* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2003 | ••••••••• | 8.66 |
2004 | ••••• | 4.72 |
2005 | •• | 1.35 |
2006 | ••• | 2.93 |
2007 | ••••• | 4.23 |
2008 | •••• | 3.90 |
2009 | •••••••••• | 10.08 |
2010 | •••••••••••• | 11.71 |
2011 | •••••••••••• | 11.75 |
2012 | ••••••••••• | 10.15 |
2013 | •••••••••••••••••••• | 20.28 |
2014 | •••••••••••••••••• | 18.02 |
2015 | •••••••••• | 10.04 |
2016 | •••••••• | 7.64 |
2017 | ••••••••• | 9.10 |
2018 | •••••••••• | 9.89 |
2019 | ••••••••••• | 10.57 |
2020 | •••••••••• | 9.68 |
1 1. is. İşıq yoxluğu, baxanda heç bir şey görünməyən hal; zülmət. Kəndi bürümüş qaranlıq və duman əriyərək dağların ətəyinə, dərələrə çəkilir, hər tərəf işıqlanmağa başlayırdı. M.İbrahimov. Nərimanın gözü qaranlıqda asılan qara və uzun vedrəyə sataşdı. Mir Cəlal. □ Qaranlıq düşmək (çökmək, qovuşmaq) – axşam olmaq, hava qaralmaq. Axşam qaranlıq düşmək üzrə ikən Bakıda çilçıraq yanmağa başladı. S.Rəhimov. …Günəş çoxdan batmış, qaranlıq çökmüşdü. Ə.Məmmədxanlı. Qaranlıq etmək (eləmək) – kölgələndirmək, görünməz hala salmaq. Get, get, qabağımızı qaranlıq eləmə. S.Rəhman. 2. sif. İşıqdan məhrum, işığı olmayan; işıqsız, zülmətli. Qaranlıq otaq. Qaranlıq küçə. Qaranlıq gecə. – Qaranlıq yerdə daş atmazlar. (Ata. sözü). İçərişəhərdə qaranlıq dar bir dalanda kiçik bir otaq tutub, anamla yoxsul həyat keçirirdik. A.Şaiq. Xanın doqquz ay qaranlıq tövlədə bəslənmiş harın buğasını meydana çıxardılar. M.Rzaquluzadə. 3. sif. məc. Bəlli olmayan, aydın olmayan, anlaşılmaz. Qaranlıq məsələ. Onun mənası qaranlıq qaldı. – O hansı qaranlıq məsələdir? M.S.Ordubadi. // məc. Şübhəli, şübhə oyandıran. Onun çox qaranlıq keçmişi vardır. 4. is. məc. Cəhalət, mədəniyyətsizlik, mədəni gerilik mənasında. …Bizim qabağımızda dağ kimi duran istibdad, Şərq istibdadı və Şərq qaranlığı idi. C.Məmmədquluzadə. [Fərhad:] Mən deyirəm ki, camaat qaranlıqdadır, biz gərək gedib oxuyaq, gələk, əlimizə qələm alaq, onlara nicat yollarını göstərək. Ə.Haqverdiyev. // sif. Cahil, mədəniyyətsiz, mədəniyyətcə geri mənasında. Nərimanovun bədii əsərlərində keçmişin qaranlıq mühitindən, lənətlə və nifrətlə qarşılanan mənzərələrindən söhbət gedir. M.Arif. ◊ Qaranlıq quyuya daş atmaq – qəti bir şey bilməyərək, fərziyyə ilə məşğul olmaq, təxmin etmək, güman etmək.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / qaranlıq4 1. QARANLIQ Uca, qorxunc qayalardan ilham alıb yazardım; Qaranlıqlar çökən zaman düz yolumu azardım (S.Vurğun); İŞIQSIZ İndi sanki o şəfəq süzüb gəlmiş uzağa; Keçib düşüb mükəmməl bu işıqsız otağa (M.Rahim); MÜZLÜM Müzlüm gecə, ətrafı bulud, çən bürüyərkən; Göz yaşlarımın bəslədiyi ey gözəl ümid.. (A.Şaiq); TAR Tar gecələr şölə saçdı; Adın düşdü çox dastana (M.Rahim); ZÜLMƏT (qatı qaranlıq) Zülmət bürümüş köyü ..uğursuz; Göylərdə görünməyir bir ulduz (A.Şaiq); ZÜLMƏTLİ Aylı, ulduzlu bir günəşli bahar; Sonra zülmətli qış, qasırğalı qar (A.Şaiq). 2. qaranlıq bax anlaşılmaz
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / qaranlıq1 QARANLIQ – AYDIN Çiskin və qaranlıq gecəni aydın bir səhər əvəz etdi (M.İbrahimov). QARANLIQ – AYDINLIQ İçəri qaranlıq çökdü (S.Qədirzadə); Qışlaqda idik, payızın aydınlıq gecəsi idi (A.Şaiq). QARANLIQ – BƏLLİ O hansı qaranlıq məsələdir? (M.S.Ordubadi); Onun nələr çəkdiyi mənə bəllidir (İ.Şıxlı). QARANLIQ – İŞIQLI Qaranlıq yerə daş atmazlar (Ata. sözü); Hər şeyi işıqlı və cazibədar idi (M.İbrahimov). QARANLIQ – MƏDƏNİLİK Bizim qabağımızda dağ kimi duran istibdad, Şərq istibdadı və Şərq qaranlığı idi (C.Məmmədquluzadə); Mədənilik ətalətin və cəhalətin qənimidir.
Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / qaranlıq1 1. темнота, тьма, потемки; 2. темный, мрачный, сумрачный, беспросветный;
Azərbaycanca-rusca lüğət / qaranlıq2 I сущ. темнота: 1. отсутствие света, освещения; тьма, мрак. Qaranlıqdan qorxmaq бояться темноты, gecənin qaranlığı темнота ночи, qaranlıqda oturmaq сидеть в темноте, qaranlıqda saxlamaq держать в темноте, qaranlıqda gizlənmək прятаться в темноте, qaranlıqdan səs голос из темноты 2. темное время суток. Qaranlıq düşdü наступила темнота, qaranlığı gözləmək ждать темноты 3. перен. невежество, косность II прил. тёмный: 1. лишенный света, освещения. Qaranlıq gecə темная ночь, qaranlıq meşə темный лес, qaranlıq otaq темная комната, qaranlıq mərkəzi физ. темный центр, qaranlıq fon темный фон, qaranlıq ləkə темное пятно 2. перен. трудный для понимания, неясный. Qaranlıq məsələ темный (неясный) вопрос 3. перен. сомнительный. Qaranlıq keçmişi kimin темное (сомнительное) прошлое у кого-л. 4. перен. невежественный, некультурный. Qaranlıq mühit темная среда ◊ gözlərimə (-nə) qaranlıq çökür в глазах темнеет, qaranlıq quyuya daş atmaq гадать на бобах, заниматься предположениями
Azərbaycanca-rusca lüğət / qaranlıq1 I. i. 1. dark, darkness, ~da in the dark; ~da oturmaq to sit* in the dark; ~ düşmək to grow* / to become* / to get* dark; ~ düşməzdən əvvəl before dark; ~düşəndən sonra after dark; Bura nə qaranlıqdır! How dark it is here! Gözlərimə qaranlıq çökür Everything is going dark before my eyes; 2. (aydın olmayan) obscurity II. s. 1. dark; ~ gecə / otaq və s. dark night / room, etc. 2. obscure; mətnin ~ hissəsi obscure passage in the text
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / qaranlıq1 is. obscurité f, nuit f, ténèbres f pl, noir m, ~ düşür il commence à faire sombre ; ignorance f ; ~ gecə nuit f noire ; ~ məsələ problème m peu clair ◊ gözlərimə ~ çökür j’ai la vue troublé, -e, ma vue se trouble ; mes yeux se troublent
Azərbaycanca-fransızca lüğət / qaranlıq1 1. сущ. мичӀ, мичӀивал; qaranlıq düşmək (çökmək, qovuşmaq) мичӀ алукьун, мичӀивал акьалтун, ряден хьун, гьава мичӀи хьун, йиф хьун; qaranlıq etmək (eləmək) мичӀи авун, хъен авун, вилериз таквар гьалдиз гъун; 2. прил. мичӀи, экв авачир (мес. кӀвал, йиф); 3. прил. пер. кьил акъат тийир, малум тушир, тайин тушир, течир; шак алай, шаклу; 4. сущ. пер. авамвал, кьулухъ галамайвал, буьндуьгуьрвал; // прил. пер. авам, кьулухъ галамай, буьндуьгуьр; ** qaranlıq quyuya daş atmaq мичӀи фуруз къван вегьин, са затӀ тайиндаказ течиз гьакӀ тахмин авун, гиман авун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / qaranlıq