zəlzələsi sözü azərbaycan dilində

Axalkalaki zəlzələsi — Axalkalakidə zəlzələ. 1899-cu il dekabrın 31-də olan zəlzələnin gücündən 247 adam həlak olmuş, 2500-ə qədər mal-qara məhv olmuş və 700-ə yaxın ev uçmuşdur. Zaqafqaziyanın əksər hissəsində müşahidə olunmuş bu zəlzələdən 30-40 kənd zərər çəkmişdir.

Bakı zəlzələsi (1842)

Bəm zəlzələsi — 26 dekabr 2003 ildə İranın qədim Bəm (Kirman ostanı) şəhərində yerli saatla 5:26, Rixter şkalası ilə 6,3 bal gücündə baş vermiş zəlzələ. Zəlzələ nəticəsində Bəm şəhərinin 200 min əhalisindən 35 min (səhiyyə naziri 70 min adamın [1]öldüyünü bildirmişdi) adam həlak olmuş, 22 mini yaralanmışdı. Tarixi şəhərin gil tikililərinin 90% dağılmışdı[2]. Zəlzələnin belə dağıdıcı nəticələri Bəm şəhərinin əksər tikililərinin 1989 il yerli normalara cavab verməməsi olmuşdur. İran hakimiyəti dünya ictimaiyətinə yardım üçün müraciət etmişdi. Qəzanın nəticələrinin aradan qaldırılması üçün 44 ölkə yardım üçün personal göndərmişdi, 60 ölkə isə təklif etmişdi. İran hakimiyətinin, dağılmış şəhərin əvəzinə yeni şəhər salmaq niyyətləri zəlzələdə sağ qalmış əhalinin etirazlarına səbəb olmuşdu.

Damğan zəlzələsi – 856-cı ilin 22 dekabr tarixində İranın Damğan rayonunda baş verən zəlzələ zamanı 200000-dən artıq insan həlak olub. Zəlzələnin gücü 7,9 bal olaraq qiymətləndirilir.

1960-cı il Aqadir zəlzələsi 29 fevral 1960-cı ildə saat 23:40-da Aqadirdə baş vermiş dağıdıcı zəlzələdir. Mərakeş tarixində ən ölümcül və dağıdıcı zəlzələ Rixter şkalası ilə doqquz səviyyəli 5,7 bal gücündə olub, Təxminən 15.000 nəfər (o vaxt şəhər əhalisinin təxminən üçdə biri) həlak oldu və daha 12.000 nəfər yaralandı. Ən azı 35 min insanı evsiz qoydu və 290 milyon dollar itki verdi. == itkilər == Ölənlərin sayı təxminən 15.000 ölü və 12.000 yaralı idi. Onların arasında 2300 əhalidən təxminən 1500 yəhudi olduğu bildirilir. Aqadir zəlzələ zamanı və baş verəndən bir neçə gün sonra yüksək temperaturun şahidi olub, çünki temperaturun 30–41 dərəcə Selsi arasında olması cəsədlərin parçalanmasını sürətləndirib. Şəhərin əsas məhəllələrinin əksəriyyəti təsirləndi: Talburqt, Fonte, İçç və Anza və İnezgane kimi bəzi şəhərlər. == Zəlzələ gücünün səbəbləri == Ağadirdə baş vermiş zəlzələnin zərərini izah edən bir neçə səbəb var ki, bunlardan ən görkəmlisi Aqadir şəhərinin bilavasitə episentrdə və məhz əhalinin məskunlaşdığı ərazidə olmasıdır. Ağadirin Yüksək Atlas silsiləsi ilə Souss düzənliyinin geoloji təmas nöqtəsində yerləşdiyi və torpağının yumşaq və qaya eroziyasına görə kövrəkliyə məruz qaldığı bölgənin geoloji quruluşu ilə yanaşı, Fransız müstəmləkəçilərinin zəlzələyə tab gətirdiyi binalardan fərqli olaraq, onların asan dağılmasına binaların təbiəti və tikintisində istifadə olunan materiallar da öz töhfəsini verib. == Zəlzələdən sonra == Epidemiyaların yayılmasının qarşısını almaq üçün şəhər zəlzələdən iki gün sonra boşaldılıb.

1994 Nortrid zəlzələsi ― 17 yanvar 1994 tarixində Sakit standart saatı ilə yerli vaxtla saat 04:31-də Amerika Birləşmiş Ştatları, Kaliforniya, Los Anceles şəhərində meydana gələn zəlzələ. Zəlzələnin San Fernando Vadisində ki Nortrid bölgəsində sıx olmasından dolayı və həmçinin KİV-in bu adı istifadə etməsindən dolayı Nortrid Zəlzələsi olaraq adlandırılır. Zəlzələnin əsas episentri Resedada olub. 10-20 saniyə aralığında davam edən zəlzələnin moment maqnitudu 6,7 bal gücündə olub. Zəlzələdə ölçülən 1,7g-lik (16,7 m/s2) güclü yer sarsıntısının dəyəri Şimali Amerikanın yaşayış yerlərində o günə qədər ölçülmüş ən yüksək dəyər olmuşdur . Zəlzələnin episentri 360 km (220 mil) uzaqlıqda olan Las Veqasdada hiss edilib. Rinaldi stansiyasında qeydə alınan 183 sm/s-lik (6.59 km/saat və ya 4.09 mil/saat) o günə qədər qeydə alınan ən sürətli pik yer sürəti (PGV) dəyəridir. Zəlzələdə 57 nəfər ölmüş, 8700-dən çox insan yaralanmışdır. Təxminən $20 milyard dollar zərərə səbəb olan zəlzələ, o günə qədər ABŞ tarixinin ən çox maddi zərərə səbəb olan təbii fəlakətlərdən biridir. == Zəlzələnin episentri == Zəlzələ Los Anceles şəhər mərkəzindən 31 km (20 mil) şimal-qərbdə, Nortrid bölgəsi yaxınlığında San Fernando Vadisində baş verdi.

