dalğası sözü azərbaycan dilində

Dəniz dalğası — suyun səthi üzərindən əsən külək tərəfindən meydana gəlir. Bəzi bölgələrdə buna ləpə yaxud şəpə deyilir. Dalğanın əmələ gəlmə səbəbləri müxtəlifdir: zəlzələ, sualtı vulkan püskürməsi, atmosfer təzyiqinin ciddi dəyişməsi və küləklər. Küləyin sürəti 1 m/s-dən az olduqda sakit səthdə zəif dalğa və ya kapilyar dalğa yaranır. Küləyin sürəti artıqca daha iri və nəzərə çarpacaq qravitasiya dalğası əmələ gəlir. Küləyin sürəti 7–8 m/s-yə çatdıqdan sonra isə dalğanın zirvəsində köpüklü dalğa formalaşır. Güclü külək əsməsi nəticəsində davamlı güclü dalğaların yaranması baş verir. Köpüklü dalğanın əmələ gəlməsində duzluluğun rolu çoxdur. Duzlu suda hava qabarcıqları uzun müddət qalır. Külək enerjisi suya bir tərəfdən küləkdöyən dalğa yalına basqı(normal təzyiq),digər tərəfdən su ilə sürtünmə(tangensial təzyiq)vastəsilə verilir.

Koreya dalğası (ing. Korean Wave) və ya Koreya axını (kor. 한류; 韓流; Hallyu) — 1990-cı illərdən başlayan Cənubi Koreya mədəniyyətinin dünyada məşhurluğunun artması. == Tarix == Koreya mədəniyyətini yumuşaq güc kimi istifadə etməkdən Koreya müstəqillik hərəkətinin başı və Koreya Respubkilasının Müvəqqəti Hökumətinin prezidenti, Kim Qu yazırdı: <...> İstəyirəm ki, millətimiz, dünyanın ən gözəl milləti olsun. Bunnan ən güclü millət demək istəmirəm. Mən başqa millətin tərəfindən istila olunmağınən ağrısını hiss etdiyimə görə, istəmirəm ki, öz millətim başqaları istila etsin. Yətər ki, varlığımız həyatlarımızı bərəkətli etsin; yətər ki, gücümüz xarici istilalara mane ola bilsin. Sonsuz miqdarda arzu etdiyim tək şey, mərd mədəniyyətinin gücüdür. Ona görə ki, mədəniyyət gücü bizi də xoşbəxt edir, başqalara da xoşbəxt verir <...> === 1950-1995: Yeni yaranmış film bazarı üçün mübarizə === Koreya müharibəsindən (1950-1953) sonra Cənubi Koreyada Han çay möcüzəsi adlanan iqtisadi artım müdəti başlayıb. Pak Çon Hi prezidentliyin zamanı əcnəbi filmlərə kvota qoyulmuşdu.

1986-cı ildə Meksikada futbol üzrə dünya çempionatı keçiriləndə meksikalı azarkeşlər çiyin-çiyinə verərək stadionda möhtəşəm bir dalğa yaratmışdılar ki, bu terminin yaranması da onunla bağlıdır.

