müharibəsi sözü azərbaycan dilində

Adrianopol döyüşü — Qədim dünya tarixinin ən əhəmiyyət kəsb edən vuruşmalarından biridir. Döyüş 378-ci il avqustun 9-da Roma imperatoru Valentin ilə Fritxigernin komandanlıq etdiyi vestqotlar arasında baş vermişdir.. Döyüş Adrianopoldan (Türkiyənin Avropa hissəsində Yunanıstan və Bolqarıstanın sərhəddində yerləşən indiki Ədirnə şəhəri) 13 km şimalda olmuşdur. Romalılar döyüşdə məğlub olmuş, imperator Valentin öldürülmüşdü. Adrianopol döyüşü Roma imperiyasının süqutunu sürətləndirmişdir.

Akri müharibəsi 1899-1903 illərdə baş vemişdir.Aksi bölgəsinə sahiblənmə ugrunda başlasa da Boliviyanın zəyifliyi nəticəsində ərazi itirilir. == Tarixi == 1867-ci ildə Braziliya və Boliviya arasında sərhəd anlaşması imzalansa da xırda detalar tam işlənmir.Bölgəyə demək olar ki,maraq yox idi.Ərazi sıx keçilməz olması məskunlaşmaya imkan vermirdi.Məskunlaşma yalnız kiçik səhərlədə və kəndlərdə idi ki,onlarda çay kənarlarında yerləşirdi.Əhalisə əsasən hindulardan ibarət olsada az miqdarda boliviyalı yaşayırdı.19 əsrin sonlarında kaucukun qiyməti beynəlxalq bazarda artmışdı.Bölgə isə Kaucuk ağacları ilə zəngin olması <kaucuk xəstəliyinə> tutulanları bura cəlb edirdi.1877-ci ildə 18.000 braziliyalı bölgəyə yerləşir.Əhali baxımında gəlmələr əhalinin 90% təşkil edirdi.Boliviya ərazidə çox kiçik qarnizona malik idi.Braziliya ilə sərhətdə gömrükxana tikilməsi burada işləyənlərin etirazina səbəb olur ki ,bu da gəlmələrin Boliviyaya qarşı çıxmasına səbəb olur.1899-cu ilin Aprelində Joze de Karvalo başçılığı ilə üsyan başlayır.İyun ayında Arias müstəqil Akri dövlətinin yarandığını elan edir.Yeni dövlətin paytaxtı Antimari olur ki onun adı dəyişdirilərək Arikpolis adlandırılır.1900-cu ildə Braziliya ordusu bölgəyə daxil olaraq ərazini Boliviyaya qaytarır.1903-cü ilin 15 yanvarında üsyançılar Puerto Alonsanın bir çox hissələrini işğal edirlər.24 yanvarda isə boliviyalılar təslim olurlar.Plasido 700 əsgərlə Puetro Alonsonu tutur.1903-cü il 2 aprel Braziliya ordusu bölgəyə yerləşdirilir.21 martda atəşkəs elan edilir. == Sülh müqaviləsi == 11 noyabr 1903 -ildə Petropolis müqaviləsi imzalanır.Müqaviləyə əsasən Boliviya bölgəni Braziliyaya güzəştə gedir.191,000 km² ərazi itirilir. Əvəzində Braziliya öz ərazisindən 3000 km² Boliviyaya verməli idi(Maderya çayı hözəsindən).Həmcinin 2 milion funtsterlinq verməli və Maderya -Mamaro dəmir yolu çəkilməli idi ki bu Boliviyaya xariçi ölkələrə cıxış imkanı verirdi (1912 bu dəmir yolunun tikintisi tam bitir). == Sonuc == 1904-cü ildə ərazi braziliyaya birləşdirilir.1962-ci ildə isə ştat statusu alır.

Alamo müharibəsi (ing. Battle of the Alamo; isp. Batalla de El Álamo) - 1836-cı ilin 23 fevral - 6 mart tarixləri ərzində Texas Respublikası ilə Meksika arasında baş vermiş müharibə. Alamo müharibəsi Texas İstiqlal müharibəsinin önəmli döyüşlərindən biri hesab olunur. 13 gün davam edən döyüşlər Meksika ordusunun qələbəsi ilə başa çatmışdır. Meksikanın səkkizinci prezidenti Antonio Lopez de Santa Anna komandanlığındakı Meksika ordusu 13 günlük mühasirədən sonra San Antonio de Bokser (indiki San-Antonio) yaxınlığında yerləşən Alamo qalasına qarşı hücuma keçmişdir. Hücum zamanı iki nəfərdən başqa, qalada müdafiə olunan bütün texaslılar qətlə yetirildi. İstiqlaliyyət tərəfdarlarının xüsusi amansızlıq ilə öldürülməsi bir çox texaslının Meksikaya qarşı hərəkata qoşulmağa vadar etdi. Bir ay sonra baş vermiş San-Xasinto müharibəsi ilə Meksika ordusu məğlub edildi və bununlada Texasın Meksikadan olan asıllığına son qoyuldu. Texaslılar Meksika ordusundan müdafiə olunmaq üçün könüllü birliklərindən təşkil olunmuş Alamo qarnizonunu yaratdılar.

Aland müharibəsi (fin Oolannin sota, isv. Åländska kriget) — 1854–1856-cı illərdə Rusiya imperiyası ilə Fransa və İngiltərə arasında Krım müharibəsi zamanı Finlandiya böyük hersoqluğu sahillərində Britaniya–Fransa dəniz qüvvələrinin hərbi və mülki obyektlərə qarşı əməliyyatları. Finlandiya tarixşünaslığında istifadə edilir. Müharibə Alanddakı Bomarsund döyüşünün şərəfinə adlandırılmışdır.Rumıniya cəbhəsində irəliləyən Rusiya imperiyası 4 oktyabr 1853-cü ildə Osmanlı imperiyasını müharibə elan etməyə təhrik etmiş, İngiltərə və Fransa osmanlıları dəstəkləmək qərarına gəlmişdi. Aland müharibəsinin məqsədi Rusiyanın kommunikasiya yollarını və xarici ticarətini kəsmək, onu sülhə məcbur etmək və İsveçi Rusiyaya qarşı müharibəyə cəlb etmək idi. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Eero Auvinen: Krimin sota, Venäjä ja suomalaiset. Turun yliopisto, 2015. (in Finnish) Raoul Johnson & Ilkka Malmberg: Kauhia Oolannin sota – Krimin sota Suomessa 1854–1855. John Nurmisen säätiö, 2013. ISBN 978-952-9745-31-9ISBN 978-952-9745-31-9.