Tbilisi zəlzələsi — 25 aprel 2022-ci il tarixində Gürcüstanda baş verdi. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Milli Zəlzələ Məlumat Mərkəzi (NEIC) ölçüsünün 4.3 Ms və 4.8 Mb olduğunu bildirdi. Bu orta miqyaslı hadisə VII (Çox güclü) ilə VIII (Zədələnmə) arasında maksimum MSK intensivliyi ilə nəticələndi. Müstəqil bir araşdırma nəticəsində ümumi itkilər 160 milyon dollar olaraq qiymətləndirildi, Fəlakətlər Epidemiologiyası Araşdırmalar Mərkəzi isə ümumi itkiləri 350 milyon olaraq qiymətləndirdi. Beş ilə yeddi arasında öldü, 52–70 nəfər yaralandı və 1000-dən çox şəxs evsiz qaldı. == Tektonik == Tbilisi Ərəb plitəsi ilə Avrasiya plitəsi arasında davam edən toqquşma ilə əlaqəli kompleks deformasiya zonasının şimal sərhədinin yaxınlığında yerləşir. Cənubdakı Kiçik Qafqaz dağları da aktiv təkan tektonikasının nəticəsidir. Tblisinin özü nisbətən zəif seysmikliyə malikdir, baxmayaraq ki, 1896-cı ildə baş verən hadisə kimi zədələnən zəlzələlərin tarixi qeydlər mövcuddur. Təxminən VII şiddətə sahib olan, Tbilisinin tarixi dövrlərdə təsir altına alan ən güclü zəlzələ. Bütün Qafqaz bölgəsi bu zəlzələlərdən təsirləndi.

Gəncə zəlzələsi (427) — Gəncədə 427-ci ildə baş vermiş zəlzələ. Gəncə zəlzələsi (1139) — Gəncədə 1139-cu ildə baş vermiş zəlzələ.

Haiti zəlzələsi – 12 yanvar 2010-cu ildə Cənubi Amerika ölkəsi Haitidə 7 bal gücündə baş verən zəlzələ zamanı 222000-dən çox adam həlak olub, 300000-dən artıq adam yaralanıb. 1,3 milyon insan yaşadığı yurdundan olub. 100000-ə yaxın ev təmamilə dağılıb. == Haiti zəlzələsi == Haiti zəlzələsi 12 yanvar 2010-cu il yerli vaxtla saat 21:53:09-da episentri paytaxt Port-Au-Prinsdən 25 km aralıda olan 7.0 Rixter gücündə zəlzələ idi. Zəlzələ yerin 13 km dərinliyində baş verib.Amerika Birləşmiş Ştatlarının Geoloji Tədqiqatı 5.0 və 5.9 bal gücündə on dörd afterşok qeydə aldı. Zəlzələ nəticəsində Port-o-Prensdə böyük dağıntılar baş verib. Zədələnmiş ərazilərə Haiti Milli Sarayı (Prezident Sarayı), Haiti Milli Assambleyasının binası, Port-o-Prins Katedrali və mərkəzi həbsxana daxildir. Ölkə üzrə xəstəxanalar dağıdılıb və ya ciddi şəkildə zədələnib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Sabitləşdirmə Missiyasının (Haiti) paytaxtdakı baş ofisinin dağıldığını bildirdi. Missiyanın rəhbəri Hedi Annabinin yanvarın 13-də öldüyü prezident René Preval tərəfindən təsdiqləndi.

Hoey zəlzələsi — 28 oktyabr 1707-ci ildə yerli vaxtla saat 14:00-da Yaponiyada baş verən zəlzələ Bu zəlzələ 2011-ci ildə baş verən Tohoku zəlzələsinə qədər Yaponiya tarixində baş vermiş ən böyük zəlzələ olub. Bu zəlzələ cənub-qərbi Honşu, Şikoku və Kyüşü ərazilərində ciddi dağıntılara səbəb olub. Zəlzələ və dağıdıcı sunaminin qurbanlarının sayı 5000 idi. Bu hadisə Nankai megathrust zəlzələsinin bütün seqmentlərini alt-üst edən yeganə məlum zəlzələ kimi tarixə düşdü (8.6 ml miqyasında (bal) dəyərləndirilir). == Zərər == 29000 ev dağılıb, 5000 nəfər həlak olub. Zəlzələ nəticəsində ən azı əhəmiyyətli bir torpaq sürüşməsi baş verib (Şizuokada Ohya sürüşməsi). Bu sürüşmə Yaponiyada baş verən üç ən böyük sürüşmədən biridir və 1.8 km2 əhatə edir. Qiymətləndirilmiş həcm 120 milyon m3-dir.

Qori zəlzələsi — 1920-ci il fevralın 20-də Gürcüstanda baş vermiş zəlzələ. Bəzən bu zəlzələyə Karpat zəlzələsi də deyilir. Bir gündə iki güclü təkan, birincisi saat 00.00-da 5-6 ball gücündə, ikincisi isə saat 11.45 dəqiqədə dağıdıcı gücdə olmuşdur. Ən güclü təkanlar hiss edilmiş, 1 000 km^2 sahədə olan tikililərin 2/3 hissəsi uçmuş yaxud zədələnmiş, 150-yə qədər adam həlak olmuş və ağır yaralanmışdır. Qori zəlzələsi nəticəsində şəhərdə güclü dağıntılar baş vermişdir. Qoridə və ətrafdakı 30-a qədər kənddə xeyli evlər, kilsələr uçmuş, əyilmiş, şaquli oxu ətrafında dönmüşdür. Çox kəndlərdə zəlzələdən qabaq müəyyən müddət gurultu səsi eşidilmiş və bu müddət adamların evlərdən qaçmasına kifayət etmişdir. Dağlarda uçqunlar olmuş, bulaqlarda suyun miqdarı dəyişmiş, su bulanmış və başqa hallar müşahidə olunmuşdur. Əsası 1888-ci ildə qoyulmuş, Qori seminariyasının ruhani seminariyanın binası 1920-ci ildə Qoridə baş verən dəhşətli zəlzələ nəticəsində dağılıb. == Azərbaycanın köməyi == 1920-ci il fevralın 20-də Gürcüstanda zəlzələ baş vermiş, Qori şəhərində və ətraf kəndlərdə ciddi dağıntılar olmuş, minlərlə adam evsiz-eşiksiz qalmışdı.

Lyublyana zəlzələsi (sloven. ljubljanski potres) və ya Pasxa zəlzələsi (sloven. velikonočni potres) — 14 aprel 1895-ci ildə Lyublyanada baş vermiş zəlzələ. Pasxa zəlzələsi bu ərazilərdə baş vermiş ən böyük və son dağıdıcı zəlzələ oldu. == Zəlzələ == Merkalli şkalası ilə VIII-IX, Rixter cədvəli üzrə 6.1 bal gücündə zəlzələ yerli vaxtla gecə 22:17-də baş verdi. Zəlzələnin episentri Yançda, Lyublyananın mərkəzindən 16 km şərqdə yerləşirdi. Hiposentr 16 km dərinlikdə yerləşirdi. Zəlzələ Assizi, Florensiya, Vyana və Split şəhərləri də daxil olmaqla, 350 km radiusda və 385 min km² ərazidə hiss edildi. Zəlzələ başa çatdıqdan sonra 10 gün ərzində daha az intensivlikdə 100-dən çox zəlzələ qeydə alındı. === Dağıntılar === Zəlzələ İq və Vodise qəsəbələri arasında, 18 km radiusda olan ərazilərə çox ziyan vurdu.

Məmə zəlzələsi (ing. Boobquake) — İranda dəhşətli zəlzələ meydana gəldikdən sonra 2010-cu ildə iranlı din alimi höccətülislam Kazım Siddiki zəlzələlərə qadınların dekolteli geyinməsi səbəb olduğunu bildirmişdi. Bunun ardınca 26 aprel 2010-cu ildə 200.000 qadın dekolteli geyinərək zəlzələ yaratmağa çalışdı, ancaq buna müvəffəqiyyətli ola bilmədilər. Nəticədə tarixə bu hadisə "boobquake" – yəni "məmə zəlzələsi" kimi düşdü. == Səbəbləri == 2010-cu ilin aprel ayında Tehranda cümə namazı zamanı höccətülislam Kazım Siddiki dindarlara deyirdi: "Ədəblə geyinməyən qadınların çoxu cavan oğlanları yoldan çıxarır, onları pis yola çəkir, cəmiyyətdə xəyanət yayırlar. Bu da nəticədə zəlzələlərin artmasına gətirib çıxarır". Bundan sonra ABŞ-dən olan 22 yaşlı tələbə Cennifer Makkreyt (ing. Jen McCreight) internetdə sosial şəbəkələrdə təklif etdi ki, aprelin 26-sı "Məmə zəlzələsi günü" qeyd olunsun. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən minlərlə qadın aprelin 26-da döşlərinin yarıaçıq şəklini yayaraq "Görək, zəlzələ olacaqmı" deyə zarafat edirlər. Cennifer Makkreyt o zamandan bəri statistika da aparıb.

