Plank sabiti
Plank sabiti kvant mexanikasına aid mühüm sabitdir və elektromaqnit şüalanma kvantının (yəni, fotonun) enerjisi ilə onun tezliyi arasındakı əlaqəni ifadə edir.
Plank sabiti h hərfi ilə işarə edilir:
h
=
6.626
075
×
10
−
34
C
⋅
s
{\displaystyle h=6.626\ 075\times 10^{-34}\ \mathrm {C\cdot s} }
Plank sabitinin vahidi coul və saniyənin hasilindən ibarətdir – coul•saniyə (ingiliscə joule•seconds).
Alman fizik Maks Plank (almanca Max Planck) 1900-cü il 14 dekabrda bu sabiti təqdim etmişdir.
Həmin tarix kvant mexanikasının başlanğıcı hesab olunur.
Bir çox hallarda Plank sabitinin derivativindən ħ istifadə edilir:
ℏ
=
h
2
π
=
1.054
571
×
10
−
34
C
⋅
s
{\displaystyle \hbar ={\frac {h}{2\pi }}=1.054\ 571\times 10^{-34}\ \mathrm {C\cdot s} }
== Qara cisim şüalanması ==
Plank sabitinin tarixi qara cisim şüalanmasının öyrənilməsi ilə bağlıdır.
“Qara cisim” şərti ifadədir və elə obyektə deyilir ki, o, üzərinə düşən bütün enerjini udur, müəyyən temperatura çatdıqdan sonra aldığı enerjini qaytarır. Qara cisim enerjini qaytararkən o həm də işıqlanır. Bu proses qara cisim şüalanması (ingiliscə blackbody radiation) adlanır.
1859-cu ildə alman fiziki Qustav Kirxhof qara cisimlə apardığı təcrübələrdən belə nəticəyə gəldi ki, qara cisim enerjini qaytaran zaman bu enerji cismin temperaturundan və ayrılan (qaytarılan) enerjinin tezliyindən asılı olur.
E
=
J
(
T
,
ν
)
{\displaystyle E=J(T,\nu )}
Bu asılılıqda enerjinin (işığın) dalğa təbiəti əsas rol oynayırdı.