Aprel döyüşləri, Aprel müharibəsi və ya Dördgünlük müharibə — 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbi birləşmələri arasında baş vermiş hərbi münaqişə. Aprel döyüşləri Dağlıq Qarabağda 1994-cü ildə atəşkəs haqqında saziş imzalandıqdan bəri ən şiddətli döyüşlər idi. Döyüşlər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qələbəsi ilə nəticələnmiş, Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər, Cəbrayıl rayonunun Lələ təpə yüksəkliyi və Cocuq Mərcanlı, Goranboy rayonunun Gülüstan kəndi, Tərtər rayonunun Qazaxlar kəndi və Tərtər rayonunun Suqovuşan kəndi istiqamətində yollar düşməndən azad olunmuşdur.5 apreldə hər iki tərəfin razılığı və beynəlxalq qurumların müşahidəsi ilə yenidən atəşkəs müqaviləsi imzalanmışdır. Buna baxmayaraq, Ermənistan tərəfindən dəstəklənən seperatçı qüvvələr atəşkəs imzalanmazdan bir neçə saat sonra onu dəfələrlə pozmuşdur. Azərbaycan Respublikasının verdiyi rəsmi məlumata görə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri 2,000 hektarlıq ərazini azad etmişdir, ancaq Ermənistan tərəfi bu ərazinin ölçüsünün sadəcə 800 hektar olduğunu və heç bir strateji əhəmiyyətə malik olmadığını iddia edir.Amerika Birləşmiş Ştatları Dövlət Departamentinin hesablamalarına görə, dörd gün davam edən döyüşlər zamanı həm hərbi, həm də mülki olmaqla təxminən 350 nəfərin həyatını itirdiyini açıqlamışdır. == Zəmin == Aprel döyüşləri özünün həcminə görə 12 may 1994-cü ildə razılaşdırılmış atəşkəs rejimindən sonra Azərbaycan qoşunların təmas xəttində baş vermiş ən böyük hərbi qarşıdurma idi. Aprel döyüşlərinin başlanması barədə müxtəlif fikirlər vardır. Bəzi siyasi şərhçilərə görə, döyüşlərin əsl təşəbbüskarı Rusiya və ya Türkiyə idi. Ermənistanın keçmiş müdafiə naziri Seyran Ohanyan 2019-cu ildə verdiyi açıqlamada Aprel döyüşlərinə hazırlıqla bağlı məlumatı hərbi birləşmənin kəşfiyyatı verdiyini, lakin konkret hansı günlər hücum ediləcəyi barədə məlumatın olmasını bilmədiyini bildirib. == Döyüşlər == Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan aprelin 2-də erkən saatlarda Birləşmiş Ştatlarda Nüvə Təhlükəsizliyi Sammitindən evə qayıdırdılar, bu zaman təmas xəttinin şimal-şərq, şərq və cənub-şərq sahələrində genişmiqyaslı döyüşlər baş verdi.

Araukani müharibəsi (isp. Guerra de Arauco) — Uzun zaman sürən hərbi münaqişə İspaniya imperiyasına daxil olan Çili general-kapitanlıqda yaşayan kreol əhalisi ilə yerli əhali olan Mapuce xalqı və digər qəbilələrlər (Vilice, Pikunce və Kunko) arasında baş vermişdir. Hərbi əməliyyatların arialı Matakito çayıdan Relonkavi körfəzi arasında yerləşirdi. Əsas əməliyyatlar Konsepson şəhəri və sahil boyu ərazilərdə (Bio-Bio, Araukaniya bölgələri) gedirdi. Faktiki olaraq bu müharibə fasilələrlə 300-il davam etmişdir. Müharibə 1536-cı ildən başlamış və Çilinin mütəqiliyinin elan edilməsinə qədər 1817-ci ilə qədər davam etmişdir. Bu müharibədə ispanlar məğlub olaraq istilanı dayandırmaq məcburiyyətində qalmışdır. Çili müstəqiliyi elan etdikdən sonra müharibə artıq Çiliyə qarşı aparılır. Nəticədə isə Çili bölgəni istila etməyi bacarır. Bu tarixə Araukaniyanın işğalı kimi düsür.

Araxova döyüşü — 18–24 noyabr 1826 tarixləri arasında Araxovada Yunan üsyançılar ilə Osmanlı ordusu arasında olmuş bir müharibə. == Müharibə == Müharibədə Türklər iki hissəyə bölündü, Zemenodan və Qüds Monastrından Araxovaya köçdülər. Türklər şəhərə girməyə cəsarət etmədilər, Araxova ərazisindəki Parnassos Dağının təpələrində gizlənib özlərini gücləndirdilər. Soyuq və qar, müharibədə böyük rol oynadı. Yunanlıların Araxovadakı evlərində sığınacaqları var idi. Türklər kənd ərazisində böyük itkilərə məruz qaldılar və ətrafları bağlandı. Mustafa Bəyin ordusunun tələyə düştüyünü öyrənəndə Türk ordusundan kömək istədi. Ancaq Karaiskakis, Türklərə köməyə gələn bütün yolları bağlamışdı. Soyuqdan və ərzaq qıtlığından pis halda olan Türklər, Karaiskakisdən ayrılmaq üçün müqavilə təklif etdi. Qarşılığında Livadia və Amfissanın özlərinə təslim edilməsini istədi.

Rusiya–Gürcüstan müharibəsi — 2008-ci ilin avqust ayında Gürcüstan, Rusiya Federasiyası və Rusiya tərəfindən dəstəklənən, öz müstəqilliyini elan etmiş Cənubi Osetiya və Abxaziya arasında baş vermiş müharibə. Bu müharibə iki keçmiş Sovet dövləti olan Rusiya və Gürcüstan arasında münasibətlərin ən pis həddə çatdığı 2008-ci ilin avqust ayında başlamışdır. Döyüşlər strateji əhəmiyyətli Cənubi Qafqaz regionunda baş tutmuşdur. Bu müharibə XXI əsrdə Avropada baş vermiş ilk müharibə olaraq da tanınır.Gürcüstan Respublikası Sovet İttifaqının dağılmağa başladığı 1991-ci ilin əvvəllərində öz müstəqilliyini elan etmişdir. Bu fonda Gürcüstanla faktiki olaraq Rusiya tərəfindən nəzarət olunan keçmiş Cənubi Osetiya Muxtar Vilayətinin separatçıları arasında ilk müharibə baş verdi. Müharibənin ardınca bölgədə gürcü, rus və osetin qoşunlarından ibarət birgə sülhməramlı qüvvə yerləşdirildi. Eyni zamanda, oxşar hərbi toqquşmalar ölkənin Abxaziya regionunda da baş verdi. Burada yerli abxaz separatçılarla gürcülər arasında 1992-1993-cü illəri əhatə edən müharibə başladı. 2000-ci ildə Rusiyada Vladimir Putinin prezident seçilməsi və 2003-cü ildə Gürcüstanda baş vermiş qərbyönümlü Qızılgül inqilabı nəticəsində Rusiya və Gürcüstan arasındakı münasibətlər pisləşməyə başladı və 2008-ci ilin aprelindən etibarən tam şəkildə diplomatik böhrana çevrildi. 1 avqust 2008-ci ildən etibarən cənubi osetiyalı separatçılar gürcü kəndlərini atəşə tutmağa başladı və nəticədə bölgədə yerləşən gürcü sülhməramlıları tərəfindən qarşı tərəfə cavab atəşi açıldı.

Ağaçayırı müharibəsi — 16 avqust 1488-ci ildə Osmanlı İmperiyası ilə Məmlük dövləti arasında Çukurova bölgəsində baş verən müharibə.Davud Paşa səfərdən qayıtdıqdan sonra, İstanbulda yeni bir Məmlük yürüşü üçün hazırlıqlara başlanıldı. Padşah, bu dəfə Osmanlı donanmasına da göndərməyi qərara alınmışdı. Hətta II Bəyazid Osmanlı donanmasının Şərqi Aralıq dənizində rahat hərəkət etməsi üçün Venesiya dövlətindən icazə istəsə də, buna müvəffəq olmamışdır. yürüş hazırlığını tamamlayan Osmanlı ordusu, vəzirliyə yüksələn Rumeli bəylərbəyi Xədim Əli Paşanın komandanlağı ilə İstanbuldan hərəkət etdi. Tabeçiliyinə yeni Rumeli bəylərbəyi Xəlil Paşa ilə Anadolu bəylərbəyi Sinan Paşa da verilmişdi. 60 min nəfərlik bir qüvvə ilə Çukurova gedən Xədim Əli Paşaya yolda Qaraman bəylərbəyi Yaqub Paşa da qoşuldu. Bundan başqa, Hersekzadə Əhməd Paşa da, 100 gəmidən mütəşəkkil donanma ilə Şərqi Aralıq dənizi sahillərinə hərəkət eləmişdi. Xədim Əli Paşa, Ereğlidən sonra, Külek boğazını keçərək Adanaya çatdı. Tarsus şəhəri ilə buranı yaxşıca mülki etdikdən sonra, Ayaş qalası üzərinə yeridi. Qala naibin qaçması ilə həm qurudan, həm də dənizdən edilən Ayaş, müqavimət göstərmədən Osmanlı qüvvələrinə təslim oldu.

