Anacyclus nobilis
Roma çobanyastığı (lat. Chamaemelum nobile) — chamaemelum cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Güclü qoxuya malik bitkidir.
Gövdəsi 10—30 sm hündürlüyündə, dikduran yaxud şaxələnmiş olur.
İyul-sentyabr aylarında çiçəkləyir.
== Sinonimləri ==
Anacyclus aureus L.
Anacyclus nobilis L. ex B.D.Jacks.
Anthemis aurea DC.
Anthemis nobilis L. basionym
Anthemis santolinoides Munby
Chamaemelum romanum Garsault, nom. inval.
Chamomilla nobilis Godr.
Ormenis nobilis (L.) J.Gay ex Coss.
Anthemis nobilis
Roma çobanyastığı (lat. Chamaemelum nobile) — chamaemelum cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Güclü qoxuya malik bitkidir.
Gövdəsi 10—30 sm hündürlüyündə, dikduran yaxud şaxələnmiş olur.
İyul-sentyabr aylarında çiçəkləyir.
== Sinonimləri ==
Anacyclus aureus L.
Anacyclus nobilis L. ex B.D.Jacks.
Anthemis aurea DC.
Anthemis nobilis L. basionym
Anthemis santolinoides Munby
Chamaemelum romanum Garsault, nom. inval.
Chamomilla nobilis Godr.
Ormenis nobilis (L.) J.Gay ex Coss.
Banksia nobilis
Dryandra nobilis (lat. Dryandra nobilis) — bitkilər aləminin proteyaçiçəklilər dəstəsinin proteyakimilər fəsiləsinin dryandra cinsinə aid bitki növü.
Bidens nobilioides
Bidens nobilioides (lat. Bidens nobilioides) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yatıqqanqal cinsinə aid bitki növü.
Hepatica nobilis
Hepatica nobilis (lat. Hepatica nobilis) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin ciyəryarpaq cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Anemone hepatica L.
Hepatica hepatica (L.) H.Karst.
Hepatica hepatica var. vulgaris Farw.
Hermione nobilis
Tazet nərgizgülü (lat. Narcissus tazetta) — nərgizgülü cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
Hermione ambigena Salisb.
Hermione amoena Jord. & Fourr.
Hermione antipolensis Jord. & Fourr.
Hermione aperticorona Haw.
Hermione auranticorona Haw.
Hermione biancae Tod.
Hypophthalmichthys nobilis
Əlvan qalınalın (lat. Hypophthalmichthys nobilis) — Sümüklü balıqlar sinfinə, Çəkikimilər fəsiləsi daxil olan balıq növü. Sürü halında yaşayan bu balıqlar əsasən Asiya qitəsində təbii arealda yayılmışdır. Bu növ 146 sm uzunluğa, 40 kq çəkiyə sahib ola bilir.
Uzaq Şərqin Sakit okeana tökülən çaylarında yayılmışdır. 1960-cı illərin əvvəllərində Ağ amur, Əlvan qalınalın, və Ağ qalınalın iqlimləşdirmək məqsədilə Amur çayı hövzəsindən gətirilərək Azərbaycanın su hövzələrinə buraxılmışdır. Keçmiş Sovetlər birliyi ölkələrinə daxil olan Avropada yerləşən respublikaların sularına da buraxılmışdır. Bununla da bu balıqlar, Aral, Xəzər, Azov və Qara dənizin akvatoriyasına daxil olan iri çaylara yayılmışdır (Sırdərya, Amudərya, Terek, Kuban, Dnestr, Prut). Azərbaycanda daha böyük kütləyə malik əmtəə balıq növü kimi süni şəraitdə yetişdirilir.
Iphiseiodes nobilis
Iphiseiodes nobilis (lat. Iphiseiodes nobilis) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin iphiseiodes cinsinə aid heyvan növü.
Laurus nobilis
Nəcib dəfnə (lat. Laurus nobilis) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin dəfnə cinsinə aid bitki növü.
