Anda
Joannesia (lat. Joannesia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
== Sinonimləri ==
=== Heterotipik sinonimləri ===
Anda A.Juss.
Andicus Vell.
Andiscus Vell.
== Növləri ==
Joannesia heveoides Ducke
Joannesia princeps Vell.
Anda (Ahalsıx bələdiyyəsi)
Anda — Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında (indi Axalsix rayonunda) kənd..
== Toponimkası ==
Şimali Qafqazda Anttübə (Anttəpə) təpə adı ilə mənaca eynidir. Qədim türk dillərində anta, anda, andi "izləmək", "keşik çəkmək" sözündəndir. Anta, anda dedikdə qaraulxana (qaroul - monqol sözüdür) nəzərdə tutulur. Qaraul keçmişdə antalar (andalar) müəyyən bir ölkənin, əyalətin, elin (tayfanın) məskunlaşdığı ərazinin sərhədlərində gecələr keşikçilərin durduğu təpə yerlər idi. Keşikçi məntəqələri adlarındandır.
Anda (Axalsıx bələdiyyəsi)
Anda — Tiflis quberniyasının Axalsix qəzasında (indi Axalsix rayonunda) kənd..
== Toponimkası ==
Şimali Qafqazda Anttübə (Anttəpə) təpə adı ilə mənaca eynidir. Qədim türk dillərində anta, anda, andi "izləmək", "keşik çəkmək" sözündəndir. Anta, anda dedikdə qaraulxana (qaroul - monqol sözüdür) nəzərdə tutulur. Qaraul keçmişdə antalar (andalar) müəyyən bir ölkənin, əyalətin, elin (tayfanın) məskunlaşdığı ərazinin sərhədlərində gecələr keşikçilərin durduğu təpə yerlər idi. Keşikçi məntəqələri adlarındandır.
Anda sədaqət (film, 1980)
Anda sədaqət qısametrajlı sənədli filmi rejissor Pərviz Cəfərov tərəfindən 1980-ci ildə çəkilmişdir. Film "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Kinolent Azərbaycan komsomolunun 60 illik yubileyinə həsr olunmuşdur.
== Məzmun ==
Kinolent Azərbaycan komsomolunun 60 illik yubileyinə həsr olunmuşdur. Burada gənclərin ölkənin həyatında oynadığı roldan danışılır.
Hər şey hər yerdə və bir anda
Hər şey hər yerdə və bir anda (ing. Everything Everywhere All at Once) — ABŞ istehsalı müstəqil film.
Geza Anda
Geza Anda (19 noyabr 1921[…], Budapeşt – 13 iyun 1976[…], Sürix) — İsveçrə pianoçusu, pedaqoq, dirijor
== Fəaliyyəti ==
Geza Anda mənşəcə macardır. Budapeştdəki F. List adına Akademiyanı bitirmişdir (E. fon Donanyinin sinfini). İlk səhnə çıxışı 1942-ci ildə olmuşdur. 1943-cü ildən İsveçrədə yaşamışdır. 1947-ci ildən geniş konsert proqramı ilə çıxışlar etmişdir (əsasən, Avropada). Musiqi tarixində ilk dəfə B. Bartok və V.A. Motsartın bütün konsertlərini qrammofon valına yazdırmışdır. G. Anda ifasına yüksək texnika, zövq, mahir ustalıq, incə duyum xas idi. Zalsburqda, Lüsernada və Sürixdə ustad dərsləri aparırdı. Londondakı Kral Musiqi Akademiyasının fəxri üzvü olmuşdur. Onun adına fond (1978-ci ildə) təsis edilmişdir.
Böyük Anda Sadiqik (1981)
Böyük anda sadiqik qısametrajlı sənədli filmi rejissor Elxan Qasımov tərəfindən 1981-ci ildə çəkilmişdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Filmin qəhrəmanları xalqın rifahını daha da yaxşılaşdırmaq andına əməlləri, əməkləri ilə cavab verən Azərbaycanın kənd təsərrüfatı qabaqcıllarıdır.
== Məzmun ==
Operativ-publisistik filmin qəhrəmanları xalqın rifahını daha da yaxşılaşdırmaq andına əməlləri, əməkləri ilə cavab verən Azərbaycanın kənd təsərrüfatı qabaqcıllarıdır.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.
Böyük anda sadiqik (film, 1981)
Böyük anda sadiqik qısametrajlı sənədli filmi rejissor Elxan Qasımov tərəfindən 1981-ci ildə çəkilmişdir. "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Filmin qəhrəmanları xalqın rifahını daha da yaxşılaşdırmaq andına əməlləri, əməkləri ilə cavab verən Azərbaycanın kənd təsərrüfatı qabaqcıllarıdır.
