Adalar
Ada — hər tərəfdən su ilə əhatə olunmuş, materikə nisbətən kiçik, suyun qabarması zamanı belə su səthindən yüksəkdə olan, təbii yolla yaranan quru torpaq sahəsi. Okeanlarda, dənizlərdə, çaylarda, göllərdə qrup halında (arxipelaq) və ya tək-tək olur.
== Ümumi məlumat ==
Mənşəyinə görə adalar üç qrupa bölünür:
Materik mənşəli adalar. Bunlar tektonik proseslər nəticəsində Yer qabığının çökməsi və ya parçalanması nəticəsində materikdən ayrılan hissələrdir. Məsələn, Qrenlandiya, Saxalin, Kalimantan, Yaponiya adaları, Madaqaskar, Şri-Lanka və sair
Vulkanik mənşəli adalar. Bunlar püskürmələr nəticəsində əmələ gələn adalardır. Məsələn, Azov, İslandiya, Kanar və s. adalar litosfer tavalarının kənarlaşması, Kuril, Aleut, Marian və s. adalar zənciri isə materik və okean tipli litosfer tavalarının toqquşması nəticəsində əmələ gəlmişdir.
Mərcan adaları.
Adalar adası
Adalar adası (Adalar, Ağ daşlar, ukr. Адалари, Білі Камні, krımtat. Ada — ada)- Gurzuf yaxınlığında Qara dənizə məxsus iki qayalıqdan ibarət adadır.
== Etimologiya ==
Bu söz Krımtatar dilindəki adalar və türk dilindəki ada sözlərindən əmələ gəlmişdir. Adalar kimi də tərcümə olunur.
== Coğrafiya ==
Ada sahildən təxminən 250 m məsafədə yerləşmişdir. Diametri 20–30 m arasındadır. Qayalıqların hündürlüyü — 35 və 48 metrdir. Onların arsındakı məsafə təxminən 40 m-dir. Qayalıqların yerləşdiyi dəniz hissəsinin dərinliyi 14 m-dən 38 m-ə qədərdir.
Adalar krallığı
Dəmir Adalar krallığı — vikinqlərin hücumları nəticəsində Hebrid adaları və Men adası ərazisində yaradılmış dövlət. Hökmdarları əslən Norveç kralları nəslindən gəlirdi. Vikinqlər bu adalara "Cənub adaları" mənasında Suðreyjar deyirdilər. Dövlətin son hökmdarı Maqnus Olafsson 1265-ci ildə şotlandlar tərəfindən öldürüldü və Adalar Krallığı Şotlandiyaya birləşdirildi.
Adalar qövsü
Adalar qövsü — əsasən bir-birinə yaxınlaşan iki tektonik plitə arasındakı sərhəd, paralel və yaxın olaraq yerləşdirilmiş, bir qövsdə düzülmüş, vulkan zəncirlərindən və bir çox adadan ibarət arxipelaq. Adalar qövsü konvergent tektonik plitə sərhədləri boyunca aşkar olunan intensiv seysmik aktivliyə malik aktiv vulkanların uzun zəncirləridir. Adalar qövslərinin əksəriyyəti okean yer qabığından yaranır və subduksiya zonası boyunca litosferin mantiyaya enməsi nəticəsində yaranmışdır. Bu adalar kontinental böyümənin əldə edilməsinin əsas yoludur.
== Adalar qövsü ==
Zirvəsi su səthindən qalxaraq qövsvari adalar sırası əmələ gətirən sualtı dağ silsiləsi. Adalar qövsü tək və qoşa olur. Sonuncular iki bir-birinə paralel sıra dağlardan ibarətdir: daxili — vulkan və xarici — qırışıqlıq dağlardan təşkil olub dağarası novla ayrılırlar. Adalar qövsü müasir mütəhərrik əyalətlərin bir hissəsi olub, qitədən okeana keçid zonasında yerləşir; bunlarla kənar geosinklinal dənizlərin dərin çökəklikləri, dərin okean novları və kənar okean tirələri (valları) əlaqədardır. Adalar qövsü aktiv vulkanik (əsasən andezit tərkibli) və seysmik fəaliyyətlə, eləcə də Yer qabığının kəskin şaquli hərəkətləri və parçalanmış relyeflə səciyyələnir. Bunlar qədim geosinklinal əyalətlərin geoantiklinal qalxımlarının və ya dağ silsilələrinin analoqu hesab edilir.
