İraqda sözü azərbaycan dilində

İraqda din 2015-ci ilə nisbətən müsəlman idi, əhalinin 95-98% -i İslamı qəbul edir. Xristianlıq, o cümlədən Katolik, Pravoslav, Protestant, Şərq Assuriya Kilsəsi 1%, digər dinlər isə qalan 1-4% təşkil edir .Yazidizm və İraqdakı azlıqların etiqad etdiyi dini skretizm Mandaeism, Şabakizm və Yarsanizm 1.5'ini əhatə edir. İraq Yəhudi icması artıq yoxdur. İraq müsəlmanları iki fərqli ənənəyə - şiə və sünni İslama uyğundur. 2018 CIA Fakt kitabına görə, İraq 97% müsəlmandır: 60-65% şiə və 32-37% sünni. İraqdakı Vətəndaş Müharibəsindən (2014–2017) bəri müsəlmanların ümumi faizi xristian və yezidi qaçqınlarının qonşu ölkələrə köç etməsi səbəbindən artmışdır. Bağdad əsrlər boyu İslam öyrənmə və təqaüd mərkəzi idi və Abassidlərin paytaxtı olaraq xidmət etdi. Kərbəla şəhəri 680-ci il oktyabrın 10-da müasir şəhərin yerində vuruşan Kərbəla döyüşü nəticəsində şiə İslamda əhəmiyyətli dərəcədə geniş yer tutur. şiələri saleh xəlifə və ilk imam hesab edənlər də "İmam Əl" adıyla tanınır. Artıq şəhər şiə İslam dünyasının böyük bir həcc mərkəzidir və yalnız Məkkə və Mədinədən daha çox müsəlman zəvvar qəbul etdiyi təxmin edilir.

İraqda İslam Müqaviməti (ərəb. المقاومة الإسلامية في العراق‎) — ümumi brend və ya şəbəkə kimi müəyyən edilən İraqdakı şiə islamçı üsyançı qruplar üçün istifadə edilən çətir termin.

İraqda beynəlxalq koalisiyası (orijinalda: ing. "Coalition of the willing") — Amerika Birləşmiş Ştatların təşəbbüsü ilə yaradılmış və ABŞ-ın 2003-cü ildə İraqa müdaxiləsini (İraq müharibəsi) həm siyasi, həm də silahlı qüvvələr ilə dəstəkləyən dövlətlərin alyansı. Koalisiyanın adı C. Buşun İraqın da daxil olduğu "şər oxu" ifadəsinin əksidir. Koalisiyaya daxil olan dövlətlərin dəqiq sayı məlum deyil — bəziləri bunu ictimailəşdirmək istəmir, bəziləri bunu inkar edir. 2004-cü il prezident seçkiləri ərəfəsində teledebat zamanı Buşun rəqibi Con Kerri deyib ki, Buş administrasiyası İraq müharibəsindən əvvəl yalnız iki ölkənin — Böyük Britaniya və Avstraliyanın dəstəyini ala bilərək geniş beynəlxalq koalisiya yarada bilmir. Buna cavab olaraq Buş "Siz Polşanı unutmusunuz" ifadəsini səsləndirdi, bu da Kerrinin arqumentini təkzib etmək əvəzinə, əslində təsdiqlədi. ABŞ-ın məlumatına, koalisiyanın yaradılması zamanı onun tərkibinə 49 dövlət daxil idi: Avstraliya, Azərbaycan, Albaniya, Anqola, Əfqanıstan, Bolqarıstan, Birləşmiş Krallıq, Macarıstan , Honduras, Gürcüstan, Danimarka, Dominikan Respublikası, İslandiya, İspaniya, İtaliya, Qazaxıstan, Kolumbiya, Kosta Rika, Cənubi Koreya, Küveyt, Latviya, Lithull adaları, Mikroneziya, Monqolustan, Hollandiya, Nikaraqua, Palau, Panama, Polşa, Portuqaliya, Ruanda, Rumıniya, El Salvador, Şimali Makedoniya, Sinqapur, Slovakiya, Solomon adaları, ABŞ, Tonqa, Türkiyə, Uqanda, Uqanda, Ukrayna, Filippin Respublikası, Estoniya, Efiopiya, Yaponiya .

İraqda aysor muxtariyyəti təklifləri — XX əsrin əvvəllərindən İraqın şimalında süryanidilli müasir aysorlar üçün muxtar ərazi və ya müstəqil dövlətin yaradılması üçün irəli sürülən bir sıra təkliflər. == Tarixi təkliflər == Birləşmiş Azad Assuriyanın Urmiya Bəyannaməsi, 1917. Millətlər Liqası aysorlar üçün məskunlaşma təklifi, 1935. Birləşmiş Millətlər Aysor Milli Petisiyası, 1945. Bet-Nəhrin Demokratik Partiyası Assuriya muxtariyyəti iddiası.

