Diyar
Diyar — bəzi dövlətlərdə inzibati–ərazi vahidi. Diyar Çexiyada, Gürcüstanda, Rusiyada və Slovakiyada inzibati–ərazi vahididir.
== Sözün mənşəyi ==
"Diyar" sözü ərəb mənşəli isimdir (ərəb. دیار) və "ölkə", "məmləkət" kimi mənaları ehtiva edir.
== Çexiyada ==
Diyar çex dilində kray (çex. kraj) adlanır. 2001–ci il etibarı ilə Çexiya 14 diyara (I dərəcəli inzibati vahidə) bölünmüşdür:
Karlovı Varı diyarı
Kraloveqradetsk diyarı
Liberets diyarı
Moraviya-Sileziya diyarı
Olomoutsk diyarı
Pardubitsk diyarı
Plzen diyarı
Praqa (diyar statuslu şəhər)
Stredoçesk diyarı
Ustetsk diyarı
Vısoçina diyarı
Yihoçesk diyarı
Yihomoravsk diyarı
Zlin diyarı
== Gürcüstanda ==
Ölkə (və ya diyar) gürcü dilində "mxare" (gürc. მხარე) adlanır. 1994–1996–cı illərdə həyata keçirilmiş inzibati islahatlar nəticəsində Gürcüstanda I dərəcəli inzibati–ərazi vahidi statusu olan 9 diyar təşkil edilmişdir:
İmereti diyarı
Kaxeti diyarı
Aşağı Kartli diyarı
Quriya diyarı
Msxeta-Mtianeti diyarı
Raça-Leçxumi və Aşağı Svaneti diyarı
Sameqrelo-Yuxarı Svaneti diyarı
Samtsxe-Cavaxeti diyarı
Daxili Kartli diyarı
== Rusiyada ==
Diyar sözü rus dilinə "strana" (rus. страна) və ya "kray" (rus.
Diyar Rəbiə
Diyar Rəbiə (ərəb. دِيَارُ رَبِيعَةَ) — orta əsrlərdə Cəzirənin ən şərqdəki və ən böyük vilayətinin ərəbcə adı. Vilayətdən digər ikisi Diyar Bəkr və Diyar Mudar idi. Orta əsr coğrafiyaşünası Bəlazuri yazmışdır ki, hər üç vilayət VII əsrdə ərəb istilaları zamanı Müaviyə tərəfindən oraya köçürülən əsas ərəb qəbilələrin adı ilə əlaqəlidir. Diyar Rəbiədə Rəbiə qəbiləsi yaşayırdı.
Diyar Rəbiə Xabur çayının yuxarı axarını və onun qollarını, yəni Tur-Abdin və Ərbayistan bölgələrini, eləcə də şimalda Cəzirət ibn Ömər yaxınlığından Dəclə çayının hər iki sahilini, cənubda Tikrit bölgəsində İraqla sərhədə, o cümlədən Yuxarı Zab və Aşağı Zabın aşağı axarlarını əhatə edirdi. Vilayətin əsas şəhəri Mosul idi və digər mühüm şəhər mərkəzləri Bаlаd, Cəzirət ibn Ömər, Sinnə, Bərqayid, Sincar, Nüseybin, Mardin və Rəsulayn idi. Vilayət Əməvilər və Abbasilər dövründə qərmətilərin basqınlarından əziyyət çəkmişdir. X əsrin ortalarında vilayət paytaxtı Mosul olan yerli Həmdanilər sülaləsinin nəzarəti altına keçmişdir. Həmdanilər əmirliyi 980-ci ildə Buveyhilər tərəfindən süquta uğradılmışdır, vilayət isə sonradan Ukeylilərin nəzarətinə keçmişdir, lakin onlar da XI əsrin sonlarında Səlcuqlular tərəfindən fəth edilmişdir.
Qafqaz Diyar Komitəsi
Qafqaz Diyar Komitəsi — Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının (RK(b)P) Cənubi və Şimali Qafqaz bolşevik təşkilatlarına rəhbərlik edən orqanı.
Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə (bolşevik) Partiyası Qafqaz təşkilatlarının 1-ci qurultayında (Tiflis, 1917, 2–7 (15–20) oktyabr) yaradılmışdı. Oktyabr çevrilişindən (1917) sonra Cənubi Qafqazın Rusiyadan ayrılması əleyhinə çıxış etmiş və Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası (RSFSR) Xalq Komissarları Soveti hakimiyyətinin tanınması tələbini irəli sürmüşdü. Zaqafqaziya komissarlığını tanımaqdan və Zaqafqaziya seyminin işində iştirakdan imtina etmişdi. QDK Qafqazda sovet hakimiyyəti qurulmasına bilavasitə rəhbərlik edirdi. 1919-cu ilin mayında QDK tərəfindən hazırlanan və Bakıda keçirilən RK(b)P 2-ci cənubi Qafqaz konfransında "Müstəqil Sovet Azərbaycanı uğrunda" şüarı qəbul olunmamışdı. Lakin mayın sonunda QDK bu şüarla razılaşmışdı. Komitənin Bakı bürosu Azərbaycan Kommunist Partiyasının yaradılması təklifi ilə çıxış etmişdi. Məsələnin müzakirəsi RK(b)P Mərkəzi Komitəsinə verilmişdi. 1919-cu ilin avqustu-1920-ci ilin yanvarında RK(b)P MK siyasi bürosu və təşkilat bürosu, Lenin başda olmaqla, Qafqazda partiya və milli quruculuq məsələsini 8 dəfə müzakirə etmiş, QDK-nın rəhbərliyi ilə Azərbaycanın, Ermənistan və Gürcüstan kommunist partiyalarının yaradılmasına razılığını bildirmişdi.
