Məktublar kitabı
Məktublar kitabı — VIII əsrdə tərtib olunmuş epistolyar sənədlər toplusu "Qirk tltos" (Məktublar kitabi və yaxud Müraciətlər kitabı) xristianlığın tarixini gözəl əks etdirir. Bu abidə V–VIII əsrlərdə erməni kilsə və dövlət xadimlərinin qonşu dövlətlərin (Qafqaz Albaniyası, İberiya və Sasanilər) dövlət və kilsə başçıları ilə yazışmalarından ibarətdir. Toplunun V–VII əsrlərə aid olan I hissəsi yunanlar, suriyalılar, albanlar və gürcülərin kilsə başçıları ilə olan yazışmalardan ibarətdir. Məktublar kitabı xristianlığın tarixi, Alban Həvvari Kilsəsinin doqmatik mübahisələrinə aid qiymətli mənbə olmaqla yanaşı həm də alban əlifbasının olduğunu sübut edən qiymətli bir əsərdir.
Qisas almadan ölmə. Keçmişdən məktublar (film, 2013)
Qisas almadan ölmə. Keçmişdən məktublar — 2014-cü ildə çəkilmiş rejissor Oqtay Mirqasımovun filmi.
XIX əsrin əvvəllərində Qafqazda məskunlaşan və Böyük Vətən müharibəsi illərində Stalinin əmri ilə Azərbaycandan deportasiya edilən alman kolonistlərin taleyinə həsr olunub. Deportasiya olunanların acı taleyi filmdə qürbətdə qocalan, amma doğma Azərbaycana qayıtmaq arzusunda olan Günterin faciəli taleyi nümunəsində göstərilib.
Filmdə bütün dinlərin vəhdəti tərənnüm olunur. Filmin əsas süjet xəttini əsl tolerantlıq, dinindən, milliyyətindən və əqidəsindən asılı olmayaraq insanlara qayğı, düşmənçiliyə qarşı mübarizədə məhəbbət təşkil edir.
Filmin bəstəkarı Elmar Feldir.
2015-ci ildə Tbilisidə keçirilən Müqəddəs Andrey onuncu beynəlxalq kinofestivalının baş mükafatına layiq görülmüşdür.
“Tammetrajlı bədii filmin ən yaxşı rejissor işi” nominasiyasında Beynəlxalq Kazan Kinofestivalının baş mükafatına layiq görülüb.
2015-ci ildə İsraildə, “Azİz” İsrail-Azərbaycan Beynəlxalq Assosiasiyasının Azərbaycan Mədəniyyəti Mərkəzində “Qisas almadan ölmə.
Kəmal üddövlə məktubları
Kəmalüddövlə məktubları — Mirzə Fətəli Axundovun 1865-ci ildə yazdığı bədii–fəlsəfi traktat. Bu əsər Axundovun yazdığı ən mühüm tənqid tipli publisistik işi sayılır. Hind şahzadəsi Kəmalüddövlə ilə fars şahzadəsi Cəlalüddövləylə yazışması süjetin əsasını təşkil edir. Burada yazıçı hər cür dini fanatizmi aradan qaldırmaq üçün amansız mübarizəni qarşısına məqsəd qoyur. Odur ki, "Kəmalüddövlə məktubları" bəşəriyyətə xidmət etmək, şərq xalqlarını dini xurafatdan, zalımların əsarət zəncirindən azad etmək üçün zülmə və əsarətə qarşı mübarizə silahına çevrilir.
Axundov 1857-ci ildə köhnə müsəlman əlifbasını islah etmək məqsədilə ərəb qrafikası əsasında yeni bir əlifba layihəsi tərtib etmişdir. Bu layihəni müsəlman ölkələrində qəbul etdirmək məqsədilə o, 1863-cü ildə İstanbula getmiş, layihəni Türkiyənin baş naziri Fuad paşaya təqdim etmişdir. Layihə baş nazirin göstərişi ilə "Cəmiyyəti-Elmiyyeyi-Osmaniyyə"də müzakirə edilmiş, lakin qəbul olunmamışdır.
Türkiyədən qayıtdıqdan sonra "Kəmalüddövlə məktubları" adlı bədii-fəlsəfi əsərini yazmağa başlamış,1865-ci ildə isə tamamlamışdır. O, 1866-cı ildə əsəri yaxın dostu Mirzə Yusif xanla birlikdə fars dilinə,1874-cü ildə isə görkəmli şərqşünas Adolf Berje ilə rus dilinə çevirmiş və çap etmək uğrunda çalışmışdır, lakin yazıçı bu istəyini həyata keçirə bilməmiş, arzusu gözündə qalmışdır.
