AAAA batareya
AAAA batareyası — uzunluğu 42,5 mm və diametri 8,3 mm-dir. Qələvi hüceyrə təxminən 6,5 qr ağırlığında və 1,5 V istehsal edir. Bu ölçülü batareya R8D425 (IEC) və 25 (ANSI/NEDA) da təsnif edilir. Bu ölçüdə olan qələvi batareya, Duracell tipli MN2500 və ya MX2500 və Energizer tipli E96 nömrələri ilə də tanınır.
== növü ==
== İstifadə ==
Bu batareya ölçüsü ən çox lazer göstəriciləri, LED qələmlər, kompüter qələmləri, qlükoza sayğacları və kiçik qulaqlıq gücləndiriciləri kimi kiçik cihazlarda istifadə olunur. Bu batareyalar AAA və ya AA tipli batareyalar qədər populyar deyil və buna görə də ümumiyyətlə mövcud deyil. Qələvi doqquz voltlu batareyanın bəzi modellərində, qaynaqlanmış çubuqlarla bağlanan altı LR61 hüceyrəsi var. Bu hüceyrələr AAAA hüceyrələrinə bənzəyir və 3,5 millimetr daha qısa olmasına baxmayaraq bəzi cihazlarda öz yerlərində istifadə edilə bilər.
AAA batareya
AAA batareya (və ya Üçqat A batareyası) — standart ölçüdə quru hüceyrə batareyasıdır. Bir və ya daha çox AAA batareyası aşağı drenajlı portativ elektron cihazlarda istifadə olunur. Bu ölçülü bir sink-karbon batareyası IEC tərəfindən R03, ANSI C18.1 tərəfindən 24, köhnə JIS standartı UM-4 olaraq və hüceyrə kimyasına görə dəyişən digər istehsalçı və milli standart təyinatlarla təyin edilmişdir. Ölçü ilk dəfə 1911-ci ildə The American Ever Ready Company tərəfindən təqdim edilmişdir.
== İstifadə ==
AAA batareyaları ən çox TV uzaqdan idarəetmə cihazları, MP3 pleyer lər və rəqəmsal kameralar kimi kiçik elektron cihazlarda istifadə olunur. Eyni gərginliyi tələb edən, lakin daha yüksək cərəyan gücünə malik cihazlar, AA batareya tipi kimi daha böyük batareyalardan istifadə etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. AA batareyaları AAA batareyalarından təxminən üç dəfə çoxdur. Müasir elektronikanın artan səmərəliliyi və miniatürləşməsi ilə əvvəllər AA batareyaları üçün nəzərdə tutulmuş bir çox cihaz (uzaqdan idarəetmə, simsiz kompüter siçanları və klaviaturalar və s.) AAA batareya hüceyrələrini qəbul edən modellərlə əvəz olunur.
AA batareya
AA batareyası (və ya ikiqat-A batareyası) — standart ölçülü tək hüceyrəli silindrik quru bir batareyadır. IEC 60086 sistemi onu R6 ölçüsü, ANSI C18 isə 15 ölçüsü adlandırır. Yapon JIS tərəfindən UM-3 adlandırılmışdır. Tarixi olaraq, İngiltərədəki rəsmi sənədlərdə D14 (standart hüceyrə) və ya HP7 (sink xloridin 'yüksək gücü' versiyası üçün) olaraq bilinir.
AA batareyaları portativ elektron cihazlarda çox yayılmışdır. AA batareyası, birincil batareya (birdəfəlik) və ya təkrar doldurula bilən tək bir elektrokimyəvi hüceyrədən ibarətdir. Tikintisində bir çox fərqli kimyəvi maddələrdən istifadə olunur. Dəqiq terminal gərginliyi, tutumu və praktiki boşalma dərəcələri hüceyrə kimyasından asılıdır; lakin, AA hüceyrələri üçün hazırlanmış qurğular, istehsalçı tərəfindən göstərilmədiyi təqdirdə, adətən yalnız 1,2–1,5 V gücündə olacaq.
== Ölçülər ==
1907-ci ildə " The American Ever Ready Company " tərəfindən təqdim edilən AA batareyasının ölçüsü 1947-ci ildə Amerika Milli Standartlar İnstitutu (ANSI) tərəfindən standartlaşdırılmışdır, lakin rəsmi standartlaşdırmadan əvvəl fənərlərdə və elektrik yeniliklərində istifadə edilmişdir. ANSI və IEC Batareya nomenklaturası, hüceyrə xüsusiyyətlərindən və kimyasından asılı olaraq bu ölçüdə hüceyrələr üçün bir neçə təyinat verir.