Bafeus müharibəsi, Bapheus müharibəsivə ya Koyunhisar müharibəsi — 18-27 iyul 1302-ci il tarixdə Osmanlı bəyliyi ilə Bizans imperiyasının apardığı müharibədir. Bafeus müharibəsi Osmanlı bəyliyi və Bizans imperiyası arasında aparılan tarixdəki ilk silahlı toqquşmadır. Döyüşü Osman bəyin rəhbərliyindəki Osmanlı ordusu qazanmışdır. == Əsas məqsəd == Xəlil İnalcık, müxtəlif Osmanlı mənbələri ilə Yeoryos Pahimerisə (Bizans tarixçisi) əsaslanaraq Bafeus müharibəsnin baş vermə səbəbini, Osmanlı dövlətinin Nikeanı (indiki İznik) yenidən Türk hakimiyyəti altına alma istəyi kimi göstərimişdir. == Müharibənin yeri == Bafeus müharibəsi kimi tanınan müharibə bu gün Bursa vilayəti Təzə Şəhər ilinə bağlı Koyunhisar və ya digər adı ilə Hamidiyə kəndinin yerləşdiyi düzənlikdə baş vermişdir. Başda Bursa valisi Atranos, Ketel və Kita tekfurları Osman bəyə qarşı birləşdilər. İmperator II Andronikos Palaiologos da 2 min nəfərlik çoxu pullu əsgərlərdən ibarət olan mərkəzi ordu gücü göndərmişdi. Ancaq bu birləşmiş Bizans ordusu Osman bəy komandanlığı altındakı Osmanlı qüvvələri tərəfindən, İzmitin şimal-şərqində Koyunhisar (Baphaeon) deyilən yerdə ağır bir məğlubiyyətə uğradıldı. Bu müharibə zamanı yenilən Bizanslı qüvvələrin çox itkiyə məruz qalmadıqları və bir çox mərkəzi Bizans gücünə aid muzdlu əsgərlərin dağınıq şəkildə İzmitə qayıtdığı bildirilməkdədir. Osmanlı qüvvələrindən isə Osman bəyin qardaşı oğlu Aydoğdu bəy həlak olmuşdur.

Bannockburn müharibəsi (şot: Blàr Allt a' Bhonnaich) — 23–24 iyun 1314-cü ildə şotlandlarla ingilislər arasında baş vermiş müharibədir. Robert Bruce başçılıq etdiyi Şotlandiya qüvvələri 1304-cü ildən ingilis hakimiyyəti altında olan Stirlinq qəsrini 1314-cü ildə mühasirəyə aldılar. İngiltərə kralı II Eduard bu vəziyyətə qarşı yaxşı silahlanmış ordu hazırladıqdan sonra şimala doğru hərəkət etməyə başlayır. Bruce qoşunlarını Stirlinqin yaxınlığındakı Bennekbornda bir təpədə yerləşdirdi. O, sol qanadını sıx meşəyə, sağ qanadını isə çayın döngəsinə uzadır. Bu qanadların hamısı 2000 futluq bir cəbhə meydana gətirmişdir. İngilislər belə vəziyyətdə nəinki təpəyə qalxmalı, həm də bataqlığı keçməli idilər. İngilislər Robert Brusa döyüşdən əvvəl bir cəngavərlə duel təklif etdilər. İngilislər Şotlandiya ordusunu ruhdan salmaq üçün bu yola əl atmışdılar. O, razılaşdı, çünki padşah imtina etsə idi, əsgərləri qarşısında rüsvay olacaqdı.

Bolybotum Müharibəsi, Polybotum Müharibəsi, Bolvadin Müharibəsi - Anadolu Səlcuqlu dövləti ilə Bizans İmperiyası arasında 1116-cı ildə keçirilən Səlcuqilərin qalibiyyəti ilə sona çatan müharibə. Səlcuqlular İran yoluyla Anadoluya gəlməyə başlayırlar. Toğrul Bəy və Alparslan dövründə daha da genişmiqyaslı olmağa başlayan hərəkətlər, xüsusilə Əmir Afşin, 1068-ci ildə Toros dağlarını keçərək orta Anadoluya girmişdir. Bizansla Anadolu Səlcuqluları arasında başlayan mübarizə Anadolunun əhəmiyyətli yolları üzərində yerləşən Bolvadin münaqişələrə səbəb olur. Müizzəddin Məlikşahın sərkərdəsi olan Əmir Mengücək ilə Bizans İmperatoru I Aleksios Komnenos arasında Bolvadin düzündə Bolvadin müharibəsi başladı və Əmr Mengücək Konstantinopolis yolunu Bizanslılara bağlayır. Bizans isə ordusunu qərbə çəkməyə məcbur olur. Aparılan Bolvadin sazişlə Bizansların bu ərazilərə qayıtması mümkün olmadığı üçün Anadolunun müsəlmanlaşması və Türkləşməsində bu sazişin əhəmiyyəti böyükdür.

Bosniya müharibəsi — Bosniya və Herseqovinada 1992-ci il aprel ayının 6-dan 1995-ci il sentyabr ayının 14-ə qədər davam etmiş müharibə. Döyüşün tərəfləri serb birləşmələri, Bosniya müsəlman ordusu və xorvatlar idi. 3 ildən artıq davam edən bu müharibədə 200.000-ə yaxın insan qətlə yetirilmiş (Beynəlxalq Qızıl Xaç cəmiyyətinin məlumatlarında görə bu rəqəm 312 mindir), 2 milyondan çox insan yer-yurdundan didərgin düşmüşdür. Bu müharibədə qətlə yetirilənlərin əksəriyyəti müsəlman bosniyalılar idi və müharibə onlara qarşı soyqırımı xarakteri daşıyırdı[mənbə göstərin].

Boşin müharibəsi yap. 戊辰戦争 «Əjdaha dövrü müharibəsi» — 1868—1869 illər ərzində Yaponiya ərazisində baş vermiş vətəndaş müharibəsi. Müharibə imperator qüvvələri ilə Tokuqava şoqunatı tərəfdarları arasında baş vermişdir. Sequnat qüvvələrinin məğlubiyyəti, Meydzi iqlahatları ilə nəticələnir. Müharibə XIX əsrin birinci yarısında Yaponiyada baş vermiş sosial, iqtisadi və siyasi boşluqların nəticəsi idi. Bunu doğuran səbəblər sequn hökumətinin məşhurluğunun azalması və hakimiyyətin bir başa imperator tərəfindən idarə olmunması tərəfdarlarının armasından irəli qəlirdi. 3 yanvar 1868-ci ildə imperator Meyci İmperator idarə üsulunun bərpası haqqında fərmanı imzalayır. Fərmanın imzalanmasından 7 gün sonra sequn Tokuqava Yesinobu imperatorun deklarasiyasını «qanunsuz» elan edir. Bununla da müharibə başlayır. Yesinobu ordusu Kioto şəhərində yerləşən imperator sarayına hücum təşkil edir.

Çako müharibəsi 1932–1935 ci illərdə Paraqvay və Boliviya arasında Qran-Çako (hansı ki orada böyük neft ehtiyatının olması ehtimal edilirdi. Bununla belə yalnız 2012-ci ildə bu ehtiyyatlar aşkarlanır) vilayətinə sahiblənmə uğrunda baş verib. Bu Latın Amerikası tarixinə ən qanlı müharibə kimi düşüb. == Müharibənin tarixi == Ərazi mübahisəsi Boliviya və Paraqvay Şimali Canko ərazisinə sahiblənmə hələ dövlərin müstəqillik elan edilməsindən başlayır. Belə ki Paraqvay 1811, Boliviya isə 1825 ci illərdə qurtuluşunu elan etdir. Paraqvay daha tez qurtuluşu elan etməsi ona bir çox üstünlüklər verir. Paraqvay bölgə də öz qoşunlarını yerləşdirir və inzibati hakimiyyətini qurur. Bu əraziyə Braziliyada iddia edir. Bu çətinliklərin səbəbi İspaniyanın hakimiyyəti zamanında burada dəqiq sərhədin müəyyənləşdirməməsi idi. Bu isə ərazinin quraq olması, iqlimi və əhali tərəfindən az məskunlaşmasın təsir edirdi.

