Beynəlxalq Əlillər Günü
Beynəlxalq Əlillər Günü — 3 dekabr Beynəlxalq Əlilliyi olan Şəxslər günü kimi qeyd olunur.
== Tarixi ==
1992-ci il oktyabrın 14-də Əlillər Onilliyinin başa çatması münasibətilə BMT Baş Məclisi dekabrın 3-nü "Əlilliyi olan insanların Beynəlxalq günü" kimi qeyd olunması haqqında Bəyannamə qəbul etmişdir. Bu günün məqsədi cəmiyyəti əlillik problemlərinin həllinə cəlb etmək, əlilliyi olan bütün insanların hüquqlarını qorumaqdır. İndi dünya əhalisinin təxminən 10 faizini fiziki cəhətdən qüsurlu insanlar təşkil edir. Əlilliyi olan insanların 20 faizi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşayır.
== Azərbaycanda əlillər ==
Azərbaycanda dövlət tərəfindən bu qəbildən olan insanların sosial rifahının yüksəldilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılır, bu insanların sosial təminatı ildən-ilə daha da yaxşılaşır. Azərbaycan BMT Baş Məclisi tərəfindən 2006-cı ildə qəbul edilmiş "Əlillərin hüquqları haqqında" Konvensiyaya qoşulub. Ölkəmizdə əlillərin sosial müdafiəsi ilə bağlı həyata keçirilən geniş miqyaslıi tədbirlərin əsası Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub.
İnsan amilini xüsusi diqqətdə saxlayan görkəmli dövlət xadiminin
Azərbaycana rəhbərliyi dövründə əlillərin sosial müdafiəsi, onların cəmiyyətə inteqrasiyası ildən-ilə gücləndirilib. Ölkədə əlillərin sosial müdafiəsi ilə bağlı dövlət proqramı hazırlanıb.
Əlillər Evi (Paris)
Əlillər Evi və ya Milli Əlillər Evi (fr. L'hôtel national des Invalides), ya da sadəcə Əlillər (fr. Les Invalides) Parisin memarlıq abidələrindən biri olub, 24 fevral, 1670-ci ildə XIV Lüdovikin əmrinə əsasən hərbi əlillərin (müharibə əlillərinin) şərəfinə inşa edilmişdir. Avropada tikilən ilk əlillər evidir.
Bugünkü gündə də əlilləri qəbul etməkdədir. Burada eyni zamanda bir neçə muzey yerləşməkdədir.
Əlillər binası (Novoçerkassk)
Əlillər binası — Rostov vilayəti Novoçekassk şəhəri ərazisində yerləşən bina. Bina 1812-ci il Napoleon müharibəsində yaralanmış əsgərlərin xatirəsinə inşa edilmişdir. Hazırda binada Cənub Federal Universitetinin Geologiya və Neftqaz işləri üzrə fakültə yerləşir. Bina 1913-cü ildə arxitektor Sergey İvanoviç Boldırevin layihəsi əsasında inşa edilmişdir.
Əlillər binası Novoçekassk şəhərinin Boqdan Xmelinski və Troyski küçələrinin küncündə qərarlaşır. Bina 1812-ci il Napoleon müharibəsindəki qələbənin yük illiyinə inşa edilmişdir.
1812-ci il Napoleon müharibəsindəki Don kazakları ataman Matvey İvanoviç Platovun rəhbərliyi altında fransız ordusuna qarşı müharibədə böyük hünər göstərmişdir. Bu səbəbdən Don kazakları üçün Novoçekasskdə 25 nəfərlik əlillər evinin inşası qərara alınmışdır.
Bu illərdə bütün Rusiya ərazisində müharibə veteranları üçün çoxlu sayda bu tip binalar inşa edilmişdi. Novoçekassk şəhərində isə bu ilk olmuşdur.
Beynəlxalq Gözdən Əlillər Günü
Beynəlxalq Gözdən Əlillər Günü — hər il 13 noyabrda qeyd olunan xüsusi gün.
