çillə sözünün azərbaycan dilində istifadasi, mənası, izahı, yazılışı, tərcüməsi / Sözlük

Böyük Çillə

Böyük Çillə (az.-əbcəd بویوک چیلله‎) – Azərbaycan xalq təqviminə görə qışın birinci ayı. Bu dövrdə Çillə gecəsi və Səməni bayramı keçirilir. == Müddəti == Böyük Çillə qışın əvvəlindən, dekabrın 22-dən fevralın əvvəlinə qədər olan aydır. 40 gün davam edir. == Təsviri == Böyük Çillənin qarlı-tufanlı, dondurucu, sümük üşüdən günlərinə "qaraqış" deyirlər. Qaraqış dövründə fəsil ağır, üzücü keçir, qarlı külək uğuldayır.Böyük Çillənin ilk günündə, Çillə gecəsində tonqallar yandırılır, şənliklər və tamaşalar keçirilir. Çillə gecəsi süfrəsinin ən vacib yeməyi yaydan bu gün üçün saxlanılmış Çillə qarpızıdır. Çillə qarpızının qabıqları atılanda niyyət tutulur, tumları isə bərəkətli il olması üçün saxlanılır.Böyük Çillədə bağları, bostanları, üzümlükləri suvarırlar. Bu suvarma "Çillə suyu" adlanır. Çillə suyu torpağın nəmliyinin qarşısını alır, ziyanvericiləri öldürür, ağacların tez çiçəkləməsinə qoymur.

Kiçik Çillə

Kiçik Çillə (az.-əbcəd کیچیک چیلله‎) – Azərbaycan xalq təqviminə görə qışın ikinci ayı. Bu dövrdə Səddə və Xızır Nəbi bayramları keçirilir. == Müddəti == Kiçik Çillə Böyük Çillədən sonrakı, Boz aydan əvvəlki qış ayıdır. 20 gün davam edir, fevralın 1-dən 20-nə qədərdir. == Təsviri == Kiçik Çillə qışın ən sərt keçdiyi dövrdür. Buna görə də bu dövr "qışın oğlan çağı", "qışın zəlo-zəlo vaxtı", "girəvəli qış" da adlandırılır. Kiçik Çillənin "yalquzaq zamanı" adlanan ilk 10 günü daha şiddətli keçir. Kiçik Çillə xalq inanclarında əsəbi oğlan kimi təsvir edilir, bu dövr dəqiq olmamasına görə xaos dövrüdür.Kiçik Çillənin ilk günündən Xıdır Nəbi bayramına hazırlıqlar gedir. Qovrulmuş buğdadan qovut hazırlanır, günəşi və yazı simvolizə etməsi üçün yumurtalar qırmızı və yaşıl rənglərə boyanır. Xıdır Nəbi bayramında qovut və yumurta görünməyən yerə qoyulur ki, Xıdır Nəbi gecə gəlib əlini qovuta bassın və beləliklə də evə bərəkət gəlsin.

Çillə gecəsi

Çillə gecəsi — Yer kürəsinin şimal yarımkürəsində, ilin 365 gününün ən uzun gecəsidir. Bu gecə, şəmsi ilinin, dey ayın başlanğıc gecəsi, azər ayının sonuncu gecəsi və 3 ay Novruz bayramına qalmış bir gecədir. 40 gün davam edən böyük çillənin (21 dekabr-29 yanvar) ilk günüdür. Sonra 20 günlük kiçik çillə (29 yanvar-18 fevral) gəlir. Milad tarixi ilə dekabrın 20-dən 21-nə keçən gecədir. Bu gecə əsasən, İran, Azərbaycan, Türkiyədə qeyd edilir. Çillə gecəsindən sonra, yer kürəsinin şimal bölgələrində görünən günəş, ən aşağı vəziyyətə çatandan sonra, ufuqda üç gün hərəkətsiz qalır və dördüncü gün yuxarı qalxır. Bu hadisə 25 dekabr günü, yəni çillə gecəsindən dörd gün sonraya təsadüf edir. Həmin gün, yəni 25 dekabr günü günəş tanrılarının bir çoxunun doğum günüsüdür və həmdə qədim roma təqviminin başlanqıc günü kimi qeyd olunmuşdur. Qədim roma təqvimi miladdan öncə 753cü ildə Rem və Romul tərəfindən icad olunmuşdur, Yuli Sezar tərəfindən dəyişdirilmişdir, Bu təqvim hər 128 ildə bir gün geri qalırdı.