Yeniləşmiş Diyar (1984)
Film Azərbaycanın dilbər guşəsi olan Dağlıq Qarabağın tarixindən və bu günündən söhbət açır.
Ulu diyar (film, 1984)
Film Naxçıvan MSSR-in əldə etdiyi nailiyyətlərdən, respublikanın şöhrətli əməkçilərindən danışır. Burada diyarın qədim memarlıq abidələri, ədəbiyyat və incəsənət əsərləri öz əksini tapmışdır. Kinolent muxtar respublikanın 60 illiyinə həsr edilmişdir.
Film Naxçıvan MSSR Partiya Komitəsinin sifarişi ilə çəkilmişdir.
Yeniləşmiş diyar (film, 1984)
Film Azərbaycanın dilbər guşəsi olan Dağlıq Qarabağın tarixindən və bu günündən söhbət açır.
Füzuli Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Füzuli Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Azərbaycan Respublikası Füzuli şəhərində muzey. Muzey Füzuli rayonunun işğalından sonra Horadiz şəhərinə köçürülmüşdür.
== Muzeyin tarixi ==
Füzuli Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1981-ci ildə yaradılmışdır.
== Muzeyin eksponatları ==
Muzeyin fondunda və ekspozisiyasında toplanmış eksponatların altı mindən çoxu Qarabağ müharibəsinin gedişində rayondan çıxarılaraq Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən "İstiqlal" muzeyində mühafızə edilir. Muzey fəaliyyətini uzun zaman İstiqlal muzeyində davam etdirmişdir. Keçirilmiş sərgilərdə fəxri fərmanlar almışdır. Bu gün muzey eksponatlarının sayı yeddi mindən çoxdur. Fəaliyyətə başladığı gündən indiyədək muzeyə tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Bəhram Məmmədli rəhbərlik edir. Muzey sərvətlərinin düşməndən xilas edilməsində əməkdaşların böyük əməyi olmuşdur. İşğala qədər muzeydə doqquz mindən çox eksponat mühafızə edilirdi.
Fırtınalar diyarı (film, 2014)
Fırtınalar diyarı (mac. Viharsarok, alm. Sturmland) — rejissor Adam Çasinin 2014-cü ildə, dram janrında çəkilmiş filmi. Baş rolda Andraş Sütö, Adam Varqa və Sebastian Urzendovski oynamışdırlar. Filmin təqdimatı ilk dəfə Almaniyanın Berlin şəhərində 8 fevral 2014-cü ildə keçirilən 64 Beynəlxalq Film Festivalında baş tutmuşdu.
"Fırtınalar diyarı" rejissor və ssenari müəllifi Adam Çasinin ilk tammetrajlı filmidir; film utancaq və qətiyyətsiz gey futbolçunun ehtiraslı əlaqələrindən bəhs edir. Hekayə örtüyü arxasında, rejissor Adam Çasi müasir Macarıstanda olduqca sıx rast gəlinən "cinsi oriyentasiyasına görə ayrı-seçkilik" problemini ifşa edir. Homoseksuallar adətən marjinalizasiya (təcrid olunma) və stiqmatizasiya (təhqir olunma) ilə üzləşdikləri üçün, tez-tez həmin ölkədə yaşayan ekstremist qrupların qurbanı olurlar.
Yaxşı aktyor oyunu və uğurlu vizual effektlərə malik olan filmdə, cütlüyün dərin düşünülmüş hissiyyatlığı o qədər yüksək təsvir edilir ki, bunun yalnız filmdə mümkün olacağını düşünürsən, lakin "Torpa" demək olar ki, düz yerə basmır — çox pis haldır ki, son səhnə bu qədər ümidsizlik ötürür: ssenaridə mövzuya aid elə faktlar verilir ki, sonda düşünürsən, nəyə görə finalda bu qədər mənəvi detallara yer verilir? Bütün bunlara baxmayaraq, Çasinin istək və homofobiyanı əks etdirən sərt draması xüsusi qeyd edilməyə və artxaus sevərlərin diqqətinə layiqdir.
Goranboy Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Goranboy Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Goranboy rayonunda yaradılmış muzey.
== Muzeyin tarixi ==
Goranboy rayon Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi 1981-ci ildən fəaliyyətə başlayıb. 2014-cü il dekabr ayında muzey yeni inzibati binaya köçürülmüşdür. Muzey Heydər Əliyev prospekti 5 ünvanında yerləşir. Muzey 1 mərtəbəli binadan ibarətdir: ekspozisiya zalı, fond otağı, işçi otağı və yardımcı otaq.
== Muzeyin eksponatları ==
Muzeyin ümumi sahəsi 954 kv.m-dir. Ekspozisiya sərgisinin sahəsi 167 kv.m, fond saxlama otağının sahəsi 56 kv.m-dir. Muzeydə keçmiş və müasir dövrümüzü əks etdirən 2658 ədəd eksponat qorunub saxlanılır. Eskpozisiya zalında 1600 çox eksponat nümayiş etdirilir. Muzey üç bölmədən ibarətdir: qədim, orta və müasir dövr.
