qoltuq sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Qolun, döşün yanı ilə çiyin bəndinin altındakı hissəsi, qolun çiyinlə birləşdiyi yerin altındakı çuxur. Kitabı vurun qoltuğunuza və Arazı hoppanın, keçin … vətəninizə. C.Məmmədquluzadə. Götürüb qoltuğuna çantasını; Məktəbə şövqi-tamam ilə gedir. A.Səhhət. Dağlardan gah çantası quş dolu ovçular, gah da qoltuğu kitablı məktəbli uşaqlarının endiyini gördüm. S.Rüstəm. Atası iki əli ilə qoltuğunun altından yapışıb onu havaya qaldırar, atıb-tutardı. M.Rzaquluzadə. □ Qoltuq cibi – paltarın iç tərəfində döşün üstünə düşən cib. Xudayar bəy çubuğu doldurub, … əlini qoltuq cibinə uzadıb və bir çimdik qov çıxardıb tutdu … ağanın qabağına. C.Məmmədquluzadə. [Məhbusi] sonra şalvarın cibinə soxuşdurduğu yüz tüməni çıxarıb səliqə ilə bükdü və qoltuq cibinə qoydu. M.İbrahimov. 2. Çay və ya dəniz sahilində su girintisi, körfəz. ◊ Qoltuğa girmək – 1) gəzə bilməyən və ya xəstə bir adamın yeriməsinə kömək etmək, onu ayağa qaldırmaq; 2) sıxılmaq, özünü gizləmək, ortaya çıxmamaq, küncbucağa qısılmaq. Qoltuğa sığınmaq – 1) bax qoltuğa girmək 2-ci mənada; 2) pənah aparmaq, birinin himayəsi altına girmək. Qoltuğa soxulmaq – bax qoltuğa girmək 2-ci mənada. Qoltuğu altına almaq – himayəsi altına almaq, pərəstarlıq etmək. Qoltuğu şişmək – bax qoltuğunun altı şişmək. Padşah fərəhləndi ki, belə bir qulu var. Qonaqların yanında qoltuğu şişdi. (Nağıl). Qoltuğuna qarpız vermək – 1) çox tərifləmək, həddindən artıq şişirtmək; 2) ələ salmaq məqsədilə birini üzünə tərifləmək. Qoltuğuna vermək (papağını, xoruzunu, şələsini və s.) – 1) biabır etmək, ifşa etmək; 2) rüsvayçılıqla qovmaq. Həsənağa kimi zalımın biri getdi naçalnikdən xahiş elədi, bir də görəcəksən, papağımı qoltuğuma verib saldılar eşiyə. Ə.Haqverdiyev. Qoltuğunun altı şişmək – lovğalanmaq, təşəxxüslənmək, qürrələnmək (təriflənmək nəticəsində). Qoltuğunun altına (qarpız) vermək – birini həvəsləndirmək, bir işi gördürmək, yaxud ələ salmaq üçün yalandan üzünə tərifləmək. Qoltuq altında yaşamaq – birinin himayəsi altında yaşamaq.

1 Qol sözü ilə bağlıdır, “qolun altı” deməkdir. Ruslarda da пазуха, под духа dan törəyib (duxa qədim hindlilərdə “qul” deməkdir). Bizim tuq da həmin duxa ilə qohum ola bilər. Bu sözün qolbiç variantı da olub. Rusca qol “просить”, qol­tuqçu isə “попращайка” kimi tərcümə olunub. Qoltuqda yaşamaq kiminsə əməyi he­sa­bı­na yaşamaqdır. Qoltuq (qolbiç), görünür, qolun bucaq əmələ gətirdiyi yerdir. Türk­mən dilində “ilişmə, birləşmə” mənalarında qolta kəlməsi işlə­di­lir. Qol­tuq da birləşmə ilə bağlı ola bilər. Tuva dilində qol yerinə qoltuq işlədirlər: çanqız qolduk birləşməsi “təkqol” kimi açıqlanıb (çanqız “yalqız” deməkdir). 2. Əsli qol və yığmaq kəlmələrindən ibarətdir. Əzələlərin yığılması və açılması ilə bağ­lıdır. Maraqlıdır ki, rus dilindəki подмышка sözü də “əzələ” anlamına uyğun gəlir. Qoltuq sözü ye­­rinə, mənbələrdə qoldaq, qoldağu, qolbiç kəlmələri də işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 1. подмышки; 2. пазуха;

