Obastan-ın layihəsi
Sözlük © 2020
* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. Atın başına keçirilən kəm və cilovdan ibarət qoşqu ləvazimatı. Yüyəni atın başına keçirmək. Atın yüyənindən tutmaq. – Bir az da getmişdilər, genə Rövşən Qıratın yüyənini çəkib dönüb geri baxdı. “Koroğlu”. [Bülənd] atın yüyənini tamamilə buraxdı. Ə.Əbülhəsən. ◊ Yüyəni ələ keçmək – birindən asılı vəziyyətə düşmək, asılı olmaq, tabe olmaq. [Hikmət İsfəhaninin] deyəsən, yüyəni [Sərhəngin] əlinə keçməkdə idi. M.İbrahimov. Yüyəni ələ vermək – ixtiyarını başqalarının əlinə vermək, tamamilə asılı vəziyyətə düşmək, tabe olmaq. Yüyənindən (yüyənini) çəkmək – qarşısını almaq, saxlamaq, yığışdırmaq, həddini göstərmək. Onun yüyənini bir az çəkmək lazımdır. Yüyənini ələ keçirmək – özündən asılı vəziyyətə salmaq, özünə tabe etmək.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / yüyən2 Atın başına keçirilən gəm və cilovdan ibarət qoşqu ləvazimatı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bir az da getməmişdilər ki, Rövşən Qıratın yüyənini çəkib geri baxdı. (“Alı kişi”) * Bir də Qıratın belə bir xasiyyəti var idi ki, Koroğlu onun yüyənini kimə tapşırsaydı, ona üzəngi verərdi. (“Həmzənin Qıratı aparmağı”)
Azərbaycan dastanlarının leksikası / yüyən1 Mənbələrdə çətkən kimi də qeydə alınıb, çəkmək feili ilə bağlıdır (qantarğanın qoluna, yəni əldə tutulan qayış hissəsinə deyirlər). Yüyən (yükən...) çətkən kəlməsinin dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / yüyən2 I сущ. 1. узда, уздечка (часть сбруи, надеваемая на голову упряжного животного). Yüyəni çəkmək потянуть за уздечку, atın yüyənini buraxmaq отпустить уздечку лошади 2. повод, поводок. Atın yüyənindən tutmaq держать коня за повод II прил. уздечный. Yüyən halqası уздечное кольцо; yəyən ağızlığı удила ◊ yüyənini ələ vermək: 1. быть на поводу у кого-л., подпасть под влияние кого-л.; 2. упустить бразды правления; yüyənini ələ keçirmək kimin прибрать к рукам, подчинить себе кого; yüyənini boş buraxmaq kimin распускать, распустить кого; yüyənini gəmirmək рвать и метать, неистовствовать; yüyənini çəkmək kimin подтянуть вожжи чьи, кого; обуздать кого; yüyənsiz danışmaq распустить язык
Azərbaycanca-rusca lüğət / yüyən1 i. (həm müst., həm də məc.) bridle; atın ~ini buraxmaq to give* a horse the bridle; atın ~ini çəkmək to pull a horse by the bridle
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / yüyən1 is. bride f ; atın ~ini buraxmaq lâcher la bride du cheval ; atın ~ini çəkmək tirer la bride du cheval
Azərbaycanca-fransızca lüğət / yüyən1 сущ. кьенер, кьенерар; ** yüyəni ələ keçmək кьенер гъиле гьатун, садалай аслу гьалда гьатун, аслу хьун, табий хьун; yüyəni ələ vermək кьенер гъиле гун, ихтияр масадан гъиле гун, аслу гьалда гьатун, аслу хьун, муьтӀуьгъ хьун; yüyənindən (yüyənini) çəkmək кьенер ялун (чӀугун), кьенер кӀватӀун, вилик пад кьун (хуьн), гьадди ччирун; yüyənini ələ keçirmək кьенер гъиле кьун, жувалай аслу гьалда ттун, жуваз муьтӀуьгъарун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / yüyən
Obastan-ın layihəsi
Sözlük © 2020