== Məzmun ==
Operativ-publisistik filmin qəhrəmanları xalqın rifahını daha da yaxşılaşdırmaq andına əməlləri, əməkləri ilə cavab verən Azərbaycanın kənd təsərrüfatı qabaqcıllarıdır.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh.
Andaberd
Lex qalası — Azərbaycanın Kəlbəcər rayonu ərazisində yerləşən erkən orta əsrlər dövrünə aid qala.
== Haqqında ==
Kəlbəcər qalalarını tədqiq edənlərin fikirincə, bu qalalar karvan yollarının üstündə tikilirmiş və bununla da həmin yollara nəzarət olunurmuş. "Lex" qalasının başında qayadan yonulmuş, dərinliyi 3-5 metrə çatan quyular var. Bu quyularda ərzaq, ya da su saxlanılırmış. Həmin quyuların içərisində nəhəng palıd ağacları bitib. Bu palıdların hər birinin diametri 30-40 santimetrdi. Qalanın Ləv çayı istiqamətində iki mağarası aşkar olunub. Bura ən qədim insan məskənlərindən hesab olunur. Yayda olduqca sərin, qışda isə isti olan bu mağarada istənilən ərzaq məhsulunu bir ay saxlamaq mümkündür.
Qala uca dağ zirvəsində inşa edilib.
Andalien
Río Andalién — Çili çay.
== Biblioqrafiya ==
Cade Idepe, 2004. Diagnóstico y Clasificación de los Cursos y Cuerpos de Agua según objetivos de calidad. Cuenca del Río Andalién. Dirección General de Aguas. MOP. Diciembre de 2004. Santiago. Chile. (isp.)
Francisco Solano Asta-Buruaga y Cienfuegos, Diccionario geográfico de la República de Chile, D. Appleton y Compania, Nueva York, 1899 pg.
Andalusiya
Əndəlüs, həmçinin Əndəlus, Əndəlis və ya Andalusiya (isp. Andalucía, İspanca tələffüz: [andaluˈθi.a]) — İspaniyanın cənubunda tarixi vilayət və muxtar region. Sahəsi 87,3 min km2. Əhalisi 8 mln. nəfər (2007). Andalusiya inzibati ərazisinə 8 əyalət (Almeyra, Qranada, Kadis, Kordova, Malaqa, Sevilya, Uelva və Xaen) daxildir. Paytaxtı və əsas şəhəri Sevilyadîr.
Ərazisinin çox hissəsini Qvadalkvivir çayı hövzəsindəki Əndəlus ovalığı tutur. Şimaldan Syerra-Morena, cənub və şərqdən Əndəlüs dağları ilə əhatələnir. VIII əsrin əvvələrində ərəblər bütün işğal edilmiş İspaniyanı əl-Əndəlüs adlandırmışdılar.
Andaluzit
Andaluzit Al2 [O | SiO4] — Rombik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən. Andalusit siyanit və sillimanit ilə trimorfikdir, aşağı təzyiqli orta temperaturlu polimorfdur. Daha yüksək temperatur və təzyiqlərdə andaluzit sillimanite çevrilə bilər. Beləliklə, digər polimorflarında olduğu kimi, andaluzit də alüminosilikat indeksli mineraldır və ana süxurun istehsalında iştirak edən dərinlik və təzyiqlərə dair ipuçları verir.
== Növ müxtəliflikləri ==
Viridin – tünd — yaşıl manqanlı (7 %-dək) andaluzit; hiastolit – kristalın en kəsiyində kömür möhtəvilərinin xaç şəklində yerləşdiyi andaluzit.
== Xassələri ==
Rəng – boz, qonur, sarı, narıncı, qəhvəyi, qırmızı, az hallarda tünd-yaşıl, nadir hallarda rəngsiz; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ; Parıltı – şüşədən tutqunadək; Şəffaflıq – şəffafdan qeyri-şəffafadək; Sıxlıq – 3,1–3,2; Sərtlik – 7–7,5; Ayrılma – {110} üzrə mükəmməl, {100} üzrə qeyri-mükəmməl, Bölünmə – {120} və {230} üzrə; Sınıqlar – qeyri-hamar, qəlpəli, Lüminessensiya – zəifdir, yaşıldan-yaşılımtıl-sarıyadək; Morfologiya – kristallar: prizmatik, psevdotetraqonal; İkiləşmə: qeyd olunmayıb, Mineral aqreqatları: çubuğabənzər-şüalı, bəzən – lifli.