Sədd adalar
Sədd adalar (Baryer adalar) — sahilə paralel uzanan, ensiz və uzun formaya malik olaraq əsasən qumdan ibarət olan ada. Adəti üzrə bu adalarda zəncirvari şəkildə bir necə və yaxudda onlarla adanın bir istiqamət üzrə düzülməsini müşahidə etmək olar. Bu tip adaları eni və uzunluğu sahilin quruluşu, axınlar, dalğanın güçü, dənizin səviyyəsi və suxurun tərkibindən asılıdır. Onlar bəzən 100 kilometrlərlə uzana bilir. Dünyada ən uzun və enli sədd adası Padredir.
Yeddi adalar
Yeddi adalar (rus. Семь островов) — Barens dənizində 7 adadan ibarət olan arxipelaq. Kola yarımadasından bir qədər aralıda, Xarlovka çayının mənsəbinin qarşı tərəfində yerləşir. Əsas qrup 5 adadan ibarətdir. Onlar materikdən Yeddiada Reydi boğazı ilə ayrılır. Bura Xarlovka, Veşyanka, Böyük və Kiçik Zelensov və kuvşina adaları daxildir. Liski adalarına daxil olan 2 ada isə 8 km cənub-şərqdə yerləşir. Birinci qrupa daxil olan adalar əsasən daşlıqlardan ibarətdir. Sahilləri hündür, ərazisi meşəsiz və boşdur. Ən iri adaları Xarlov və Veşnyakdır.
Adalar arası dəniz
Adalar arası dəniz — halqavari şəkildə adalarla ( və ya qayalıqlarla) əhatələnmiş və okeanın digər hissələrindən ayrılmış dənizlərə deyilir.
Adalar arası dənizlərin böyük qismi Malay arxipelaqına daxil adaların arasında yerləşir. Adalar arası dənizlər: Filippin dənizi, Yava dənizi, Banda dənizi, Sulavesi dənizi, Solomon dənizi, Daxili Yapon dənizi, Aki dənizi, Sulu dənizi, Bismark dənizi, Halmahera dənizi, Mindanao dənizi, Koro dənizi, İrland dənizi və s.
Geostruktur baxımından çağdaş Geosinknal bölgələrdə yerləşir.
Aldabra (adalar qrupu)
Aldabra adaları — Xarici Seyşel adalarının bir hissəsidir. Aldabra qrupu adaların cənub-qərbində, Mae adasında yerləşən paytaxt Viktoriyadan 1000 kilometr (620 mil) məsafədə yerləşir.
== Əhali və ərazi ==
Qrupda 3 məskubnlaşılmış və 1 məskunlaşılmamış ada var. Hazırda əsas yaşayış məskəni böyük bir hərbi bazanın inşasının davam edildiyi Assampşen adasında yerləşir. Digər kənd isə Aldabradakı Aldabra Araşdırma Stansiyasıdır. Yalnız 2 nəfərdən ibarət olan ən kiçik kənd Astov adasındadır. Menai adasında isə tərk edilmiş kənd, Kosmoledo yerləşir. Aldabra adalar qrupunun ümumi sahəsi 180,03 km²-dir.
Daş adalar qövsü
Daş adalar qövsü Xəzər dənizində yerləşən adalar qrupu. Qövsdə irili-xırdalı 10-a (8) yaxın ada var. Bunlardan Daxili daş və Orta daş adaları iriliklərinə görə fərqlənir. Orta daş adası Daxili daş adasından 2,4 km cənubda yerləşir. Qövs "S-vari" quruluşa malik olub simaldan cənuba doğru uzanır. Burada qövs sualtı adalar vasitəsilə bir-birinə birləşir. Sahilə yaxınlığı ilə səciyələnir. Şimaldan cənuba uzanması onlara təbii dalğaqıran rolu oynamağa imkan verir. Tektonik məşəlli olmasıla səciyyəvidir. Uzun ensiz formaya malikdirlər.
Qövsvari adalar sistemi
Qövsvari adalar sistemi (rus. система островных дуг, ing. system of island arcs) — materiklə okeanının birləşdiyi mobil zonada müşahidə edilən mürəkkəb struktur kompleksdən təşkil olunmuş tektonik vahid; bir, iki, bəzən üç cərgə adalar və sualtı yüksəkliklər zəncirindən, qövsün xarici (okean) tərəfində dərin su novlarından və daxili tərəfində kənar dənizlərin dərin çökəkliklərindən ibarət olur. Q.a.s. üçün aktiv vulkanizm və yüksək seysmiklik səciyyəvidir.