Çako müharibəsi 1932–1935 ci illərdə Paraqvay və Boliviya arasında Qran-Çako (hansı ki orada böyük neft ehtiyatının olması ehtimal edilirdi. Bununla belə yalnız 2012-ci ildə bu ehtiyyatlar aşkarlanır) vilayətinə sahiblənmə uğrunda baş verib. Bu Latın Amerikası tarixinə ən qanlı müharibə kimi düşüb. == Müharibənin tarixi == Ərazi mübahisəsi Boliviya və Paraqvay Şimali Canko ərazisinə sahiblənmə hələ dövlərin müstəqillik elan edilməsindən başlayır. Belə ki Paraqvay 1811, Boliviya isə 1825 ci illərdə qurtuluşunu elan etdir. Paraqvay daha tez qurtuluşu elan etməsi ona bir çox üstünlüklər verir. Paraqvay bölgə də öz qoşunlarını yerləşdirir və inzibati hakimiyyətini qurur. Bu əraziyə Braziliyada iddia edir. Bu çətinliklərin səbəbi İspaniyanın hakimiyyəti zamanında burada dəqiq sərhədin müəyyənləşdirməməsi idi. Bu isə ərazinin quraq olması, iqlimi və əhali tərəfindən az məskunlaşmasın təsir edirdi.

Cəməl döyüşü (ərəb. موقعة الجمل‎) — dördüncü Raşidi xəlifə Əli ibn Əbu Talibin tərəfdarları ilə Aişə və onun tərəfdaşları Təlhə ibn Ubeydullah və Zübeyr ibn Əvvamın başçılıq etdiyi qrupla onun hakimiyyətinə qarşı baş vermiş döyüş. Döyüş 656-cı il dekabrın 8-də baş verir. == Mənbələr == Erkən İslam tarixinin çox hissəsi şifahi şəkildə ötürülürmüşdür. Raşidi xilafəti dövründən bu günə qədər kifayət qədər az sayda tarixi mənbələr gəlib çatmışdır. Başqalarının prinsipcə mövcud olub-olmadığı məlum deyil. Bu dövrə aid, eləcə də Əməvilər sülaləsinin sonrakı hakimiyyəti dövrünə aid dövrümüzə çatan sənədlər və yazılar əsasən üçüncü Abbasi xilafəti illərində yazılmışdır. Bunlardan əlavə, İslamın ilkin tarixi haqqında Məhəmməd peyğəmbərin hədislərində mühüm məlumatlar vardır. Onların inkişafı İslam tarixinin ilk üç əsrində mühüm elementdir. Müsəlmanların fəth illərində yazılmış Dəvə döyüşü dövrünün hadisələri haqqında yeganə tarixi mənbə şiə alimi Süleyman ibn Qeysin Kitab əl-Səqifəsidir - İslamın birinci əsrinə aid hədislər və tarixi hesabatlar toplusu.

Davam müharibəsi (fin jatkosota, rus. Война-продолжение) — İkinci dünya müharibəsi dövründə Şərq cəbhəsində 25 iyun 1941 – 19 sentyabr 1944-cü illəri əhatə edən müharibədir. Qış müharibəsinin davamı sayıldığı üçün belə adlandırılmışdır. Finlandiya, qış müharibəsində Sovet İttifaqına itirdiyi bölgələri geri almaq üçün Almaniyanın yanında idi. Davam müharibəsi Sovet İttifaqının 1944-cü ildəki böyük strateji hücumuna qədər mövqe qoruma müharibəsi olaraq davam etmişdir. == İlk hücum == Sovetlər 30 noyabr 1939-cu ildə hücum etdilər. Sovetlər hər cəhətdən çox üstün idilər, lakin Finlandiya Silahlı Qüvvələri Karl Qustav Emil Mannerheymin komandanlığı ilə sovet düşərgələrinə iqlimin kamuflyajı ilə hücum edərək rusları geri çəkilməyə məcbur etdilər. Bundan əlavə İngiltərə və Fransa Finlandiyaya kömək edirdi. == İkinci hücum == İkinci hücumda Qırmızı Ordu artıq tam bir döyüş maşını idi. Finlandiyanın Almaniya tərəfini seçməsi İngiltərəni qarşısında görməsinə səbəb oldu.

Dnestryanı müharibəsi — Moldovanın Dnestr çayı sahili boyu yerləşən beş rayonunda separatçılıq hərəkatı ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarında başlayıb. Həmin hərəkatın alovlanmasında qığılcım rolunu Moldova parlamentinin 1989-cu ildə moldovan dilini dövlət dili elan etməsi, kiril əlifbasının latın əlifbası ilə əvəz olunması barədə qərarı oynayıb. Dnestryanı rayonların benderlərdən və ruslardan ibarət əhalisi bunu Moldova millətçilərinin digər millətləri əzmək cəhdi kimi qəbul edərək separatçılıq hərəkatını alovlandırıb. 1990-cı il sentyabrın 2-də həmin rayonlar SSRİ-nin tərkibində “Dnestryanı Moldova Respublikası” yaratdıqlarını elan ediblər. 1990-cı ilin dekabrında isə referendum keçirilərək, “DMR” “müstəqil dövlət” elan olunub. Rəsmi nəticələrə görə, seçki hüququ olan əhalinin 97,7%-i “müstəqilliyin” lehinə səs verib. Moldova bu qərarı tanımayıb, münaqişə dərinləşib və 1992-ci ildə hərbi fazaya keçib. Həmin il bir neçə ay davam edən silahlı münaqişə iyul ayında Moldovanın Dnestr çayının sol sahillərinə nəzarəti itirməsi ilə yekunlaşıb. Bu münaqişədə separatçılara bölgədəki rus qoşunları fəal dəstək verib. Dnestryanı bölgədə dislokasiya olunmuş 14-cü ordu general Lebedin rəhbərliyi ilə Moldova qüvvələrini sıxışdırıb.

Donbass müharibəsi — Ukraynanın cənub-şərqində Rusiyameylli qüvvələrlə Ukrayna ordusu arasında 2014-cü ilin aprel ayından bəri baş verən müharibə. 2014-cü ildə baş vermiş Ukrayna inqilabı və Avromeydan hərəkatının ardınca 2014-cü ilin mart ayının əvvəllərindən etibarən rusyönümlü qruplaşmaların etirazları Ukraynanın Donetsk və Luqansk vilayətlərində də baş verib. Bu cür etiraz aksiyalarının davamı olaraq Krım yarımadası Rusiya Federasiyası tərəfindən anneksiya olundu və rusyönümlü separatçıların daha böyük qruplaşmaları Ukraynanın cənub və şərq hissələrinə də yayıldı ki, bu da Donetsk və Luqanskda özünü idarə etmək iddiasında olan separatçı qüvvələrlə Ukrayna hökuməti arasında silahlı münaqişənin baş verməsi ilə nəticələndi. Öz müstəqilliyini elan etmiş separatçı Donetsk Xalq Respublikasında 2014-cü ilin may ayından rəhbərliyin dəyişdiyi avqust ayına qədər olan müddət ərzində separatçı hökumətin bir çox liderləri Rusiya vətəndaşlarından ibarət idi. 2014-cü ilin ortaları ərzində rusiyalı yarımhərbi qüvvələr separatçı döyüşçülərin 15 faizini, Ukrayna hökumətinin məlumatlarına görə isə 80 faizini təşkil edirdi. 2017-ci ilin sentyabr ayına olan məlumata əsasən Ukraynanın Donetsk və Luqansk vilayətlərində hökumət qüvvələri ilə mübarizə aparan 6,000 rusiyalı hərbçi və 40,000 nəfər separatçının olduğu hesablanmışdır.22 və 25 avqust 2014-cü il tarixləri arasında Rusiyaya məxsus "humanitar konvoy" Ukrayna hökumətinin icazəsi olmadan ölkə ərazisinə daxil oldu. Həmin konvoylar həm rusyönümlü qüvvələrin nəzarəti altında olan ərazilərdən, həm də Donetsk vilayətinin cənub-şərqində yerləşən Novoazovsk şəhəri istiqamətindən ölkə ərazisinə daxil olurdu. Bu hadisələr Rusiya ilə sərhəd xəttindən Ukrayna hərbçilərinə məxsus müdafiə mövqelərinin atəşə tutulması ilə davam etdi. Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinin başçısı Valentin Nalivayçenko 22 avqustda baş vermiş hadisələri "Ukrayna ərazisinin Rusiya tərəfindən birbaşa işğalı" adlandırdı. Ukrayna və Qərb dövlətlərinin rəsmiləri bu hadisələri Ukraynanın Rusiya tərəfindən "görünməz işğal"ı kimi təqdim etdi.