Göyçay Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Göyçay Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Göyçay şəhərində yaradılmış muzey. Muzeydə Göyçay rayonun təbiətini və tarixinin əks etdirən eksponatlar toplanmışdır.
== Muzeyin tarixi ==
Göyçay rayon Tarix-diyarşunaslıq muzeyi 1983-cü ildə yaradılmışdır. Muzey 2012-ci ildən müasir uslubla inşa edilmiş binada fəaliyyət göstərir.
== Muzeyin eksponatları ==
Göyçay Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində 6000-ə yaxın eksponat toplanıb. Onların sırasında insanların qədim yaşayış məskənlərində aparılmış qazıntılar zamanı aşkar olunan bəzək əşyaları, silah və qab-qacaq nümunələri var. Çox sayda eksponat İkinci dünya müharibəsi və Sovet İttifaqı Qəhrəmanları: Ziya Bünyadov, Bahəddin Mirzəyev, Hacı Qafarov və onlarla digər döyüşçülərdən bəhs edir.
Hazırda 6800 ədəd eksponat vardır. Bunlardan 795 eksponat ekspozisiyada nümayiş etdirilir. Muzey eksponatları:- rəssamlıq, heykəltaraşlıq, arxeologiya, etnoqrafiya, fotoşəkillər, sənədlər, iqtisadiyyat və milli adət-ənənələri tərənnüm edən bölmələrdən ibarətdir.
Gədəbəy Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Gədəbəy Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin tabeçiliyində olan və 1990-cı il martın 22-dən fəliyyət göstərən muzey.
== Haqqında ==
Təbiət, Qədim dövr, Orta əsrlər, Müasir dövr bölmələrini əhatə edən muzeydə hazırda 2000-dən çox eksponat saxlanılır. Ekspozisiya zalında 1100 eksponat nümayiş etdirilir. Təbiət bölməsinə rayonda yetişdirilən ağac, bitki nümunələri , daş-süxur nümunələri, Gədəbəy mənzərələri, müalicə məqsədi ilə işlədilən bitki nümunələri mineral sular daxildir.
Qədim dövr bölməsində b.e.ə dövrlərə məxsus tunc əşyalar, sümükdən və obsidiandan düzəldilmiş əmək alətləri, obsidian qəlpələr, muncuqlar, küpələr, keramik qablar göstərilir. Orta əsrlərə məxsus abidələrin foto şəkilləri, abidələr haqqında məlumatlar öz əksini tapır. Muzeydə müasir dövr daha geniş yer tutur: Təbiət, Arxeologiya, Etnoqrafiya, Numizmatika, XIX əsr Gədəbəy sənaye mərkəzi kimi və s. Muzeyin, sahəsi 222 kv.metrdir və cəmi 7 işçisi var.
AMEA Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun əməkdaşları ilə əlaqələrin nəticəsində son illər rayon muzeyinə xeyli miqdarda elmi cəhətdən araşdırılmış eksponatlar daxil olub. Hər il mayın 17-də "Açıq qapı" günü, ayın 18-də isə burada "Muzeylər günü " geniş qeyd olunur.
Gəncə Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Nizami Gəncəvi adına Gəncə Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Gəncə şəhərində yerləşən ən böyük və qədim muzey. Əsası 1924-cü ildə qoyulmuş muzeydə, hazırda 30.000-dən çox eksponat saxlanılır.
== Muzey binası ==
Hazırda muzeyin yerləşdiyi bina XIX əsrdə tikilmişdir. Bu bina Cavad xanın nəticələri İsmayıl xan və Adil xan Ziyadxanovların şəxsi mülkü olmuşdur. Adil xan və İsmayıl xan Ziyadxanovlar Cavad xanın nəvəsi Əbülfət xan Ziyadxanovun oğulları idi. Adil xan ADR dövründə Azərbaycanın İrandakı səlahiyyətli nümayəndəsi olmuş, ADR-in süqutundan sonra isə Türkiyəyə mühacirət etmişdi.
Gəncənin milis rəisi olan İsmayıl xan isə 1920-ci ildə istintaqsız, məhkəməsiz güllələnmişdir. Onların şəxsi mülkü olan bina da, zadəgan ailələrinə məxsus bir çox binalar kimi ictimailəşdirilmişdi. Sovet dövründə burada bir çox idarə və təşkilatlar yerləşib. 1972-ci ildən bina Gəncə Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə verilmişdir.
Gəncə Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi
Nizami Gəncəvi adına Gəncə Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Gəncə şəhərində yerləşən ən böyük və qədim muzey. Əsası 1924-cü ildə qoyulmuş muzeydə, hazırda 30.000-dən çox eksponat saxlanılır.
== Muzey binası ==
Hazırda muzeyin yerləşdiyi bina XIX əsrdə tikilmişdir. Bu bina Cavad xanın nəticələri İsmayıl xan və Adil xan Ziyadxanovların şəxsi mülkü olmuşdur. Adil xan və İsmayıl xan Ziyadxanovlar Cavad xanın nəvəsi Əbülfət xan Ziyadxanovun oğulları idi. Adil xan ADR dövründə Azərbaycanın İrandakı səlahiyyətli nümayəndəsi olmuş, ADR-in süqutundan sonra isə Türkiyəyə mühacirət etmişdi.