Sualtı adalar qövsü
Sualtı adaları (bəzən Pirsaat adaları və ya Pirsaat daş adaları adlanır)— Xəzər dənizində Bakı arxipelaqında yerləşən Azərbaycana məxsus adalardır.
== Coğrafiyası ==
Ən iri adaları Baburi və Qutan adalarıdır. Qutan və Baburi adaları arasınada məsafə 4 km təşkil edir. Tektonik məşəllidir. Taman yarımadasından Böyük Qafqaz dağ silsiləsi ilə sualtı qalxmalarla Türkmənistana qədər davan edən Ön Qafqaz qalxmasının bir hissəsidir. Pirsaat buxtasında yerləşir. Ümumilikdə 9 adadan ibarətdir. Qövsə daxil olan adalar şərqdən qərbə 7 km məsafədə yerləşir. Əsasən kiçik adlardan ibarətdir. Bəzi adalarında uzunluq 2 km təşkil etsə də, çox ensizdir.
Abşeron yarımadası ətrafı adalar
Abşeron yarımadasının ətrafında şm.-da Abşeron və c.-da Bakı arxipelaqlarına daxil olan çoxlu sayda adalar mövcuddur.
Pirallahı, Çilov, Böyük Tava, Kiçik Tava və s. adalar Abşeron arxipelaqına, Böyük Zirə, Daş Zirə, Kiçik Zirə (və ya Qum (ada)), Zənbil, Səngi Muğan, Çigil, Gil, Qarasu, Xərə Zirə, Daşlı ada, Qumani,Kür daşı və s. adalar Bakı arxipelaqına aiddirlər. Böyük Zirə, Daş Zirə, Qum və ya Kiçik Zirə adaları bəzən Bakı Körfəzi (buxtası) adaları kimi göstərilir.
Ən böyük ada Pirallahı (sahəsi təqr. 15 km2, uz. 12 km, eni 4 km-ə qədərdir.), ən ş.-də yerləşən ada Çilovdur.Abşeron və Bakı arxipelaqları akvatoriyalarında həmçinin çoxlu dayazlıqlar və ya saylar (sualtı adalar) (Abşeron, Balaxnın, Darvin, Neft Daşları, Kür və s.) vardır.
Hər iki arxipelaqa daxil olan adaların mənşəyi qədimlərə gedib çıxır. Adların əksəriyyətində rast gəlinən "Zirə" sözü ərəbcə ada mənasını verən "cəzirə" sözündən götürülüb.
Adalar sahildə yaranır (film, 1988)
Adalar sahildə yaranır filmi rejissor Rais İsmayılov tərəfindən 1988-ci ildə çəkilmişdir. Film Azərbaycantelefilmdə istehsal edilmişdir. Film Bakı Dərin Özüllər Zavodunun fəaliyyətindən, fəhlələrin çətin və təhlükəli əməyindən bəhs edir. Zavod filmin adından da göründüyü kimi Xəzərdə yaradılan dəmir adaların mənbəyini təşkil edir. Həmçinin, zavodun yanında fəaliyyət göstərən, peşəkar qaynaqçılar yetişdirən peşə-texniki məktəbinin fəaliyyəti filmdə öz əksini tapmışdır.
== Məzmun ==
Film Bakı Dərin Özüllər Zavodunun fəaliyyətindən, fəhlələrin çətin və təhlükəli əməyindən bəhs edir. Zavod filmin adından da göründüyü kimi Xəzərdə yaradılan dəmir adaların mənbəyini təşkil edir. Həmçinin, zavodun yanında fəaliyyət göstərən, peşəkar qaynaqçılar yetişdirən peşə-texniki məktəbinin fəaliyyəti filmdə öz əksini tapmışdır.
Habibas adaları
Habibas adaları (ərəb. حبيباص, fr. Îles Habibas) Əlcəzair sahilindən 12 km aralıda yerləşir. Arxipelaqa daxil olan əsas adanın uzunluğu 1,3 km-dir. Adanın ümumi sahəsi 40 ha-dır. Maksimal hündürlüyü 105 metrdir. Adalar vulkanik mənşəllidir.
Habibas adaları Bu-Zecar əyalətinin Ayn-Temuşet vilayətinə daxildir.