Qori zəlzələsi — 1920-ci il fevralın 20-də Gürcüstanda baş vermiş zəlzələ. Bəzən bu zəlzələyə Karpat zəlzələsi də deyilir. Bir gündə iki güclü təkan, birincisi saat 00.00-da 5-6 ball gücündə, ikincisi isə saat 11.45 dəqiqədə dağıdıcı gücdə olmuşdur. Ən güclü təkanlar hiss edilmiş, 1 000 km^2 sahədə olan tikililərin 2/3 hissəsi uçmuş yaxud zədələnmiş, 150-yə qədər adam həlak olmuş və ağır yaralanmışdır. Qori zəlzələsi nəticəsində şəhərdə güclü dağıntılar baş vermişdir. Qoridə və ətrafdakı 30-a qədər kənddə xeyli evlər, kilsələr uçmuş, əyilmiş, şaquli oxu ətrafında dönmüşdür. Çox kəndlərdə zəlzələdən qabaq müəyyən müddət gurultu səsi eşidilmiş və bu müddət adamların evlərdən qaçmasına kifayət etmişdir. Dağlarda uçqunlar olmuş, bulaqlarda suyun miqdarı dəyişmiş, su bulanmış və başqa hallar müşahidə olunmuşdur. Əsası 1888-ci ildə qoyulmuş, Qori seminariyasının ruhani seminariyanın binası 1920-ci ildə Qoridə baş verən dəhşətli zəlzələ nəticəsində dağılıb. == Azərbaycanın köməyi == 1920-ci il fevralın 20-də Gürcüstanda zəlzələ baş vermiş, Qori şəhərində və ətraf kəndlərdə ciddi dağıntılar olmuş, minlərlə adam evsiz-eşiksiz qalmışdı.

Raça zəlzələsi - Gürcüstanın Oni rayonunda 29 aprel 1991-ci ildə Qrinviç vaxtı ilə saat 09:12:48.1-də ardıcıl olaraq üç təkanla qeydə alınmışdır. Onların maqnitudaları Ms=6.1, Ms=5.5, Ms=6.2 olmuşdur. Episentrdə zəlzələnin intensivliyi MSK-64 seysmik cədvəli üzrə 9 balla qiymətləndirilmiş, afterşokları isə aylarla davam etmişdir. Bu zəlzələ 200-dən artıq insan itkisinə səbəb olmuş, 60 000-dən artıq adam evsiz qalmış, ümumilikdə isə 1000 km²-dən artıq əraziyə zərər dəymişdir.

Spitak zəlzələsi (həmçinin Leninakan zəlzələsi, Gümrü zəlzələsi də adlanır) — 7 dekabr 1988-ci ildə Ermənistanın şimalında baş vermiş 7 bal gücündə zəlzələ. Yeraltı təkanlar 30 saniyə ərzində Ermənistanın Spitak şəhərini məhv edib, Leninakan (hazırkı Gümrü), Kirovakan (hazırkı Vanadzor) və Stepanavan şəhərlərini dağıdıb. Ümumilikdə zəlzələdən 21 şəhər, eləcə də 350 kənd (58-i tamamilə dağılıb) ziyan çəkib. Rəsmi məlumatlara görə, 25 min nəfər ölüb, 140 min adam şikəst olub, 514 min nəfər evsiz qalıb. Zəlzələ Ermənistanın şimalına güclü zərbə vurub və respublikanın 40 faizinə təsir edib. Yeraltı təkanlar İrəvan və Tiflisdə də hiss edilib. Alimlərin hesablamalarına görə, zəlzələ zamanı Xirosimaya atılmış on atom bombasına bərabər enerji çıxıb. Spitakdakı zəlzələdən dərhal sonra Ermənistana ilk yardım əlini uzadanlardan biri Azərbaycan olub. O zaman təbii fəlakətdən zərər çəkənlərə yardım göstərmək üçün Bakıdan fəlakət zonasına təcili yola düşən azərbaycanlılardan ibarət böyük qrupu təyyarə qəzasına düşmüşdü. İL-76 təyyarəsinin qəzaya uğraması nəticəsində 78 azərbaycanlı könüllü həlak olmuşdu.

Tanşan zəlzələsi (əsrin faciəsi) — 1976-cı il iyul ayının 28-də Çinin Xubey əyalətinin Tanşan şəhərində baş verən zəlzələ. 1976-cı il iyul ayının 28-də Çinin Xubey əyalətinin Tanşan şəhərində baş verən zəlzələnin nəticələri çox ağır olmuşdur. Tarixə XX əsr faciəsi kimi düşmüşdür. Çin rəsmiləri zəlzələnin 242 min nəfərin həyatına son qoyduğu barədə məlumat yaydılar. Ancaq dağıntı yerində xarici ölkə nümayəndələri azı 800 min nəfərin həlak oduğu qənaətinə gəldilər. Zəlzələ o qədər güclü idi ki, onun təsirindən nəinki Tanşan şəhəri yerlə yeksan oldu, həm də hadisə yerindən 140 kilometr məsafədə yerləşən Pekin və Tyanstzin şəhərində dağıntılar baş verdi. Ümumiyyətlə isə, zəlzələ 5,3 milyon evin dağılmasına yol açdı. Bu zəlzələ tarixdə həcminə görə, Şensi (1556-cı il) və Hind okeanında (2004) baş verən zəlzələlərdən sonra üçüncü ən böyük təbii fəlakət hesab edilir.

Təbriz zəlzələsi (1641)

Vulkan zəlzələsi (rus. вулканическое землетрясение, ing. volcanic earthquake, earth shocks) — vulkan püskürməyə hazırlaşdığı və ya bilavasitə püskürməsi prosesində maqmanın hərəkəti zamanı kanalın divarlarının titrəməsi nəticəsində yer səthinin zəif titrəyişi.