Şok dalğası və ya zərbə dalğası — fizikada bir mayedəki yerli səs sürətindən daha sürətli hərəkət edən bir dalğa növüd. Adi bir dalğa kimi, bir şok dalğası da enerji daşıyır və bu dalğa bir mühitdə yayılır. Bununla birlikdə,təzyiqdə, temperaturda və mühitin sıxlığında ani, demək olar ki, mütəmadi bir dəyişiklik ilə xarakterizə olunur.Səsdən yüksək sürətdəki flüidlərdə genişlənmə, Prandtl-Meyer genişləndirmə fanı kimi də tanınan bir genişləndirici fan tərəfindən təmin edilir. Zərbə dalğası – Nüvə partlayışının ilk anından sonra havada şar (göbələk) şəkilli işıq sahəsi əmələ gəlir. Əmələ gəlmiş şarın daxilində partlayış məhsullarının istiliyi 10 milyon dərəcəyə, təzyiqi isə bir neçə milyard atmosferə çatır. Bunun nəticəsində şarı əhatə edən hava sərhəddində təzyiqin və temperaturun kəskin fərqi əmələ gəlir. Partlayış məhsulları məhdudlaşmış şarın səthindən sürətlə ətrafa yayılmağa başlayır və nəticədə havada zərbə dalğası yaranır. Zərbə dalğası – partlayış mərkəzindən hər tərəfə səsdən iti sürətlə yayılan bərk sıxılmış hava qatından ibarətdir.Zərbə dalğasının zədələyici təsirini xarakterizə edən əsas parametrlər dalğanın ön həddindəki izafi təzyiq, dalğanın surət təzyiqi və izafi təzyiqin təsir müddətidir. İzafi təzyiq yaranmış maksimal atmosfer təzyiqi ilə zərbə dalğasından əvvəlki normal atmosfer təzyiqinin fərqinə bərabərdir. İzafi təzyiq hər kv.

P dalğaları — dalğanın yayılması istiqamətində elastik mühitin elementar hissəciklərinin rəqslərinə səbəb olan və mühitdə həcmli sıxılma-gərilmə deformasiyaları yaradan elastik uzununa dalğalardır. Həcmi dalğalar arasında ən sürətli, buna görə də Latın "prima" — ilkin "P-dalğaları" adını aldılar. Bərk, maye və qazlarda yayıla bilir. == Haqqında == Seysmik dalğalar – süxurlarda elastik (mexaniki) vibrasiyaların enerjisini daşıyan dalğalardır. Seysmik dalğanın mənbəyi zəlzələ, partlayış, vibrasiya, zərbə, eləcə də süxurlarda elastik vibrasiyaların yaranmasına səbəb olan hər hansı təsir ola bilər. Seysmik dalğalar seysmologiya və kəşfiyyat geofizikasında öyrənilir. Seysmik dalğaların yaratdığı titrəyişləri qeyd etmək üçün seysmik stansiyalara qoşulmuş müstəqil seysmik qeydlər və ya qəbuledicilərdən istifadə olunur. Dalğanın yayılma sürəti dalğanın yayıldığı mühitin sıxlığından və elastik modullarından asılıdır. Seysmik dalğaların sürətləri adətən dərinlik artdıqca artır, yer qabığının yuxarı hissəsində 1–8 km/s, mantiya səviyyəsində isə 13 km/s təşkil edir. Seysmik dalğaların tezliyi fraksiyalardan bir neçə yüz herts aralığında dəyişir.

Feminizmin birinci dalğası — XIX və XX əsrin əvvəllərində Qərb dünyasında feminist fəaliyyət və düşüncə dövrü. Əsas diqqət hüquqi məsələlərə, ilk növbədə qadınların səsvermə hüququnun təmin olunmasına yönəldilmişdir. "Feminizmin ilk dalğası" termini Marta Lir tərəfindən 1968-ci ilin martında The New York Times Magazine jurnalında təqdim edilmiş və eyni zamanda "feminizmin ikinci dalğası" ifadəsini istifadə etmişdir. İlk feminizm dalğası, faktiki olaraq (qeyri-rəsmi) bərabərsizliyə qarşı deyil, əsasən qadınların siyasi hüquqları uğrunda mübarizəyə yönəldildi. == Yaranması == Əsas məqalələr: Feminizm və Protofeminizm tarixi Qadın hüquqları uğrunda mübarizə XX əsrdən xeyli əvvəl başlamışdır. Simona de Bovuar, İkinci Seks kitabında “cinsiyyətini qorumaq üçün qələm alan” ilk qadının XV əsrdə Pizaniyalı Kristinası olduğunu yazdı. XVI əsrdə alman humanist və alimi Nettesheymli Aqrippa və venesiyalı yazıçı və şair Moderata Fonte qadın hüquqları uğrunda mübarizə apardılar. XVII əsrdə fransız yazıçı və filosof Mari de Qurne, amerikalı şair Anns Bredstrit və fransız keşiş və filosof Fransua Pullen De La Barr yaşayıb yaratmışdır. === Meri Uolstonkraft === İngilis yazıçı və filosof Meri Uolstonkraftın fikirləri, böyük ölçüdə Jan-Jak Russo və Maarifçilik fəlsəfəsindən təsirləndi. Russo bunu bir ideal — kişilərin bərabərliyinə əsaslanan, lakin qadınların tez-tez ayrı-seçkiliyə məruz qaldığı demokratik bir cəmiyyət kimi təyin etmişdir.