İraqda qətlə yetirilmiş əcnəbi jurnalistlərinin siyahısı — İraqda peşə vəzifəsini yerinə yetirmiş əcnəbi media orqanlarının nümayəndələri müxtəlif qruplar tərəfindən fərqli səbəblərə görə edam edilmiş, bəzisi qaçırılaraq öldürülüb, bəzisi də peşə vəzifəsini yerinə yetirərkən baş vermiş partlayışlar nəticəsində həyatlarını itirmişlər.

İraqda ərəbləşdirmə kampaniyası zamanı kürd kəndlərinin dağıdılması — 1970-ci il İraq-Kürd Muxtariyyət Müqaviləsi çərçivəsində Kürdüstandan çıxarılan ərazilərin "ərəbləşdirmə kampaniyası" zamanı BƏƏS-çi İraq hökuməti tərəfindən yerlə-yeksan edilmiş kəndlər. Ətraflı bax: Kürd qaçqınlar 1991-ci ilin sonlarında beynəlxalq ictimaiyyət Şimali İraqın dağıdılmış 4,000 kəndinin 1,500-də yaşayış evlərinin yenidən qurulması üçün genişmiqyaslı layihəyə start vermişdir.

İraqda UNESCO ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı YUNESKO-nun İraqdakı ümumdünya irsi siyahısına 6 obyekt daxildir ki, bu da ümumi rəqəmin təxminən 0,4%-ni təşkil edir (2021-ci ildə 1154). 5 obyekt mədəni meyarlar üzrə, 1-i isə qarışıq meyarlar üzrə siyahıya alınıb. Bundan əlavə, İraqdakı 11 obyekt dünya irsi siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır. İraq 1974-cü il martın 5-də ümumdünya mədəni və təbii irsin qorunması Konvensiyasını qəbul etmişdir. Hatra və Nimrud xarabalıqları 2015-ci ilin martında İŞİD tərəfindən dağıdılıb. Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülmüşdür. Bu siyahı İraq Hökumətinin dünya irs siyahısına salınması üçün namizəd kimi təklif etdiyi obyektlər qeyd edirb.

İraqdakı Çoxmillətli Qüvvələr (İngiliscə: The Multi-National Force – Iraq (MNF–I)) İraq müharibəsindən sonra İraqın işğalında iştirak etmiş olan və ABŞ tərəfindən idarə olunmuş silahlı qüvvələrdirlər. Qüvvələr 15 may 2004-cü ildə Kombinasiyalı Müştərək İşçi Qüvvəsi 7 (Combined Joint Task Force 7) adlanan strukturdan ölkənin işğalına nəzarəti təhvil almış və 2010-cu il yanvarın 1-də ABŞ Silahlı Qüvvələrinə təhvil vermişdir. İraq müharibəsindən sonrakı dövrdə İraqda mövcud olan silahlı qüvvələrə, xüsusən də ABŞ əsgərlərinin böyük say üstünlüyünə görə, ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi koalisiya qüvvələri deyilmişdir. ABŞ-dan başqa digər bu işə köməklik etmiş olan ölkələrin əsgərlərinin İraqda davam edən şiddətli zorakılıqlar və müharibə əleyhinə öz dövlətlərindəki hərəkatların intensivliyinə görə yalnız hərbi düşərgələrdə xidmət etdikləri və İraq Müqavimətinə qarşı müharibədə fəal iştirak etmədikləri müşahidə edilmişdir. Çoxmillətli qüvvələrin missiyasının tərifini ABŞ-ın o zamankı dövlət katibi olmuş Kolin Pauel 2004-cü ilin iyununda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasına göndərdiyi məktubunda belə izah etmişdir: Çoxmillətli Qüvvələrin işğalı altında olan İraqda hazırlanmış olan yeni konstitusiyada fikir, ifadə, din və cəmləşmə azadlığı, mülkiyyət hüququ və qanun qarşısında hamının bərabərliyi tanınmışdır. İşğal İraqında birinci parlament seçkiləri 2005-ci ilin dekabr ayında keçirilmişdir. 2006-cı ilin noyabr ayında isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası Çoxmillətli Qüvvələrin İraqda qalma müddətinin 2007-ci ilin sonuna qədər uzadılması haqqında qərar qəbul etmişdir. Bu qərarın qəbul edilməsində İraq hökumətinin tələbi əsas kimi qəbul edilmiş və buna səbəb kimi İraq hökumətinin nəzarəti təmin etmək üçün hələ ki, kifayət qədər silahlı qüvvələrinin olmaması göstərilmişdir. 2007-ci ilin dekabr ayında qəbul edilmiş olan yeni qərarla onun səlahiyyət müddəti yenidən 2008-ci ilin sonuna qədər uzadılmışdır. 2008-ci ilin dekabr ayında İraq və ABŞ hökumətləri arasında aparılmış olan danışıqların nəticəsində 2011-ci ilin sonuna qədər yalnız ABŞ əsgərlərinin ölkədə qalmasına icazə verilmişdir.