Aşağı Çilləxana (Şəbüstər)

Aşağı Çilləxana (fars. چله خانه سفلي‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Şəbüstər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 367 nəfər yaşayır (74 ailə).

Heydərabad (Çilləxana dehistanı)

Heydərabad (fars. حيدراباد‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Şəbüstər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 115 nəfər yaşayır (29 ailə).

Tansu Çillər

Tansu Pənbə Çillər (türk. Tansu Penbe Çiller; 24 may 1946[…], İstanbul) — Türkiyə siyasətçisi, Türkiyənin və türk dünyasının ilk qadın baş naziri (1993–1996). Müxtəlif dövrlərdə İstanbul millət vəkili olan xanım Çillər, 28 iyun 1996 – 30 iyun 1997-ci illər tarixləri arasında Türkiyə Respublikasının xarici işlər naziri vəzifəsində çalışmışdır. == Həyatı == 1944-cü ildə İstanbulda doğulmuşdur. Robert Kollecini bitirdikdən sonra, təhsilini Konnektikut Universitetində davam etdirmişdir. İqtisadiyyat üzrə ali təhsil aldıqdan sonra, doktorantura təhsilini ABŞ-nin Yel Universitetində alır və 1983-cü ildə professor olur. 1990-cı ildə Doğru Yol Partiyasına qoşulur. 1 il sonra isə İstanbuldan millət vəkili seçilmişdir. Eyni zamanda koalisiya hökumətində iqtisadiyyatdan cavabdeh dövlət naziri işləmişdir. 1993-cü ildə Süleyman Dəmirəl Türkiyə prezidenti seçildikdən sonra DYP-nin növbədənkənar qurultayında böyük səslə partiya sədri və yeni hökumətin başçısı seçilir.25 iyun 1993-cü ildən 6 mart 1996-cı ilə qədər 50, 51 və 52-ci Türkiyə hökumətlərinin başçısı olmuşdur.

Təzəkənd (Çilləxana dehistanı)

Təzəkənd (fars. تازه كند‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Şəbüstər şəhristanı, Çilləxana dehistanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 973 nəfər yaşayır (229 ailə).

Yuxarı Çilləxana (Şəbüstər)

Yuxarı Çilləxana (fars. چله خانه عليا‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Şəbüstər şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 1,736 nəfər yaşayır (485 ailə).

Çilləxana

Aşağı Çilləxana (Şəbüstər)

çillə sözünün leksik mənası və izahı

1 is. 1. Doğuşdan, toydan və ya ölümdən keçən qırxgünlük müddət. 2. Qışın böyük və kiçik çillədən ibarət ilk iki ayı (60 gün). [Mirzə Qoşunəli:] İndi kimə demək olar ki, sən qışın çilləsində, gecə yarısı get, çıx minarənin başına, oradan azan ver? Ə.Haqverdiyev. Qışın çilləsində isti sobanın, közərən buxarının qırağında oturan adam qızmar günləri fikrinə gətirib, damcılı bulağı xatırlayırdı. S.Rəhimov. □ Böyük çillə – qışın ilk 40 günü. Qışın böyük çilləsində qəzadan hava çox xoşdur. N.Vəzirov. Kiçik çillə – qışın böyük çillədən sonra gələn 20 günü. Kiçik çillənin çıxmağına on gün qalırdı. C.Məmmədquluzadə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / çillə

çillə sözünün etimologiyası

1 Fars sözüdür və mənası “40” deməkdir, farsca əsli “çellə”dir. Yay-oxun kirişinə deyirlər. Görünür, 40 sapdan olurmuş. Uşaq anadan olandan 40 gün sonra onun çilləsini alırlar. Dekabrın 25-dən fevralın 5-ə qədər olan dövr (təxminən, 40 gün edir) böyük çillə hesab olunur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / çillə

