ABŞ milli parkları
ABŞ milli parkları — ABŞ-də yerləşən 59 milli parka verilən ümumi ad.
ABŞ Daxili işlər nazirliyinin tabeliyindəki Milli Park Xidməti tərəfindən idarə olunan və milli park adlandırılan xüsusi statuslu 59 qoruq ərazisi mövcuddur (2013). ABŞ-dəki milli parklar ABŞ Konqresinin qərarları ilə yaradılır. İlk ABŞ milli parkı 1872-ci ildə qəbul edilən qanunla və ABŞ prezidenti Uliss Qrantın təsdiqi ilə yaradılan Yellouston Milli Parkıdır. Bundan sonra 1875-ci ildə Mekkinak Milli Parkı yaradılmış, lakin 1895-ci ildə statusunu itirmişdir. Üçüncü və dördüncü milli parklar 1890-cı ildə qurulan Yosemit milli parkı və Sekvoya milli parkıdır. 1916-cı ildə ABŞ Konqresində qəbul olunan "Milli parklar" qanunu ilə federal dövlət adından milli parkları idarə etmək üçün ABŞ Daxili işlər nazirliyinin tabeliyində Milli Park Xidməti quruldu. Qanunda hədəf belə açıqlanmışdır:
"Milli parklardakı təbii mənzərələr və təbii dekorasiya ilə tarixi və təbii ünsürlərin qorunması. Parkların idarəetməsinin hazırda insanların həzz alması üçün təşkili. Müasir dövrümüzdə bu idarəetmə elə bir üsulda və elə bir şəkildə olmalıdır ki, gələcək nəsillər eyni şəkildə milli parkdan həzz alsınlar."
Müasir dövrümüzdə milli park adı ilə qorunan parkların çoxu ABŞ Konqresinin qanunu ilə qurulmuşdan qabaq xüsusi qanunla ABŞ prezidentinin təsdiqi ilə Milli Abidə statusu alaraq federal hökumətin qorunmasına alınmışdılar.
ABŞ milli parklarının siyahısı
ABŞ milli parkları — ABŞ-də yerləşən 59 milli parka verilən ümumi ad.
ABŞ Daxili işlər nazirliyinin tabeliyindəki Milli Park Xidməti tərəfindən idarə olunan və milli park adlandırılan xüsusi statuslu 59 qoruq ərazisi mövcuddur (2013). ABŞ-dəki milli parklar ABŞ Konqresinin qərarları ilə yaradılır. İlk ABŞ milli parkı 1872-ci ildə qəbul edilən qanunla və ABŞ prezidenti Uliss Qrantın təsdiqi ilə yaradılan Yellouston Milli Parkıdır. Bundan sonra 1875-ci ildə Mekkinak Milli Parkı yaradılmış, lakin 1895-ci ildə statusunu itirmişdir. Üçüncü və dördüncü milli parklar 1890-cı ildə qurulan Yosemit milli parkı və Sekvoya milli parkıdır. 1916-cı ildə ABŞ Konqresində qəbul olunan "Milli parklar" qanunu ilə federal dövlət adından milli parkları idarə etmək üçün ABŞ Daxili işlər nazirliyinin tabeliyində Milli Park Xidməti quruldu. Qanunda hədəf belə açıqlanmışdır:
"Milli parklardakı təbii mənzərələr və təbii dekorasiya ilə tarixi və təbii ünsürlərin qorunması. Parkların idarəetməsinin hazırda insanların həzz alması üçün təşkili. Müasir dövrümüzdə bu idarəetmə elə bir üsulda və elə bir şəkildə olmalıdır ki, gələcək nəsillər eyni şəkildə milli parkdan həzz alsınlar."
Müasir dövrümüzdə milli park adı ilə qorunan parkların çoxu ABŞ Konqresinin qanunu ilə qurulmuşdan qabaq xüsusi qanunla ABŞ prezidentinin təsdiqi ilə Milli Abidə statusu alaraq federal hökumətin qorunmasına alınmışdılar.
Almaniyada milli parkların siyahısı
Aşağıdakılar Almaniyadakı 16 milli parkın Şimaldan Cənuba doğru siyahısıdır:
Almaniyada həmçinin 14 biosfer qoruq və 98 təbiət parkı var.