Zaqatala zəlzələsi (1936)

Şamaxı zəlzələsi (1667) — 1667-ci ildə Şamaxıda baş vermiş zəlzələ. Şamaxı zəlzələsi (1859) — 2 dekabr 1859-cu il Şamaxı quberniyasında baş vermiş zəlzələ. Şamaxı zəlzələsi (1872) — Şamaxıda zəlzələ. Şamaxı zəlzələsi (1902) — Şamaxının sonuncu ən dəhşətli zəlzələsi 1902-ci il yanvar ayının 31-də baş vermiş zəlzələ. Şamaxı zəlzələsi (1952) — Şamaxıda zəlzələ. Şamaxı zəlzələsi (2019) — Şamaxıda zəlzələ.

Ərdəbil zəlzələsi – 893-cü il 23 mart tarixində baş verib. Zəlzələnin gücü dəqiq məlum deyil. Fəlakət nəticəsində 150000-dən artıq insan ölmüşdü.

Lorka zəlzələsi — 2011-ci ildə Lorka zəlzələsi (İspanca: Terremoto de Lorca de 2011) saat 18:47-də baş vermiş 5,1 MV gücündə zəlzələ idi. 11 may 2011-ci il tarixində CEST (16:47 UTC) Lorka şəhəri yaxınlığında, Mursiya bölgəsində, İspaniyada əhəmiyyətli yerli ziyana səbəb oldu. == Zəlzələ haqqında == Zəlzələdən əvvəl saat 17:05-də (UTC 15:05) 4,4 (MV) gücündə zəlzələ baş vermiş və bu, Lorka qalasının tarixi Espolon qülləsi, San Klemente Ermitajı və o cümlədən ərazidəki bir çox köhnə tikililərə ciddi ziyan vurmuşdur. Ümumilikdə 9 nəfərin öldüyü, onlarla insanın yaralandığı bildirilir. Zəlzələ 1956-cı ildə Qranadanın Albolote şəhərinin qərbində baş verən 5,0 MV gücündə zəlzələdən sonra bölgəni vuran ən güclü zəlzələ idi. == Geologiyası == Maqnitudası 5,1 MV olan əsas təkan 11 may 2011-ci il tarixində yerli vaxtla saat 18:47-də (16:47 UTC) İspaniyanın Lorka bölgəsində, 6,7 km (4,2 mil) dərinlikdə ölkənin daxili hissəsində baş verib. Cənub Pireney yarımadasının çox hissəsi, xüsusən də Mursiya bölgəsi Avrasiya və Afrika plitələrini ayıran plitə sərhədinin formalaşdığı ümumi seysmik fəaliyyətin tektonik zonasında yerləşir. Bununla belə, bölgədəki yeraltı təkanlar hiss edilən maqnitudaları keçmir. Zəlzələnin 40 ilə 50 km (25 ilə 31 mil) arasında olan qeyri-adi dayaz qırılma boyunca əsas Alhama de Mursiya qırağı yaxınlığında vurma sürüşməsinin birbaşa nəticəsi olduğu təxmin edildi. Yerli mütəxəssislər həmçinin nasazlığın yaxınlığında səthdə qırılmaların olduğunu bildiriblər.

Martın 11-də ümumdünya vaxtı ilə saat 05:46-da (YSV ilə saat 14:46-da) Yaponiyada 8,9 bal gücündə zəlzələ olub. Zəlzələnin ocağı Miyaqi prefekturası sahillərindən 130 kilometr uzaqlıqda Sakit Okeanda yerləşib. Yaponiya Geologiya Xidməti bundan əvvəl zəlzələnin gücünün 7,9 bal olduğu, 4–6 metr hündürlükdə sunami dalğalarının gözləndiyini bildirmişdi. Bölgədə hələ də ardıcıl təkanlar davam edir. Yaponiyanın şimal-şərq sahillərini sunami vurub. Senday liman şəhərində dalğanın hündürlüyü 10 metrə çatıb. Tokio və ətrafındakı yaşayış məntəqələrində ən azı 4 milyon ailənin elektrik enerjisi ilə təminatı dayanıb. Tokioda və Miyaqi prefekturasında çoxlu sayda zərərçəkənlər var, onların dəqiq sayı açıqlanmır. Tokioda metro və yüksək sürətli elektrik qatarlarının hərəkəti dayandırılıb. Miyaqi və Fukusima prefekturalarında 4 atom elektrik stansiyasının fəaliyyəti avtomatik dayandırılıb.

Kokoxili zəlzələsi olaraq da bilinən Kunlun zəlzələsi, 14 noyabr 2001-ci il tarixində saat 09: 26-da (yerli vaxtla saat 17: 26-da) episentri Kokoxili yaxınlığında, ucqar bir dağlıq bölgədəki Qingay ilə Sincan sərhədinə yaxın bir yerdə meydana gəldi. 7.8 gücündə baş verən bu zəlzələ Çində son on il ərzində ən güclü zəlzələ hesab edilir. Ehtimal olunur ki, əhali sıxlığının çox aşağı olması və çoxmərtəbəli binaların olmaması səbəbindən itki yoxdur. Bu zəlzələ quruda qeydə alınan ən uzun səth qırılması ilə əlaqələndirildi, təxminən 450 km təşkil edir. == Tektonik quruluşu == Kunlun səth qırılması Tibet yaylasının Avrasiya plitəsindən nisbətən şərqə doğru hərəkətini təmin edən ən böyük sinistral zərbə-sürüşmə quruluşlarından biridir. Bu hərəkət, Hindistan və Avrasiya plitəsi arasında toqquşma ilə əlaqəli qalınlaşmış qabığın zonasının yana yayılması nəticəsində meydana gəlir. == Zəlzələ == Zəlzələ qopması, Bukadaban Feng dağının bölgəsindəki Kunlun fayının qərb ucundakı nisbətən kiçik bir sürüşmə yarıq seqmentində başladı. Qırılma Kunlun fayının əsas zolağı genişlənmiş pilləkən forması ilə şərqə yayılmışdır. Seysmik deformasiyanın bölgəsi (yəni zəlzələ zamanı baş vermişdir) qeyri-adi dərəcədə böyükdür və əsas qırılma izindən 60 km-ə qədər əhəmiyyətli çatlar müşahidə olunur. Bu deformasiya təqribən iki yerdə baş verir.