Gəncənin milis rəisi olan İsmayıl xan isə 1920-ci ildə istintaqsız, məhkəməsiz güllələnmişdir. Onların şəxsi mülkü olan bina da, zadəgan ailələrinə məxsus bir çox binalar kimi ictimailəşdirilmişdi. Sovet dövründə burada bir çox idarə və təşkilatlar yerləşib. 1972-ci ildən bina Gəncə Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə verilmişdir.
Hacıqabul Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Hacıqabul rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — 1989-cu ildə Hacıbaqbul razyonu ərazisində yaradılmış, eksponatlarının sayı 3000 keçmişdir.
== Muzeyin tarixi ==
Hacıqabul rayon Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinin əsası 1989-cu ildə, onun ilk direktoru olmuş Hüseyin Hənifə oğlu İsayev tərəfindən qoyulmuşdur. 1000-ə yaxın eksponatla iki kiçik otaqda yerləşmiş həmin muzey normal fəaliyyəti üçün şərait olmadığından 1993-cü ildə bağlanmış, 10 il sonra onun fəaliyyəti bərpa olunmuşdur.
== Muzey binası ==
Bina 1975-ci ildə tikilməyə başlamış, 1977-ci ilin aprel ayında istifadəyə verilmiş və hazırda istifadəyəqismən yararlı vəziyyətdədir. Binada muzeylə yanaşı Yeni Azərbaycan Partiyasının rayon təşkilatı, rayon Məşğulluq Mərkəzi (birinci mərtəbə), rayon Gənclər və İdman İdarəsi (ikinci mərtəbə), rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin 9 saylı filialı, rayon Arxivi, Hacıqabul qəzetinin redaksiyası yerləşir.
== Muzey ekspozisiyası ==
Muzey fəaliyyətini bərpa etdiyi 2003-cü ilin iyun ayından etibarən "Azərxalça" İstehsalat Birliyinin balansında olan və Hacıqabulşəhər İsmət Qayıbov küçəsi 4 ünvanında yerləşən üç mərtəbəli binanın ikincimərtəbəsində, ümumi sahəsi 220 m2 olan iki zalı (ekspozisiya sahəsi) və üç otaqda (direktorun digər işçilərin və fond otaqları) yerləşdirilmişdir. Muzeyin ekspozisiya sahəsi çox kiçik olduğundan əsas fondun yalnız az bir hissəsini nümayiş etdirməyə şərait vardır. 2003-cü ildə yenidən fəaliyyətə başlamış muzey iki böyük zal və üç köməkçi otaqda fəaliyyət göstərməklə, 4058-ə qədər eksponat 15 kolleksiyada (saxsı, bürünc, alüminium, parça, polad, kağız) toplanıb. Saxsı, mis və digər materiallardan hazırlanmış, əkinçilik, maldarlıq, toxuculuq (xalçaçılıq) kimi fəaliyyətlərə aid əşyalarla bərabər, elm, incəsənət, təhsil, hərb, dəmir yolu kimi sahələrlə bağlı sənəd, şəkil və digər eksponatlar rayonun tarixi, onun görkəmli adamları barədə kifayət qədər məlumat verir.
== Həmçinin bax ==
Hacıqabul
Hacıqabul rayonu
== Xarici keçidlər ==
"Hacıqabul tarixinin əks olunduğu məkan".
Jilina diyarı
Jilina diyarı (slovak. Žilinský kraj) — Slovakiyada birinci dərəcəli inzibati–ərazi vahidlərindən biri. Diyarın inzibati mərkəzi Jilina şəhəridir. Sahəsi 6788 km², əhalisi isə 691 201 nəfər (2001) təşkil edir. Jilina diyarı Slovakiyanın şimal-qərbində yerləşir və Çexiya və Polşa ilə sərhədlənir.
== İnzibati bölünmə ==
Jilina diyarı "okres" adlanan 11 rayona bölünür:
Bitça rayonu
Çadtsa rayonu
Dolnı Kubin rayonu
Kisutske Nove Mesto rayonu
Liptovski Mikulaş rayonu
Martin rayonu
Namestovo rayonu
Rujomberok rayonu
Turçyanske Teplitse rayonu
Tvrdoşin rayonu
Jilina rayonu
== Statistik məlumatlar (2001) ==
Diyarda əhalinin sıxlığı 102/km² nəfər təşkil edir. Diyarın innzibati mərkəzi Jilina şəhəri sayılır (almanca Sillein). Diyarın digər böyük şəhərləri: Martin, Rujomberok (Rosenberg) və Liptovski Mikulaşdır (Liptau-Sankt Nikolaus).
Kamensk Diyarşünaslıq muzeyi
Kamensk Diyarşunaslıq Muzeyi — Rostov vilayətinin Kamensk-Şaxtinski şəhərində yerləşən diyarşunaslıq muzeyi
Muzeyin adresi: Rostov vilayəti, Kamensk-Şaxtinski ş, Marl Marks, 56.
== Tarixi və təsviri ==
Kamensk Diyarşunaslıq Muzeyi Böyük Vətən müharibəsi və əmək veteranlarının səyi ilə yaradılmışdır. Muzey 1969-cu ildə təşkil edilmişdir. Muzey iki mərtəbəli, kərpiçdən inşa edilən binada yerləşir. Yerləşdiyi binanın özüdə tarixi abidədir. Muzeyin ekspozisiya zalının sahəsi 290 m² təşkil edir. Muzeydə iyirmi üç min tarixi və mədəni irs predmeti vardır. Əsas fondu isə iyirmi bir min dörd yüz eksponat təşkil edir. Bu ekponatlar ekspozisiya zalınfa nümayiş etdirilir.
