ətək sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Paltarın beldən aşağı tərəfə uzanan hissəsi. Paltonun ətəyi uzundur. Pencəyin ətəyini bir qədər qısaltmaq lazımdır. – Sancıb belə nazənin ətəklər; Cəm eyləyəlim gözəl çiçəklər. Füzuli. Dəli Səməd ətəklərini çırpıb, durub getdi və dala baxa-baxa gülümsünüb deyirdi… Çəmənzəminli. Bacı və qardaş ətəklərinə yığdıqları qulancarları yerə töküb oturdular… S.S.Axundov. // Paltar ətəyinə oxşayan hər şey. Şeyxin anası çadırın ətəyini qaldırıb hara isə baxır, sonra oğluna tərəf dönür. Ə.Məmmədxanlı. 2. Dağın, yamacın və ümumiyyətlə, hündür yerin aşağı tərəfləri. Dağ ətəyi. – Qarabağda dağın ətəyində, … çəməndə atlı dəstəsi sərkərdəsi Qəhrəman yüzbaşı … fikirli oturubdur. C.Məmmədquluzadə. Uzaqda bir təpə ətəyində beş-on alaçıqdan ibarət bir oba görünürdü. A.Şaiq. Getdikcə ağacların sayı artır və dağların çılpaq ətək və zirvələri də yaşıl dona bürünür. M.İbrahimov. // Bir yerin yaxını, yaxın tərəfi. Meşənin ətəyi. – Hər il bu zaman yolun ətəklərinə qədər çadırlar, obalar düşərmiş. Mir Cəlal. 3. Ağac budaqlarının, qalxandan sonra aşağı əyilən yerləri, alçaq hissəsi. Ağacın ətəyini qırmaq. Tut ağacının ətəklərindəki tutları uşaqlar yeyib qurtarmışlar. 4. Adətən “bir” sözü ilə – qeyri-müəyyən çoxluq bildirir. [Məşədi İbad:] Zarafat deyildir, bir ətək pul verirəm, bir baxım görüm, mal nə cür maldır, verdiyim pula dəyərmi? Ü.Hacıbəyov. [Seyid Əhməd:] Mən iki dəfə bu şəhərə gəlib, hər dəfəsində bir ətək pul aparmışam. Ə.Haqverdiyev. [Gileygüzarov:] Bir görün nadan yenə bir ətək pul qazandı. Mənimsə sandıqda xoruz səsi eşitməmiş gül kimi əsərlərim çap olunmamış yatıb qalır. S.Rüstəm. ◊ Ətək altdan ötürmək – 1) xəlvəti, gizli vermək; 2) yaddan çıxarmaq, unutmaq. Bəzən böyük kitablardan nümunələr gətirir; Lakin vicdan kitabını ətək altdan ötürür. S.Vurğun. Ətəyin tutmaq – bax ətəyindən tutmaq (yapışmaq). Əğyar ətəgin tutma və əğyarə yapışma. Nəsimi. Ətəyindən tutmaq (yapışmaq) – yalvarmaq, himayə, kömək istəmək, pənah gətirmək. Sığın Allahına, tut ətəyindən; Olmuş qulaqların yoxsa kar sənin. Aşıq Məhəmməd. [Mərcan:] Tapmısan, tut ətəyindən, bərk tut; Başqa dilbərləri artıq sən unut. A.Şaiq. Balama sən kömək ol; Ətəyindən tutmuşam; Qadan alım, tək sənin. B.Vahabzadə. Ətəyini buraxmaq – əl çəkmək, boşlamaq. [Sərdar Rəşid:] Qoy mənim bacım Mahrunun ətəyini buraxsın, onun üçün haradan istəyirsə, mən qız tapıb evləndirim. M.S.Ordubadi. Ətəyini çəkmək – qarşısını almaq, mübarizə aparmaq, yol verməmək. Qanun pozanların ətəyini çək; Şəhər nəfəs alsın körpələr kimi! S.Rüstəm. Abrını ətəyinə bükmək – bax abır. [Hafizə xanım:] Vallah, bu saat abrını ətəyinə bükərəm. Ə.Haqverdiyev. [Mürşüd:] Sadıq! Sənin arvadın mənim abrımı bükdü ətəyimə, saldı yola. S.Rəhman. Daşı ətəyindən tökmək – bax daş. Canlar alan cəlladbaşı; Ətəyindən tökdü daşı. Aşıq Həsən. Əl mənim, ətək sənin – bax əl. [Fatmanisə:] Molla Əlyar, atam-anam sənə qurban, qələminə mənim canım qurban olsun, əl mənim, ətək sənin. Ya ətəyini kəs, ya mənim əlimi. Ə.Haqverdiyev.