Sıçuan zəlzələsi (Çin. 四川 大 地震) 12 may 2008-ci il tarixində Çinin Sıçuan əyalətində Pekin vaxtı ilə (saat 06: 28) saat 14: 28 radələrində baş verən dağıdıcı bir zəlzələdir. Zəlzələnin gücü Çin Seysmoloji Bürosunun məlumatlarına görə 8 Mw, ABŞ Geoloji Xidmətinə görə 7.9 Mw (Rixterə görə) ballıq şkala ilə qiymətləndirilir. Zəlzələnin episentri Siçuanın paytaxtı Chengdudan 75 km məsafədə, 19 km dərinlikdə qeydə alınıb. Bu zəlzələ Venchuan (Çin. 汶川 大 地震) zəlzələsi olaraq da bilinir, çünki zəlzələnin episentri Venchuan əyalətindədir. Zəlzələ Pekində (məsafə 1500 km) və Şanxayda (1700 km) hiss edildi, burada ofis binaları sarsıldı və evakuasiya başladı. Həmçinin qonşu ölkələrdə də hiss olunmuşdu Hindistan, Pakistan, Tayland, Vyetnam, Banqladeş, Nepal, Monqolustan və Rusiyada. Rəsmi mənbələr 4 Avqust 2008-ci il tarixinə 69.197 nəfərin öldüyünü, təxminən 18 min insanın itkin düşdüyünü, 288.431 nəfərin yaralandığını söylədi. Zəlzələ, Çin-Tibet dağlarından ayıraraq Sıçuan hövzəsinin qərb kənarı boyunca uzanan seysmik cəhətdən aktiv olan Longmenşan fayında meydana gəldi.

1998-ci il Adana-Ceyhan zəlzələsi və ya 1998-ci il Adana zəlzələsi — 1998-ci ildə Adanada başa vermiş təxminən 6.2 bal gücündə zəlzələ. Zəlzələ 27 iyun 1998-ci ildə, yerli vaxtla təxminən 16:55-də tarixən Kilikya kimi tanınan, Türkiyənin Cənubunda baş vermişdir. Bu zəlzələ Türkiyənin 5-ci ən böyük şəhəri olan Adana və Adanın ən sıx məskunlaşmış bölgəsi olan Ceyhan və bu iki şəhər arasında Ceyhan çayı boyunca olan kəndlərdə 145 nəfərin ölümü, 1500 nəfərin yaralanması və minlərcə insanın evsiz qalmasıyla nəticələndi. Ceyhanda itki və zərərin çoxluğunun əsas səbəbi binaların mühəndislik baxımından qüsurlu inşasıdır. Ümumi iqtisadi itki 1 milyard ABŞ dolları dəyərində qiymətləndirilib.

Akvila zəlzələsi — 6 aprel 2009-cu ildə İtaliyanın Akvila şəhərinin mərkəzinin 5 kilometrliyində baş verən zəlzələ. Bu zəlzələ nəticəsində 308 nəfər həlak olmuşdur.

Alyaska zəlzələsi (ing. Alaska earthquake) – 23 yanvar 2018-ci ildə ABŞ-nin Alyaska ştatında, Alyaska körfəzində, Kadyak adası yaxınlığında baş vermiş 7,9 bal gücündə zəlzələ. Yeraltı təkanların episentri Alyaska körfəzində, Kadyak adasından 280 kilometr cənub-şərqdə qeydə alınıb. ABŞ-də zəlzələdən sonra sunami təhlükəsi yaranıb. Sunami riski ilə bağlı Kanadanın Britaniya Kolumbiyası vilayətinin sahilyanı rayonları və Vaşinqton ştatının sərhədindən Attu adasına kimi olan ərazilərdə xəbərdarlıq elan olunub. Hökumət sakinləri həmin əraziləri tərk etməyə çağırıb. Geoloji xidmət zəlzələni sarı dərəcə ilə təsnif edib.

Antioxiya zəlzələsi — 526-cı ildə Antioxiyada baş vermiş zəlzələ. Zəlzələ nəticəsində 250 min insan həyatını itirmişdir.