2 I сущ. 1. мышка (мышца под плечевым сгибом). Sol qoltuqda слева под мышкой 2. пазуха. Qoltuğunda hər hansı bir şeyi tutmaq держать что-л. за пазухой, qoltuğuna vurmaq положить за пазуху 3. впадина, углубление в чём- л. 4. заманиха (залив, образующийся узкой подводной косой, далеко вдающийся в русло реки; ложный фарватер) 5. затон (глубоко вдавшийся в сушу речной залив); заводь 6. разг. чужой дом. Qoltuqda yaşamaq жить в чужом доме; не иметь собственного дома (жилища) II прил. 1. подмышечный. Qoltuq nahiyəsi подмышечная область, qoltuq arteriyası подмышечная артерия 2. пазушный. Qoltuq tumurcuğu бот. пазушная почка 3. боковой (внутренний). Qoltuq cibi боковой (внутренний) карман ◊ qoltuğunun altına almaq kimi взять под своё покровительство кого, qoltuğu altında yaşamaq kimin жить, пользуясь чьимто покровительством, под крылышком у кого; qoltuğuna almaq (vurmaq) взять что-нибудь под мышку; qoltuğuna girmək: 1. брать взять под руку; 2. пользоваться покровительством; qoltuğunun altı şişmək возгордиться; qoltuğuna qarpız vermək kimin чрезмерно и неискренне хвалить, подбадривать кого; xoruzunu qoltuğuna vermək: 1. разоблачать, разоблачить, показать чьё-л. настоящее лицо; 2. простореч. победить кого в каком-л. споре

1 i. 1. armpit; 2. bosom; qoltuğunun altında under one’s bosom, under (one’s) arm; qoltuğunun altına almaq / çəkmək məc. to shelter (d.), to give* refuge (d.); ◊ qoltuğuna qarpız vermək (yalandan tərifləmək) to flatter (d.), to adulate (d.); ◊ xoruzunu qoltuğuna vermək ≅ to denounce (d.); to drive* out (d.); to criticize mercilessly; (işdən qovmaq) to sack (d.), to fire (d.); ◊ qoltuğunun altı şişmək ≅ to become* proud (of), to get* a swelled head (over)

1 is. aisselle f ; ~ğunun altında sous l’aisselle

1 сущ. 1. кьуьчӀ, хъуьчӀуьн кӀан (гъилни къуьн галкӀизвай чкадин кӀаник квай легъв, чухур); // qoltuq cibi къултух (къултухдин жибин); 2. залив (вацӀукай ва я гьуьлуькай кьураматдин къенез гьахьнавай пай); ** qoltuğa girmək хъуьчӀуьк акахьун а) садан хъуьчӀуькай кьуна куьмекун, кӀвачел къарагъарун, къекъуьрун; б) вичи-вич чуьнуьхарун, илисарун, са чкадал илис хьун, гуькь хьун, дуьздал экъечӀ тавун, ценцик акахьун; qoltuğa sığınmaq а) садан хъуьчӀуьк (лувак) акахьун, панагь фин, нафакьадик фин; б) кил. qoltuğa girmək б); qoltuğu altına almaq нафакьадиз къачун, лувак кутун, къвалав гутуна хуьн; qoltuğu şişmək кил. qoltuğunun altı şişmək; qoltuğuna qarpız vermək а) хъуьчӀуьк къарпузар кутун (гун), гзаф тарифун; б) рахшанд патал садан чинал тарифун; qoltuğuna vermək (papağını, xoruzunu, şələsini və s.) а) беябур авун, дуьздал акъудун; б) шала (бармак, шалта ва мс.) хъуьчӀуьк вахгун, беябурчивилелди чукурун; qoltuğunun altı şişmək хъуьчӀуьк къарпузар акатун, гзаф дамах къачун, лавгъавал авун (тарифуникди); qoltuğunun altına (qarpız) vermək хъуьчӀуьк къарпузар гун (кутун), сад гьевесдиз гъун, са кар ийиз тун ва я рахшанд авун патал тапарривай адан чинал тарифун; qoltuq altında yaşamaq садан нафакьадик (лувак) яшамиш хьун.

1 koltuk