Adalarda yaşayış məntəqəsi olmasa belə, burada priçal, mayak (1879-cu ildə inşa edilmiş) və bir neçə bina vardır. Adalar İl-Habibas dəniz təbiət parkına daxildir.
Herd adası və Makdonald adaları
Herd adası və Makdonald adaları (ing. Heard Island and McDonald Islands) — kiçik, yaşayışı olmayan adalar. Arxipelaq Hind okeanının cənubunda yerləşir. Əsasən iki nisbətən iri adadan və bir-birindən kifayət qədər aralıda yerləşən adacıqlar, qayalar və riflərdən ibarətdir. Arxipelaqın hamısı Avstraliyanın daxili əraxisidir.
== Coğrfiya ==
Adalar dünyada yaşayış məntəqələrindən ən uzaqda yerləşən bölgələrdəndir. Avstraliyanın Pert şəhərindən (Qərbi Avstraliya) 4584 km, Avstraliyanın cənub-qərb qutaracağı olan Luvin burnundan 3845 km, Cənubi Afrika Respublikasından 4200 km, Madaqaskardan 3830 km, Antarktidanın şimalından 1630 km, Kergelen adasından isə 450 km məsafədə yerləşir.
Herd adası (53°06′ c. e. 73°31′ ş.
Heyberq adaları
Heyberq adaları — Kara dənizində yerləşən adalar qrupu. Taymır уarımadası ilə Şimal Torpağı arasında yerləşir. İnzibati cəhətdən Krasnoyarsk diyarı Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisinə daxildir (Rusiya). Arxipelaqa 4 elədə böyük olmayan ada daxildir: Severnıy, Zapadnıy, Srednıy və Vostoçnıy. Böyük Arktik qoruğu ərazisinə daxildir.
Adalar Frityof Nansen tərəfindən kəşf edilir və Norveç Fram qütb ekspedisiyasını maliyyələşdirən Aksel Heyberqin şərəfinə adlandırılır.
== Tarixi ==
1940-cı ildə arxipelaqda Şimal Dəmiz yolunda naviqasiyanı təmin etmək məqsədilə qütb stansiyası quraşdırılmışdır.
Kalamian adaları
Kalamian adaları (taqal Calamian) — Cənubi Çin dənizində yerləşən, Filippinə məxsus adalar qrupu.
== Coğrafiyası ==
Adalar qrupuna 128 ada daxildir. Adaların ümumi sahəsi 1753 km²-dir. Mindoro və Palavan adalrı arasında yerləşir. Ən iri adaları — Busuanqa, Kunlon, Koron. adaların relyefi dağlıqdır. Tropik meşələrlə örtülüdür.
== Əhalisi ==
Adalar 4 inzibati vahidliyə bölünüe və burada 98 022 nəfər yaşayır.
Busuanqa (Busuanga) — 21 358 nəf.
Koron (Coron) — 42 941 nəf.
Kaliforniya Çannel adaları
Kaliforniya Çannel adaları və ya sadəcə Çannel adaları — ABŞ-nin Kaliforniya ştatının cənubunda 8 adadan ibarət arxipelaq. Adaların beşi Çannel Adaları Milli Parkının bir hissəsidir.
Kamennıe adaları
Kamennıe adaları — Kara dənizində yerləşən və 4 adanı özündə birləşdirən arxipelaq.
Adalar Pyasin körfəzində, Sibir sahillərindən şimalda yerləşir. İnzibati cəhətdən Krasnoyarsk diyarı ərazisində yerləşir. Arxipelaqın tərkibinə daxil olan adalar.
Qərbi Kamennıe adası, dairəvi formalıdır, diametri 8,5 km-dir, ən hündür nöqtəsi — 159 m.
Şərqi Kamennıe adası, ən iri adasıdır, 17 km uzunluğa və 9 km enə malikdir, ən hündür nöqtəsi — 46 m.
Rastorquev adası, uzunsov formaya malik olan ada, ən hündür nöqtəsi — 132 m.
Morjov adası, arxipelaqın ən kiçik adasıdır, diametri 4 km-dir, ən hündür nöqtəsi −80 m.
Adalar materikdən Kuroçkin boğazı ilə ayrılır. Materikə ən yaxın ada Morjov adasıdır.
Kayman adaları
Kayman Adaları və ya həmçinin Kaymanova adaları (ing. Cayman Islands) — Kayman adalarında yerləşən Karib dənizinin Vest-Hindistanın Böyük Britaniyanın dəniz əraziləri. Rəsmi adı — Kayman adası (KY, CYM).
