sayın 30-40 milyon arasında olduğunu qeyd edirlər. Azərbaycanlılar əsasən İranın şimal qərbində yəni Cənubi Azərbaycanda cəmləşiblər. Əsas yerləşdikləri bölgələr Şərqi və Qərbi Azərbaycan ostanları, Ərdəbil, Zəncan, Qəzvin, Həmədan və Gilandır.

İranda tələbələrin etiraz aksiyaları — 2018-ci ilin dekabr ayının əvvəllərində o zamankı İranda müəllim və digər sahələrdə çalışan şəxslərin davam edən tətillərini dəstəkləmək üçün başladılmış tələbə etiraz aksiyaları. == Etirazlar == === 4 dekabr === 2018-ci ilin 4 dekabrında Tehrandakı Əmirkəbir Texnologiya Universitetinin tələbələri toplanaraq tətil edən işçiləri və müəllimləri dəstəklədiklərini bildirdilər. Aksiyanı dağıtmağa çalışanlara qarşı isə bəstə oturdular. Səsləndirdikləri əsas şüarlar isə bunlar idi: "Toplar, tanklar və silahlar artıq təsirsizdir", "İşçilər və tələbələr birləşir", "Həbs edilmiş müəllimlər, işçilər və tələbələr azad edilməlidir", "Yalançı hakimiyyətə ölüm". Eyni vatda Tehranda yerləşən başqa bir universitet olan Əllamə Təbatəbai Universitetinin tələbələri universitet şəhərçiyində İran xüsusi xidmət orqanları işçilərinin olmasına görə etiraz aksiyasına başladılar. Eyni gündə Babol Nuşirvani Texnologiya Universitetinin tələbələri də etiraz aksiyalarına başladılar. Onların əsas şüarları bunlar idi: "Universitet diridir", "Universitet tələbələrinə qarşı təzyiqlərə son", "Tələbələr öləcək, lakin zülmə boyun əyməyəcək".Səhənd Texnologiya Universiteti və Kirmanşah Razi Universiteti tələbələri də eyni gündə etiraz aksiyalarına başladılar. Səhənd Texnologiya Universiteti tələbələrinin bir qismi aclıq aksiyası başlatdı. Kirmanşah Razi Universiteti tələbələri isə Xuzistandakı işçilərlə həmrəylik göstərmək üçün əsas şüar olaraq "Çörək, azadlıq, işçi şurası" şüarini seçmişdilər. === 29 dekabr === 25 dekabrda universitet avtobusunun qəzaya uğramasından sonra 10 tələbə vəfat etmiş, 25-i isə yaralanmışdı.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin İranda diplomatik nümayəndəliyi — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini İran dövlətində təmsil edən elçilik. == Əlaqələrin yaradılması == Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra İranla normal qonşuluq və dostluq münasibətləri yaratmağa başladı. Azərbaycan hökuməti 1918-ci il Sentyabrın 12-də İrana nümayəndə-işlər vəkili təyin etməyi qərara aldı. Lakin İran tərəfi ilk vaxtlar AXC-ni tanımaq və onunla diplomatik əlaqələr qurmaqdan imtina etdi. 1918-ci il, sentyabrın 6-da Azərbaycanın İstanbuldakı nümayəndə heyətinin başçısı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə Azərbaycan Xarici İşlər nazirinə məlumat verdi ki, Şimali Azərbaycanda müstəqil dövlətin yaradılması barədə İstiqlal bəyannaməsinin surətini buradakı İran konsulluğuna təqdim etmiş, İran konsulu isə bu sənədu zərfə qoyub geri qaytarmış, ona əlavə olunmuş vərəqdə bildirmişdi ki, o, Azərbaycan adında dövlətin müstəqilliyini tanımır. 1918-ci ilin yazında Osmanlı qoşunlarının Cənubi Azərbaycana daxil olmasından sonra Şimali Azərbaycan vətəndaşlarınınn hüquqlarını qorumaq məqsədi ilə Təbrizdə Azərbaycan konsulluğu fəaliyyətə başladı. Konsulluğa ilk dövrdə Teymur bəy Məlik-Aslanov, sonra Yusif Ziya və Rauf bəy Səfərəlibəyli başçılıq etmişdilər. Rauf bəy Təbrizdə ermənilər tərəfindən güllələnərək öldürülüb. İrəvandan (İrəvan) əslisi olan Raufbəy daşnakların Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin üzvləri üçün ovunun qurbanı olub. Türk qoşunlarının 1918-ci ilin noyabrında Cənubi Azərbaycanı tərk etməsindən sonra İran hökuməti bu konsulluğu bağladı.