Batareya
Batareya — elektrokimyəvi enerji yığıcısı və çevricisidir. Yükləmə zamanı saxlanılmış kimyəvi enerji elektrokimyəvi redoksreaksiyası əsasında elektrik enerjisinə çevrilir. Bu yolla əldə edilən elektrik enerjisi elektrik şəbəkəsindən asılı olmayaraq istənilən yerdə tətbiq oluna bilər.
Yüklənə bilməyən batareyalarda reaksiyaları əksinə aparmaq mümkün deyil. Bir neçə dəfə yüklənə bilən batareyalarda (akkumlyatorlar) isə reaksiyalar həm də əksinə aparıla bilər.
Beləliklə kimyəvi və elektrik enerjilərini bir-birinə çevirmək dəfələrlə mümkün olur.
Bataerya anlayışı bir neçə qalvanik hücrələrin birlikdə işləməsini təsvir edir.
Tətbiq sahəsindən asılı oaraq batareyalar müxtəlif gücə, cərəyan şiddətinə, gərginliyə malik olurlar.
Batareya ilk dəfə olaraq XVIII əsrdə italyan fiziki Alessandro Volta tərəfindən ixtira edilmişdir.
Elektrik keçiriciliyi üçün kifayət qədər ionları olan demək olar ki, hər hansı bir maye və ya nəm obyekt hüceyrə üçün elektrolit rolunu oynaya bilər.
Batareya (silah)
Batareya — bir neçə topdan, haubitsadan, raket, zenit və artilleriya qoşun növünə aid başqa qurğulardan ibarət ordu bölüyü. Batareyalar artelleriya divizionu təşkil edir.
Batareya göyərtəsi
Top göyərtəsi və ya Batareya göyərtəsi - çoxgöyərtəli xətt gəmisi və freqatlarda orta kalibrli döyüş toplarının yerləşdiyi göyərtə.
Top göyərtəsi və ya Batareya göyərtəsi ilk olaraq 1500-cü ildə fransız gəmisi - de Şarj qapalı top portları ilə təkmilləşdirilməsindən meydana çıxmışdır.
1637 ci ildə ingilis gəmi mühəndisi, Fineas Pett ilk olaraq üçqatlı; kiçik kalibrli toplar üçün III qat, orta kalibrli toplar üçün II qat, iri kalibrli toplar üçün I qat nəzərdə tutulan gəmi inşa etmişdir.
== Top göyərtələrinin sayına görə gəmilərin təsnifatı ==
Yelkənli döyüş gəmilər batareya göyərtələrinə görə gəmi ranqlarına bölünürlər.
Xətt gəmisi: 2-3 top göyərtəli - batareyalı.
Freqat: bir bağlı top göyərtəsinə - batareyaya malikdir. Bəzən açıq göyərtəyə də döyüş topları qoyulur.
Briq, briqantina, korvet, kliper, Şlyup: üst göyərtədə bir açıq batareyaya malikdir.
Batareya ölçülərinin siyahısı
Bu məqalədə ev, avtomobil və yüngül sənayedə bəzi ümumi birincil və ikincil batareyaların ölçüləri, formaları və ümumi xüsusiyyətləri araşdırılacaq.
Standartlaşdırma
== Marka üçün qeyri-standart adlar ==
== Batareya kimyası və gərginliyi ==
== Fiziki dəyişkənlik ==
== Silindrik batareyalar ==
== Düzbucaqlı batareyalar ==
== Kamera batareyaları ==
== Düymə hüceyrələri — sikkə, saat ==
== Lityum-ion batareyalar (şarj edilə bilən) ==
== Köhnəlmiş batareyalar ==
== Həmçinin bax ==
Batareya qutusu
Batareyanın Utilizasiyası
Batareya (vakuum borusu)
Batareya növlərinin siyahısı
== İstinadlar ==
== Əlavə oxu ==
IEC 60086–1: Primary batteries — Part 1: General
IEC 60086–2: Primary batteries — Part 2: Physical and electrical specifications
IEC 60086–3: Primary batteries — Part 3: Watch batteries
IEC 60086–4: Primary batteries — Part 4: Safety of lithium batteries
ANSI C18.1, Part 1 Portable Primary Cells and Batteries With Aqueous Electrolyte — General and Specifications
ANSI C18.1, Part 2 Portable Primary Cells and Batteries With Aqueous Electrolyte Safety Standard
ANSI C18.2, Part 1 Portable Rechargeable Cells and Batteries — General and Specifications
ANSI C18.2, Part 2 Portable Rechargeable Cells and Batteries Safety Standard
ANSI C18.3, Part 1 Portable lithium Primary Cells and Batteries — General and Specifications
ANSI C18.3, Part 2 Portable lithium Primary Cells and Batteries Safety Standard
MOD Defence Standard 61–017 The Selection and Introduction of Batteries and Fuel Cells for Service Use
MOD Defence Standard 61–021 Generic Specification for Batteries
== Xarici keçidlər ==
A growing list of battery equivalents and details. Courtesy of the Highfields Amateur Radio Club (Cardiff, UK).