Azərbaycan Milli Parkları
Azərbaycan milli parkları — Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən milli parklar.
== Tarixi ==
Azərbaycan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yaradılmazdan əvvəl Azərbaycanda milli parklar mövcud deyildi. Azərbaycanda milli parklar 2003-cü ildən etibarən yaradılmağa başlayıb. 2003-cü ildə Azərbaycan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən Akademik Həsən Əliyev adı verilən Zəngəzur Milli Parkı, Şirvan Milli Parkı, Ağgöl Milli Parkı, 2004-cü ildə Hirkan Milli Parkı, Altıağac Milli Parkı, 2005-ci ildə Abşeron Milli Parkı, 2006-cı ildə Şahdağ Milli Parkı, 2008-ci ildə Göygöl Milli Parkı, 2012-ci ildə isə Samur-Yalama Milli Parkı yaradılıb.
2008-ci ildə Hirkan Milli Parkının ərazisi 13.037 hektar genişləndirilərək 29.760 hektardan 42.797 hektara, 2010-cu ildə Şahdağ Milli Parkının ərazisi 14.613,1 hektar genişləndirilərək 115.900 hektardan 130.508,1 hektara çatdırılıb.
Hazırda milli parklar 310.136,5 hektarlıq ərazi ilə Azərbaycan ərazisinin 3,58%-ni təşkil edir.
Bununla yanaşı, yeni milli parkların, dövlət təbiət qoruqlarının yaradılması istiqamətində müvafiq işlər davam etdirilərək, Qızılağac dövlət təbiət qoruğunun ərazisinin genişləndirilərək dənizkənarı milli parkın yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. Eyni zamanda Almaniya Federal Hökumətinin dəstəyi ilə "Qafqaz təşəbbüsü" proqramı çərçivəsində Samur-Yalama Milli Parkının layihəsi işlənilmiş və icrasına başlanılmış, 2012-ci ildə milli parkın yaradılmasıyla tamamlanmışdır.
Bakı parkları
Paytaxt Bakıda və şəhərətrafı ərazilərdə bir sıra rahat və gözəl parklar vardır. Bu parklar insanların asudə vaxtlarını əyləncəli və səmərəli keçirməsi ilə yanaşı, biomüxtəlifliyin qorunmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bakıdakı parkların siyahısı aşağıdakılardır.
=== Bakı bulvarı ===
Bakı bulvarı şəhərin əsas görməli yerlərindən biridir. Bulvarın rəsmi adı Dənizkənarı Milli Pakdır. 2009-cu ildə bu parkın 100 illiyi qeyd olunmuşdu. Bu gün uzunluğu 5,6 km olan parkın 25 km-dək genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.
=== Filarmoniya bağı ===
Bu bağın əsası 1830-cu ildə qoyulub. Filarmoniya bağı həmçinin uzun müddət Qubernator bağı da adlandırılmışdı.
=== Fəvvarələr meydanı ===
Bakının ilk mərkəzi meydanlarından biridir.
Bakı parklarının siyahısı
Paytaxt Bakıda və şəhərətrafı ərazilərdə bir sıra rahat və gözəl parklar vardır. Bu parklar insanların asudə vaxtlarını əyləncəli və səmərəli keçirməsi ilə yanaşı, biomüxtəlifliyin qorunmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bakıdakı parkların siyahısı aşağıdakılardır.
=== Bakı bulvarı ===
Bakı bulvarı şəhərin əsas görməli yerlərindən biridir. Bulvarın rəsmi adı Dənizkənarı Milli Pakdır. 2009-cu ildə bu parkın 100 illiyi qeyd olunmuşdu. Bu gün uzunluğu 5,6 km olan parkın 25 km-dək genişləndirilməsi nəzərdə tutulur.
=== Filarmoniya bağı ===
Bu bağın əsası 1830-cu ildə qoyulub. Filarmoniya bağı həmçinin uzun müddət Qubernator bağı da adlandırılmışdı.
=== Fəvvarələr meydanı ===
Bakının ilk mərkəzi meydanlarından biridir.