== Ümumi ==
Əsl dəfnənin vətəni Kiçik Asiyadır. Buradan Aralıq dənizyanı ərazilərə yayılmışdır. Hazırda yabanı halda Cənubi Fransa, İngiltərə, İsveçrə, İrlandiya və Şotlandiyada təsadüf edilir.
Hündürlüyü 5–18 m, gövdəsinin diametri 40 sm-dən çox olan, qonur rəngli, hamar qabıqlı koldur. Yarpaqları qısa saplaqlı, 8-20 sm uzunluqda, 1,5-8 sm enində olub, dərivari, parlaq, üstdən tünd yaşıl, altdan isə açıq yaşıl rəngli, qısa saplaqlı, ovalvari-neştər formalıdır. Qaidəsi ensiz, ucu sivri, kənarları dalğavari, damarları tükcüklərlə örtülmüşdür. Mart-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, 4-6 bölümlü çiçək yanlığına malik, qısa saplaqlı olmaqla, 4-6-sı birlikdə xırda çətirlərə toplanmış və yarpaqların qoltuğunda yerləşmişdir.
Laurus nobils
Nəcib dəfnə (lat. Laurus nobilis) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin dəfnə cinsinə aid bitki növü.
== Ümumi ==
Əsl dəfnənin vətəni Kiçik Asiyadır. Buradan Aralıq dənizyanı ərazilərə yayılmışdır. Hazırda yabanı halda Cənubi Fransa, İngiltərə, İsveçrə, İrlandiya və Şotlandiyada təsadüf edilir.
Hündürlüyü 5–18 m, gövdəsinin diametri 40 sm-dən çox olan, qonur rəngli, hamar qabıqlı koldur. Yarpaqları qısa saplaqlı, 8-20 sm uzunluqda, 1,5-8 sm enində olub, dərivari, parlaq, üstdən tünd yaşıl, altdan isə açıq yaşıl rəngli, qısa saplaqlı, ovalvari-neştər formalıdır. Qaidəsi ensiz, ucu sivri, kənarları dalğavari, damarları tükcüklərlə örtülmüşdür. Mart-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, 4-6 bölümlü çiçək yanlığına malik, qısa saplaqlı olmaqla, 4-6-sı birlikdə xırda çətirlərə toplanmış və yarpaqların qoltuğunda yerləşmişdir.
Mentha arvensis var. nobilis
Çəmən nanəsi (lat. Mentha arvensis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin nanə cinsinə aid bitki növü.
Nanə cinsinin Avrasiyada — Avropada, Qərbi və Orta Asiyada, Qafqazda, Hindistan və Nepalda yayılmış növüdür.
Əkin yerlərində, çəmənliklərdə, su hövzələri, çay, göl, arx və bataqlıq sahələri kənarında bitir.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Calamintha arvensis (L.) Garsault
Mentha arvensis var.
Mentha nobilis
Çəmən nanəsi (lat. Mentha arvensis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin nanə cinsinə aid bitki növü.
Nanə cinsinin Avrasiyada — Avropada, Qərbi və Orta Asiyada, Qafqazda, Hindistan və Nepalda yayılmış növüdür.
Əkin yerlərində, çəmənliklərdə, su hövzələri, çay, göl, arx və bataqlıq sahələri kənarında bitir.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Calamintha arvensis (L.) Garsault
Mentha arvensis var.
Nobilitet
Nobilitet və ya nobillər (lat. Nobilis – adlı-sanlı, hörmətcil; nobilitas – əyan) — Roma Respublikasında patrisi və varlı plebey ailələrinin məhdud dairəsi. E.ə. III əsrin əvvəlində formalaşmışdır. Ən mühüm dövlət vəzifələrinə yalnız nobilitetin nümayəndələri seçilirdilər, lakin nobillər sırasından müxalifətçi xadimlər də çıxırdı. Nobilitetin Roma demokratiyasınıın bəzi rəhbərləri də mənsub idilər. Sonralar əvvəlki rolunu itirmişdir. Daha geniş mənada özünü "xalqa" və ya "qara camaat"a qarşı qoyan "əyanlar" anlayışını ifadə edir.
== Mənbə ==
=== İstinadlar ===
=== Ədəbiyyat ===
Adam Afzelius: Zur Definition der römischen Nobilität in der Zeit Ciceros. In: Classica et Mediaevalia 1, 1938, 40–94.
Nobillər
Nobilitet və ya nobillər (lat. Nobilis – adlı-sanlı, hörmətcil; nobilitas – əyan) — Roma Respublikasında patrisi və varlı plebey ailələrinin məhdud dairəsi. E.ə. III əsrin əvvəlində formalaşmışdır. Ən mühüm dövlət vəzifələrinə yalnız nobilitetin nümayəndələri seçilirdilər, lakin nobillər sırasından müxalifətçi xadimlər də çıxırdı. Nobilitetin Roma demokratiyasınıın bəzi rəhbərləri də mənsub idilər. Sonralar əvvəlki rolunu itirmişdir. Daha geniş mənada özünü "xalqa" və ya "qara camaat"a qarşı qoyan "əyanlar" anlayışını ifadə edir.
== Mənbə ==
=== İstinadlar ===
=== Ədəbiyyat ===
Adam Afzelius: Zur Definition der römischen Nobilität in der Zeit Ciceros. In: Classica et Mediaevalia 1, 1938, 40–94.
Ormenis nobilis
Roma çobanyastığı (lat. Chamaemelum nobile) — chamaemelum cinsinə aid bitki növü.
== Botaniki xarakteristikası ==
Güclü qoxuya malik bitkidir.
Gövdəsi 10—30 sm hündürlüyündə, dikduran yaxud şaxələnmiş olur.
İyul-sentyabr aylarında çiçəkləyir.
== Sinonimləri ==
Anacyclus aureus L.
Anacyclus nobilis L. ex B.D.Jacks.
Anthemis aurea DC.
Anthemis nobilis L. basionym
Anthemis santolinoides Munby
Chamaemelum romanum Garsault, nom. inval.
Chamomilla nobilis Godr.
Ormenis nobilis (L.) J.Gay ex Coss.
Quercus tinctoria var. nobilis
Quercus velutina (lat. Quercus velutina) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
Quercus coccinea var. nigrescens A.DC.
Quercus coccinea var. tinctoria (Bartram) A.DC.
Quercus discolor Aiton
Quercus leiodermis Ashe
Quercus magnifica Dippel [Invalid]
Quercus missouriensis Ashe
Quercus rubra var. tinctoria (Bartram) Kuntze
Quercus tinctoria Bartram
Quercus tinctoria Michx.
Quercus tinctoria var. angulosa Michx.
Quercus tinctoria var. macrophylla Dippel
Quercus tinctoria var.
Quercus velutina f. nobilis
Quercus velutina (lat. Quercus velutina) — fıstıqkimilər fəsiləsinin palıd cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
Quercus coccinea var. nigrescens A.DC.
Quercus coccinea var. tinctoria (Bartram) A.DC.
Quercus discolor Aiton
Quercus leiodermis Ashe
Quercus magnifica Dippel [Invalid]
Quercus missouriensis Ashe
Quercus rubra var. tinctoria (Bartram) Kuntze
Quercus tinctoria Bartram
Quercus tinctoria Michx.
Quercus tinctoria var. angulosa Michx.
Quercus tinctoria var. macrophylla Dippel
Quercus tinctoria var.
Rheum nobile
Rheum nobile (lat. Rheum nobile) – qırxbuğumkimilər fəsiləsinin rəvənd cinsinə aid bitki növü.
Typhlodromus nobilis
Typhlodromus nobilis (lat. Typhlodromus nobilis) — phytoseiidae fəsiləsinin typhlodromus cinsinə aid heyvan növü.
== İstinadlar ==
Typhlodromus nobilis Catalogue of Life saytında
Mites GSDs: PhytoseiidBase.
Umberto Nobile
Umberto Nobile (21 yanvar 1885[…], Lauro[d], Kampaniya – 30 iyul 1978[…], Roma) — İtaliya dirijabl konstruktoru və qütb tədiqaçısı; general.
== Həyatı ==
Umberto Nobile 21 yanvar 1885-ci ildə İtaliyanın Kampaniya vilayətində yerləşən Lauro kommunasında anadan olmuşdur. O, 1926-cı ildə Roald Amundsenin ekspedisiyasında öz layihəsi ilə hazırlanmış "Norveç" diriijablının komandiri kimi iştirak etmişdir. Nobile 1928-ci ildə "İtaliya" dirijablında Şimal qütbünə göndəriliş italyan ekspedisiyasına başçılıq etmişdir. Dirijabl Şpitsberken yaxınlığında qəzaya uğramış, ekspedisiyanın sağ qalmış 8 üzvündən 8-si sovet "Krasin" buzqıran gəmisi, Nobilenin özünü isə İsveç təyyarəsi xilas etmişdir. 1932-ci ildən 1936-cı ilə qədər Nobile Moskva şəhərində dirijablqayırma sahəsində mələhətçi kimi işləmişdir. O, 1939-cu ildə ABŞ-yə köçmüş, İkinci Dünya müharibəsi qurtardıqdan sonra isə İtaliayaya qayıtmış və Neopol unitində dərs demişdir. Nobile 30 iyul 1978-ci ildə İtaliyanın paytaxtı Roma şəhərində vəfat etmişdir.
== Populyar mədəniyyətdə ==
1970-ci ildə Nobilenin Şimal qütbünə ekspedisiyası haqqında SSRİ ilə İtaliyanın birgə çəkdiyi "Qırmızı çadır" filmi ekranlaşdırılmışdır.
== Mənbə ==
=== İstinadlar ===
=== Ədəbiyyat ===
Garth Cameron.
Dryandra nobilis
Dryandra nobilis (lat. Dryandra nobilis) — bitkilər aləminin proteyaçiçəklilər dəstəsinin proteyakimilər fəsiləsinin dryandra cinsinə aid bitki növü.
Anemone coronaria var. nobilis
Çələng əsməsi (lat. Anemone coronaria) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin əsmə cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Pulsatilla coronaria (L.) Borkh.
Anemone nobilis
Çələng əsməsi (lat. Anemone coronaria) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin əsmə cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Pulsatilla coronaria (L.) Borkh.
Salix nobilis
Salix tetrasperma (lat. Salix tetrasperma) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin söyüdkimilər fəsiləsinin söyüd cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Pleiarina tetrasperma (Roxb.) N.Chao & G.T.Gong
Ripsoctis indica Raf.
Ilex aquifolium var. nobilis
Şişyarpaq şümşə (lat. Ilex aquifolium) — bitkilər aləminin aquifoliales dəstəsinin aquifoliaceae fəsiləsinin şümşə cinsinə aid bitki növü.
== Təbii yayılması ==
Təbii halda Şimali Afrika, Qərbi Avropa və Skandinaviya yarımadasında yayılmışdır.
== Botaniki təsviri ==
Hündürlüyü 15-25 m-ə və gövdəsinin diametri 60 sm-ə çatan həmişəyaşıl, sıx piramidal və ya uzunsov çətirli ağacdır. Aşağı əyilən və ya düz yönələn budaqları möhləm, şabalıdı, Qonur rəngli qabıqla örtülmüşdür. Bozumtul-qonur rəngli zoğları çılpaq və ya qısa sıx tüklərlə örtülü olur. Yarpaqlarının uzunluğu 2-10 sm, eni isə 2-4,5 sm-ə çatan, yumurtavari və ya tərsyumurtavari formada olub, kənarları 2-9 batıq dişli, dalğavari, parlaq, dərivaridir, üstdən tünd-yaşıl, altdan tutqun rənglidir. Aprel-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri keçən ilki zoğlarda qoltuğunda, çətirvari qalxanlarda yerləşir. Çiçəkləri ağ, ətirli, 4-5 üzvlü olub, qısa, çılpaq və ya qısatüklü çiçək saplağında yerləşir.