Muzeyin əsas göstəriş mövzusu Kamensk-Şaxtinski şəhərinin çox əsrlik tarixidir.
Kamçatka Diyarı
Kamçatka diyarı (rus. Камчатский край) — Rusiya Federasiyasında inzibati-ərazi subyekti. Uzaq Şərqdə yerləşir. 1 iyul 2007-ci ildə formalaşdırılıb. İnzibatı mərkəzi Kamçatka şəhəridir.
Kaxeti diyarı
Kaxeti diyarı (gürc. კახეთის მხარე) — Gürcüstan Respublikasının doqquz diyarından (gürcücə: მხარე) biridir. Tarixi və müasir elmi Azərbaycan mənbələrində bəzən Qaxet adıyla tanınır. İnzibati mərkəzi Telavi şəhəridir. Diyar Azərbaycan və Rusiya ilə həmsərhəddir. Kaxetinin cənubunda Keşiş dağ məbədi yerləşir.
== İnzibati-ərazi bölgüsü ==
Kaxeti diyar səkkiz bələdiyyəyə bölünür (2014):
Telavi bələdiyyəsi (ərazisi 1,094 km², əhalisi 58.350)
Axmeta bələdiyyəsi (ərazisi 2,248 km², əhalisi 31.461)
Qurcaani bələdiyyəsi (ərazisi 849 km², əhalisi 54.337)
Kvareli bələdiyyəsi (ərazisi 1,000 km², əhalisi 29.827)
Dedoplistsğaro bələdiyyəsi (ərazisi 2,531 km², əhalisi 21.221)
Laqodexi bələdiyyəsi (ərazisi 890 km², əhalisi 41.678)
Saqareco bələdiyyəsi (ərazisi 1,515 km², əhalisi 51.761)
Sığnaq bələdiyyəsi (ərazisi 1,251 km², əhalisi 29.948)
== Tarixi ==
VIII əsrdən başlayaraq Kaxeti müstəqil feodal knyazlıq olmuşdur. XI–XII əsrlərdə o, çar Qurucu Davidin səyləri nəticəsində birləşmiş Gürcüstan çarlığının tərkibidə girmişdir.
Gürcüstan çarlığının süqutundan sonra Kaxeti 1460-cı illərdə yenidən müstəqil olub yerli çar tabeliyində kiçik dövlət kimi mövcudluğunu davam eləmişdir. 1762-ci ildə Kaxeti çarlığı qonşu Kartli çarlığı ilə birləşmiş, Kaxetinin paytaxtı Telavi yeni birləşmiş Kartli-Kaxeti çarlığının paytaxtı olmuşdur.
Kaşar tarix və diyarşunaslıq muzeyi
Kaşar tarix və diyarşunaslıq muzeyi — Rostov vilayəti Kaşar yaşayış məntəqəsində yerləşən muzey.
== Muzeyin tarixi ==
Muzey 27 dekabr 1969-cu ildə Kaşar rayonunun Deputatlar sovetinin qərarı ilə təşkil edilmişdir. Muzeyin ilkin təşkilində Böyük Vətən müharibəsinin iştirakçıları А. М. Rudenko və V. А. Biryulinin rolu böyükdür. Muzeyin arxivində Deputatlar sovetinin rayon sakinlərinə etdiyi ekponatların toplanması ilə əlaqədar müraciyyətinin yazılı sənədi saxlanılır.
Hazırda muzeydə 1169 ekspinat vardır. Burada toplanmışdır:
Kaşar rayonunun diyarşunaslıq materialları;
Rayon əhalisinin yaşayışını əks etdirən eksponatlar;
Böyük Vətən müharibəsi zamanı rayonun işğalını əks etdirən eksponatlar;
Şimal və Baltik donanmasının admiralı İvan Matveeviç Kapitanes haqqında materiallar;
Vətəndaş müharibəsi materialları;
Kənd təsərrüfatı, heyvandarlıq, təhsil, tibb materalları.
2009-cu ildən muzey Rusiya Federasiyasının vahid muzey bazasına daxil edilmişdir. 9 may 2009-cu ildən muzey yeni binaya köçürülmüşdür.
2016-ci il məlumatına görə burada olan 22 ptedmet Rusiya Federasiyasının qeyri-dövlət muzey fonduna daxil deyil.
== Muzeyin direktorları ==
Vasili Tromifoviç Vasilçenko (1979—1980)
Qennadi Dmutrieviç Kuleşov (1981—1986)
Aleksandr Mizayloviç Rudenko (1987—2001)
Nadejda Anatolevna Qrişkova (2001—2002)
Sergey Vladimiroviç Savostikov (2002—2009)
Anna Vladimirovna Qorina (2009-cu ildən)
== Adres ==
Muzeyin yerləşdiyi adres: Rostov vilayəti, Kaşar rayon, Kaşar kəndi, Lenin küçəsi, ev 62.
Kursk rayonu (Stavropol diyarı)
Kursk rayonu (rus. Курский район) — Rusiya Federasiyası, Stavropol diyarının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Kurskaya kəndidir. Əhalisi 54 012 nəfərdir (2020).