Cənubi Koreya milli parklarının siyahısı
Təbiət koreyalıların əsas xəzinəsi hesab olunur. Buna görə də Cənubi Koreyada zəngin təbiətə, abidələrə, tarixi məbədlərə malik çoxlu sayda milli parklar mövcuddur.
== Seoraksan Milli Parkı ==
Seoraksan milli parkında 3500 KRW (3$) olaraq giriş pulu yığılır. Yığılan məbləğ ətraf mühitin qorunmasına xərclənir. Seoraksana yazda və ya payızda getmək tövsiyə olunur, halbuki, yayda da getsəniz özünüzlə isti paltar götürməli olacaqsınız. Parkın ərazisində avtomobil dayanacağı, düşərgə qurmaq istəyənlər üçün yer, otellər, yeməkxanalar, sport mağazaları mövcuddur.
Cənubi Koreyanın ən böyük parkı olan Seoraksanın ərazisi 398 kvadrat kilometrdir. Həmçinin onun ərazisində 30 zirvə və müəyyən çətinlik dərəcəsinə və müddətinə(bir neçə saatdan 3 günə qədər) görə fərqlənən dağ yürüyüşü üçün marşrutlar vardır. Ən maraqlısı Ulsanbavi dağına olan yürüşdür. Son 888 pilləkən sildırım qayadan yuxarı doğru gedir.
Gürcüstanın milli parkları
Gürcüstanın Laqodexi Qoruğunun yaradıldığı 1912-ci ildən bəri qorunan ərazilərin uzun tarixi var. Hazırda qorunan ərazilər ölkə ərazisinin 7% -ni (384 684 ha) təşkil edir və qorunan ərazilərin təxminən 75% -i meşələrlə əhatə olunur.
Gürcüstanın qorunan ərazilərinə aşağıdakılar daxildir:
13 Sərt təbiət qoruqları
11 Milli Parklar
19 İdarə olunan təbiət qoruqları
14 Təbiət abidələri
2 qorunan landşaftlar
Mühafizə olunan ərazilərin idarə edilməsi və əlaqələndirilməsi Gürcüstanın Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin İctimai Qanunlu Mühafizə Olunan Sahələr Agentliyi tərəfindən həyata keçirilir.
Polşa milli parkları
Polşa milli parkları (pol. Parki narodowe w Polsce) — Polşada yerləşən 23 milli parka verilən ümumi ad.
Polşa milli parkları əvvəllər Polşa Milli Parklar Nazirliyi (pol. Krajowy Zarząd Parków Narodowych) tərəfindən idarə olunurdusa, 2004-cü ildə bu iş Polşa Ətraf Mühit Nazirliyinin əlindədir. Milli parkların çoxu qismən və ya ciddi qorunan hissələrə bölünür. Bundan əlavə milli parklar otulina adlanan bufer zonaları əhatə olunmuşdur.
2004-cü ildə Polşada qəbul edilmiş Təbiət Konservasiya Aktına görə: "Milli park 1000 hektardan az olmamaq şərti ilə təbiəti və təbiətin xüsusiyyətlərini qorumaq məqsədi ilə qurulan, təbii, elmi, sosial, mədəni və təhsil dəyərlərinə görə tanınan ərazini əhatə edir. Milli park biomüxtəlifliyi, təbii ehtiyatları, təbiətin cansız elementlerini və obyektlərini qorumaq, heyvan və göbələklərin dağılmış ekosistemlərini, təbiətin müfaviq komponentlərini yenidən bərpa etmək üçün qurulur.
Polşa milli parkları müxtəlif sahələrə bölünür. Bunlara ciddi qorunan zona, aktiv zona və təbiət zonası aiddir.
Polşa milli parklarının siyahısı
Polşa milli parkları (pol. Parki narodowe w Polsce) — Polşada yerləşən 23 milli parka verilən ümumi ad.
