tütək sözünün azərbaycan dilində istifadasi, mənası, izahı, yazılışı, tərcüməsi / Sözlük

Tütək

Tütək – ağacdan hazırlanmış nəfəsli musiqi aləti. == Tarixçə == İnsanlar tarixin müxtəlif dövrlərində qarğı, qamış, sümük, ağac, saxsı və metaldan nəfəsli musiqi alətləri düzəltmişlər. Ən qədim nəfəsli musiqi aləti tütək hesab edilir. Belə güman edilir ki, tütəyi çobanlar icad etmiş, ilk dəfə onlar dilə gətirmişlər. Etnoqrafik axtarışlardan aydın olur ki, hələ də Azərbaycanın kənd yerlərində daxili boşluğu olan bəzi bitkilərin, xüsusilə taxıl və qamışın özəyini əl ilə dartıb çıxarır, buğum hissəsini qırdıqdan sonra deşiyin ağzını azacıq əzərək bəsit çalğı aləti düzəldirlər. Onu üfürdükdə nazik cır səs alınır, hətta bəzən onların üzərində kiçik dəliklər açılıb müxtəlif havalar çalınır. Kim bilir, bəlkə də nəfəslə çalınan musiqi alətlərinin yaranmasında belə sadə xalq təcrübəsinin müəyyən rolu olmuş, sonralar ağac və qarğı zoğundan tütək düzəltmişlər. Sadə tütəklərin düzəldilməsi o qədər də çətin deyildir. İçərisi novlu olan quru qarğını kəsib ucunda dil, üzərində isə səslənməni nizama salan dəlik açırlar. Nizami Gəncəvinin məlumatından aydın olur ki, naməlum bir çoban qamışlıqdan keçərkən bir qamış kəsib ondan tütək duzəldir və ürəyinin kədərini onunla dağıdır.

Tütək səsi (film)

Tütək səsi — rejissor Rasim Ocaqovun filmi. 1976-cı ildə premyerası baş tutan "Tütək səsi" İsa Hüseynovun "Saz" və "Tütək səsi" əsərlərinin əsasında ekranlaşdırılıb. == Məzmun == Kinopovestdəki hadisələr İkinci Dünya müharibəsi illərində Azərbaycan kəndlərinin birində gərgin zəhmət, ümumxalq birliyi, eyni zamanda mürəkkəb insan münasibətləri mühitində cərəyan edir. Bu kənddə hər bir evdə müharibənin nəfəsi duyulur. Qadınlar və uşaqlar cəbhəyə getmiş ərlərin, ataların, oğulların yerinə çöl işlərini görürlər. Filmdə həyat da, məhəbbət də, sarsıntı da, sevinc də var. == Festivallar və mükafatlar == 1)1976-cı ildə Frunzedə (indiki Bişkək) IX Ümumittifaq kinofestivalıSsenari müəllifi İsa Hüseynovaa Qırğızıstan Yazıçılar İttifaqının diplomu və prizi verilmişdir. == Film haqqında == Film qrim rəssamı Elbrus Vahidovun kinoda ilk müstəqil işidir. Film aktyor Ötkəm İsgəndərovun kinoda ilk işidir. Film yazıçı İsa Hüseynovun "Tütək səsi" və "Saz" povestlərinin motivləri əsasında ekranlaşdırılmışdır.

Tütək səsi (film, 1975)

Daur tütəkcəsi

Daur tütəkcəsi (lat. Angelica dahurica) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin tütəkcə cinsinə aid bitki növü.

Dərman tütəkcəsi

Dərman tütəkcəsi (lat. Angelica archangelica) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin tütəkcə cinsinə aid bitki növü.

Hamelin tütəkçisi

Hameln tütəkçisi və ya Hameln siçovultutanı (alm. Rattenfänger von Hameln‎) — orta əsrlərdə Aşağı Saksoniyada Almaniyanın Hameln qəsəbəsində çoxlu uşağın evdən ayrılaraq daha sonra ölməsi haqqında əfsanə. Tam versiyasında XVI əsrdə qəsəbədə artan siçanlardan qurtulmaq istəyən qəsəbə sakinlərinin tütəkli bir siçovultutanla ilə razılaşmasından bəhs olunur. Qəsəbə sakinləri bu xidmətinin qarşılığında tütəkçiyə pul ödəməkdən imtina edirlər. Bu səbəbdən siçovultutan sehrli tütəyi ilə qəsəbənin uşaqlarını arxasınca apararaq qəsəbədən uzaqlaşdırır. Hekayənin bu versiyası daha sonra nağıla çevrilərək yayılmışdır. Bu versiyası daha sonralar Göte, Qrimm qardaşları və Robert Brauninqin əsərlərində də istifadə olunmuşdur. == Mövzu == Bir gün Hameln kəndi siçanlarla dolur. Hər yerdə siçanlar vardı və onlar sakinlərin bütün qidalarını tükədirdilər. Kənd sakinləri bu vəziyyətdən çıxış yolunu tapa bilmirlər və ora "siçanlı kənd" olaraq xatırlanmağa başlayır.