Kəmalüddövlə məktubları
Kəmalüddövlə məktubları — Mirzə Fətəli Axundovun 1865-ci ildə yazdığı bədii–fəlsəfi traktat. Bu əsər Axundovun yazdığı ən mühüm tənqid tipli publisistik işi sayılır. Hind şahzadəsi Kəmalüddövlə ilə fars şahzadəsi Cəlalüddövləylə yazışması süjetin əsasını təşkil edir. Burada yazıçı hər cür dini fanatizmi aradan qaldırmaq üçün amansız mübarizəni qarşısına məqsəd qoyur. Odur ki, "Kəmalüddövlə məktubları" bəşəriyyətə xidmət etmək, şərq xalqlarını dini xurafatdan, zalımların əsarət zəncirindən azad etmək üçün zülmə və əsarətə qarşı mübarizə silahına çevrilir.
Axundov 1857-ci ildə köhnə müsəlman əlifbasını islah etmək məqsədilə ərəb qrafikası əsasında yeni bir əlifba layihəsi tərtib etmişdir. Bu layihəni müsəlman ölkələrində qəbul etdirmək məqsədilə o, 1863-cü ildə İstanbula getmiş, layihəni Türkiyənin baş naziri Fuad paşaya təqdim etmişdir. Layihə baş nazirin göstərişi ilə "Cəmiyyəti-Elmiyyeyi-Osmaniyyə"də müzakirə edilmiş, lakin qəbul olunmamışdır.
Türkiyədən qayıtdıqdan sonra "Kəmalüddövlə məktubları" adlı bədii-fəlsəfi əsərini yazmağa başlamış,1865-ci ildə isə tamamlamışdır. O, 1866-cı ildə əsəri yaxın dostu Mirzə Yusif xanla birlikdə fars dilinə,1874-cü ildə isə görkəmli şərqşünas Adolf Berje ilə rus dilinə çevirmiş və çap etmək uğrunda çalışmışdır, lakin yazıçı bu istəyini həyata keçirə bilməmiş, arzusu gözündə qalmışdır.
Paris məktubları
Paris məktubları - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin qərarı ilə 1919-cu ildə Parisə, Versal sülh konfransına göndərilmiş Azərbaycan Nümayəndə heyətinin sədri Əlimərdan bəy Topçubaşovun hökumətə ünvanlanmış rəsmi məlumatları toplanmışdır. Həmin məlumatlar Azərbaycan dilində ilk dəfə 1998-ci ildə çap olunmuşdur.
Əlimərdan bəy Topçubaşov
Paris Sülh Konfransı
Əlimərdanbəy Topçubaşov. "Paris məktubları", Bakı, Azərnəşr, 1998, 120 səh.
Son çarə məktubları
Son çarə məktubları (ing. letters of last resort) — Böyük Britaniyanın Baş nazirinin dörd İngilis ballistik raket sualtı qayıqlarının komandirlərinə yazdığı eyni sözlərlə yazılmış dörd əlyazma məktublarıdır. Onlar, düşmənin nüvə zərbəsi Britaniya hökumətini məhv etdiyi və həm baş naziri, həm də onların təyin etdiyi "ikinci şəxsi", adətən yüksək vəzifəli şəxsləri öldürdüyü və ya başqa bir şəkildə fəaliyyət qabiliyyətini itirdiyi halda hansı tədbirlərin görüləcəyi ilə bağlı əmrləri ehtiva edir. Əmrlərin yerinə yetirildiyi təqdirdə, görülən tədbir Böyük Britaniyanın son rəsmi aktı ola bilər.
Məktublar onları yazan baş nazirin dövründə istifadə olunmazsa, həmin şəxs vəzifədən getdikdən sonra açılmadan məhv edilir ki, onların məzmunu müəllifdən başqa heç kimə məlum olmasın.
Yeni baş nazir vəzifəyə gəldikdən və Müdafiə Qərargahının rəisi tərəfindən " Trident raketinin dəqiq olaraq hansı zərərə səbəb ola biləcəyi" bildirildikdən dərhal sonra bir sıra məktublar yazır. Daha sonra sənədlər möhürlənmiş zərflərdə sualtı qayıqlara çatdırılır və əvvəlki baş nazirin məktubları açılmadan məhv edilir.
Nüvə zərbəsi nəticəsində həm baş nazir, həm də təyin edilmiş alternativ qərar qəbul edən şəxs həlak olarsa, o zaman patrulda olan hər hansı nüvə sualtı qayıq(lar)ının komandir(lər)i bir sıra yoxlamalardan istifadə edəcəkdilər. Bu, son çarə məktublarının açılmalı olub-olmadığını müəyyənləşdirməkdən ötrü istifadə edilir.
Peter Hennessy -nin "Gizli Dövlət: Vaythol və Soyuq Müharibə, 1945–1970" (ing.
Tövsiyə məktubları
Tövsiyə məktubu — akademik və ya iş fəaliyyətini əks etdirən, müvafiq şəxslər tərəfindən yazılmış məktub. Gələcək akademik və ya iş karyerası üçün tələb olunan sənədlərdən biridir.
Tövsiyə məktubu nümunəsi:
Sizə (tələbənin adı, soyadı) Universitetinizdə müvafiq proqrama cəlb olunması istəyini dəstəklədiyim üçün yazıram. Universitet rəhbəri qismində sözügedən gəncin dörd il ərzində akademik və şəxsi keyfiyyətlərini inkişaf etdirməsini, gələcək fəaliyyət və araşdırmalara hər bir şəkildə yetkin bir fərd kimi hazır olduğunu müşahidə etmişəm. O, tərifəlayiq tələbə və universitetimizin fəalı olmuşdur.
