Böyük şahmat taxtası
“Böyük şahmat taxtası: Amerikanın hökmranlığı və onun geostrateji imperativləri” (ing. The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives) — Zbiqnev Bzezinskinin 1997-ci ildə yazdığı ən məşhur kitabı.
== Məzmunu ==
Kitab ABŞ-ın geosiyasi gücü və bu gücün XXI əsrdə həyata keçirilə biləcəyi strategiyaları əks etdirir. Bjezinski əsas diqqətini ABŞ-ın Avrasiya ilə bağlı geosiyasi strategiyasına yönəldir. Bjezinski hesab edir ki, Avrasiya qitəsində üstünlük faktiki olaraq bütün dünyada üstünlük deməkdir və ABŞ-ın ən mühüm strateji məqsədi Mərkəzi Asiya və postsovet məkanında (ilk növbədə, məkanda ən böyük sahəni tutan Rusiyada) öz təsirini genişləndirməkdir. Bjezinski həmçinin ABŞ-ın beynəlxalq maliyyə institutlarında (BVF, Dünya Bankı) dominantlığını qeyd edir:54 .
Müəllif Rusiyadan geosiyasi revanş alınmasının zəruriliyindən danışır, lakin qeyd edir ki, indi bu, ABŞ-ın xarici siyasətinin əsas istiqaməti deyil. Müəllif Rusiyanı “qara dəlik” adlandırır və o zamankı elitanın müqavimət göstərə bilməməsi və suveren siyasət yeritməni nəzərdə tutur. Gələcək qüvvələrin bölgüsündən danışaraq, o , Ukraynanı Rusiya İmperiyasının sonuncu dayağı hesab edir. Müəllifin fikrincə, yalnız Ukraynanın Rusiya Federasiyasından qəti şəkildə uzaqlaşması və orada qərbyönlü siyasi elitanın yaradılması ABŞ-a imkan verəcəkdir ki, yeganə “dünya” imperiyası dövlətini qoruyub möhkəmləndirsin, çünki Bjezinskinin hesab etdiyi kimi, Ukraynasız Rusiya Avrasiya imperiyası ola bilməyəcək:85 .