== Haqqında ==
Beynəlxalq Gözdən Əlillər Günü Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının qərarı ilə gözdən əlillik və zəif görmə problemlərinə diqqəti cəlb etmək məqsədilə yaradılmışdır. Əlillər üçün məhz 13 noyabr tarixinin ayrılmasının isə özünəməxsus tarixi səbəbləri var. Belə ki, bu tarix fransız pedaqoqu Valentin Qayuinin doğulduğu tarixdir. 1745-ci ilin 13 noyabrında anadan olan Valentin dünyada ilk dəfə öz hesabına gözdən əlillər üçün qabartmalı şriftlər yaratmışdır. XVIII əsrə qədər dünyada korlar üçün təhsil müəssisəsi yox idi. Valentin Qayui ilk dəfə Fransada gözü dünya işığından məhrum olanların təhsili üçün xüsusi üsul yaratmışdır. O, 1784-cü ildə dünyada ilk dəfə Parisdə hökumətin və xeyriyyə cəmiyyətlərinin köməyi olmadan öz evində şəxsi vəsaiti hesabına kor uşaqlar üçün “işləyən korların emalatxanası”nı açmışdır. İlk dəfə həmin məktəbə kimsəsiz uşaqlar qəbul edilmişdir.
Valentin Qayui kor uşaqlarının təlim və tərbiyəsinə elmi cəhətdən yanaşmışdır.
Respublika Gözdən Əlillər Kitabxanası
Respublika Gözdən Əlillər Kitabxanası — 1981-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. Kitabxana gözdən əlillər üçün informasiya müəssisəsidir. Kitabxananın əsas fəaliyyət istiqaməti respublikada olan gözdən əlilləri Brayl yazı sistemi ilə çap olunmuş ədəbiyyatla və "danışan kitablar"la (audiokassetlər, CD-lər) təmin edilməsidir.
Gözdən əlillərə kitabxana-informasiya xidmətini daha da yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə o zamankı Azərbaycan Korlar Cəmiyyətinin Bakı şəhərindəki obyektlərində yerləşən kitabxana və fonotekaların mərkəzləşdirilməsi zərurəti yarandı.Bu cür kitabxanalar keçmiş müttəfiq respublikalarında da var idi. Buna görə də Azərbaycan Respublikası Korlar Cəmiyyəti Mərkəzi İdarəsi Rəyasət Heyətinin 23 may 1980-ci il tarixli il, 11 nömrəli qərarına əsasən Respublika Mərkəzi kitabxanasının yaradılması sərəncamı verildi. 01 iyun 1981-ci ildə kiabxana fəaliyyətə başladı. Lakin sonralar Azərbaycan Gözdən Əlillər Cəmiyyətinin büdcəsində maliyyə çətinliyi yarandığı üçün kitabxanada çalışan işçilərə əmək haqqı verilməsi və yeni "danışan kitablar"ın alınması mümkün olmadı.Buna görədə AzKC Respublika Mərkəzi kitabxanası 01 yanvar 1994-cü il tarixdən Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyinə verildi.
Bütün yaş kateqoriyalarını əhatə edən kitabxanada kitabxanaçıların əsas vəzifəsi oxuculara fərdi yanaşma tərzidir. Burada oxucunun görmə səviyyəsi, obyektə adaptasiya dərəcəsi, digər xüsusi amillər nəzərə alınır. Tənha yaşayan, sərbəst hərəkət edə bilməyən oxuculara evdə səyyar kitabxana xidməti göstərilir.
Əmək, Əlillər və Sosial Məsələlər Nazirliyi (Vyetnam)
Əmək, Əlillər və Sosial Məsələlər Nazirliyi (vyet. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) — Vyetnamda əmək, məşğulluq, əməyin mühafizəsi, sosial sığorta və peşə hazırlığı, müharibə əlilləri, şəhidlər və ölkəyə xüsusi xidmətləri olan şəxslər üçün siyasətlər, sosial müdafiə və sosial bəlaların qarşısının alınması, uşaqlara qulluq və gender bərabərliyi üzrə dövlət idarəçiliyinə cavabdeh olan nazirlik.