Donuz müharibəsi — 1859-cu ildə ABŞ və Britaniya hakimiyyətinin sərhəddi olan San Xuan adalarında bir donuzun öldürülməsi nəticəsində başlanmış müharibə. Müharibə zamanı yeganə itki donuzun ölümü idi və bu müharibə ABŞ tarixinə qansız müharibə kimi daxil olub.

Dünyaların savaşı — 1898-ci ildə Herbert Uells tərəfindən qələmə alınmış roman. İngilis yazıçısı və alimi Herbert Uells uşaq yaşlarından elmə və ədəbiyyata böyük maraq göstərmişdir. 17 yaşında ikən Kral Elmi Cəmiyyətinin kollecində təhsil alan Herbert 25 il sonra bu cəmiyyətin prezidenti seçilmişdi. Elmi-fantastik janrın inkişafında yeni mərhələ açan "Dünyaların savaşı" əsəri 1898-ci ildə yazılmışdır. Romanda yadplanetlilərin Yer kürəsinə hücumu təsvir olunur. Hadisələr London və onun ətrafında cərəyan edir.

Dəyənək müharibəsi (fin Nuijasota; isv. Klubbekriget) — 1596–1597-ci illərdə Finlandiyada (o dövrdə İsveçin tərkibində idi) antifeodal kəndli üsyanı. "Dəyənək" adının üsyankar kəndlilərin əsas silah növünə istinad olduğu güman edilir. Müqayisədə, onların rəqibləri, Klas Eriksson Fleminqin qoşunları peşəkar, ağır silahlanmış və zirehli idi.Müasir Finlandiya tarixşünaslığı üsyanı hersoq Karl ilə İsveç və Polşa kralı III Sigizmund Vasa arasındakı münaqişə kontekstində nəzərdən keçirir. Klas Fleminq III Sigizmundun tərəfdarı idi, sonuncunun müharibədə məğlub olmasından sonra İsveçin gələcək kralı Karl mübarizədən zəifləmiş Finlandiyanı asanlıqla ələ keçirmiş, Sigizmundun tərəfdarlarını edam etdirmişdir. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Dəyənək müharibəsi // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.

Emboabas müharibəsi - 1708-ci ildə Şərqi Braziliyada iqtisadi səbəbdən baş vermiş vətəndaş müharibəsi. == Səbəbi == XVII əsrdə Şərqi Braziliyanın Minas Gerais əyalətində qızılın tapılması San-Pauludan gələn və oradakı mədənlərin özlərinə aid olduqlarını iddia edənlər və çoxu avropalı immiqrantlar olan Emboabas adlı yeni məskunlaşanlar arasında gərginliyin yaranmasına səbəb oldu. Gərginlik 10 il davam etdi. == Müharibənin alovlanması == Avropalılar rəqiblərinə nisbətən daha da artdılar və 1708-ci ildə qızıl mədənlərini ələ keçirmək üçün müharibəyə başladılar. Müstəmləkə hökuməti tərəfindən də dəstəklənən emboabaslar rəqiblərini həmin əraziləri tərk etməyə məcbur etdilər. San-Pauludan gələnlər qərbdəki Mato Qrossoya doğru geri çəkildilər və xoşbəxtlikdən 1718-ci ildə geri çəkildikləri ərazidə yeni qızıl mədənləri tapdılar.