== Coğrafiya ==
Kayman adaları Yamaykadan 290 km şimal-qərbdə yerləşir. Üç adanın (Böyük Kayman, Kiçik Kayman və Kayman-Brak) ümumi sahəsi — 260 km².
== Hökumət ==
Ölkənin hazırkı baş naziri — Olden Mak-Loflin (V.2013 etibarən)
== Demoqrafiya ==
1970-ci ildə keçirilmiş siyahıyaalmaya görə Kayman adalarında 10 068 sakin yaşayırdı; 2010-cu ildəki siyahıyaalmada əhalinin sayı artıq 55 036 nəfərə gəlib çatdı.2015-ci ilin ehtimalına görə, burada 57 minlik əhali var.
== Dil ==
Ölkənin həm rəsmi, həm də danışıq dili — ingilis dilidir.
Kayman adaları 2012 Yeniyetmələrin Qış Olimpiya Oyunlarında
Kayman adaları — 2012-ci ildə Avstriyada baş tutan Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında. Kayman adaları Yeniyetmələrin I Qış Olimpiya Oyunlarında 1 idmançı ilə 1 idman növündə təmsil olundu.
Kayman adaları dolları
Kayman adaları dolları — Böyük Britaniyanın dəniz ərazilərində Vest-Hinddə yerləşən Kayman adalarının pul vahididir. Bir dollar 100 sentə bərabərdir. Pul vahidinin beynəlxalq işarəsi — KYD-dir. Simvolu — CI$-dir. 2003-cü ilin 1 yanvarından valyutaların Ümumrusiya təyinedicisində Kayman adalarının pul vahidi dollar adlanır.
Mübadilədə 1, 5, 10, 25, 50, 100 nominallı dollardan, 1, 5, 10, 25 sentlik və əsginaslıq sikkələrdən istifadə olunur.
== Tarixi ==
Kayman adaları dolları 1 may 1972-ci ildə pul vahidi kimi qəbul edilmişdir. Valyuta Yamayka dollarını (31 avqust 1972-ci ilə qədər ödənişin qanuni vasitəsi hesab edilirdi) əvəz etmişdir. 1974-cü ilin 1 aprelindən Kayman adaları dolları məzənnədə 1 ABŞ dolları ilə əlaqələnmişdir. 1 Kayman adaları dolları = 1,2 ABŞ dolları.
Kazan adaları
Kazan adaları (yap. 火山列島) və ya İvo adaları — üç adadan ibarət olan adalar qrupu. Bonin adalarının cənubunda yerləşir. Oqasavara adaları ilə Marian adaları arasında qərarlaşan adalar Tokiodan 2000 km cənubda yerləşir. İnzibati cəhətdən Tokio prefekturası ərazisində yerləşir.
== Coğrafiya ==
Vulkanik adalardır. Kazan adaları üç adadan ibarətdir:
Şimali İoto (yap. 北硫黄島) "Şimal şimal ada" — sahəsi 5,57 km², hündürlüyü 792 m (Sakaqiqamine dağı)
İoto (yap. 硫黄島) "Şimal ada" — sahəsi 20,6 km², hündürlüyü 169 m (Suribati dağı)
Cənubi İoto (yap. 南硫黄島) "Şimal cənub ada" — sahəsi 3,54 km², hündürlüyü 916 m
İotoda Yaponiyanın özünümüdafiə dəniz qüvvələrinə məxsus avia baza yerləşir.
Kempbell adaları
Kempbell adaları (ing. Campbell) — Vulkan məşəlli adalar Sakit okeanın cənubunda yerləşir. Yeni Zelandiyanın Cənub adasından 600 km cənubda qərar tutur.
Kempbell adası UNESCO Ümumdünya irsi siyahısına daxildir
== Coğrafiya ==
Adaların ümumi sahəsi — 113,31 km² təşkil edir.
Kempbell adası (Campbell Island) (52°32,40′ c. e. 169°8,70′ ş. u.) 112.68 km²
Dent adası (Dent Island) (52°31,15′ c. e. 169°3,75′ ş.
Kerama adaları
Kerama adaları (yap. 慶良間諸島) — 22 adadan ibarət olan arxipelaq Okinava adasından cənub-qərbdə yerləşir
== Coğrafiya ==
Dörd adada daimi yaşayış vardır:
Tokasikicima (yap. 渡嘉敷島,
Camamicima (yap. 座間味島,
Akacima (yap. 阿嘉島,
Qerumacima (yap. 慶留間島)
Adalar Simaciri dairəsinə daxildir.