Feminizmin ikinci dalğası — 1960-cı illərdən 1990-cı illərin əvvəllərinə qədər feminist hərəkatın inkişaf mərhələsi. Qanunvericilik səviyyəsində bərabərsizliyin aradan qaldırılması vəzifəsini qarşıya qoyan birinci dalğanın feminist hərəkatından fərqli olaraq (xüsusən də qadınlara seçki və mülkiyyət hüququ verilməsini istəmək), ikinci dalğanın feministləri de ilə əlaqəli çoxsaylı problemləri həll etdilər fakto bərabərsizlik, cinsiyyət, ailə, iş yeri və reproduktiv hüquqlar. İkinci dalğa, françayzinq hüquqlarından daha çox şey əldə etməklə qadın bərabərliyini artırmaq məqsədilə sürətlə Qərb dünyasına yayıldı. Feminist fəal və publisist Kerol Haniş "Şəxsi Siyasi" şüarını irəli sürdü və bu "ikinci dalğa" ilə əlaqələndirildi. İkinci dalğa feministləri qadınlar arasındakı mədəni və siyasi bərabərsizliyin müxtəlif formalarının ayrılmaz şəkildə əlaqəli olduğunu başa düşdülər. Qadınları, şəxsi həyatlarının bəzi məqamlarının dərindən siyasiləşdirildiyini və cinsiyyətçi güc strukturlarını əks etdirdiyini anlamağa çağırdılar. Women’s Liberation ifadəsi ilk dəfə ABŞ-də 1964-cü ildə istifadə edilmiş və ilk dəfə 1966-cı ildə çap olunmuşdur. 1968-ci ilə qədər bütün qadın hərəkatı ilə əlaqəli olaraq istifadə olunmağa başladı. Qadın azadlıq hərəkatının ən səsli tənqidçilərindən biri, "Feminist nəzəriyyə hüduddan mərkəzə" ("Feminist nəzəriyyəsi") kitabının müəllifi olan Afrika-Amerikalı feminist və yazıçı Qloriya Ceyn Vatkins ("Bell Huks" təxəllüsü ilə yazan) idi. kənarından mərkəzə "), 1984-cü ildə nəşr edilmişdir.