== Coğrafiyası ==
Rayon Stavropol diyarının cənub-şərq hissəsində yerləşir. Kabardin-Balkariya, Şimali Osetiya, Çeçenistan Respublikası və Dağıstanla sərhəddir.
Çayları: Kür, Terek. Tersko-Kumski kanalı.
Rayonun şərqi qumlu Noqay çölündən ibarətdir.
== Tarixi ==
Kursk rayonu 2 yanvar 1935-cui ildə qurulur.
Kvemo Kartli diyarı
Aşağı Kartli diyarı (gürc. ქვემო ქართლის მხარე) — Gürcüstanda I dərəcəli inzibati – ərazi vahidlərindən biri. 1994–1996–cı illərdə həyata keçirilmiş inzibati islahatlar nəticəsində təşkil edilmişdir. Diyarın inzibati mərkəzi Rustavi şəhəridir.
== İnzibati bölgü ==
İnzibati cəhətdən respublika tabeli Rustavi şəhərindən və altı bələdiyyədən (Başkeçid, Bolnisi, Marneuli, Qarayazı, Salka, Tetri Tskaro) ibarətdir. Aşağı Kartlinin inzibati mərkəzi Rustavi şəhəridir. Ətraflı olaraq bax: Borçalı
== Əhalisi ==
01 yanvar 2020-ci il tarixinə əsasən diyarın ümumi əhalisi 434.200 nəfər olmuşdur. Onlardan 189.700 nəfəri şəhərlərdə, 244.500 nəfəri isə kəndlərdə yaşayırdı. 2002-ci ildə kənd əhalisinin 152.456 nəfəri kişilərdən, 158.569 nəfəri isə qadınlar təşkil edirdi. Həmin il yekunlarına əsasən kənd əhalisinin 62.50%-i azərbaycanlılardan, 28.40%-i gürcülərdən, 6.70%-i ermənilərdən, 1.50%-i urumlardan, 0.40%-i ruslardan və 0.50%-i digərlərindən ibarət idi.
Kürdəmir Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
== Muzeyin tarixi ==
Kürdəmir rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi ümummilli lider H.Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılıb və cəmi 627 eksponatla fəaliyyətə başlayıb. Muzeyin mövzu-ekspozisiya planı tam şəkildə yenidən işlənib. Hazırda burada 4070 eksponat var.
== Muzeyin ekpozisiyası ==
Hazırda muzeydə 4207 eksponat var. Bu mədəniyyət ocağının mövzu ekspozisiyası 4 salonda 17 bölmədə nümayiş etdirilir. Ekspozisiyanın 4 bölməsində Kürdəmir rayonunun tarixinə, mədəniyyətinə, məişətinə aid eksponatlar sərgilənir.
== Muzeyin bölmələri ==
Muzeyin 1-ci bölməsi paleolit dövrünün mədəniyyətini və tarixini özündə əks etdirən materiallarla zəngindir. Bölmədə eramızdan əvvəl XI-XII əsrlərə aid əşyalar nümayiş etdirilir. Qədim Kürdəmir haqqında və ərazidə aparılmış arxeoloji qazıntıları əks etdirən materiallar da böyük maraq doğurur. 3-cü bölmədə isə son orta əsrlərə və XX əsrin əvvəlinə aid eksponatlar sərgilənir.
Kürdəmir rayonu Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
== Muzeyin tarixi ==
Kürdəmir rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi ümummilli lider H.Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılıb və cəmi 627 eksponatla fəaliyyətə başlayıb. Muzeyin mövzu-ekspozisiya planı tam şəkildə yenidən işlənib. Hazırda burada 4070 eksponat var.
== Muzeyin ekpozisiyası ==
Hazırda muzeydə 4207 eksponat var. Bu mədəniyyət ocağının mövzu ekspozisiyası 4 salonda 17 bölmədə nümayiş etdirilir. Ekspozisiyanın 4 bölməsində Kürdəmir rayonunun tarixinə, mədəniyyətinə, məişətinə aid eksponatlar sərgilənir.
== Muzeyin bölmələri ==
Muzeyin 1-ci bölməsi paleolit dövrünün mədəniyyətini və tarixini özündə əks etdirən materiallarla zəngindir. Bölmədə eramızdan əvvəl XI-XII əsrlərə aid əşyalar nümayiş etdirilir. Qədim Kürdəmir haqqında və ərazidə aparılmış arxeoloji qazıntıları əks etdirən materiallar da böyük maraq doğurur. 3-cü bölmədə isə son orta əsrlərə və XX əsrin əvvəlinə aid eksponatlar sərgilənir.
Kürən güzgülər diyarında (film, 2011)
Kürən güzgülər diyarında (rus dilində: «Рыжик в зазеркалье», Belarus dilində: Рыжык у залюстаркоўе) — Yelena Turovanın rejissorluğu ilə 2011-ci ildə “Belarusfilm” kinostudiyasında nümayiş olunmuş ailə fantastika filmidir.
== Süjet xətti ==
Pərilərin hakim olduğu səltənətlərin birində bədxah bir sehrbaz bütün güzgüləri ovsunlayır. Beləliklə qısa bir zaman ərzində bu səltənətin bütün sakinləri güzgüyə baxan kimi dərhal gözdən itib müəmmalı bir yerə gedirlər. Lakin bədxah sehrbaz üçün bütün bunlar kifayət deyildir. Bədxah sehrbaz yavaş-yavaş pərilər səltənətindən real dünyaya nüfuz etməyə başlayır. Həmin bədxah sehrbazı məğlub etmək bir o qədər də asan iş deyil - bunu pərilər səltənətinin hökmdar nəslinin qanından olan bir adam reallaşdıra bilər və belə bir adam xoşbəxtlikdən mövcuddur. Həmin adam kürən ləqəbli bir qız uşağıdır.