== Tarixi ==
26 mart 1945 ildə İkinci dünya müharibəsinin tərkibi olan Okinava döyüşünün başlamasın bir necə gün qalmış ABŞ adalara 77-ci piyada diviziyasını yerləşdirmişdir. Adalarda döyüş 5 gün davam etmişdir. Adlar işğa edildikdən sonra Okinava adasına hücumlar məhz buradan başlamışdır.
== Maraqlı fakt ==
Akacima və Camamicima adalarında bir-birinə bağlı olan Merilin və Siro itlərinin həyatı bir çox insanları maraqlandırır.
Ket-Aylend (Baham adaları)
Ket-Aylend (ing. Cat Island) — Baham adalarında ada və rayon. Baham adalarının mərkəzi hissəsində yerləşir.
== Coğrafiya ==
Baham adalarının ən yüksək nöqtəsi Ket-Aylenddə yerləşir. Alverniya təpəsinin yüksəkliyi 63 metrdir. Təpənin zirvəsində Ermitaj monastırı yerləşir.
== Tarixi ==
Yazılı qeydlər tapılana qədər Ket-Aylendin Kristofer Kolumbun Amerikanı kəşf edəndə çatdığı ilk ada olan Quanahani olduğuna inanılırdı.
== Əhali ==
Əsas yaşayış məntəqələri Artur-Taun, Oranc-Krik və Por-Haudur. Əhalisi 1,503 nəfərdir.
== İnzibati bölgü ==
Ket-Aylend Baham adalarının 32 rayonundan biridir.
Kokos adaları
Kokos adaları (ing. Cocos) və ya digər adıyla Kilinq adaları — Cənub-Şərqi Asiyada Hind okeanında yerləşən və Avstraliyaya bağlı olan adalar qrupudur.
== Əhalisi ==
Əhalisinin sayı 1997-ci ilin iyulunda 617 nəfər idi. 1984-cü ildəki səsvermə ilə xalq Avstraliyanın tərkibinə keçməyə üstünlük vermişdir. 1609-cu ildə kapitan ing. William Keeling tərəfindən kəşf edilən adaları bu səbəbdən Keeling adaları olaraq da bilinir.
== Coğrafiya ==
Kokos adalarının sahəsi 14 kvadrat kilometr, sahillərinin uzunluğu 26 km, dəniz səviyyəsindən ən hündür yerin hündürlüyü 5 metrdir. Kokos adalarının bitki örtüyü kokos palmalarından ibarətdir. 9 ay boyunca cənub-şərq küləkləri və orta yağışlı hava hökm sürür.
== Dil ==
Adaların rəsmi dili ingilis dilidir, ancaq malay dili də istifadə olunur.
Kokos adaları bayrağı
Kokos adaları bayrağı — 2003-cü ildə yaradılmış və 2004-cü il 6 apreldə qəbul edilmişdir.Bayrağın dizayneri Mohammed Minkomdir.
== Dizayn ==
Bayraq yaşıl fondadır. Yuxarı sol küncdə sarı rəngli dairə yerləşdirilmişdir. Ölkənin adına istinad edilərək dairənin içində Palma ağacı var. Bayrağın mərkəzində adada yaşayan malay xalqını təmsil edən sarı rəngli ay var. Bayrağın dalğalanan tərəfində, Cənub Xaçı bürcü yerləşdirilmişdir. Bu bürcün yerləşməsi adanın cənub yarımkürəsindəki yerini simvollaşdırır.
Kolomeysev adaları
Kolomeysev adaları — Kara dənizində, Nordenşeld arxipelaqına daxil olan adalar qrupu. İnzibati cəhətdən Rusiyanın Krasnoyarsk diyarı ərazisinə daxildir.
Adalar Ruskiy adasından 40 km şərqdə, Taymır yarımadasından isə 100 km qərbdə yerləşir.
Adaların iqlimi sərt, arktikdir. Arxipelaq iki adadan ibarətdir. Böyük Arktik qoruğu ərazisinə daxildir
Adalar 1900—1902-ci illərdə Zarya gəmisində Eduard Toll tərəfindən araşdıtılmışdır. Adalar gəminin birinci kapitanı Nikolay Nikolayeviç Kolomeysevin şərəfinə adlandırılmışdır.