Feminizmin üçüncü dalğası — dəqiq tarixi çərçivəsi mübahisələrə səbəb olan, lakin ümumiyyətlə 1990-cı illərin əvvəllərindən 2010-cu illərin əvvəllərinə aid olan bir neçə feminist fəaliyyət və tədqiqat formasının müəyyən olunduğu bir termin. "Üçüncü dalğa feminizmi" termini Rebekka Volker tərəfindən 1992-ci ildə yazılmış bir essedir. Təxminən 2013-cü ildən növbəti mərhələ — feminizmin dördüncü dalğası baş verdi. == Ümumi xüsusiyyətləri == Üçüncü dalğa feministləri, stereotiplərdə, medianın təsvirində və qadınların təyinatında daha çox dəyişikliyə ehtiyac olduğunu düşünürlər. Üçüncü dalğa ideologiyası cinsiyyət və seksuallığın post-strukturist şərhinə yönəlmişdir. Üçüncü dalğanın feminist nəzəriyyələri arasında queer nəzəriyyəsi, antiratsizm, wumanizm, postkolonial nəzəriyyə, ekzistensializm, transsenditalizm, postmodernizm, transmilli, kiberfeminizm, ekofeminizm, individualist feminizm, brahmanizm, transseksual məsələlər və s. == Tarixi == Feminizmin üçüncü dalğası 1990-cı illərdə ikinci feminizm dalğasının çatışmazlıqlarına və mövcud feminist təşəbbüslərə qarşı reaksiya olaraq başladı. Üçüncü dalğa, ikinci dalğanın feminizminin şiddət qurbanları üçün sığınacaqların yaradılması, qadınlara qarşı şiddət probleminin ictimai səviyyədə tanınması, kontrasepsiya və abortdan istifadə, gender araşdırmaları, və s. Üçüncü dalğa feminizminin artması Bell Huks və Odri Lord kimi zənci feministlərin fəaliyyəti ilə çox əlaqəlidir. Irq məsələlərini feminizm sahəsinə inteqrasiya etmək üçün çalışdılar .

Ərəb ölkələrində etiraz dalğası — 2010-cu ilin dekabrından ərəb ölkələrində işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar başlayan etiraz nümayişləridir. İlk qiyam 18 dekabrda Tunisdə başlamış və 1987-ci ildən hakimiyyətdə olan dövlət başçısı Zeynalabdin ben Əlinin ölkəni tərk etməsi və onun qurduğu siyasi sistemin çökməsi ilə nəticələnmişdir. Tunis İnqilabının qələbəsi digər ərəb ölkələrində — Misir, Yəmən, Əlcəzair və İordaniyada da nümayişlər dalğasına səbəb olmuşdur.

Ərəb ölkələrində etiraz dalğası — 2010-cu ilin dekabrından ərəb ölkələrində işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar başlayan etiraz nümayişləridir. İlk qiyam 18 dekabrda Tunisdə başlamış və 1987-ci ildən hakimiyyətdə olan dövlət başçısı Zeynalabdin ben Əlinin ölkəni tərk etməsi və onun qurduğu siyasi sistemin çökməsi ilə nəticələnmişdir. Tunis İnqilabının qələbəsi digər ərəb ölkələrində — Misir, Yəmən, Əlcəzair və İordaniyada da nümayişlər dalğasına səbəb olmuşdur.

Ərəb ölkələrində etiraz dalğası — 2010-cu ilin dekabrından ərəb ölkələrində işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar başlayan etiraz nümayişləridir. İlk qiyam 18 dekabrda Tunisdə başlamış və 1987-ci ildən hakimiyyətdə olan dövlət başçısı Zeynalabdin ben Əlinin ölkəni tərk etməsi və onun qurduğu siyasi sistemin çökməsi ilə nəticələnmişdir. Tunis İnqilabının qələbəsi digər ərəb ölkələrində — Misir, Yəmən, Əlcəzair və İordaniyada da nümayişlər dalğasına səbəb olmuşdur.

Ərəb ölkələrində etiraz dalğası — 2010-cu ilin dekabrından ərəb ölkələrində işsizlik, ərzaq qiymətlərinin yüksəlməsi, söz azadlığı, bürokratik əngəllər və aşağı həyat səviyyəsi ilə əlaqədar başlayan etiraz nümayişləridir. İlk qiyam 18 dekabrda Tunisdə başlamış və 1987-ci ildən hakimiyyətdə olan dövlət başçısı Zeynalabdin ben Əlinin ölkəni tərk etməsi və onun qurduğu siyasi sistemin çökməsi ilə nəticələnmişdir. Tunis İnqilabının qələbəsi digər ərəb ölkələrində — Misir, Yəmən, Əlcəzair və İordaniyada da nümayişlər dalğasına səbəb olmuşdur.