kürək sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Torpaq və s. atmaq üçün ağacdan qayrılmış uzundəstəkli alət. Kürəklə qar atmaq. Samanı kürəklə yığmaq. – Həyətin sol tərəfində Vəliqulu əynində cındır gödək arxalıq və başında köhnə boz papaq kürəklə peyin sərirdi. C.Məmmədquluzadə. İndi bəyin əli xəncər dəstəsindən deyil, süpürgə və kürək dəstəsindən yapışmış, bazar süpürürdü. H.Nəzərli. 2. bax avar1. Kürək çəkmək. – Dürrə … kürəkləri tez-tez tərpədərək sürətlə irəliləməyə başladı. S.Vəliyev. ◊ Kürəklə ağzına vurmaq – bax ağzından vurmaq (“ağız”da).

2 is. 1. Bədənin arxa hissəsinin yuxarısında olan üçkünc şəkilli yastı sümüklərdən hər biri. [Qəhrəman:] Güllə arxasından, kürəkləri arasından dəyib keçmişdi. H.Nəzərli. // İnsan bədəninin həmin hissəsi. Kürəyini divara söykəmək. Kürəyini ovuşdurmaq. – [At] Kərbəlayı Qasımın dalınca gedə-gedə hərdən alnını sürtürdü Kərbəlayı Qasımın kürəyinə. C.Məmmədquluzadə. …Ağsaqqal həkim yuxarıdan əlini Əlisanın kürəyinə vurdu. S.Rəhimov. 2. Paltarın kürəyi örtən hissəsi. Pencəyin kürəyinə astar tikmək. Paltarın kürəyi dağılmışdır. ◊ Kürək cəzası köhn. – bax katorqa. Kürək çevirmək – dal çevirmək, üz döndərmək. Atasını kürəyinə (dalına) sarımaq (yükləmək) – bax atasını dalına sarımaq (“ata”da). Kürək-kürəyə vermək – birbirinə arxalanmaq, kömək etmək, əl-ələ vermək. Məsciddəki camaat soyuqdan titrəşirdi… Soyuqdan donmamaq üçün ayaqlarını yerə döyür, kürək-kürəyə verib bir təhər qızışırdılar. İ.Şıxlı. Kürəyi yerə gəlmək – basılmaq, məğlub olmaq. [Kərəmzadə:] Sənin qohumuna bel bağlayanın bərkə düşən kimi, kürəyi yerə gələr, Nisə! B.Bayramov. Kürəyindən çıxartmaq – əvəz almaq, acığını çıxmaq. Kürəyini yerə vurmaq (qoymaq) – 1) basmaq, məğlub etmək; 2) taqətsiz yıxılmaq, bihuş düşmək, düşüb qalmaq. Uca bir dağ ətəyində; İnsan birdən ürəyində; Amansız bir ağrı duydu; Kürəyini yerə qoydu. M.Dilbazi. Kürəyini… söykəmək – arxayın olmaq, bel bağlamaq. Kürəyini dağa söykəyib.

1 İki mənası var: 1. Orqanizmdə üçbucağı xatırladan sümük. 2. Ağacdan ha­zır­lanmış bel. Kürək ismi ilə kürəmək feili eyni kökə malikdir. Sümük və bel mə­nasında işlədilən kürək sözü tarixən eyni olub və bel (lopatka) sümüyə oxşadığı üçün kürək adlandırılıb. Kürək və kürümək düzəltmə sözlərdir. Kür sözünün qə­dim mənası “yastı” deməkdir, həmin sözdən yaşamaq, qanamaq kəlmələrinin qə­libi üzrə kürəmək feili düzəldib, -k şəkilçisi döşək qəlibi üzrə onu ismə çevirib. Bərk-i-mək qəlibi üzrə isə kür-ü-mək feili meydana çıxıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 bel

2 I kürək bas bel I II kürək bax arxa 1

1 KÜRƏK I is. Avar çəkmək üçün alət. Oğlan tez kürəkləri buraxıb onu qolları arasına aldı (S.Qədirzadə). KÜRƏK II is. anat. İnsanın arxa tərəfi, qurşaqla çiyinləri arasındakı hissəsi, kürək sümüyü. KÜRƏK III is. Torpaq və s. Atmaq üçün ağacdan qayrılmış uzundəstəkli alət. Alməmməd kişinin uşağı çoxuydu. O, külfətini dolandırmaxdan ötrü… Cavanşir mahalının meşələrindən ağac, taxta daşıyar; kürək, şana qayırıb satar, uşaqlarını birtəhər dolandırardı (“Aşıq Ələsgər” dastanı).