Emu müharibəsi — Avstraliya ordusu və emu dəvəquşuları arasında 1932-ci ildə başlayan müharibə. Müharibə 1 həftə davam etmiş və 2500 emunun öldürülməsi ilə bitmişdir. == Ümumi məlumat == Avstraliyanın qərbində sayları həddindən çox olan, emuların məskunlaşması ərazidə ərzaq və su qıtlığına səbəb oldu. Müharibə zamanı pulemyotlarla silahlanmış əsgərlər emuların üzərinə hücuma keçdilər. Hər bir əsgər iki pulemyotla silahlanmışdı. Bu əməliyyatda 2500 emu öldürüldü.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı – SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 9 may 1945-ci il tarixli qərarı ilə təsis edilmişdir. Medalın müəllifləri rəssamlar E. M. Romanov və İ. K. Andrianovdur. == Təsisi == SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 9 may 1945-ci il tarixli Fərmanı ilə təsis edilmişdir. == Əsasnaməsi == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ilə təltif edilsin: II Dünya Müharibəsi cəbhələrində Qırmızı Ordu, Hərbi Dəniz Qüvvələri və NKVD qoşunlarının sıralarında bilavasitə iştirak edən və ya hərbi rayonlardakı işləri ilə qələbəni təmin edən bütün hərbi personal və mülki heyət; Böyük Vətən Müharibəsi dövründə Qırmızı Ordu, Hərbi Dəniz Qüvvələri və NKVD qoşunları sıralarında xidmət etmiş, lakin yaralanma, xəstəlik və xəsarətlər səbəbindən ordunu tərk edən, habelə birbaşa dövlət və partiya təşkilatlarının qərarı ilə verilmiş bütün hərbi personal və ordu xaricində çalışan mülki işçilər;SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 07.07.1945-ci il tarixli qərarı ilə medal haqqında Əsasnaməyə edilən əlavəyə əsasən, "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı həm də Xalq Daxili İşlər Komissarlığı orqanlarının və SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komissarlığının şəxsi heyətinə verilmişdir. == Taxılma qaydası == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı sinənin sol tərəfində, SSRİ-nin digər medallarından "Sovet Zapolyaryesinin müdafiəsinə görə" medalından sonra taxılır. == Təltif olunanlar == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ən populyar medal hesab olunur. 1 yanvar 1995-ci ilə qədər təqribən 14.933.000 şəxs "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ilə təltif olunub. Mükafatlandırılanlar arasında, Alman ordusu və müttəfiqlərinə qarşı döyüşlərdə iştirak edən Bolqarıstan silahlı qüvvələrinin 120 min hərbçisi də var.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı — 1965-ci ildə təsis olunmuş SSRİ medalı. Rəsmlər Viktor Yermakov və Yuri Lukyanov tərəfindən çəkilib.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illik yubileyi" medalı — SSRİ Ali Sovetinin 25 aprel 1975-ci ildə təsis olunmuş SSRİ ordeni. Medalın şəkillərinin müəllifi Valentin Zayçev və Albert Miroşniçenkodur. == Sayı == 14 259 560 nəfər şəxs bu medalla təltif olunmuşdur.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı" — 1985-ci ildə təsis olunmuş SSRİ medalı.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 60 illiyi" yubiley medalı — 2004-cü ildə təsis olunmuş medal.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 65 illiyi" yubiley medalı — 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının ön və arxa cəbhələrdə göstərdikləri qəhrəmanlığı və fədakarlığı nəzərə alaraq, MDB dövlət başçıları Şurasının 2008-ci il 10 oktyabr tarixli qərarı ilə təsis edilmiş medal. == Təltif olunanlar == SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində döyüş əməliyyatlarında iştirak etmiş hərbi qulluqçular və muzdla xidmət etmiş mülki şəxslər; Faşist işğalçılarına qarşı gizli mübarizə aparan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi dövründə SSRİ Silahlı Qüvvələrində xidmət etmiş hərbi qulluqçular və muzdla xidmət etmiş mülki şəxslər; "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" və "Yaponiya üzərində qələbəyə görə" medalları ilə təltif olunmuş şəxslər; "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbə üçün" medalının vəsiqəsi, yaxud müharibə iştirakçısı vəsiqəsi olan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi illərində fədakar əməyə görə SSRİ ordenləri, "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə", "Əmək igidliyinə görə", "Əməkdə fərqlənməyə görə", "Leninqradın müdafiəsinə görə", "Moskvanın müdafiəsinə görə", "Odessanın müdafiəsinə görə", "Sevastopolun müdafiəsinə görə", "Stalinqradın müdafiəsinə görə", "Kiyevin müdafiəsinə görə", "Qafqazın müdafiəsinə görə", "Sovet Zapolyaryesinin müdafiəsinə görə" medalları ilə təltif olunmuş şəxslər; "Blokadada olan Leninqrad sakininə" nişanı, yaxud "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalının vəsiqəsi olan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi dövründə altı aydan az olmayaraq əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmuş şəxslər.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı. — Rusiya Federasiyasının yubiley medalı. Rusiya Federasiyası Prezidentinin fərmanı ilə 13 iyun 2019-cu ildə təsis edilmişdir. == Medal qaydaları == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı ilə mükafatlandırılır: Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində döyüşlərdə SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında iştirak etmiş hərbi qulluqçular və mülki işçilər, SSRİ-nin müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərində Böyük Vətən müharibəsi illərində fəaliyyət göstərən partizanlar və yeraltı təşkilatların üzvləri, Böyük Vətən müharibəsi illərində xidmət etmiş hərbi qulluqçular və mülki işçilər, SSRİ Silahlı Qüvvələrində Vətən Müharibəsindən, "1941-1945 Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində Qələbəyə görə", "Yaponiya üzərində Qələbəyə görə" medalları ilə təltif edilmiş şəxslər, habelə "Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində Qələbəyə görə" medalı üçün sertifikatı və ya 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində iştirakını təsdiqləyən bir müharibə veteranı sertifikatı olan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi illərində fədakar əməyə görə SSRİ ordenləri ilə təltif edilmiş ev işçiləri, "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı, "Əmək igidliyinə görə" medalı, "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı, "Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı, "Moskvanın müdafiəsinə görə" medalı, "Odessanın müdafiəsinə görə" medalı, "Sevastopolun müdafiəsinə görə" medalı, "Stalinqradın müdafiəsinə görə" medalı, "Kiyevin müdafiəsinə görə" medalı, "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı, "Sovet Zapolyaryesinin müdafiəsinə görə" medalı, habelə "Mühasirədə olan Leninqradın sakini" nişanına və ya "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı üçün sertifikata sahib olan şəxslər; SSRİ-nin müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərindəki iş dövrü istisna olmaqla, 22 iyun 1941 – 9 may 1945-ci il tarixində ən azı altı ay işləyən şəxslər; İkinci Dünya müharibəsi illərində nasistlər və müttəfiqləri tərəfindən yaradılan keçmiş həbs düşərgəsi məhbusları, gettolar və digər həbs olunanlar; Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olmayan xarici dövlətlərin, SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında hərbi milli birləşmələrin, partizan dəstələrinin, yeraltı qrupların bir hissəsi olaraq vuruşan, digər anti-faşist birləşmələr, 1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsindəki Qələbəyə böyük töhfə verən və SSRİ və ya Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatlarına layiq görülmüş vətəndaşlar."1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı sinənin sol tərəfində taxılır və "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 70 illiyi" yubiley medalından sonra yerləşdirilir. == Medal təsviri == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı gümüşü rəngli metaldan hazırlanmış və diametri 32 mm olan dairə şəklindədir. Medalın üz tərəfində, 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi illərində sahə forması geyinmiş, yarı dönmüş dayanan, sol əlində Şpaqin avtomatını tutan, sağ əli ilə Reyxstaq binasının divarına "Zəfər!" sözünü yazan qalib bir döyüşçünün şəkli var. "Zəfər!" Sözünün altında — bir-birinin altında "1945" və "2020" rəqəmləri. Medalın arxa tərəfində, ortada bir yazı var: "1941–1945 Böyük Vətənpərvər Müharibəsində Qələbənin 75 ili". Aşağıdakı yazı iki dəfnə kolu ilə hörülmüşdür, aralarında beşguşəli bir ulduz şəkli var. Medalın kənarları bir haşiyə ilə haşiyələnmişdir.

"Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi (1945–2020)" yubiley medalı — Azərbaycan Respublikasının yubiley medalı. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə 2020-ci ildə təsis edilmişdir. == Medal qaydaları == "Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi (1945–2020)" yubiley medalı ilə mükafatlandırılır: Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində döyüşlərdə SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında iştirak etmiş hərbi qulluqçular və mülki işçilər, SSRİ-nin müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərində Böyük Vətən müharibəsi illərində fəaliyyət göstərən partizanlar və yeraltı təşkilatların üzvləri, Böyük Vətən müharibəsi illərində xidmət etmiş hərbi qulluqçular və mülki işçilər, SSRİ Silahlı Qüvvələrində Vətən Müharibəsindən, "1941-1945 Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində Qələbəyə görə", "Yaponiya üzərində Qələbəyə görə" medalları ilə təltif edilmiş şəxslər, habelə "Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində Qələbəyə görə" medalı üçün sertifikatı və ya 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində iştirakını təsdiqləyən bir müharibə veteranı sertifikatı olan şəxslər və s."Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi (1945–2020)" yubiley medalı sinənin sol tərəfində taxılır və "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 70 illiyi" yubiley medalından sonra yerləşdirilir. == Medal təsviri == "Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi (1945–2020)" yubiley medalı qızılı rəngli metaldan hazırlanmışdır. Medalın üz tərəfində, iri "75 il" yazısı görünür. Yuxarısında isə böyük hərflərlə "QƏLƏBƏ" yazılmışdır. Medalın orta hissəsində iki sünbül şəkli var. Kənar hissəsinin sol tərəfində isə, 1945 sağ tərəfində isə 2020 yazılmışdır. Medalın arxa tərəfində, ortada bir yazı var: "BÖYÜK VƏTƏN MÜHARİBƏSİNDƏ QƏLƏBƏNİN 75 İLLİYİ 1945–2020". "75 İLLİYİ" yazısı digər yazılara nisbətən böyük ölçüdə, "1945–2020" yazısı isə digər yazıların ölçüsündə yazılmışdır.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı — 1945-ci ildə təsis olunmuş SSRİ medalı.