Polşa milli parkları əvvəllər Polşa Milli Parklar Nazirliyi (pol. Krajowy Zarząd Parków Narodowych) tərəfindən idarə olunurdusa, 2004-cü ildə bu iş Polşa Ətraf Mühit Nazirliyinin əlindədir. Milli parkların çoxu qismən və ya ciddi qorunan hissələrə bölünür. Bundan əlavə milli parklar otulina adlanan bufer zonaları əhatə olunmuşdur.
2004-cü ildə Polşada qəbul edilmiş Təbiət Konservasiya Aktına görə: "Milli park 1000 hektardan az olmamaq şərti ilə təbiəti və təbiətin xüsusiyyətlərini qorumaq məqsədi ilə qurulan, təbii, elmi, sosial, mədəni və təhsil dəyərlərinə görə tanınan ərazini əhatə edir. Milli park biomüxtəlifliyi, təbii ehtiyatları, təbiətin cansız elementlerini və obyektlərini qorumaq, heyvan və göbələklərin dağılmış ekosistemlərini, təbiətin müfaviq komponentlərini yenidən bərpa etmək üçün qurulur.
Polşa milli parkları müxtəlif sahələrə bölünür. Bunlara ciddi qorunan zona, aktiv zona və təbiət zonası aiddir.
Qazaxıstan milli parklarının siyahısı
Qazaxıstan milli parklarının siyahısı — Qazaxıstan Respublikası tərəfindən qorunması və davamlı istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş ərazilərin siyahısı. 2016-cı ilə aid olan məlumata görə Qazaxıstanda 12 milli park fəaliyyət göstərir; daha 3 milli parkın da qurulması planlaşdırılır. Qazaxıstanın ilk milli parkı 1985-ci ildə Pavlodar vilayətində yaradılmış Bayanaul Milli Parkıdır. 12 milli parkdan 10-nun ərazisi yalnız 1 vilayətdə, 2-sinin ərazisi isə 2 vilayətdə yerləşir. Ərazisində ən çox milli parkın olduğu vilayət isə Almatı vilayətidir. Bu vilayətdə 5 milli park var.
Qazaxıstanda olan milli parklar bunlardır:
Qeyd: Bu cədvəldə milli parklar və onların təşkili xronoloji qaydada tərtib edilmişdir.
Rusiya milli parkların siyahısı
2015-ci ilin sonuna Rusiyada 49 milli park fəaliyyət göstərirdi, ümumi sahəsi 21.29 milyon hektar, ya da dəniz əraziləri istisna olmaqla 14,12 milyon hektar, bu Rusiyanın ümumi ərazisinin 0,82% -ni təşkil etdi. 2016–2019-cu illərdə onların ümumi sayı 62-yə çatmışdır.
SSRİ-də ilk milli park — Laxemaa — 1971-ci ildə Estoniya SSR-də qurulmuşdur. 1981-ci ildə milli parkların hüquqi statusu dövlət təbii milli parkları (DTMP) haqqında nümunə tənzimlənməsinin meydana çıxması ilə müəyyən edildi.
1983-cü ildə Rusiyada ilk DTMP-lər meydana gəldi: Soçi və Losiniy ostrov. 1990-cı ilin sonlarında ölkənin ən mənzərəli və məşhur turizm bölgələrində 11 park təşkil edildi.
Rusiyada milli parklar şəbəkəsinin sürətlə genişlənməsi 1991–1994-cü illərdə baş verdi: 1994-cü ilin sonunda onların sayı 27 ədədə çatdı. Eyni dövrdə tənzimləyici baza yenidən quruldu: 1981-ci il müddəasını əvəz edən Rusiya Federasiyasının milli təbii parkları haqqında müddəa qəbul edildi. 1995-ci ildə xüsusi qorunan təbii ərazilər haqqında Federal Qanun qəbul edildi, bu günə qədər qüvvədədir.
Sonrakı illərdə milli parkların sayında artım tempi azaldı.
Slovakiya milli parklarının siyahısı
Slovakiya milli parklarının siyahısı — Slovakiya Respublikası tərəfindən qorunması və davamlı istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş ərazilərdir.
2017-ci ilə aid olan məlumata görə Slovakiyada 9 milli park fəaliyyət göstərir; gələcəkdə yeni milli parkların da qurulması planlaşdırılır.