Assam zəlzələsi — 12 iyun 1897-ci ildə baş vermiş zəlzələ. 12 iyun 1897-ci ildə saat 17.15 dəqiqədə Benqal körfəzindən və Kəlküttədən şimalda, Assam əyalətində baş verən şiddətli zəlzələdən 350000 km² sahədə dağıntılar olmuş, o cümlədən təxminən 75000 km² sahədə bütün daş evlər uçmuşdur. Zəlzələ 4 milyon km² sahədə hiss edilmişdir. 25000 km² sahədə torpağın şiddətli deformasiyası müşahidə edilmişdir. Bundan əlavə 100000 km² sahədə torpaqda yarıqlar əmələ gəlmişdir. Yeraltı zərbələr nəticəsində əmələ gələn inersiya qüvvəsi yerin cazibə qüvvəsinin təxminən yarısına bərabər olmuşdur. Torpağın rəqs amplitudası 30 sm-ə qədər çatmışdır. Yerin səthində dəniz dalğalarına bənzər "Yer dalğaları" müşahidə edilmişdir. Bəzi yerlərdə qum və xırda daşlardan fəvvarə əmələ gəlmişdir. Bir neçə ev damına qədər torpağa gömülmüşdür.

Azor adaları zəlzələsi (1980) — Portuqaliyanın Azor adalarında 1 yanvar 1980-ci ildə baş vermiş zəlzələ. Zəlzələ nəticəsində 41 nəfər ölmüş, 600 nəfər yaralanmış, Terseyra və San Corci adalarında böyük dağıntılar baş vermişdir. Rixter şkalasına görə 7.2 bal gücündə olan zəlzələ Piko və Fayal adalarına da zərər vermişdir. Bu zəlzələ tektonik zonada yaranmışdır. Zəlzələ səbəbi ilə dövrün Portuqaliya prezidenti Ramalyu Eaniş ölkədə 3 günlük matəm elan etmişdir. Portuqaliya Hava Qüvvələri tərəfindən başladılan xilas işlərinə daha sonra başqa qurumlar qatıldı. == Geologiya == Zəlzələ 1950-ci ildən sonra Azor adalarında baş vermiş ən güclü zəlzələdir. Vulkanik mənşəli olan Azor adaları tektonik bir zonada yerləşir.

Bərdə zəlzələsi — 2017-ci ilin 15 noyabr tarixində yerli vaxtla saat 23:48-də Azərbaycannın Bərdə rayonunda baş vermiş zəlzələ. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi zəlzələnin 40°10′ şm. e. 47°07′ ş. u. koordinatında, 27 km dərinlikdə və 5,7 maqnituda gücündə olduğu barədə məlumat yaymışdır. Ermənilərin nəzarətində olan Dağlıq Qarabağdakı seysmiloji stansiyalarda isə zəlzələnin Mingəçevir şəhərindən 68 km cənubda, yerin 10 km dərinliyində, 5.3 maqnituda gücündə baş verməsi və təkanların gücünün 7 bal olması qeydə alınmışdır. Lakin Avropa Aralıq Dənizi Seysmoloji Mərkəzi zəlzələnin episentrinin Bərdə şəhərindən 23 km şərqinə düşdüyünü, yer səthinin 9 kilometr dərinliyində baş verdiyini, episentrdə təkanların 5,1 maqnituda gücündə olduğunu açıqlayıb. Digər beynəlxalq seysmiloji mərkəzlərin internet saytlarında isə zəlzələnin episentrinin Bərdə şəhərindən 19 km şərqdə 40°19′48″ şm. e.

Aşqabad zəlzələsi (türkm. Aşgabat ýertitremesi) — 1948-ci il oktyabr ayının 5-dən 6-na keçən gecə yerli vaxtla saat 2:14-də Aşqabadda 9-10 bal gücündə zəlzələ. İlk təkanlardaca şəhərdəki bütün tikililərin 90-98 faizi dağıldı. Hadisə gecə baş verdiyindən insan itkisi də kifayət qədər yüksək oldu. Zəlzələ 10-12 kilometr dərinlikdə baş vermişdi. İlk iki təkan 5-8 saniyə davam etdi. Birinci təkanda binaların bəziləri, ikinci təkanda isə, demək olar ki, hamısı dağıldı. Səhər saat 6-da 7-8 bal gücündə daha bir təkan qeydə alındı. Sonra təkanlar ardıcıl olaraq 4 gün ərzində təkrarlandı. Zəlzələ ərəfəsində Aşqabadda 200 min nəfərə yaxın adam yaşayırdı.

Bakı zəlzələsi — 1842-ci ildə Bakı şəhərində baş vermiş 5 ballıq zəlzələ. 1842-ci il yanvar ayının 2-də Bakı şəhərində baş vermiş 5 ballıq zəlzələdən Abşeron yarımadasının şimal-şərq hissəsindəki Maştağa kəndində 700 evin hamısı uçmuşdur. Bu zəlzələ Bakıda da çox güclü hiss olunmuşdur.

Bakı zəlzələsi — 2000-ci il noyabrın 25-də Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində baş vermiş zəlzələ. Bu, Azərbaycan tarixində son yüz ilin ən güclü zəlzələlərdən biri idi. Zəlzələ saat 21:30 radələrində Bakıda 6,8 bal gücündə hiss olunmuşdur. Zəlzələnin episentri Azərbaycanın Xəzər dənizi sektorunda yerləşirdi. Təkanlar iki dəfə dalğavari olmaqla 22 saniyə çəkmişdir. == Zəlzələnin nəticəsi == Məlumata görə 30 nəfər tələfat qeydə alınmışdır. Zəlzələ nəticəsində müəyyən binalarda çatlar yaransa da, ümumilikdə ciddi dağıntılar müşahidə olunmamışdır. Bakının köhnə sovet binaları güclü zəlzələyə davam gətirmişdir. Ardından kiçik maqnitudalı zəlzələlər qeydə alınmışdır. Bu zəlzələ insanlar arasında şok effekti yaratmışdır.