Tehranda Böyük Britaniya səfirliyinə hücum — İrandakı Britaniya Səfirliyinə hücum 2011-ci il noyabr ayının 29-da Tehranda baş verib. Bəzi Basiji tələbələr səfirliyin binasına daxil olub və Böyük Britaniya bayrağın aşağı çıxarmışlar və səfirliyin bəzi sənədlərin həyətə atmışlar.

2019-cu ildə İranda sel və daşqınlar — 2019-cu ilin mart-aprel aylarında yayılmış sel fəlakəti. İranın geniş sahələrinə və ən çox Gülüstan, Fars, Xuzistan, Luristan ostanlarına təsir edib.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumu (UNESCO) Ümumdünya irsi sahələri, 1972-ci ildə qurulan UNESCO-nun Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısında təsvir edildiyi kimi mədəni və ya təbii irs üçün vacib yerlərdir. İran tarixi məkanlarını siyahıya daxil etmək üçün, konvensiyanı 26 fevral 1975-ci ildə qəbul etdi. 2019-cu ilə qədər, İranın iyirmi dörd mədəni və təbii irsi bu siyahıya daxil edilmişdir.İranda siyahıya alınan ilk üç yer İsfahan Nəqşi Cahan meydanı, Persepolis və Çoğa Zənbil, 1979-cu ildə Fransa, Parisdə təşkil edilən Ümumdünya irsi komitəsinin 3-cü iclasında siyahıya alındı. 2003-cü ildə isə bu siyahıya Təxti Süleyman arxeoloji abidəsi əlavə olundu. Ən son əlavə 2019-cu ildə edilmiş Xəzəryanı Hirkan meşələri idi. Yazılan ərazilərə əlavə olaraq, İran da təxmini siyahısında 50-dən çox mədəni irsi sadalayır. == Dünya irsi əraziləri == Cədvəl müvafiq sütunun üstündəki hissəsini vuraraq sütuna ; yer, sahə və il sütunları üçün alfasayısal olaraq; yer sütunu üçün tərəf dövlət tərəfindən; və kriteriyalar sütunu üçün meyarlar növünə görə sıralanır. Transsərhəd ərazilər aşağıda sıralanır. Ərazi; Ümumdünya irsi komitəsinin rəsmi təyinatına görə adlandırılmışdır Yer; şəhər, regional və ya əyalət səviyyəsində və coğrafi koordinatlar Kriteriya; Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən təyin olunduğu kimi Sahə; hektar və akr ilə. Mövcud, bufer zonasının ölçüsü də qeyd edilmişdir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumu (UNESCO) Ümumdünya irsi sahələri, 1972-ci ildə qurulan UNESCO-nun Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısında təsvir edildiyi kimi mədəni və ya təbii irs üçün vacib yerlərdir. İran tarixi məkanlarını siyahıya daxil etmək üçün, konvensiyanı 26 fevral 1975-ci ildə qəbul etdi. 2019-cu ilə qədər, İranın iyirmi dörd mədəni və təbii irsi bu siyahıya daxil edilmişdir.İranda siyahıya alınan ilk üç yer İsfahan Nəqşi Cahan meydanı, Persepolis və Çoğa Zənbil, 1979-cu ildə Fransa, Parisdə təşkil edilən Ümumdünya irsi komitəsinin 3-cü iclasında siyahıya alındı. 2003-cü ildə isə bu siyahıya Təxti Süleyman arxeoloji abidəsi əlavə olundu. Ən son əlavə 2019-cu ildə edilmiş Xəzəryanı Hirkan meşələri idi. Yazılan ərazilərə əlavə olaraq, İran da təxmini siyahısında 50-dən çox mədəni irsi sadalayır. == Dünya irsi əraziləri == Cədvəl müvafiq sütunun üstündəki hissəsini vuraraq sütuna ; yer, sahə və il sütunları üçün alfasayısal olaraq; yer sütunu üçün tərəf dövlət tərəfindən; və kriteriyalar sütunu üçün meyarlar növünə görə sıralanır. Transsərhəd ərazilər aşağıda sıralanır. Ərazi; Ümumdünya irsi komitəsinin rəsmi təyinatına görə adlandırılmışdır Yer; şəhər, regional və ya əyalət səviyyəsində və coğrafi koordinatlar Kriteriya; Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən təyin olunduğu kimi Sahə; hektar və akr ilə. Mövcud, bufer zonasının ölçüsü də qeyd edilmişdir.

