lazlar sözü azərbaycan dilində

Lazlar (meqrel ლაზეფი lazepi, gürc. ლაზები lazebi) — ana dili Laz dili olan, Kartvel dil ailəsinə daxil olan xalq. SSRİ və Rusiya FR linqvisti, qafqazşünası Georgi Andreyeviç Klimovun 1986-cı ildə Moskvada nəşr etdirdiyi "Qafqaz dilçiliyinə giriş" adlı kitabında verdiyi məlumata əsasən Türkiyə Lazistanında həmçinin bu ölkənin digər hissələrində anklavlar şəkilndə və Gürcüstanla sərhəddə yayılmış laz dilində təxminən 45 min nəfər danışırdı. Müəllifi Deyvid Levinson olan və 1998-ci ildə ABŞ-nin Arizona ştatının Finiks şəhərində nəşr edilmiş "Bütün dünyada etnik qruplar: hazır istinadlar kitabı"ına görə Gürcüstanda 1.500 nəfər, Türkiyədə isə 200.000 nəfər laz yaşayırdı. Türkiyədə lazların sayına dair bütün hazırkı rəqəmlər müəyyən hesablamalar əsasında alınmış təxminlərdən ibarətdir. 1965-ci ildə aparılmış siyahıyaalmada laz dilini ana dili kimi 26.007 nəfər (ana dilini laz dili olaraq qeyd edənlərin 3.943 nəfəri laz dilindən başqa dil bilməmişdir), "ikinci ən yaxşı bildiyi dil" kimi isə 55.158 nəfər göstərmişdir, yəni Türkiyənin qeyd edilən iki göstəriciyə əsasən laz dilini bilən əhalisi 81.165 nəfər olmuşdur. Beləliklə, 1965-ci ildə 31.391.421 nəfər olan Türkiyə əhalisinin ən yüksək ehtimalla 0,26%-ni lazlar təşkil edirdi. Türkiyə Statistika Qurumunun 31 dekabr 2013-cü il tarixinə olan rəsmi təxminə əsasən Türkiyə Cümhuriyyəti əhalisi 76.667.864 nəfərdir . Əgər 1965-ci ildəki nisbət payı (0.26%) olduğu kimi qalsaydı onda 2013-cü ilin sonuna olan təxmini hesablamalara əsasən Türkiyədə ən çoxu 198.2 min nəfər laz yaşamalıdır. Konda : Araştırma ve Danışmanlık tərəfindən Türkiyə hökumətinin sifarişi ilə 1993-cü ildə Türkiyə Respublikasının etnik və sosial quruluşunu öyrənmək məqsədiylə apardığı araşdırmanın yekunları əsasında 2006-cı ilə verdiyi təxminə əsasən 73.975 milyon nəfər qəbul edilən Türkiyə əhalisinin 220 min nəfərinin (0.297%) etnik laz olması təxmin edilmişdir.

Abxaziya lazları — Abxaziyada yaşayan laz diasporasının nümayəndələri. Abxaziyada lazların mövcudluğu Kolxida və Laz çarlığı dövrünə təsadüf edir. Bəzi mənbələrə görə, lazların ilkin yaşayış yeri Abxaziyanın şimal-qərb sərhədlərində olmuşdur. Burada Arrian "Παλαιά Λαζική" ("Palaia Lazikê"; "qədim Lazika") adlı ölkəni qeyd edir. Birinci Dünya müharibəsi illərində Osmanlı imperiyasına tabe olan və Suxumi mahalında tütün plantasiyalarında işləyən 10 min laz Ryazana və Tambova sürgün edilmişdir. Yalnız 1917-ci ilin iyununda Müvəqqəti hökumət onların statusunu nəzərdən keçirdikdən və "onların gürcü xalqına mənsub olmasının" geri qayıtmaq üçün kifayət qədər əsas olduğunu müəyyən etdikdən sonra qayıtmağına icazə verilmişdir. Bu günə qədər Abxaziyada yaşayan lazlar əsasən Abxaziya cəmiyyətinə assimilyasiya olunublar. Müasir şəraitdə hələ də laz dilində danışan və özlərini laz kimi hiss edən yaşlı nəslin bəzi nümayəndələri istisna olmaqla, mədəni və linqvistik cəhətdən abxazlardan ümumiyyətlə fərqlənmirlər. 2014-cü ilin seçici siyahılarına əsasən, Abxaziyada özlərini etnik laz kimi təqdim edən 128 yetkin vətəndaş qeydiyyatdadır. Onların əksəriyyəti Suxumi və Oçamçıra rayonunda qeydə alınıb.

Türkiyədə lazlarla bağlı stereotiplər — Türkiyə Respublikasında etnik azlıqlardan biri olan lazlarla bağlı yayılmış stereotiplər. İndiki Türkiyədə "laz" termini sadəcə etnik qrupu təyin etmək üçün deyil, daha geniş mənada istifadə olunur. Bunun əvəzinə "laz" Türkiyənin şərqindəki bütün Qara dəniz sahillərinin sakinlərinə aid edilə bilər. Lazlara bu geniş baxış çaşdırıcı ola bilər, çünki bu, özünəməxsus mədəniyyətləri və ənənələri olan çoxlu müxtəlif etnik qrupları əhatə edir. Lazlar bu geniş yayılmış baxışda tez-tez uzun burunları, nitq nümunələri (unikal vurğu və dialekt) və artikulyasiya daxil ola bilən stereotiplərlə qarşılaşır. Bu stereotiplər yumor və karikatura şəklində ola bilər və bəzən təhqiredici də ola bilər. Lazlarla əlaqəli stereotiplər ingilislərin irlandlar haqqında zarafat etmə tərzinə bənzəyir. Gündəlik vəziyyətlərdə lazlar tez-tez lazlar haqqında stereotipləri əks etdirən bir çox atalar sözləri ilə qarşılaşırlar. Məsələn, "Lazların ağlı qazın ağlına bənzəyir", "Qaz uçur, bəs laz niyə uçmur?","Lazın ağlı günortadan sonra sönür", "Heyvanlar arasında ən axmaq məxluq qazdır, insanlar arasında isə laz" və ya "Müsəlman laz mətbəxini yeyə bilməz" və s. Bundan əlavə, hamsinin yüksək istehlakı laz mədəniyyəti haqqında stereotiplərlə əlaqələndirilir.