== Ədəbiyyat ==
Альберт Гастингс Arctic Exploration, 1895 (ing.)
Армстронг, Т., The Russians in the Arctic, London, 1958.
Kolosov adaları
Kolosov adaları — Şimal Torpağına daxil olan iki adadan ibarət adalar qrupu. İnzibati cəhətdən Krasnoyarsk diyarının Taymır rayonu ərazisinə daxildir.
== Coğrafiyası ==
Kara dənizinin qərbdə yerləşir. Jiloy yarımadası ilə Paris Kamunası yarımadası arasında qərarlaşır. Ətrafında kiçik adalar vardır: Obmannıy adası 4 km cənub-şərqdə, Blizkiy adası 8,2 km şimal-şərqdə, Bazovıy adası 2,7 km şərqdə və Pustoy adasından 9 km şmalda yerləşir. Arxipelaqa daxil adalar arasında 500 m məsafə vardır.
== Xüsusiyyətləri ==
Şimal-qərbdən cənub-şərqə 750 m uzunluğa malikdir. Sahilləri sıldırımlıdırc. Ada alcaqboylu otlarla örtülü tundra bitkiləri ilə örtülü olur.
Koltiş adaları
Koltiş adaları — Xəzər dənizində yerləşən Azərbaycana məxsus adalar qrupu. Koltiş qrupu kiçik adalardan ibarətdir. Relyefi düzənlikdir və hündürlüyü 1 metri keçmir. Kiçik Tava adasından şərqdə yerləşir.
Komandor adaları
Komandor adaları (rus. Командорские острова) — Rusiyanın şərqində Sakit okeanın Berinq dənizinin cənub-qərbində yerləşir. İnzibati cəhətdən Kamçatka diyarının Aleut rayonu ərazisində yerləşir. Arxipelaq onu ilk dəfə 1741-ci ildə kəşf etmiş Vitus Berinqin ekspedisiyasının gəmisi şərəfinə adlandırılmışdır. Arxipelaqın ən iri adası Berinq adasıdır. Adada Berinqin qəbri yerləşir. Şimal turizminin inkişafına geniş imkanlar vardır.
== Tarixi ==
Adalara ilk ayaq basanlar 1741-ci ildə İkinci Kamçatka ekspedisiyası zamanı olmuşlar. Hətta onların gəmisi Berinq adası yaxınlığında qəzaya uğramışdır. Mednı adası isə Yemelyan Basov tərəfinfən aşkarlanmışdır.
Komandor adaları döyüşü
Komandor adaları döyüşü — (həmçinin Attu döyüşü) — İkinci dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsinə daxil olan döyüş. Toqquşma 27 mart 1943-ci ildə Kamçatka ilı Attu adası arasında Komandor adalarının cənubunda baş vermişdir.
== Öncəki vəziyyət ==
Yaponlar Alyaskaya hücum etmək məqsədi ilə Aleut adalarının Kiska və Attu adalarında baza yaratmışdılar. Amerikanlar bunun qarşısını almaq məqsədi ilə əlaqəni kəsməyə cəhd etmişdir
== Tərəflərin qüvvələri ==
=== ABŞ ===
Operativ birləşmə 16.6
«Solt Leyk Siti» ağır kreyser
«Riçmond» — yüngül kreyser
14-cü minadaşıyan eskadra
«USS Bailey (DD-492)» esminsev
«USS Coghlan (DD-606)» esminsev
«USS Dale (DD-353)» esminsev
«USS Monaghan (DD-354)»
=== Yaponiya ===
Şimal Birləşməsi
«Nate» ağır kreyser
«Maya» ağır kreyser
«Tama» yüngül kreyser
1-ci esminsev eskadrası
«Abukuma» yüngül esminsev
21-ci eskadra
«Bakaba» esminsev
«Hasuşimo» esminsev
9-cu diviziya (döyüşdə iştirak etməmişdir)
«Usuqumo» esmines
«Sanko-Maru»
6-cı diviziya
«İkacuti» esmines
«İnacuna» esmines
«Asaka-Maru» nəqliyyat gəmisi
«Sakito-Maru» nəqliyyat gəmisi
== Döyüş ==
MakMorris üfüqdə qəmi aşkarladıqdan sonra döyüş hazırlığı əmri verir. Ancaq onlar qarşılarında gəmilərin sayının nə qədər olmasından xəbərsiz idilər. Yaponlarda görünən gəmiləri Yaponiyadan bazaya gələn gəmilərlə səhv salırlar. Sonradan səhvlərini anlayırlar.