2 Dağın, yamacın və ümumiyyətlə hündür yerin aşağı tərəfləri. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Elə ki hər şey hazır oldu, qoşunu götürüb Çənlibelə tərəf yola düşdü. Heç yerdə dayanmayıb, dincəlməyib, gecə – gündüz at sürdü, gecələrin birində özünü çatdırdı Çənlibelin ətəklərinə. (“Koroğlu ilə Bolu bəy”)

1 Qədim mənbələrdə adaq, aşaq formalarında yazılıb, onu ayaq və aşağı sözləri ilə qohum hesab etmək olar. Elə ayaq və aşağı kəlmələri də, güman ki, eyni söz olub. Ətək –dağın, paltarın və s. aşağı hissəsinə (ayaq tərəfinə) deyirik. Farslar dağ ətəyi sözünün mənasını kuh (dağ) və paye (ayaq) sözlərindən düzəl­miş kuh-paye sözü ilə əks etdirirlər. Deməli, ətək, doğrudan da, ayaq “aşağı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 1. пола, подол, фалда; 2. подошва (горы);

2 сущ. 1. подол: 1) нижний край платья, юбки и т.п. Paltarın ətəyi подол платья, köynəyin ətəyi подол рубашки, ətəyinə yığmaq nəyi, nə набирать, набрать, собирать, собрать в подол что, ətəyini doldurmaq nə ilə наполнять, наполнить подол чем, nəyin ətəyini çirkləndirmək запачкать подол чего, ətəyindən tutmaq kimin держаться за подол чей 2) в сочет. с числит.: обиходная мера объёма. İki ətək qoz два подола орехов 2. пола: 1) нижняя часть раскрывающейся спереди одежды. Pencəyin ətəyi пола пиджака, paltonun ətəyi пола пальто 2) край навешенного полотнища, раздвигающегося или откидывающегося в сторону. Çadırın (alaçığın) ətəyi пола палатки (шатра) 3. подножие: 1) подошва, основание горы, холма и т.п. Dağın ətəyi подножие горы, qayaların ətəyi подножие скал 2) нижние ветки деревьев. Tut ağacının ətəkləri подножия (нижние ветки) тутовника 4. край, боковая сторона чего-л., обочина. Bəndin ətəyi строит. обочина плотины 5. эл.-тех. юбка. İzolyatorun ətəyi юбка изолятора ◊ ətəyi böyüklər əlindədir kimin имеет опору, поддержку в верхах; вращается в высших кругах; находится в милости у больших людей; ətəyində namaz qılmaq olar kimin (о безукоризненно честном, порядочном человеке); ətəyindən yapışmaq, sallanmaq настойчиво просить (помощи, покровительства, пощады); ətəyini əldən qoymamaq, buraxmamag назойливо просить, умолять кого-л.; ətək altdan ötürmək: 1. давать, продавать из-под полы; 2. проявлять забывчивость; забывать, забыть; ətəyindən tutmaq kimin см. ətəyindən yapışmaq; ətəyini buraxmaq kimin оставлять, оставить, покидать, покинуть, бросать, бросить кого; ətəyini çəkmək kimin одергивать, одернуть, призывать, призвать к порядку кого; abrını ətəyinə bükmək см. abır; daşı ətəyindən tökmək см. daş; əl mənim, ətək sənin умоляю, очень прошу, не отказывай; ətəyinə düşmək усиленно просить, умолять; ətəyini doldurmaq наживаться, нажиться; əli ətəyindən uzun (qayıtmaq) (вернуться) несолоно хлебавши, с пустыми руками; bir ətək pul очень много денег, большая сумма денег; ətəyinə bağlayıb saxlamaq kimi держать на привязи кого; ətəyindən öpmək kimin раболепствовать перед кем; ətəyini buraxmamaq kimin не отпускать от себя кого

1 i. 1. (paltarda) hem, lap; skirt, lower part of a garment; yubkanın ətəyi hem of a skirt; paltonun ətəyi lap of a coat; bir ~ a skirtful; a lot of, plenty of; bir ~ qoz a skirtful of walnuts; bir ~ pul a lot of / plenty of money; Mən buna bir ətək pul vermişəm I’ve paid a lot of / plenty of money for it; ◊ ətəyindən daşı tökmək to change one’s mind, to concede, to defeat, to think* better of it; ◊ abrını ətəyinə bükmək to give* a scolding (to), to give* a rebuke (d.); Əl mənim, ətək sənin! I do beg you! I do entreat you!; 2. (dağın, təpənin və s.) foot, bottom; dağın ətəyi the foot / bottom of the mountain; dağın ətəyində at the foot / bottom of the mountain

1 is. bas m (d’une robe) ; bir ~ pul grande somme f d’argent ; ətəyindən tutmaq supplier vt, jeter (se) aux genoux de qn ◊ abrını ətəyinə bükmək faire honte à qn, bafouer qn ; pied m ; dağın ətəyi pied m de la montagne

1 сущ. 1. цен (пекинин юкьвалай агъуз куьрс хьанвай пай); гин (пекинин вилик патан цен); // bir ətək са ценцик квай, гзаф; // пекинин ценциз ухшар гьар са затӀ (мес. алачухдин, пердедин ва мс. цен); 2. цен (дагъдин, кьакьанвал авай са чкадин чилиз-кӀануз мукьва пад; са чкадин къерехдиз мукьва пад); 3. таран хилерин агъуз куьрс хьанвай, алгъай, аскӀан паяр; ** ətək altdan ötürmək а) ценцикай хкудна гун, чинеба гун, хелветдаказ гун; б) рикӀелай алудун; ətəyin tutmaq кил. ətəyindən tutmaq (yapışmaq); ətəyindən tutmaq (yapışmaq) цен кьун, ценцикай галкӀун, минетун, куьмек кӀан хьун; ətəyini buraxmaq цен ахъаюн, гъил къачун, гъил чӀугун; abrını ətəyinə bükmək кил. abır; daşı ətəyindən tökmək кил. daş.