Urmu
Urmiya və ya Urmiyə (az.-əski. اۇرمیه, fars. ارومیه), yerli əhali arasında Urmu (az.-əski. اۇرمۇ) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanı və Urmiya şəhristanının inzibati mərkəzi və ən böyük şəhəri, Azərbaycanın ən qədim və böyük şəhərlərindən biri, böyük mədəniyyət və dini mərkəzi.
Urmiya şəhəri dəniz səviyyəsindən 1,330 metr (4,360 ft) yüksəklikdə, Urmiya gölündən 18 km qərbdə yerləşir. Urmiya gölü dünyanın ən duzlu göllərindən biridir və şəhərin şərq sərhəddi boyunca uzanır. Əyalətin dağları onu Türkiyə və İraqdan ayırır. Urmiyada hava qışda soyuq, yayda mülayim və sərindir.
Urmiya Tehrandan 596 km şimal-qərbdə və Urmiya gölünün qərb sahilindən 17 km məsafədə, Xoy ilə Salmas arasında Nəqədə və Piranşəhrə gedən yolun üzərində yerləşir.
2012-ci ildə həyata keçirilən siyahıyaalınmaya əsasən şəhər əhalisinin sayı 667.499 nəfər təşkil edir.
Urmu Gölü
Urmiya gölü (az.-əski. اۇرمیه گؤلۆ) və ya Urmu gölü (az.-əski. اۇرمۇ گؤلۆ) — İranın Şərqi Azərbaycan və Qərbi Azərbaycan vilayətləri arasında, Türkiyə ilə sərhəddən bir qədər aralıda yerləşən qapalı, duzlu göl. Əgər coğrafi ədəbiyyatda göl adlandırılan Xəzər dənizi nəzərə alınmazsa Urmiya gölü nəyinki Azərbaycanın həm də Qərbi Asiyanın ən böyük gölü sayılır. Duzluluq dərəcəsinə görə isə dünyada üçüncü yeri tutur.
Göl özünün əsrarəngiz gözəlliyi ilə seçilir. Köçəri quşların mühüm miqrasiya xətti üzərində qərarlaşdığından onun əhəmiyyəti artır. Burada xüsusi ilə köç mövsümündə quşların sayının artdığını müşahidə etmək olur. Gölün tarixi yatağı 6,000 km² çatırdı. Hazırda isə fasiləsiz quraqlıq, gölə axan çayların üzərində su anbarlarının inşası ilə əlaqədar gölün qurumasına baş verir.
Urmu düzü
Urmu düzü (fars. جلگه ارومیه) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanında region. Şərqdə Urmiya gölü ilə qərbdə Türkiyə sərhədi arasında yerləşir. Buraya Urmiya şəhəri daxildir.
Urmu düzünün sakinləri azərbaycanlılar və kürdlərdir, aysorlar və ermənilər azlığı təşkil edirlər. Urmiyalı aysorlar şimal-şərqi yeni aramey dialektlərində danışırlar və dini cəhətdən müxtəlifdirlər.
Urmu nəzəriyyəsi
Urmu nəzəriyyəsi – türklərin ilkin vətənlərinin Altay deyil, Ön Asiya olduğunu iddia edən nəzəriyyə. Firudin Ağasıoğlu tərəfindən ortaya atılmışdır.
== Haqqında ==
Urmu nəzəriyyəsinə görə Ön Asiyada yaranmış proto-türk dili e.ə. IV. min ilin ortalarında qərb və şərq qollara ayrılmış, şərqə gedən proto-türk ailələri Orta Asiyadan İdil yaxalarına və Altaya qədər ayrı-ayrı bölgələrdə ikinci Ana vətənlər salmışlar.
Bu nəzəriyyə IV.-II. minilliklər arasında şərqə köç etmiş Şərq Türk qolunun Altayda saldığı ikinci Ana Vətənin səhv olaraq türklərin ilkin ana vətəni kimi şərh edildiyini iddia edir. Bu iddianı arxeoloji, mədəniyyət, etnoqrafik və dilçilik baxımından sübut etmək istəyənlər olmuşdur.
Urmu gölü
Urmiya gölü (az.-əski. اۇرمیه گؤلۆ) və ya Urmu gölü (az.-əski. اۇرمۇ گؤلۆ) — İranın Şərqi Azərbaycan və Qərbi Azərbaycan vilayətləri arasında, Türkiyə ilə sərhəddən bir qədər aralıda yerləşən qapalı, duzlu göl. Əgər coğrafi ədəbiyyatda göl adlandırılan Xəzər dənizi nəzərə alınmazsa Urmiya gölü nəyinki Azərbaycanın həm də Qərbi Asiyanın ən böyük gölü sayılır. Duzluluq dərəcəsinə görə isə dünyada üçüncü yeri tutur.
Göl özünün əsrarəngiz gözəlliyi ilə seçilir. Köçəri quşların mühüm miqrasiya xətti üzərində qərarlaşdığından onun əhəmiyyəti artır. Burada xüsusi ilə köç mövsümündə quşların sayının artdığını müşahidə etmək olur. Gölün tarixi yatağı 6,000 km² çatırdı. Hazırda isə fasiləsiz quraqlıq, gölə axan çayların üzərində su anbarlarının inşası ilə əlaqədar gölün qurumasına baş verir.