Tərəflər eyni anda bir-birlərini 20 kilometrdən atəşə tutmurdular. Yaponlar ilk əvvəl «Riçmond», gəmisinə atəş açırdılar, lakin atışlar bir nəticə vermir. Sonradan «Solt Leyk Siti» gəmisi intensiv atəş altlnda qalır.
Komor adaları
Komor adaları, Qəmər adaları, rəsmi adı Komorlar İttifaqı, daha çox Komor adaları adı işlədilir (2002-ci ilədək — Federativ İslam Komor Adaları Respublikası) — Hind okeanında dövlət. Mozambik körfəzində Madaqaskar adasının şimalı ilə Mozambikin şimalı arasında yerləşir. Ərazisi — 1862 km² (Mayotta (Maore) adası ilə 2235 km²). Federativ Respublika olan Komor adaları 3 muxtar vilayətdən (adadan) ibaretdir: Nqazidja (Qrand Komor), Ndzvani (Anjuan) və Mvali (Moheli).
Paytaxtı — Moroni şəhərinin 54 min sakin (2011-ci il) var.
Ölkənin adı ərəb sözü olan əl-qəmər (al-kamr)dən yaranıb, "ay" deməkdir. Ayın təsviri bayrağında da vardır.
6 iyul 1975-ci il tarixindən Komor adaları müstəqil dövlətdir.
Ölkənin prezidenti 26 may 2016-cı ildən başlayaraq – Azali Assoumani, eyni zamanda o, həm baş nazirdir.
== Tarix ==
Komor Adalarının doğru adı Qəmər adalarıdır.
Komor adaları Silahlı Qüvvələri
Кomor adaları Silahlı Qüvvələri (фр Arme dveloppement nationale de), kiçik nizami ordu və polisdən ibarət olan 500 nəfərlik müdafiə qüvvələridir. [1]
== Fəaliyyəti ==
Fransa ilə qarşılıqlı müdafiə haqqında müqavilə imzalanmışdır, tTəlim, ərazi sularından qorunmasını , hava müşahidəsini Komor hərbi dəniz qüvvələri təmin edir. Fransa Komor adaları hökumətində bir neçə yüksək rütbəli zabit saxlayır. Fransanın Komorda kiçik dəniz bazasına və xarici legion (DLEM) dəstəsi var. [2]
== Silah və Texnika ==
FN FAL avtomat
AK avtomatı
НСВ dəzgahlı pulemyot
RPQ-7 Tank əleyhinə qranatatan
Mitsubishi markalı pikap L200 [3]
== Hərbi hava qüvvələri ==
== Dəniz Qüvvələri ==
1981-ci ildə 2 Yamauri patrul gəmiləri istismara verildi.
Komsomol həqiqəti adaları
Komsomol həqiqəti adaları — Laptevlər dənizinin qərbində, Krasnoyarsk diyarı ərazidində yerləşən adalar qrupu. Qrup 9 adadan ibarətdir. Taymır sahilləri ilə 40 km məsafədə uzanır. Materikdən Azad Kuba boğazı ilə ayrırılır. Boğazın ən enli hissəsi 5,6 km-dir. Böyük (20✖11 km) və Samuil adalarıdır (14 ✖ 5,6 km). Maksimal hündürlüyü 68 metrdir (Sarı Donqar dağı rus. Жёлтая Горбушка Böyük adasınln mərkəzində yerləşir). Reltefi təpəlidir. Artktika tundrası yauılmışdır.
Komsomolskie adaları
Komsomolskie adaları — Frans-İosif Torpağına daxil olan adalar qrupu. İnzibati cəhətdən Arxangelsk vilayətinin Primorski rayonu ərazisinə daxildir.
== Xüsusiyyətləri ==
Arxipelaq 4 adadan ibarətdir. Demək olar ki, buzdan tam azaddırlar. Adalardan biri, digərləri isə kiçik adalardır. Ən hündür nöqtəsi 34 metrdir. İri adanın şimalında rəsədxana yerləşir.
== Yerləşməsi ==
Adalara ən yaxın quru parçası Heys adasıdır. Heys adasından Avstriya boğazı ilə ayrılır. Demək olar ki, eyni məsafədə isə Vilçek Torpağı yerləşir.