Hameln tütəkçisi

Meşə tütəkotu

Qısagövdəli tütəkcə

Qısagövdəli tütəkcə (lat. Angelica brevicaulis) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin tütəkcə cinsinə aid bitki növü.

Tütəkotu

Uxiyama tütəkcəsi

Uxiyama tütəkcəsi (lat. Angelica uchiyamae) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin tütəkcə cinsinə aid bitki növü.

Əyilən tütəkcə

Əyilən tütəkcə (lat. Angelica anomala) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin tütəkcə cinsinə aid bitki növü.

Meşə tütəkcəsi

Meşə tütəkcəsi (lat. Angelica sylvestris) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinin tütəkcə cinsinə aid bitki növü.

Tütəkcə

Tütəkcə (lat. Angelica) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Növləri == === Azərbaycanın dərman bitkiləri === Əyilən tütəkcə (Angelica anomala Ave-Lall.) Dərman tütəkcəsi (Angelica archangelica L.) (=Archangelica officinalis Hofm.) Qısagövdəli tütəkcə (Angelica brevicaulus (Rupr.) B.Fedtsch.) Daur tütəkcəsi (Angelica dahurica (Fisch. ex Hoffm.) Benth. et Hook. fil. ex Franch.

tütək sözünün leksik mənası və izahı

1 is. Qarğıdan və s.-dən qayrılmış nəfəsli xalq musiqi aləti. Tütək çalmaq. – Çoban anar səni, tütəyi sızlar; Ellər toy eləməz, yolunu gözlər. Ə.Cavad. Ayna bir müddət uzaqdan gələn tütək səsinə qulaq verdi. Ə.Məmmədxanlı. ◊ Tütəyin dilini (içəri) çəkmək – danışığını kəsmək, susmaq, dinməmək. [Zeynal:] …Biz tütəyin dilini çəkməyə məcbur olduq. Ə.Əbülhəsən. Şahpəri Sərvnaz qarının qırımını görüb, tütəyin dilini çəkdi. B.Bayramov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / tütək

tütək sözünün etimologiyası

1 Dialektlərdə düdük forması da var, dodaq (dodaqda çalınan) sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / tütək

tütək sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

1 TÜTƏK Qəhrəmanlarla yeməkxana dolub ağzınadək; Biri çalmaqda qaval, digəri eşq ilə tütək (S.Rüstəm); BALABAN Hop-hop belə düşdü; İş müşgülə düşdü; Çünki belə düşdü; İndi balabandır (M.Ə.Sabir); DÜDÜK Axırda da elə oldu ki, dəxi az qalmışdı qiyamət qiyam eləsin və İsrafil düdüyünü istəyirdi yuxan qalxızıb çalsın (C.Məmmədquluzadə); NEY [Səlma:] Bu ney səsi nə qədər gözəldir! (A.Şaiq); SÜMSÜ (məh.) (qamış tütək) ..sümsü qayırar, hələ bayatı şikəstəsi də ağzından düşməzdi (A.Şaiq).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / tütək

tütək sözünün rus dilinə tərcüməsi

1 свирель, дудка
Azərbaycanca-rusca lüğət / tütək
2 I сущ. 1. свирель (народный музыкальный духовой инструмент, сделанный из камыша и т.п.) 2. дудук, дудка (простейший музыкальный инструмент в виде полой трубочки с отверстиями). Çoban tütəyi пастушья дудка, tütək çalmaq играть на дудке II прил. 1. свирельный. Tütək səsi свирельный звук (звук свирели) 2. дудочный ◊ tütəyini içəri çəkmək молчать, замолчать; молчаливо ожидать, не высказывать своего мнения
Azərbaycanca-rusca lüğət / tütək

tütək sözünün inglis dilinə tərcüməsi

1 i. pipe; fife; ~ çalmaq to pipe, to play a pipe / fife
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / tütək

tütək sözünün fransız dilinə tərcüməsi

1 is. chalumeau m, flûte f ; ~ çalmaq jouer de la flûte
Azərbaycanca-fransızca lüğət / tütək

tütək sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

1 сущ. кфил, к(уь)суьл; tütək çalmaq кфил ягъун; // кфилдин (мес. ван); ** tütəyin dilini (içəri) çəkmək рахун акъвазарун, кисун, мад рахун тавун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / tütək

2002	••••••••••••••••••••	6.85
2004	••	0.67
2006	••	0.45
2009	•••••	1.44
2010	••••	1.27
2011	•••	0.77
2012	••••	1.03
2013	•	0.29
2014	••••••	1.72
2015	•••	0.85
2016	••	0.35
2017	•	0.33
2018	•••	0.75
2020	•	0.27

tütək sözü azərbaycan dilində

Yazılış

Mündəricat

Tezlik illər üzrə