(tələbənin adı, soyadı) mənim tədris etdiyim (fənlərin adları) fənni üzrə dərslərdə iştirak etmişdir. Bundan əlavə, ona diplom müdafiəsi üzrə məsləhətlər vermişəm.
Mən onun təhsilində uğurlar əldə edəcəyinə dair əminlik hissi duyuram. (tələbənin adı) xüsusi bir tələbə olmuş və təhsilinə dair hər zaman nümunəvi olduğunu nümayiş etdirmişdir.
Dərslər zamanı planlarını uğurla həyata keçirə bilən məsuliyyətli tələbə olduğunu isbat etmişdir.
Türk məktubları
Türk məktubları, Qanuni Süleyman dövründə Osmanlı imperiyasında səfir olmuş Avstriya diplomatı Ogier Ghiselin de Busbecqin əsəridir. Busbek Osmanlı ölkəsi, xüsusən də İstanbulla bağlı müşahidələrini Türk məktublarında çatdırır. Əsrlər boyu bu əsər Qərbin XVI əsr Osmanlı imperiyasını tanımasının əsas səbəbi olmuşdur.
Busbek Osmanlı imperiyasında olduğu müddətdə diqqətli müşahidələr aparmış və müşahidələrini dostu, macar diplomatı Nikolas Michaulta yazdığı dörd məktubda (üçü İstanbulda olarkən yazılmış) cəmləmişdir.
Dini ayrılığın çox vacib olduğu və müharibə narahatlığının hökm sürdüyü bir vaxtda Busbekin Osmanlı imperiyası ilə bağlı müşahidələrinin çox ədalətli olacağını gözləmək olmaz. Məsələn, Busbek İranla müharibələrdən bəhs edir, Osmanlı imperiyası ilə İran arasındakı müharibələrin Avropanı xilas etdiyini iddia edir. Buna baxmayaraq, məktublar o dövrün standartları daxilində kifayət qədər neytraldır. Busbek bəzi tənqidlər səsləndirsə də, xoşuna gələn şeyləri bildirməkdən də çəkinməmişdir. Ordunun nizam-intizamı, türk hamamları və türklərin bədən təmizliyinə verdiyi əhəmiyyət Busbekə təsir etmişdir. Busbek, həmçinin Osmanlı imperiyasında qadınların hüquqi statusundan da təqdirlə danışmışdır.
Xortdanın cəhənnəm məktubları
"Xortdanın cəhənnəm məktubları" povesti — Ə. Haqverdiyevin ən iri həcmli nəsr əsəridir. Əsər 1906-cı ildə Molla Nəsrəddin jurnalında çap olunsa da, 1930-cu il- də "Odabaşının hekayəsi" ona əlavə olunaraq ayrıca kitab halında çap olunmuşdur.
Bu povestdə əsas ideya xalqın tərəqqisinə mane olan ictimai təbəqələrin, habelə o dövrdə Azərbaycandakı mühafizəkar qüvvələri tənqid etməkdir. Lakin yazıçı yeri gəldikdə başqa ciddi siyasi-ictimai mətləblərə də toxunmuşdur.
Yazıçı "Xortdanın cəhənnəm məktubları" povestində həyatda görüb müşahidə etdiyi mənfi tipləri "cəhənnəm" adlanan məkanda cəmləşdirərək ideya və mövzu baxımından zəngin
bir əsər yaratmışdır.
"Xortdanın cəhənnəm məktubları" povestinin mövzusu yazıçının özünün dediyi kimi, "mənfi tiplər cəmiyyəti" ilə əlaqədardır. Povestdə həm bu dünyanın, həm də cəhənnəmin təsvirində üç əsas mövzu diqqəti cəlb edir. Bunlardan birincisi, fırıldaqçı din xadimlərinin ifşasıdır. Bu mövzu müqəddimə hissəsindən başlayaraq bütün əsər boyu davam edir.
İkinci mövzu burjua-mülkədar cəmiyyətinin ifşası məsələsidir.
İqnatinin məktubları
İqnatinin məktubları — erkən xristian yazıçısı və Antioxiya patriarxı Tanrıdaşıyan İqnatinin yazdığı yeddi məktuba verilən ad. Onların həqiqi olduğuna inanılır. Məktublar Efes, Maqneziya, Trallida, Roma, Filadelfiya və Smirnadakı kilsələrə, habelə yepiskop Smirnalı Polikarpa ünvanlanmışdır. Roma istisna olmaqla, qeyd olunan bütün yerlər Kiçik Asiyada yerləşir. İqnatinin məktubları II əsrin əvvəllərində xristianlığın ən vacib mənbəyi hesab olunurdu. Onlar həmçinin, yepiskopluq məsələsində pravoslavlıq və katolisizm protestantlığa qarşı polemikasında mühüm yer tuturlar.