Lahıc Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Lahıc Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi — Lahıc kəndinin yerli tarix muzeyi. 1985-ci ildə qurulmuş və Azərbaycanın İsmayıllı rayonunun Lahıc kəndində yerləşir.
== Yaranması ==
1985-ci ildə Lahıc Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun nəzdində ictimai əsaslarla təşkil edilmiş Lahıc Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi 1992-ci ildən dövlət statusu alaraq Lahıc Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi kimi fəaliyyət göstərir. Muzeyin özü Lahıcda "Ağaoğlu məscidi" kimi məşhur olan və 1914-cü ildə inşa edilmiş bir binanın içərisindədir. Muzeyin direktoru Əliyev Maarif Ağamehedi oğlu muzeyə eksponatların toplanmasında əhali arasında təbliğat aparırı. Muzeyin nümayəndəsi Kamilli Tofiq Kamil oğlu, 20–22 aprel 2009-cu il tarixlərində Bakıda keçirilmiş UNESCO / ICOM nəşrlərindən istifadə edərək muzey rəhbərliyi tərəfindən Azərbaycan Respublikasından muzey işi üzrə təlimçi-mütəxəssislər üçün milli təlimlərdə iştirak etmişdir.
== Esponatlar ==
Muzeydə 1336 ədəd eksponat qorunub saxlanılır. Bina 10 ekspozisiya və müxtəlif şöbələrdən ibarətdir. Müxtəlif mövzulara aid guşələr yaradılmışdır. Muzeyə gələn ziyarətçilərə 1000–dən çox eksponat təqdim edilir.
Latviyanın mədəni-tarixi diyarları
Latviyanın tarixi-mədəni diyarları (latış. kultūrvēsturiskie novadi) — Latviya Respublikasının ərazisində yerləşən tarixi və mədəni ərazilər nəzərdə tutulur.
Latviya Respublikası Konstitusiyasına(Satversme) görə Latviya dövlətinin ərazisində, beynəlxalq qaydalara əsasən aşağıdakı diyarlar mövcuddur: mərkəzdə Vidzeme, cənub-şərqdə Latqale, qərbdə Kurzeme və cənubda Zemqale.
Bundan başqa cənub-şərqdə yerləşən Zemqale və cənub-qərbdə olan Laqale diyarlarının ərazilərindən beşinci diyar - Seliya formalaşdırılıb.
Kurzeme (Kurlandiya tarixi diyarı) — ölkənin qərbində yerləşir. 2009-cu ildə olan inzibatı islahatlara qədər diyar Leypayski, Kuldiqski, Talsinski, Saldus və Ventspils rayonlarından ibarət idi.
İslahatdan sonra diyarın tərkibinə iki respublika tabeli şəhər daxil edildi: Ventsplis və Liepaya. Kurzeme diyarına aiddir: Ayzput, Alsunq, Brosen, Vayned, Ventsplis, Dundaq, Durbs, Qrobin, Kandav, Kuldiq, Nikas, Pavilot, Priekul, Roy, Rusav, Saldus, Skrund və Talsin diyarı
Zemqale (Zemqaliya) — Latviyanın mərkəzi hissəsi. Ərazini şimaldan Riqa körfəzinin suları yuyur. Şərqdən Dauqava çayı, cənubdan isə litva ərazisi ilə həmsərhəddir.
Latviyanın tarixi-mədəni diyarları
Latviyanın tarixi-mədəni diyarları (latış. kultūrvēsturiskie novadi) — Latviya Respublikasının ərazisində yerləşən tarixi və mədəni ərazilər nəzərdə tutulur.
Latviya Respublikası Konstitusiyasına(Satversme) görə Latviya dövlətinin ərazisində, beynəlxalq qaydalara əsasən aşağıdakı diyarlar mövcuddur: mərkəzdə Vidzeme, cənub-şərqdə Latqale, qərbdə Kurzeme və cənubda Zemqale.
Bundan başqa cənub-şərqdə yerləşən Zemqale və cənub-qərbdə olan Laqale diyarlarının ərazilərindən beşinci diyar - Seliya formalaşdırılıb.
Kurzeme (Kurlandiya tarixi diyarı) — ölkənin qərbində yerləşir. 2009-cu ildə olan inzibatı islahatlara qədər diyar Leypayski, Kuldiqski, Talsinski, Saldus və Ventspils rayonlarından ibarət idi.
İslahatdan sonra diyarın tərkibinə iki respublika tabeli şəhər daxil edildi: Ventsplis və Liepaya. Kurzeme diyarına aiddir: Ayzput, Alsunq, Brosen, Vayned, Ventsplis, Dundaq, Durbs, Qrobin, Kandav, Kuldiq, Nikas, Pavilot, Priekul, Roy, Rusav, Saldus, Skrund və Talsin diyarı
Zemqale (Zemqaliya) — Latviyanın mərkəzi hissəsi. Ərazini şimaldan Riqa körfəzinin suları yuyur. Şərqdən Dauqava çayı, cənubdan isə litva ərazisi ilə həmsərhəddir.