== Mənşəyi və yayılması ==
Tipik metamorfogen mineraldır. Gilli və kömürlü-gilli şistlərdə, bəzən qneyslərdə rast gəlir. Roqoviklərdə, alp tipli kvars damarlarında qeyd edilir.
Andaman adaları
Andaman adaları (ing. Andaman Islands) — Hind okeanınında yerləşən və Hindistan ilə Myanma arasında yerləşən arxipeleaq. Hindistanın birləşmiş ərazisidir. Nikobar adaları ilə birlikdə 204 adadan ibarətdir.
Adsların ümumi sahəsi 6408 km² təşkil edir. Adalarda hal-hazırda 343 125 (2011) nəfər insan yaşayır. Onlardan cəmi 500 nəfəri yerli əhalidir. Cənubdan Nikobar adalarından Onuncu Dərəcə boğazı ilə ayrılır.
Adaların və inzibati bölgənin ən iri şəhəri Port-Blerdir. Şəhərdə hal-hazırda 100,608 nəfər yaşayır.
Andaman alabayquşu
Andaman alabayquşu (lat. Tyto deroepstorffi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin bayquşkimilər dəstəsinin alabayquşlar fəsiləsinin alabayquş cinsinə aid heyvan növü.
Andaman dənizi
Andaman dənizi (hind. अंडमान सागर, birm. မုတ္တမ, tay ทะเลอันดามัน, malay və ind. Laut Andaman) — Hind okeanın yarım qapalı dənizi. Şərqdə Hind-Çin və Malay yarımadaları arasında, cənubda Sumatra adasıyla, qərbdə ki, Andaman və Nikobar adaları arasında yerləşir (adalar saəsində Benqal körfəzindən ayrılır). Şimalda İravadi çayının deltasına qədər uzanır. Malakka boğazı ilə Cənubi Çin dənizi ilə birləşir. Sahəsi 605 min km², orta dərinliyi 1043 m, maksimal dərinliyi isə 4507, suyun orta həcmi 660 min km³. Dibi qumlu və gillidir, şimaldan cənuba ərazisindən fəal vulkan qövsi keçir. İqlimi tropik, rütubətli və mussonludur.
Andaman və Nikobar adaları
Andaman və Nikobar adaları (hind. अंडमान और निकोबार द्वीप; ing. Andaman and Nicobar Islands) — Hindistanın bir hissəsi olaraq adalar birliyi ərazisidir. İnzibati mərkəz və ən böyük şəhəri Port Blerdir. Əhalisi 379 944 nəfər təşkil edir (2011).
== Coğrafiya ==
Sahəsi 8249 km²-dir (Birlik əraziləri arasında 1-ci yeri tutur). Ərazi Hind okeanına daxil olan Benqal körfəzinin cənub-şərq hissəsində yerləşir. Onuncu Dərəcə boğazı ilə ayrılan iki adalar qrupundan ibarətdir (Andaman adaları və Nikobar adaları) ibarətdir. Adaların ümumi sayı 570-ə yaxındır, onlardan 550-i Andaman adalarına aiddir. Ərazidə olan adaların 40-a yaxınında yaşayış vardır.
Andamanlılar
Andamanlılar — Andaman adalarının yerli xalqlarıdır. Hazırda onların sayı 200—300 nəfər təşkil etdiyi düşünülür. Çavaralar və Onqelərin sayının 100 nəfər olması düşünülür. Şimali Senrinel adasında yaşayan Sentinellərın sayının 50 (bəzi mənbələr 250) nəfər təşkil edir. Sentinellər xarici aləmlə heç bir əlaqə qurmurlar. Bu səbəbdən nə sayları nə də dilləri haqqında məlumat əldə etmək mümkün deyildir. Hindistan hökuməti onları ciddi şəkildə mühafizə edirlər. Onların izolyasiyası tam təmin edilir.
== Yayılması ==
Andamanlılar əvvəlki dönəmlərdən fərli olaraq hszırda Andaman adalarının daxili xissələrini və Şimali Sentinel adasında cəmləşmişlər. Hindistanın müstəqil olmasından sonra inzibati mərkəz Streyt adasına yerləşdirilir.
Andante
Andante (it. Andante) — musiqidə orta sürət tempini bildirən termini, italyanca "andare" felindən yaranmış, mənası getmək deməkdir. Musiqili ötürmələrdə beş əsas dərəcəli hərəkət templəri içində (largo, andante, moderato, allegro, presto) andante ikinci yerdə gəlir.