Böyük Hanşin zəlzələsi — 17 yanvar 1995-ci ildə, saat 5:46-da, Rixter şkalası üzrə 7.3 bal gücündə Yaponiyada baş vermiş zəlzələ. Kobenin evləri, on minlərlə ev məhv olmuş yolları və körpüləri dağılmış, şəhərin iqtisadiyyatına böyük zərbə vurmuşdur. Zəlzələ və sonrakı yanğınlar daha çox 212.443 binaların məhvinə səbəb olmuş və 5000 nəfərdən çox insan həlak olmuşdur. Kobe, zəlzələdən sonra, demək olar ki, yenidən tikilmişdir. Yaponiyada zəlzələ Böyük Hanshin Zəlzələsi kimi tanınır.

Böyük Kanto zəlzələsi yaxud Yaponiya zəlzələsi — 1 sentyabr 1923-cü il gündüz saat 12.00-da Yaponiya tarixində baş verən dəhşətli zəlzələ. 1923-cü il 1 sentyabrda baş vermiş Böyük Kanto zəlzələsi Tokionu və Yokoxamanı yerlə-yeksan etmiş, təxminən 150000 adam tələf olmuşdur. 1923-cü ilin 1 sentyabrında Yaponiyada 8,3 bal gücündə dəhşətli zəlzələ baş verdi. Bu zəlzələ hadisədən ən çox zərər çəkmiş vilayətin adı ilə "Kanto zəlzələsi" adlanır. Bununla yanaşı, Tokio və Yokohama şəhərlərinə də ciddi ziyan vurduğuna görə, bu zəlzələ tarixdə həm də "Tokio zəlzələsi" kimi də tanınır. Kanto zəlzələsinin episentri Tokiodan 90 km cənub-qərbdə, Osima adası yaxınlığındakı Saqami körfəzində qeydə alınıb. İki sutka ərzində 356 yeraltı təkan müşahidə olunub. Zəlzələ Tokio, Yokohama, Yokosuka və bir neçə kiçik şəhəri yerlə-yeksan etdi. Nəticədə, təxminən, 174 min insan həlak oldu, 542 min nəfər itkin düşdü və bir milyondan artıq insan evsiz qaldı. Zərərçəkmişlərin ümumi sayı isə 4 milyon nəfər hesab olunur.

Bərdə zəlzələsi — 2017-ci ilin 15 noyabr tarixində yerli vaxtla saat 23:48-də Azərbaycannın Bərdə rayonunda baş vermiş zəlzələ. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi zəlzələnin 40°10′ şm. e. 47°07′ ş. u. koordinatında, 27 km dərinlikdə və 5,7 maqnituda gücündə olduğu barədə məlumat yaymışdır. Ermənilərin nəzarətində olan Dağlıq Qarabağdakı seysmiloji stansiyalarda isə zəlzələnin Mingəçevir şəhərindən 68 km cənubda, yerin 10 km dərinliyində, 5.3 maqnituda gücündə baş verməsi və təkanların gücünün 7 bal olması qeydə alınmışdır. Lakin Avropa Aralıq Dənizi Seysmoloji Mərkəzi zəlzələnin episentrinin Bərdə şəhərindən 23 km şərqinə düşdüyünü, yer səthinin 9 kilometr dərinliyində baş verdiyini, episentrdə təkanların 5,1 maqnituda gücündə olduğunu açıqlayıb. Digər beynəlxalq seysmiloji mərkəzlərin internet saytlarında isə zəlzələnin episentrinin Bərdə şəhərindən 19 km şərqdə 40°19′48″ şm. e.

Daşkənd zəlzələsi — 1966-cı il aprel ayının 26-da, səhər saat 5.23-də Daşkənddə 8-13 kilometr dərinlikdə Rixter şkalası ilə 8-9 bal gücündə zəlzələ. 1966-cı il aprel ayının 26-da, səhər saat 5.23-də Daşkənddə 8-13 kilometr dərinlikdə Rixter şkalası ilə 8-9 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 10-12 saniyə davam edən təkanlar Daşkənddə böyük dağıntılara və insan tələfatına gətirib çıxardı. Yenə də rəsmi məlumatlara görə, zəlzələ nəticəsində 36 min bina qismən və ya tamamilə dağılmış, 78 min ailə (300 min nəfər) evsiz-eşiksiz qalmışdı. Hadisə yerinə gələn SSRİ rəhbərliyi təcili şəkildə Daşkəndin yenidən inşa edilməsi barədə qərar qəbul etdi. Nəticədə 3,5 il ərzində şəhər yenidən inşa edildi. Zəlzələ zamanı rəsmi məlumatlara görə, cəmisi 8 nəfər ölmüş, 150 adam isə yaralanmışdı. Amma bu rəqəmlər də inandırıcı görünmür. Çünki 2 milyon kvadratmetr yaşayış sahəsi, 236 rəsmi dövlət idarəetmə binası, 700 ictimai və ticarət binası, 181 təhsil ocağı, 245 sənaye müəssisəsi, 185 tibb və 36 mədəni-məişət obyekti dağılmışdı. Üstəlik, zəlzələ səhərə yaxın baş verdiyindən insan tələfatı daha böyük olmalı idi.