Naxçıvan Əlillərin Bərpa Mərkəzi
Naxçıvan Əlillərin Bərpa Mərkəzi — 2004-cü ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyinin nəzdində yaradılmışdır.
Mərkəzdə 20 çarpayılıq stasionar, funksional müayinə otaqları, fizioterapevtik müalicə kabinələri, müalicəvi idman, trenajor və duş zalları fəaliyyət göstərir. Mərkəz Yaponiya və Almaniya istehsalı olan müasir tipli avadanlıqlarla təchiz olunmuşdur. Burada muxtar respublika ərazisində yaşayan əlillər pulsuz bərpa müalicəsi qəbul edirlər. Mərkəzdə, əsasən, fizioterapevtik müalicə metodlarından istifadə olunur. Müalicə elektriklə, işıqla, infraqırmızı və ultra-bənövşəyi lampalarla, aşağı tezlikli, ultra yüksək tezlikli mikrodalğalı aparat vasitəsilə, masajla, müxtəlif duşlarla (sınaq duşu, yağış tipli, toz tipli duş, sirkulyar duş), burulğanlı vanna, parafin vannası ilə aparılır. Bərpa müalicəsi qəbul edənlər pulsuz yeməklə də təmin edilirlər.
Əlillərin hüquqları haqqında Konvensiya
Əlillərin hüquqları haqqında Konvensiya — 13 dekabr 2006-cı il tarixində BMT Baş Məclisi tərəfindən qəbul edilmiş və 3 may 2008-ci il tarixində qüvvəyə minmiş (iyirmi dövlət tərəfindən qoşulma və ya təsdiqlənmənin otuzuncu günü). Konvensiya ilə paralel olaraq, ona Fakultativ Protokol qəbul edildi və qüvvəyə mindi. 2019-cu ilin noyabr ayından etibarən Konvensiyada 181 dövlət və Avropa Birliyi, Fakultativ ilə bağlı Protokolda 96 dövlət iştirak edir.
Konvensiyanın qüvvəyə minməsi ilə Əlillərin Hüquqları Komitəsi yaradıldı (əvvəlcə - 80 nəfərin iştirakçısı olan ölkələrin sayının 18 nəfərə çatması ilə əlaqədar olaraq 12 mütəxəssisdən ibarət idi) — Konvensiyanın iştirakçı dövlətlərinin hesabatlarını nəzərdən keçirmək, onlara dair təkliflər və ümumi tövsiyələr vermək, habelə Protokolun iştirakçısı olan dövlətlər tərəfindən Konvensiyanın pozulması barədə hesabatları nəzərdən keçirmək səlahiyyətinə malik olan Konvensiyanın icrasına nəzarət edən bir qurum.
Mətn Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən 13 dekabr 2006-cı ildə qəbul edilmiş və 30 mart 2007-ci ildə imzalanmağa açılmışdır. 20-ci tərəf tərəfindən təsdiqləndikdən sonra 3 may 2008-ci ildə qüvvəyə minmişdir. 2020-ci il iyul ayından etibarən 163 nəfər və 182 nəfər tərəfindən imzalanmışdır. partiyalar, 181 əyalət və Avropa Birliyi (23 dekabr 2010-cu ildə təsdiqlədi). Konvensiya Əlilliyi olan Şəxslərin Hüquqları Komitəsi tərəfindən nəzarət olunur və bunun üçün CRPD-yə üzv dövlətlərin illik konfranslarında 2008-ci ildən bəri təlimatlar müəyyən edilmişdir. İştirakçı Dövlətlərin On üçüncü Konfransı 2020-ci ilin iyun ayında Nyu-Yorkda keçirilməli idi və daha sonra təxirə salınaraq təxirə salındı.