çillə sözünün rus dilinə tərcüməsi

1 1. дышло; 2. сорокадневный период (после родов, свадьбы, смерти и т.д.);
Azərbaycanca-rusca lüğət / çillə
2 сущ. о периодах зимы (по лунному календарю): böyük çillə первые 40 дней зимы (начиная с 21 декабря), kiçik çillə – последующие 20 дней зимы (ll месяц зимы)
Azərbaycanca-rusca lüğət / çillə

çillə sözünün inglis dilinə tərcüməsi

1 i. 1. period of sixty days of winter; kiçik ~ period of twenty days of winter; böyük ~ period of forty cold days of winter from the beginning 2. forty days after birth
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / çillə

çillə sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

1 сущ. 1. чила, чла (хайидалай, мехъерилай ва я кьейидалай инихъ алатай яхцӀур къан вахт); 2. чиле (хъуьтӀуьн чӀехи ва гъвечӀи чиледикай ибарат тир сифте гьан кьве варз, 60 югъ); böyük çillə чӀехи чиле (хъуьтӀуьн сифтегьан 40 югъ); kiçik çillə гъвечӀи чиле (хъуьтӀуьн чӀехи чиледилай кьулухъ къведай 20 югъ).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / çillə

çillə sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində

Azərbaycan dastanlarının leksikası

fars. çellə Yay-oxun kirişinə deyilir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Prof. B.Əhmədov “Etimologiya lüğəti”ndə yazır: Görünür, kiriş 40 sapdan (ipdən) eşilmiş olub (çillə 40 deməkdir). Yay-oxu çilləyə mindirib Dəmirçioğlunun başındakı almaya düz qırx ox atdı. (“Koroğlunun Ərzurum səfəri”)

Azərbaycan dastanlarının leksikası

fars. çellə 1. Doğuşdan, toydan və ya ölümdən keçən qırxgünlük müddət. 2. Qışın böyük və kiçik çillədən ibarət ilk iki ayı (60 gün). Yalan olmaz mən fəqirin sözündə, Qışın çilləsində, bahar yazında. Əyləşdim viran Qarsın düzündə, Baş götürüb Qeysər deyə gedirəm. (“Qulam Kəmtər”) çillə2 fars. çellə Yay-oxun kirişi. Prof. B.Əhmədov “Etimologiya lüğəti”ndə yazır: Görünür, kiriş 40 sapdan (ipdən) eşilmiş olub (çillə 40 deməkdir): Şahzadə Bəhrəm irəli yeridi. Oxunu çilləyə qoydu. Kəkliyə bir ox atdı. Bəhrəmin oxu da kəkliyə dəymədi... Acıqlı-acıqlı üçüncü oxunu çilləyə mindirib atdı. Bu ox da dəymədi. (“Şahzadə Bəhrəm”) * Nəzər salıb qara daşı dindirən, Hökm ilə ay ilə günü döndərən, On dörd oxu bir çilləyə mindirən, Kimin vardır kamandarı təkhatək? (“Şahzadə Əbülfəz”)

Azərbaycan dastanlarının leksikası

Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti

f. 1) doğuşdan, toydan, ölümdən keçən qırx gün; 2) qışın böyük (40 gün) və kiçik (20 gün) çillədən ibarət ilk 60 günü.

Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti

2009	••	0.16
2012	•••••••••	0.77
2013	••••••••••••••••••••	1.75
2014	••••••••••••••	1.20
2015	••	0.17
2016	••••••••••••••••••••	1.74
2018	••••••••••••••••••	1.50
2019	••	0.14
2020	•••••	0.40

çillə sözü azərbaycan dilində

Yazılış

Mündəricat

Tezlik illər üzrə

çillə sözünün leksik mənası və izahı

çillə sözünün etimologiyası

çillə sözünün rus dilinə tərcüməsi

çillə sözünün inglis dilinə tərcüməsi

çillə sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

çillə sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində

Azərbaycan dastanlarının leksikası

Azərbaycan dastanlarının leksikası

Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti

"çillə" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər