rollar sözü azərbaycan dilində

Patoloji rollar — həm ifaçısına, həm də bütün ailəyə psixo-travmatik təsir göstərən, bir növ, şəxsiyyətlərarası ailə rollarıdır. Patoloji rollar konsepsiyasının inkişafına əsas töhfəni H. Rixter (1970) vermişdir. O, "Ailə — bir xəstə olaraq" kitabında müxtəlif növ patoloji rollar haqqında fikirlərini bildirmişdir. Həmçinin E.G.Eydemiller və V.V.Yustiskis də bu konsepsiyaya istinad etmişlər . Əslində, patoloji rollara əlavə olaraq, oxşar anlayışlar var, lakin fərqli adlarla. Məsələn: valideynlər və uşaqlar arasında qarşılıqlı münasibətləri əks etdirən "tərbiyə üsulu", ailə üzvlərindən birinin psixi sağlamlığına əks təsir göstərən "ailə münasibətlərinin xarakteri" və s. E. G. Eydemillerə görə, konkret olaraq hər ailədəki rol sistemi bir neçə kriteriyaya cavab verməlidir: Rollar bütöv, əlaqəli sistem formalaşdırır. Rolun ifaçısına olan tələblərdə ciddi ziddiyyətlər yaranarsa, onun icrası yolunda da əhəmiyyətli maneələr yaranar. Məsələn, bir qadının peşə rolunu eyni dərəcədə tam şəkildə yerinə yetirməsini tələb etməsi nəticəsində həyat yoldaşı və ananın rolu, fərdin psixi sağlamlığına və bütün ailənin həyatına mənfi təsir göstərən rolların həddindən artıq yüklənməsi ilə nəticələnə bilər. Fərdin oynadığı ümumi rollar ailədə ehtiyaclarının ödənilməsini təmin etmək üçün hazırlanmışdır.

Gender rolu, insanların həqiqi və ya qəbul edilən cinsiyyətinə və ya cinsiyyətinə görə ümumiyyətlə qəbul edilmiş, uyğun və ya arzu olunan davranış növlərini zorla qəbul edən sosial normalar toplusudur. Gender rolları ümumiyyətlə dişilik və maskulanlıq anlayışları ətrafında formalaşsa da, istisnalar və dəyişikliklər də vardır. Cinslə əlaqəli gözləntilər mədəniyyətlər arasında çox fərqlənə bildiyi kimi onun bəzi xüsusiyyətləri də bir çox mədəniyyət üçün ümumidir. Bu gün gender rollarının və növlərinin bioloji cəhətdən müəyyən olub-olmaması və ya sosial quruluşun nəticəsi olub-olmaması barədə davam edən mübahisə mövcuddur. Müxtəlif qruplar, xüsusən də feminist hərəkat, repressiv və qüsurlu olduqlarına inandıqları dominant gender rollarını dəyişdirmək üçün səy göstərmişdirlər. Gender rolu termini ilk dəfə 1955-ci ildə John Money tərəfindən açıq şəkildə bioloji cinsiyyət təyin olunmadığı zaman interseks fərdlərinin araşdırılmasında kişi və ya qadın statuslarını necə göstərdiklərini izah etmək üçün istifadə edilmişdir.