Laçın Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi
Laçın Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi – Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunda 1974-ci ilidən 1992ci ilin may ayına qədər fəaliyyət göstərmiş, işğal olunmuş muzeylər siyahısına daxil olan yüksək bədii və tarixi səciyyə daşıyan eksponatlarla zəngin olan ən əhəmiyyətli muzeylərdən biri.
== Memarlıq quruluşu ==
Muzeyin yerləşdiyi bina tarix və mədəniyyət abidəsi kimi qiymətləndirilirdi. Bu biina Sovet Hakimiyyətinin ilk illərində Pedoqoji Texnikom üçün nəzərdə tutulsada sonralar burada şəhər VIII illik məktəb kimi də fəaliyyət göstərmişdir.
Müzeyin ümumi sahəsi 1200 kv/metr-dən çox idi. Müzey bir dəhlizdən, 24 otaqdan, 1 nümayiş salonundan və 72kv/metrlik bir fonddan ibarət idi. Muzeyin həyətində müxtəlif əsrlərdə hazırlanmış bədii daş nümunələri, sujetli oymalar, at və qoç heykəlləri və bir çox məişət əşyalar açıq havada nümayiş etdirilirdi.
1983-cü ildən 1992-ci ilə qədər muzey tərəfindən geniş şəkildə ekspoziyalar təşkil olundu. Muzeyin əsas fondunda 5 mindən artıq eksponatlar toplandı. Yardımçı fondla birlikdə muzeydə ümumilikdə 10 minə yaxın əşya olmuşdur. 1989-cu ildə Laçın Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi Ümumittifaq Muzeylərə baxış müsabiqəsində qalib seçilmiş və direktoru ilə birgə xüsusi medalla təltif olunub.
Laçın Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi
Laçın Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi – Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunda 1974-ci ilidən 1992ci ilin may ayına qədər fəaliyyət göstərmiş, işğal olunmuş muzeylər siyahısına daxil olan yüksək bədii və tarixi səciyyə daşıyan eksponatlarla zəngin olan ən əhəmiyyətli muzeylərdən biri.
== Memarlıq quruluşu ==
Muzeyin yerləşdiyi bina tarix və mədəniyyət abidəsi kimi qiymətləndirilirdi. Bu biina Sovet Hakimiyyətinin ilk illərində Pedoqoji Texnikom üçün nəzərdə tutulsada sonralar burada şəhər VIII illik məktəb kimi də fəaliyyət göstərmişdir.
Müzeyin ümumi sahəsi 1200 kv/metr-dən çox idi. Müzey bir dəhlizdən, 24 otaqdan, 1 nümayiş salonundan və 72kv/metrlik bir fonddan ibarət idi. Muzeyin həyətində müxtəlif əsrlərdə hazırlanmış bədii daş nümunələri, sujetli oymalar, at və qoç heykəlləri və bir çox məişət əşyalar açıq havada nümayiş etdirilirdi.
1983-cü ildən 1992-ci ilə qədər muzey tərəfindən geniş şəkildə ekspoziyalar təşkil olundu. Muzeyin əsas fondunda 5 mindən artıq eksponatlar toplandı. Yardımçı fondla birlikdə muzeydə ümumilikdə 10 minə yaxın əşya olmuşdur. 1989-cu ildə Laçın Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi Ümumittifaq Muzeylərə baxış müsabiqəsində qalib seçilmiş və direktoru ilə birgə xüsusi medalla təltif olunub.
Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Qafqaz Diyar Komitəsi
Qafqaz Diyar Komitəsi — Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının (RK(b)P) Cənubi və Şimali Qafqaz bolşevik təşkilatlarına rəhbərlik edən orqanı.
Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə (bolşevik) Partiyası Qafqaz təşkilatlarının 1-ci qurultayında (Tiflis, 1917, 2–7 (15–20) oktyabr) yaradılmışdı. Oktyabr çevrilişindən (1917) sonra Cənubi Qafqazın Rusiyadan ayrılması əleyhinə çıxış etmiş və Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası (RSFSR) Xalq Komissarları Soveti hakimiyyətinin tanınması tələbini irəli sürmüşdü. Zaqafqaziya komissarlığını tanımaqdan və Zaqafqaziya seyminin işində iştirakdan imtina etmişdi. QDK Qafqazda sovet hakimiyyəti qurulmasına bilavasitə rəhbərlik edirdi. 1919-cu ilin mayında QDK tərəfindən hazırlanan və Bakıda keçirilən RK(b)P 2-ci cənubi Qafqaz konfransında "Müstəqil Sovet Azərbaycanı uğrunda" şüarı qəbul olunmamışdı. Lakin mayın sonunda QDK bu şüarla razılaşmışdı. Komitənin Bakı bürosu Azərbaycan Kommunist Partiyasının yaradılması təklifi ilə çıxış etmişdi. Məsələnin müzakirəsi RK(b)P Mərkəzi Komitəsinə verilmişdi. 1919-cu ilin avqustu-1920-ci ilin yanvarında RK(b)P MK siyasi bürosu və təşkilat bürosu, Lenin başda olmaqla, Qafqazda partiya və milli quruculuq məsələsini 8 dəfə müzakirə etmiş, QDK-nın rəhbərliyi ilə Azərbaycanın, Ermənistan və Gürcüstan kommunist partiyalarının yaradılmasına razılığını bildirmişdi.