"1941–1945-ci illər müharibəsi veteranı" nişanı — 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 55-ci ildönümü şərəfinə, təsis edilmiş vahid nümunəli xatirə nişanıdır. == Təsdiq edilməsi barədə qanun == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 55-ci ildönümü şərəfinə " 1941–1945-ci illər müharibəsi Veteranı" Vahid nümunəli xatirə nişanı haqqında" qərarın təsdiq edilməsi barədə === Azərbaycan Respublikasının qanunu === "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 55-ci ildönümü şərəfinə "1941–1945-ci illər müharibəsi veteranı" vahid nümunəli xatirə nişanı haqqında" 1999-cu il oktyabrın 8-də Yalta şəhərində imzalanmış Qərar təsdiq edilsin.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı – SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 9 may 1945-ci il tarixli qərarı ilə təsis edilmişdir. Medalın müəllifləri rəssamlar E. M. Romanov və İ. K. Andrianovdur. == Təsisi == SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 9 may 1945-ci il tarixli Fərmanı ilə təsis edilmişdir. == Əsasnaməsi == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ilə təltif edilsin: II Dünya Müharibəsi cəbhələrində Qırmızı Ordu, Hərbi Dəniz Qüvvələri və NKVD qoşunlarının sıralarında bilavasitə iştirak edən və ya hərbi rayonlardakı işləri ilə qələbəni təmin edən bütün hərbi personal və mülki heyət; Böyük Vətən Müharibəsi dövründə Qırmızı Ordu, Hərbi Dəniz Qüvvələri və NKVD qoşunları sıralarında xidmət etmiş, lakin yaralanma, xəstəlik və xəsarətlər səbəbindən ordunu tərk edən, habelə birbaşa dövlət və partiya təşkilatlarının qərarı ilə verilmiş bütün hərbi personal və ordu xaricində çalışan mülki işçilər;SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 07.07.1945-ci il tarixli qərarı ilə medal haqqında Əsasnaməyə edilən əlavəyə əsasən, "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı həm də Xalq Daxili İşlər Komissarlığı orqanlarının və SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komissarlığının şəxsi heyətinə verilmişdir. == Taxılma qaydası == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı sinənin sol tərəfində, SSRİ-nin digər medallarından "Sovet Zapolyaryesinin müdafiəsinə görə" medalından sonra taxılır. == Təltif olunanlar == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ən populyar medal hesab olunur. 1 yanvar 1995-ci ilə qədər təqribən 14.933.000 şəxs "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ilə təltif olunub. Mükafatlandırılanlar arasında, Alman ordusu və müttəfiqlərinə qarşı döyüşlərdə iştirak edən Bolqarıstan silahlı qüvvələrinin 120 min hərbçisi də var.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı — 1965-ci ildə təsis olunmuş SSRİ medalı. Rəsmlər Viktor Yermakov və Yuri Lukyanov tərəfindən çəkilib.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illik yubileyi" medalı — SSRİ Ali Sovetinin 25 aprel 1975-ci ildə təsis olunmuş SSRİ ordeni. Medalın şəkillərinin müəllifi Valentin Zayçev və Albert Miroşniçenkodur. == Sayı == 14 259 560 nəfər şəxs bu medalla təltif olunmuşdur.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı" — 1985-ci ildə təsis olunmuş SSRİ medalı.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 60 illiyi" yubiley medalı — 2004-cü ildə təsis olunmuş medal.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 65 illiyi" yubiley medalı — 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarının ön və arxa cəbhələrdə göstərdikləri qəhrəmanlığı və fədakarlığı nəzərə alaraq, MDB dövlət başçıları Şurasının 2008-ci il 10 oktyabr tarixli qərarı ilə təsis edilmiş medal. == Təltif olunanlar == SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində döyüş əməliyyatlarında iştirak etmiş hərbi qulluqçular və muzdla xidmət etmiş mülki şəxslər; Faşist işğalçılarına qarşı gizli mübarizə aparan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi dövründə SSRİ Silahlı Qüvvələrində xidmət etmiş hərbi qulluqçular və muzdla xidmət etmiş mülki şəxslər; "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" və "Yaponiya üzərində qələbəyə görə" medalları ilə təltif olunmuş şəxslər; "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbə üçün" medalının vəsiqəsi, yaxud müharibə iştirakçısı vəsiqəsi olan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi illərində fədakar əməyə görə SSRİ ordenləri, "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə", "Əmək igidliyinə görə", "Əməkdə fərqlənməyə görə", "Leninqradın müdafiəsinə görə", "Moskvanın müdafiəsinə görə", "Odessanın müdafiəsinə görə", "Sevastopolun müdafiəsinə görə", "Stalinqradın müdafiəsinə görə", "Kiyevin müdafiəsinə görə", "Qafqazın müdafiəsinə görə", "Sovet Zapolyaryesinin müdafiəsinə görə" medalları ilə təltif olunmuş şəxslər; "Blokadada olan Leninqrad sakininə" nişanı, yaxud "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalının vəsiqəsi olan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi dövründə altı aydan az olmayaraq əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmuş şəxslər.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı. — Rusiya Federasiyasının yubiley medalı. Rusiya Federasiyası Prezidentinin fərmanı ilə 13 iyun 2019-cu ildə təsis edilmişdir. == Medal qaydaları == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı ilə mükafatlandırılır: Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində döyüşlərdə SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında iştirak etmiş hərbi qulluqçular və mülki işçilər, SSRİ-nin müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərində Böyük Vətən müharibəsi illərində fəaliyyət göstərən partizanlar və yeraltı təşkilatların üzvləri, Böyük Vətən müharibəsi illərində xidmət etmiş hərbi qulluqçular və mülki işçilər, SSRİ Silahlı Qüvvələrində Vətən Müharibəsindən, "1941-1945 Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində Qələbəyə görə", "Yaponiya üzərində Qələbəyə görə" medalları ilə təltif edilmiş şəxslər, habelə "Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində Qələbəyə görə" medalı üçün sertifikatı və ya 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində iştirakını təsdiqləyən bir müharibə veteranı sertifikatı olan şəxslər; Böyük Vətən müharibəsi illərində fədakar əməyə görə SSRİ ordenləri ilə təltif edilmiş ev işçiləri, "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı, "Əmək igidliyinə görə" medalı, "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı, "Leninqradın müdafiəsinə görə" medalı, "Moskvanın müdafiəsinə görə" medalı, "Odessanın müdafiəsinə görə" medalı, "Sevastopolun müdafiəsinə görə" medalı, "Stalinqradın müdafiəsinə görə" medalı, "Kiyevin müdafiəsinə görə" medalı, "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı, "Sovet Zapolyaryesinin müdafiəsinə görə" medalı, habelə "Mühasirədə olan Leninqradın sakini" nişanına və ya "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı üçün sertifikata sahib olan şəxslər; SSRİ-nin müvəqqəti işğal olunmuş ərazilərindəki iş dövrü istisna olmaqla, 22 iyun 1941 – 9 may 1945-ci il tarixində ən azı altı ay işləyən şəxslər; İkinci Dünya müharibəsi illərində nasistlər və müttəfiqləri tərəfindən yaradılan keçmiş həbs düşərgəsi məhbusları, gettolar və digər həbs olunanlar; Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvü olmayan xarici dövlətlərin, SSRİ Silahlı Qüvvələri sıralarında hərbi milli birləşmələrin, partizan dəstələrinin, yeraltı qrupların bir hissəsi olaraq vuruşan, digər anti-faşist birləşmələr, 1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsindəki Qələbəyə böyük töhfə verən və SSRİ və ya Rusiya Federasiyasının dövlət mükafatlarına layiq görülmüş vətəndaşlar."1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı sinənin sol tərəfində taxılır və "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 70 illiyi" yubiley medalından sonra yerləşdirilir. == Medal təsviri == "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin 75 illiyi" yubiley medalı gümüşü rəngli metaldan hazırlanmış və diametri 32 mm olan dairə şəklindədir. Medalın üz tərəfində, 1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi illərində sahə forması geyinmiş, yarı dönmüş dayanan, sol əlində Şpaqin avtomatını tutan, sağ əli ilə Reyxstaq binasının divarına "Zəfər!" sözünü yazan qalib bir döyüşçünün şəkli var. "Zəfər!" Sözünün altında — bir-birinin altında "1945" və "2020" rəqəmləri. Medalın arxa tərəfində, ortada bir yazı var: "1941–1945 Böyük Vətənpərvər Müharibəsində Qələbənin 75 ili". Aşağıdakı yazı iki dəfnə kolu ilə hörülmüşdür, aralarında beşguşəli bir ulduz şəkli var. Medalın kənarları bir haşiyə ilə haşiyələnmişdir.

"1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı — 1945-ci ildə təsis olunmuş SSRİ medalı.