Andar xan
Andar xan — türk və altay mifologiyalarında od tanrısı. Andır Xan olaraq da tanınır. Atəşi qoruyur. Bəzən əsəbiləşərək yer üzündə yanğınlara səbəb olur. Əlində bir "yola" (məşəl) ilə ifadə edilir. Saçları oddandır. Gözləri alov saçar. Heybətli və əzələli bir görünüşü vardır. Məşəli özbaşına heç sönmədən davamlı yanar. Bitkilərin qoruyucu tanrısı olaraq da görülər.
Kiçik Andaman
Kiçik Andaman adası (ing. Little Andaman island, hind. लिटल अंदमान) — Andaman adaları qrupuna daxil sahəsinə görə 4-cü böyük ada. Sahəsi 734,39 km² təşkil edir. Arxipelaqın cənubunda yerləşir. Rutland və Böyük Andaman adalarından Dunkan boğazı ilə ayrılır.
== Coğrafiya ==
.
Adanın düzən hissələri tropik meşələrlə örtülüdür. Burada nadir dəniz tısbağalarını müşahidə etmək olar. Kiçik Andaman bəzən Böyük Andaman əks olaraq təqdim olunur.
Mangifera andamanica
Mangifera andamanica (lat. Mangifera andamanica) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sumaqkimilər fəsiləsinin manqo cinsinə aid bitki növü.
Orta Andaman
Orta Andaman adası (ing. Middle Andaman Island) — Böyük Andaman adaları qrupuna daxil olan ən böyük ada. Arxipelaqın mərkəzində yerləşir. Öz növbəsində Hindistanın müttəfiq Andaman və Nikobar adaları ərazisinə daxildir. Sahəsi 1535,5 km².
Adada 2001-cin il məlumatına görə 54 385 nəfər yaşayır. Əhalisi əsasən Tamilnada, Kerala və Benqaliya ərazisindən gəlmişlərdən təşkil olunmuşdur. Ada əhalisi əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşqul olur.
Əsas şəhərləri— Ranqat, Billiqraund, Kadamtala, Bakultata və Bedapur. Adada yerləşən ən şimal şəhəri olan Mayabunder inzibati baxımından Şimali Andamana daxildir.
Río Andalién
Río Andalién — Çili çay.
== Biblioqrafiya ==
Cade Idepe, 2004. Diagnóstico y Clasificación de los Cursos y Cuerpos de Agua según objetivos de calidad. Cuenca del Río Andalién. Dirección General de Aguas. MOP. Diciembre de 2004. Santiago. Chile. (isp.)
Francisco Solano Asta-Buruaga y Cienfuegos, Diccionario geográfico de la República de Chile, D. Appleton y Compania, Nueva York, 1899 pg.
Syzygium andamanicum
Syzygium andamanicum (lat. Syzygium andamanicum) — mərsinkimilər fəsiləsinin siziqium cinsinə aid bitki növü.
Şimali Andaman
Şimali Andaman adası (ing. Nouth Andaman Island) — Böyük Andaman adaları qrupuna daxil olan ən böyük adalardan biri. Öz növbəsində Hindistanın müttəfiq Andaman və Nikobar adaları ərazisinə daxildir. Sahəsi 1376 km².
Adada 42 163 nəfər yaşayır. Adanın ən böyük yaşayış məntəqəsi Diqlipurdur.
== Coğrafiya ==
Adanın ən hündür nöqtəsi Seddl-Pik dağıdır (738 m).
Şimali Andaman zəlzələlər baxımından zəngin ərazidə yerləşir. Hind okeanında zəlzələ və sunami hadisəsindən sonra bölgə böyük zərər görmüşdür.
== İqtisadiyyat ==
Ada iqtisadiyyatının əsasını çəltik və portağal satışından gələn gəlir təşkil edir.
Andaniya
Andaniya (yun. Ανδανία) — Yunanıstanın Peloponnes periferiyasındakı Messeniya şəhərində keçmiş bələdiyyə. 2011-ci il yerli hökumət islahatından bəri, bələdiyyə olduğu İhaliya diminin bir hissəsidir. Sahəsi 88,694 km2-dir. Əhalisi 2327 nəfərdir (2011).
== Tarixi ==
Qədim dövrlərdə Andaniya qədim Messeniya şəhəri və leleq xalqının padşahlarının paytaxtı idi. Aristomenin doğulduğu yer kimi tanınırdı, lakin İkinci Messeniya müharibəsinin sonunda yaxşı möhkəmləndirilmiş İra qalasına sığınan sakinləri tərəfindən tərk edilmişdir. O vaxtdan Andaniya adi bir kənd olmuşdur. Livi onu parvum oppidum (kiçik şəhər) kimi təsvir edir və oradakı misteriyaları heyran olan Pavsani ikinci əsrdə buranı ziyarət edərkən yalnız xarabalıqları görmüşdür.