Slovakiyanın ilk milli parkı 1 yanvar 1949-cu ildə Slovakiyanın Şimal Mərkəzi hissəsində – Tatra dağlarında yaradılmış Tatra Milli Parkıdır.
Slovakiyada olan milli parklar bunlardır:
Qeyd: Bu cədvəldə milli parklar və onların təşkili xronoloji qaydada tərtib edilmişdir.
Turkana gölü Milli Parkları
Turkana gölü Milli Parkları — Keniyadakı Turkana gölü ətrafında yerləşən üç milli parkdan ibarət bir qrupdur. 1997-ci ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmiş və 2001-ci ildə genişləndirmə işləri aparılmışdır. Parkın əhəmiyyətinin səbəbləri onun köçəri quşlar üçün dayanacaq kimi istifadə olunmasını, Nil timsahının, begemotların və ilanların yetişdirilməsi üçün yer kimi istifadə edilməsini əhatə edir. Turkana gölü Milli Parkları Sibiloi Milli Parkı və Turkana gölündəki iki adadan ( Mərkəzi ada və Cənubi ada ) ibarətdir.
Türkiyə milli parkları
Türkiyədə milli parklar Türkiyədə Qorunan yerlərin 5/1-i Milli parklardır. Türkiyədə Milli Parkılar tam bir ərazinin 1%-ni əhatə edir.
Türkiyə milli parklarının siyahısı
Türkiyədə milli parklar Türkiyədə Qorunan yerlərin 5/1-i Milli parklardır. Türkiyədə Milli Parkılar tam bir ərazinin 1%-ni əhatə edir.
Türkiyənin milli parkları
Türkiyədə milli parklar Türkiyədə Qorunan yerlərin 5/1-i Milli parklardır. Türkiyədə Milli Parkılar tam bir ərazinin 1%-ni əhatə edir.
Yaponiya milli parklarının siyahısı
Yaponiya milli parklarının siyahısı (yap. 国立 ) - Yaponiya tərəfindən qorunması və davamlı istifadəsi üçün nəzərdə tutulmuş ərazilərdir. Ekologiya Nazirliyi milli parklarla bağlı 1957 ildə qanun qəbul etmişdir. Milli parklar Ekologiya Nazirliyi və prefekturaların birgə fəaliyyəti ilə idarə edilir. Yaponiyada ilk dəfə 16 mart 1934-ci ildə üç milli park açılmışdır: Seto-Naykan Milli Parkı (yap. 瀬戸内海国立公園), Unzen-Amakusa Akan Milli Parkı (yap. 雲仙国立公園) və Kirişima-Yaku Akan Milli Parkı (yap. 霧島国立公園).
2007-ci il məlumatına görə Yaponiyada 29 milli park fəaliyyət göstərir. Onların ümumi sahəsi 20482 km² təşkil edir.
Cənubi Koreya milli parkları
Təbiət koreyalıların əsas xəzinəsi hesab olunur. Buna görə də Cənubi Koreyada zəngin təbiətə, abidələrə, tarixi məbədlərə malik çoxlu sayda milli parklar mövcuddur.
== Seoraksan Milli Parkı ==
Seoraksan milli parkında 3500 KRW (3$) olaraq giriş pulu yığılır. Yığılan məbləğ ətraf mühitin qorunmasına xərclənir. Seoraksana yazda və ya payızda getmək tövsiyə olunur, halbuki, yayda da getsəniz özünüzlə isti paltar götürməli olacaqsınız. Parkın ərazisində avtomobil dayanacağı, düşərgə qurmaq istəyənlər üçün yer, otellər, yeməkxanalar, sport mağazaları mövcuddur.
Cənubi Koreyanın ən böyük parkı olan Seoraksanın ərazisi 398 kvadrat kilometrdir. Həmçinin onun ərazisində 30 zirvə və müəyyən çətinlik dərəcəsinə və müddətinə(bir neçə saatdan 3 günə qədər) görə fərqlənən dağ yürüyüşü üçün marşrutlar vardır. Ən maraqlısı Ulsanbavi dağına olan yürüşdür. Son 888 pilləkən sildırım qayadan yuxarı doğru gedir.