"Əfqanıstan müharibəsi veteranı" medalı — 1979-1989-cu illərdə Əfqanıstanda döyüşmüş keçmiş SSRİ vətəndaşlarına verilir.[mənbə göstərin]

Vətən Müharibəsi ordeni (rus. Орден Отечественной войны) — SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 20 may 1942-ci il tarixli fərmanı ilə yaradılmış orden. == İstinadlar == Указ Президиума Верховного Совета «Об учреждении Ордена Отечественной войны первой и второй степени» от 20 мая 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — 28 мая (№ 19 (178)). — С. 1.

Altıgünlük müharibə (ivr. ‏מלחמת ששת הימים‏‎, translit. Milhemet Şeşet Ha Yamim), Uğursuzluq (ərəb. النكسة‎, translit. Əl-Nəksa), 1967-ci il müharibəsi (ərəb. حرب 1967‎, translit. Hərb 1967), İyun müharibəsi, 1967-ci il Ərəb-İsrail müharibəsi və ya Üçüncü Ərəb-İsrail müharibəsi — 1967-ci ilin iyun ayının 5-dən 10-a qədər İsrail ilə qonşuları Misir – o dövrdəki rəsmi adı ilə Birləşmiş Ərəb Respublikası, Suriya və İordaniya arasında baş vermiş hərbi münaqişə.Birinci Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra qonşu dövlətlər arasında münasibətlər normallaşmadı. İsrail Misirin 1950-ci ildən bağladığı Tiran boğazını yenidən öz gəmilərinin keçməsinə açmaq üçün 1956-cı ildə Sinay yarımadasını işğal etdi (İngiltərə və Fransanın yardımı ilə). Bir müddət keçdikdən sonra İsrail buradan qoşunlarını geri çəkməyə məcbur oldu, lakin bunun müqabilində Misirlə Tiran boğazının həmişə açıq saxlanılması barədə razılıq əldə edildi. Bölgəyə BMT-nin Sülh Qüvvələri yerləşdirilsə də, silahsızlaşdırma barədə razılığa gəlmək mümkün olmadı.

İkinci Qarabağ müharibəsi, Vətən müharibəsi, 44 günlük müharibə və ya "Dəmir Yumruq" əməliyyatı — Azərbaycan Silahlı Qüvvələri və Ermənistan Silahlı Qüvvələri arasında Dağlıq Qarabağda davam edən silahlı qarşıdurma. Atəşkəsdən sonra müşahidə olunan ən gərgin və uzunmüddətli döyüşdür. Beynəlxalq səviyyədə Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanınan, lakin Ermənistan hökumətinin idarəetməsi altında yaradılan Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası ilə bağlı həll olunmamış münaqişənin son gərginləşməsidir. Qarşıdurmalar 27 sentyabr 2020-ci il səhər saat 06:00-da Qarabağ müharibəsindən sonra yaradılmış təmas xətti boyunca başladı. Bunun ardınca Ermənistanda hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik, Azərbaycan isə hərbi vəziyyət, komendant saatı və qismən səfərbərlik elan etdi. Türkiyə, bu dəstəyin dərəcəsi mübahisəli olsa da, Azərbaycana hərbi dəstək verdi. Türkiyənin iştirakının, münaqişədə Azərbaycanın mövqeyini artırmaqla və Rusiyanın bölgədəki təsirini kənarlaşdırmaqla təsir dairəsini genişləndirmək cəhdi olduğu düşünülür.Beynəlxalq ekspertlər müharibənin Azərbaycanın hücumu ilə başladığını və əsas məqsədin bölgənin müdafiəsi zəif olan cənub bölgələrini işğaldan azad etmək olduğunu iddia edirlər. Müharibə, pilotsuz təyyarələrin, sensorların, ağır artilleriyanın və raket zərbələrinin istifadəsi, habelə dövlət təbliğatının və onlayn informasiya müharibəsində rəsmi sosial media hesablarının istifadəsi ilə yadda qalan oldu. Çoxsaylı ölkələr və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı döyüşləri kəskin şəkildə qınadı və hər iki tərəfi gərginliyi azaltmağa və mənalı danışıqları təxirə salmadan davam etdirməyə çağırdı. Rusiya, Fransa və ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə əldə olunan üç atəşkəs də müharibəni dayandıra bilmədi.Dağlıq Qarabağdakı ən böyük ikinci şəhər olan Şuşanın azad edilməsindən sonra İlham Əliyev, Vladimir Putin və Nikol Paşinyan arasında 10 noyabr 2020-ci il, saat 00:00-dan (UTC+3) etibarən bütün döyüş əməliyyatlarını dayandıran atəşkəs bəyanatı imzalandı.

Vətən Müharibəsi ordeni (rus. Орден Отечественной войны) — SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 20 may 1942-ci il tarixli fərmanı ilə yaradılmış orden. == İstinadlar == Указ Президиума Верховного Совета «Об учреждении Ордена Отечественной войны первой и второй степени» от 20 мая 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — 28 мая (№ 19 (178)). — С. 1.

ABŞ İkinci dünya müharibəsinə 7 dekabr 1941-ci ildə qoşulub. Amma təkcə 6 iyun 1944-cü ildə Avropada QƏrb cəbhəsi açılıb. ABŞ qoşunları Fransa (əsasən Normandiya), İtaliya, Tunis, Əlcəzair, Mərakeş, Almaniya, Niderland, Belçika və Lüksemburq ərazilərində, eləcə də Sakit okeanda və Cənub-Şərqi Asiyada fəaliyyət göstərib. == Nəticələr == Bu müharibədə ABŞ-nin itkisi 418 000 adam olub. ABŞ ordusu ən çox itkini Arden əməliyyatında verib — 19 000 ölü. Bunda sonra itki sayına görə Okinava uğrunda döyüş, Normand əməliyyatı, Monte-Kassoni döyüşü və İvodzima uğrunda döyüş gəlir. 2010-cu ilə olan məlumatlara görə İkinci dünya müharibəsində itkin düşmüş ABŞ hərbçilərinin sayı 74 000 nəfərdir. ABŞ Milli Arxivi bu müaribədə ölən və itkin düşən bütün amerikalı hərbçilərin siyahısını tutub və çap etdirib.. ABŞ-nin müharibədə iştirak edən digər ölkələrlə müqayisədə əsas üstünlüyü ərazisinin (Havay adalarından başqa) hərbi əməliyyat meydanına çevrilməməsi və heç bir dağıntıya məruz qalmaması idi. ABŞ müharibə dövründə antihitler koalisiyasının əsas cəbhəxanasına çevrildi, ölkə inhisarçılarının gəliri 87 milyard dolları ötüb keçdi.

ABŞ İstiqlal müharibəsi (ing. American Revolutionary War, American War of Independence) —1775-1783-ci illərdə ABŞ və İngiltərə arasında baş vermiş müharibə. Şimali Amerikada İstiqlaliyyət uğrunda müharibə 1775-ci ildə başlandı və bu müharibə nəticəsində İngiltərənin hökmranlığına son qoyuldu, 1776-cı ildə Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) yarandı. 1783-cü ildə Paris sülh müqaviləsinə əsasən İngiltərə ABŞ-nin müstəqilliyini tanıdı. Bu müharibə nəticəsində həmçinin torpaq mülkiyyətindəki feodalizm ünsürləri ləğv edildi, hakimiyyət burjuaziyanın və torpaq sahiblərinin əlinə keçdi. 1787-ci ildə yeni Konstitusiya qəbul olundu. Bu Konstitusiya ABŞ-ni federal dövlət kimi rəsmiləşdirdi. 1789-cu ildə ABŞ-də ilk prezident seçkiləri keçirildi və mason lideri Corc Vaşinqton prezident seçildi. Ölkədə mütəmadi olaraq etirazlar, qiyamlar, üsyanlar baş qaldırırdı. Buna ən bariz nümunə 1786-87-ci illərdə yoхsul fermerlərin başladığı Şeys üsyanı göstərilə bilər.