içalat sözü azərbaycan dilində

1 bax iç 2-ci mənada. Qoyunun içalatı. – [Canavar] yazığın içini, içalatını elə aparmışdı ki, quruca qəfəsəsi qalmışdı. S.Rəhimov. Məşədi Şərif içalatı iri bir səbətə qoyub həyətə salladı. Ə.Vəliyev.

1 1. İç-içəkü (bütün daxildəkilər), ciyərbənd, içələk formaları da qeydə alınıb. Alat komponenti şirin-alat, çinalat (farscada çini qablar çoxluğu), bülluralat (büllur çoxluğu), təla-alat (qızıl məmulatı) sözlərində də var. Ciyərbənd kəlməsi göstərir ki, içalat dedikdə ciyər və onuna bağlı (əlaqədar) olan şeylər nəzərdə tutulur. İçələk “içəridə bir-biri ilə ilişik olanlar” deməkdir, ələk sözü ilə qohumdur. Şirni-alat, təla-alat, içalat sözləri göstərir ki, alat “əlaqədə olanlar” deməkdir. Nəticə: içalat “ciyər və onuna bağlı (əlaqədar) olanlar” (içəridə bir-biri ilə ilişik olanlar) de­mək­dir. Qubada buna iç-qarın (qarının içindəkilər) deyirlər. Başqa yozum da müm­kündür: Söz iç və halə kəlmələrindən törəyib, halə alınma sözdür və rus dilindəki “аура (aura)” mənasında işlədilir. Bəzi dialektlərdə sözün iç əyalət formasında da təsa­düf olunur. 2. İç sözünün bir mənası bağır-övkə deməkdir. İkinci mənası “bağırı çıx­maqla yerdə qalan şeyləri” əks etdirir. Bəzi türk dillərində içalat əvəzinə sar­qanıq, sarıqanıq, iç-içəkü və s. sözlərindən istifadə olunur. Deməli, içalat “içəridə olanların bağlılığı (sarqanıq)” deməkdir. Başqa dillərdə də maraqlıdır: latın dilində “tullantı” (içi al və at!?) mənasını verən sözlə ifadə edilir. Qaqauz dilində içalata “pişik mançası” deyirlər (“pişik yemi” deməkdir). İçalatı pişiyə atıblar (içi al və at!). Qarın əvəzinə, ciyərgah, içalat yerinə, ciyərbənd kimi alınma sözlər də işlədilib. Bunlar da sübut edir ki, içalat “ciyər və onunla ilişik olan hissələr” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 bağırsaq

2 İÇALAT (insan və heyvanlarda döş və qarın boşluğunda olan üzvlər) Məşədi Şərif içalatı iri bir səbətə qoyub həyətə salladı (Ə.Vəliyev); İÇ [Saleh:] Gedək bizə, bir yerdə şam eləyək. İç-ciyər qovurtdurmuşam (H.Abbaszadə).

1 нутро, внутренности, ливер, требуха

2 сущ. 1. внутренности (органы, расположенные в брюшной и грудной полости) 2. требуха (внутренности убитого животного); потроха (внутренности птиц)

1 i. 1. anat. internal organs; d.d. guts, entrails; 2. (qida) offal

1 is. anat. viscères m pl ; intestins m pl, entrailles f pl

1 кил. iç 3).