Bağdad Batareyası
Bağdad Batareyası — 1936-cı ildə arxeoloq Vilhelm Koniq tərəfindən Bağdad yaxınlığındakı bir Parfiya ərazisində kəşf edilmiş bir növ saxsıdır. Koniq saxsının içindəki mis silindr və bu silindrə sabitləşdirilmiş bir dəmir çubuq tapıntının qədim dönəmdə Voltaik bir batareya olduğunu isbat edir. Bu tapıntı Cenevrə və Xildesxaym kimi muzeylərin sərgisi nəticəsində gündəmə gəlmişdir. Məhz bu, elektrokimyəvi reaksiya olaraq bilinən hadisədir və günümüzdə istifadə edilən batareyaların işləmə mexanizmindən heç də fərqlənmir. Bağdad batareyasını əsas götürərək düzəldilən modellərdə aparılan sınaqlar zamanı 1.5–2 volt arasında enerji əldə edilmişdir.
== Tapıntının təsviri ==
Bağdad batareyası adı ilə tanınan saxsı 14 sm uzunluğundadır. Vazoya oxşar formalı bu saxsının ən böyük radiusu 8 sm-dir. İçindəki altıbağlı mis silindrin uzunluğu 9 sm, radiusu isə 26 mm-dir. İçərisində asfaltabənzər bir maddə ilə sıxlaşdırılmış və olduqca çox paslamış bir dəmir çubuq vardır.
Bu mis silindr su keçirməz deyil, içərisi turşu dolu olsa idi mis silindr də dolacaqdı.
Günəş batareyası
Günəş batareyası — Azərbaycanın təbii iqlim şəraiti günəş enerjisindən istifadə etməklə elektrik və istilik enerjisinin istehsalını artırmağa geniş imkanlar açır. Belə ki, günəşli saatların miqdarı il ərzində ABŞ-də və Orta Asiya ölkələrində 2500-3000 saat, Rusiyada 500-2000 saat, Azərbaycanda isə 2400-3200 saatdır.
Günəş enerjisindən istifadənin inkişafı Azərbaycanın bir çox rayonlarında enerji problemini qismən həll edə bilər. Son zamanlar dünyanın bir sıra qabaqcıl dövlətlərində Foto Vodtaik Proqramının (FVP) geniş şəkildə tətbiq olunmasına başlanmışdır. Azərbaycanın bu Proqrama cəlb olunması regionda belə tip enerji sistemlərinin tətbiqində mühüm rol oynaya bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, günəş stansiyalarının effektivliyi ölkənin təbii iqlim şəraitindən və coğrafi mövqeyindən asılıdır. Belə ki, bir il ərzində km2 yer səthinə düşən günəş enerjisinin miqdarı ABŞ-də 1500-2000 kVt.s, Rusiyada 800-1600 kVt.s, Fransada 1200-1400 kVt.s, Çində 1800-2000 kVt.s və Azərbaycanda 1500-2000 kVt.s təşkil edir. Göründüyü kimi, Azərbaycan ərazisinə düşən günəş şüalarının miqdarı digər ölkələrlə müqayisədə üstünlük təşkil edir ki, bu da günəş enerjisindən istifadənin tətbiqinə sərmayelərin cəlb edilməsinin səmərəlilik meyarlarından biri kimi qiymətləndirilə bilər.
Nüvə batareyası
Nüvə batareyası (atom batareyası) – elektrik cərəyanı mənbəyi. Radioaktiv parçalanma nəticəsində ayrılan enerjini bilavasitə elektrik enerjisivə çevirir. Ən sadə nüvə batareyası radioaktiv şüalanma mənbəyindən və ondan dielektrik təbəqə ilə ayrılmış kollektordan (toplayıcıdan) ibarətdir. Parçalanma zamanı mənbə
β
{\displaystyle \beta }
-şüalar buraxdığından müsbət, kollektor isə mənfi yukləndiyi üçün onların arasında potensiallar fərqi yaranır. Nüvə batareyalarından əsasən yığcam radio aparatlarında, qol saatlarında, ölçü cihazlarında və s. istifadə edilir.