1 1. лопата; 2. спина; 3. анат. лопатка; 4. весло;

2 1 сущ. 1. лопата, лопатка (деревянное или металлическое орудие с рукояткой и с нижним широким плоским концом, служащее для копания, сгребания чего-л.) 2. движок (широкая деревянная лопата для сгребания чего-л.). Kürəklə peyin yığmaq сгребать, сгрести навоз движком 3. совок (предмет в форме лопатки с загнутыми кверху краями и короткой ручкой). Bir kürək un совок муки 4. скребок: 1) острая лопатка для соскабливания, очистки чего-л. 2) большой совок с острым краем для зачерпывания грунта или какого-л. сыпучего материала 5. весло (шест с лопастью для гребли). Kürək çəkmə грести веслами ◊ kürəklə ağzından vurmaq не дать договорить, досказать, прервать на полуслове 2 I сущ. 1. спина (часть туловища от шеи до крестца). Güllə onun kürəyinə dəydi пуля попала ему в спину, enli kürək широкая спина, kürəyi üstdə на спине 2. спинка (часть одежды, покрывающая спину). Kostyumun kürəyi спинка костюма 3. анат. лопатка (одна из двух плоских плечевых костей в верхней части спины). Sağ kürək правая лопатка, kürək sınığı перелом лопатки, kürəkdə mil спорт. стойка ла лопатках II прил. анат. лопаточный. Kürək nahiyəsi лопаточная область, kürək sümüyü лопаточная кость ◊ kürəyi (iki kürəyi) üstə qoymaq kimi класть, положить на (обе) лопатки кого; kürəyindən çıxartmaq kimin nəyi выместить на ком, на чем (удовлетворить своё чувство досады, злобы и т.п., причинив зло кому-л.); kürəyini işə verməmək отлынивать от работы, не желать работать; kürəyini yerə vurmaq kimin 1. положить на лопатки кого 2. победить, одержать верх в чем-л.; kürəkkürəyə vermək опираться друг на друга; kürək söykəmək kimə, nəyə опираться на кого, на что; kürək-kürəyə verərək опираясь друг на друга; kürək-kürəyə verərək işləmək работать, поддерживая друг друга; kürək çevirmək kimə отворачиваться, отвернуться от кого; atasını kürəyinə sarımaq kimin задать жару кому

1 I. i. 1. anat. shoulder-blade; 2. (bel, arxa) back; kürəyi yerə dəymək / gəlmək (məğlub olmaq) to be* thrown down; to be* defeated; kürəyini yerə vurmaq / qoymaq to throw* (in wrestling), to throw* down; 3. (ət cəmdəyində) bottom chuck; 4. (paltarda) back (of a dress / a gown) II. i. 1. (k.t. aləti) wooden shovel; 2. bax avar

1 is. 1) anat. omoplate f ; 2) dos m ; postérieure m (fam.)

1 сущ. 1. анат. юрф, йирф; юрфун кӀараб; // юрфун (мес. кӀараб, тӀал); 2. пекинин (пенжекдин, перемдин ва мс.) юрфунал гьалтзавай чка; ** kürək cəzası куьгьн. кил. katorqa; kürək çevirmək далу элкъуьрун; kürək-kürəyə vermək далу-далудиз гун (ягъун), гъил-гъиле гун, сад-садан далудихъ акъвазун, сада-садаз куьмек авун, сад-садаз арха хьун; kürəyi yerə gəlmək юрфар ччилик хкӀун, кӀаник акатун, магълуб хьун; kürəyindən çıxarmaq юрфарай акъудун, ккам (эвез) къахчун, хъел хкудун; kürəyini yerə vurmaq (qoymaq) а) юрфар ччилиз ягъун, кӀаник кутун, магълуб авун; б) тӀакь атӀана акьалдун, бейгьуш хьун, ярх хьана аламукьун; kürəyini ... söykəmək далу ... агалдун, архайин хьун, далу кутун.

2 сущ. 1. йирф, юрф (жив, къум, къуьл ва мс. вегьидай); 2. кьусу (цур квядай ва мс.); 3. кьусу (кил. avar¹).

1 kürek