İranda azərbaycanlıların etiraz aksiyaları və ya "Fitilieh" verilişi qalmaqalı (fars. جنجال برنامه فیتیله‎) — İranın dövlət telekanalında yayımlanan "Fitilieh" verilişində azərbaycanlıları təhqir edən proqramdan sonra 9 noyabr 2015-ci il tarixindən İranda başlayan etiraz aksiyaları. == Arxa plan == İrandakı azərbaycanlıların sayı ilə bağlı fikirlər müxtəlifdir. Beləki Britannika ensiklopediyasına əsasən 21-ci əsr ərzində İranda 15 milyondan artıq azərbaycanlı qeydə alınıb. Avraham Selanın 2002-ci ildə çap olunmuş "The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East" kitabında isə İranda 20 milyon azərbaycanlının yaşadığı qeyd olunur. "Encyclopedia of the Stateless Nations" kitabında isə qeyd olunur ki İrandakı azərbaycanlıların sayını müəyyən etmək çətindir çünki İrandakı statistik məlumatlar İranın etnik strukturu haqqında heç bir məlumat vermir. Təmsil Olunmayan Millətlər və Xalqlar Təşkilatına görə İrandakı azərbaycanlıların sayı 30 milyondur. İrandakı azərbaycanlıların haqqları uğrunda mübarizə aparan təşkilatlar da bu sayın 30-40 milyon arasında olduğunu qeyd edirlər. Azərbaycanlılar əsasən İranın şimal qərbində yəni Cənubi Azərbaycanda cəmləşiblər. Əsas yerləşdikləri bölgələr Şərqi və Qərbi Azərbaycan ostanları, Ərdəbil, Zəncan, Qəzvin, Həmədan və Gilandır.

== Məzmun == Filmin ayrı-ayrı epizodları Təbrizdə, Xoyda çəkilmişdir. Kinolentdə Sovet ordusu hissələrinin təntənə ilə İrandan Vətənə yola salınması mərasiminə həsr olunmuşdur. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Rejissor: M.Slavinskaya Operator: Muxtar Dadaşov, Seyfulla Bədəlov, Əlibala Ələkbərov Musiqi Tərtibatı: D.Blok Səs operatoru: D.Ovsyannikov Montaj Rejissoru: M.Slavinskaya == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 109-113.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumu (UNESCO) Ümumdünya irsi sahələri, 1972-ci ildə qurulan UNESCO-nun Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısında təsvir edildiyi kimi mədəni və ya təbii irs üçün vacib yerlərdir. İran tarixi məkanlarını siyahıya daxil etmək üçün, konvensiyanı 26 fevral 1975-ci ildə qəbul etdi. 2019-cu ilə qədər, İranın iyirmi dörd mədəni və təbii irsi bu siyahıya daxil edilmişdir.İranda siyahıya alınan ilk üç yer İsfahan Nəqşi Cahan meydanı, Persepolis və Çoğa Zənbil, 1979-cu ildə Fransa, Parisdə təşkil edilən Ümumdünya irsi komitəsinin 3-cü iclasında siyahıya alındı. 2003-cü ildə isə bu siyahıya Təxti Süleyman arxeoloji abidəsi əlavə olundu. Ən son əlavə 2019-cu ildə edilmiş Xəzəryanı Hirkan meşələri idi. Yazılan ərazilərə əlavə olaraq, İran da təxmini siyahısında 50-dən çox mədəni irsi sadalayır. == Dünya irsi əraziləri == Cədvəl müvafiq sütunun üstündəki hissəsini vuraraq sütuna ; yer, sahə və il sütunları üçün alfasayısal olaraq; yer sütunu üçün tərəf dövlət tərəfindən; və kriteriyalar sütunu üçün meyarlar növünə görə sıralanır. Transsərhəd ərazilər aşağıda sıralanır. Ərazi; Ümumdünya irsi komitəsinin rəsmi təyinatına görə adlandırılmışdır Yer; şəhər, regional və ya əyalət səviyyəsində və coğrafi koordinatlar Kriteriya; Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən təyin olunduğu kimi Sahə; hektar və akr ilə. Mövcud, bufer zonasının ölçüsü də qeyd edilmişdir.

Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə terror hücumu — 27 yanvar 2023-cü ildə, yerli vaxt ilə səhər saat 08:00 radələrində Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində yerləşən səfirliyinə silahlı hücum. Hücum edən şəxs, İran vətəndaşı Yasin Hüseynzadə "Kalaşnikov" markalı avtomat silahla mühafizə postunu yarmış, səfirlik əməkdaşlara atəş açmışdır. Bu zaman səfirlik əməkdaşları isə onu zərərsizləşdirməyə cəhd göstərmişdir. Basqın nəticəsində diplomatik nümayəndəliyin mühafizə xidmətinin rəhbəri Orxan Əsgərov həlak olmuşdur. Hücumun dəf edilməsi zamanı iki mühafizəçi yaralanmışdır. Yasin Hüseynzadə çox keçməmiş, İran hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən saxlanılmışdır. Hücum aktı ilə bağlı Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətində cinayət işi başladılmışdır. Hadisəni törədən Hüseynzadə istintaqa cəlb olunmuşdur. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hücumu qınamışdır, Azərbaycan tərəfi məsuliyyətin İranda olduğunu vurğulamışdır. Odur ki, Azərbaycan tərəfi hücumu "terror aktı" kimi qiymətləndirmişdir.

27 yanvar 2023-cü ildə Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasının paytaxtı Tehran şəhərində yerləşən səfirliyinə silahlı hücum baş vermişdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hücumu qınamışdır, Azərbaycan tərəfi məsuliyyətin İranda olduğunu vurğulamışdır. Odur ki, Azərbaycan tərəfi hücumu "terror aktı" kimi qiymətləndirmişdir. BMT Baş Katibi Antoniu Quterreş, Avropa İttifaqı, NATO, GUAM və bir çox başqa beynəxalq təşkilat, başda ABŞ, Birləşmiş Krallıq, Rusiya və Türkiyə olmaqla bir çox ölkə səfirliyə olan hücumu pisləmişdir. == Azərbaycanda == Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hücumu qınamış, başsağlığı vermişdir. O, əlavə etmişdir ki, "diplomatik nümayəndəliklərə qarşı terror hücumu qəbuledilməzdir". Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva başsağlığı vermiş, yaralıların tezliklə sağalması üçün dua etdiyini bildirmişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi – Prezident Administrasiyasının Hərbi məsələlər şöbəsinin müdiri Məhərrəm Əliyev hücumu Azərbaycan dövlətinə "qarşı bir qəsd" olaraq səciyyələndirmişdir. Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi hadisəni "xain hücum" kimi təsvir etmiş, həlak olan şəxsə rəhmət diləmiş, Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov hücumu qınamışdır. Azərbaycanın xarici işlər nazirinin müavini Xələf Xələfov İranı hücumu "hərtərəfli və təfsilatlı olaraq şəffaf şəkildə" tədqiq etməyə çağırmış, lakin demişdir ki, "İran tərəfinə ümidimiz, etibarımız yoxdur" və hücum ilə əlaqədar "İran bir dövlət kimi məsuliyyət daşıyır".