Genom
Molekulyar biologiya və genetika sahələrində genom orqanizmin bütün genetik məlumatıdır. DNT-nin (və ya RNT viruslarında RNT-nin) nukleotid ardıcıllığından ibarətdir. Nüvə genomuna zülal kodlaşdıran genlər və kodlaşdırılmayan genlər, tənzimləyici ardıcıllıqlar kimi genomun digər funksional bölgələri (kodlaşdırılmayan DNT) və çox vaxt heç bir aşkar funksiyası olmayan "zərərli" DNT-nin əhəmiyyətli bir hissəsi daxildir. Demək olar ki, bütün eukariotlarda mitoxondriya və kiçik mitoxondrial genom var. Yosunlar və bitkilər də xloroplast genomuna malik xloroplastları ehtiva edir.
Genomun öyrənilməsinə genomika deyilir. Bir çox orqanizmlərin genomları ardıcıllıqla tərtib edilmiş və müxtəlif bölgələrə şərh verilmişdir. Beynəlxalq İnsan Genomu Layihəsi 2004-cü ildə Homo sapiens üçün genomun ardıcıllığını bildirmişdir.
"Genom" termini 1920-ci ildə Almaniyanın Hamburq Universitetinin botanika professoru Hans Vinkler tərəfindən yaradılmışdır. Oksford Lüğəti və Onlayn Etimologiya Lüğəti bu adın gen və xromosom sözlərinin qarışığı olduğunu göstərir.
Genomika
Genomika — canlı orqanizmlərin gen və genomlarını öyrənən molekulyar genetikanın bölməsi.
== Mənbə ==
Vadim N., Gladyshev; Zhang, Yan. Chapter 16 Comparative Genomics Analysis of the Metallomes // Banci, Lucia (Ed.) (redaktor). Metallomics and the Cell. Metal Ions in Life Sciences. 12. Springer. 2013. doi:10.1007/978-94-007-5561-10_16. ISBN 978-94-007-5560-4.
İnsan genomu layihəsi
İnsan genomu layihəsi (ing. The Human Genome Project) — 1990-ci ildən başlanmış, 2000-ci ildə isə genomun ilkin strukturu, 2003-cü ildə isə genom tam təyin edilmişdir. Lakin buna baxmayaraq, hələ də genomun bəzi hissələrinin əlavə analizi bitməmişdir. Əsasən analizlər ABŞ, Kanada və Böyük Britaniyanın universitetlərində və tədqiqat mərkəzlərində yerinə yetirilmişdi. Genomun tərkibindəki aminoturşuların və nukleotidlərin ardıcıllıqlarının təyin edilməsi, dərmanların hazırlanması və insan bədəninin quruluşunu anlamaq üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir.
İnsan genomu
Hüceyrələrdə bölünmə vaxtının xaricindəki müddətlərdə DNT uzun və dairəvi şəkil alır. Bu şəkilə "Xromatin ağ" deyirlər. Bölünmə səhifələrində xromatin ağ qısalır ve qalınlaşır. Beləcə xromosomu meydana gətirir. Xromosomun içində DNT ve protein mövcuddur. Xromosomların şəkli, böyüklüyü ve ədədi hər cürü üçün fərqlı və sabitdir. Eyni xromosom ədədinə sahib olma iki orqanizmin bir-birinə bənzəməsini gərəkdirmir. Orqanizmlərın bənzərliyi fərqliliyi ve inkişaf etmişliyi xromosom ədədinə deyil DNT'dəki bəzi düzülüşlərlə bağlıdır.
İnsanda 46 ədəd xromosom mövcuddur.
