Eberqin binası (Rostov-na-Donu)
Eberqin binası — Rostov-na-Donu şəhərində yerləşən bina. Bina Rostov vilayəti, Rostov-na-Donu şəhəri, Serafimoviç küçəsi, ev 76 ünvanında yerləşir. Binada konstruktivizm stilinə sahibdir. Bina 1934-cü ildə inşa edilmişdir. Regional əhəmiyyətli mədəni irsi siyahısına daxil edilmişdir.
Rostov-na-Danu ərazisində məşhur rostovlu arxitektor Lev Leonidoviç Eberqin layihəsi əsasında inşa edilmişdir. O, Rostov-na-Donu şəhərində bir çox tarixi binaların layihə müəllimidir. 1932-ci ildən Rostov-na-Donuda yaşayan arxitektor. Teatralnı meydanında yerləşın M. Qorki adına Rostov Akademik teatrının tikintisinə öz töhfəsini vermişdir. Onun layihəsi əsasında «Rostov» mehmanxanası, «Rusiya» kinoteatrı, "Zolotoy Kolos" yaşayış binası və s.
Gimnaziya № 36 (Rostov-na-Donu)
Gimnaziya № 36 — Rostov-na-Donu şəhərinin ərazisində, Maksim Qorki küçəsi, ev 115 ünvanında yerləşən təhsil ocağı. Bina P. Y. Lyubimovun layihəsi əsasında 1906-ci ildə inşa edilmişdir. Gimnaziyanın binası Rusiyanın yerli əhəmiyyətli mədəni irs obyekti siyahısına daxil edilmişdir.
1906-cı ildə Nikolay Pavloviç Stepanov Rostovda dörd sinifli kişi gimnaziyasını açır. İlk əvvəllər gimnaziya kimsəsizlər evində yerləşirdi. Ancaq bir necə il sonra Stepanov gimnaziya üçün yeni binanı timkəyi qərara alır. Gimnaziya üçün yeni bina 1915-ci ildə P. Y. Lyubimovun layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Gimnaziyaya 14-15 yaşından gəbul həyata keçirilirdi. Hazırlıq sinfində il ərzində 100, birinci sinifdə isə 130 rubl pul alınırdı. 1916-cı ildən gimnaziyada həm oğlanlar həmdə qızlar təhsil ala bilirdilər.
Naxçıvan-na-Donu
Naxçıvan-na-Donú (rus. Нахичевань-на-Дону, erm. Նոր Նախիջևան) — keçmişdə Don çayının sağ sahilində yerləşən, hazırda isə Proletarski rayonu adlanan keçmiş şəhər. Şəhər II Yekaterinanın əmri ilə Krımdan köçürülmüş ermənilər tərəfindən salınmışdır (14 noyabr, 1779). Şəhəri salan əsas şəxslərdən biri kimi knyaz İosif Aqrutinski idi. Onun şərəfinə hətta 1999-cu ildə Svoboda meydanında abidə ucaldılmışdır. 1928-ci ildə Naxçıvan-na-Donu şəhəri Rostov-na-Donu şəhərinə birləşdirilmiş və Proletarnı rayonu adlandırılmışdır.
Krımdan gəlmiş ermənilər 1779-cu ildə qaladan şərqdə Nor-Naxçıvan şəhərini salırlar. Şəhərin plan layihəsinin hazırlanmasında məşhur rus arxitektoru İvan Yeqoroviç Starov fəal iştirak etmişdir. 9 avqust 1797-ci ildə qala və Nor-Naxçıvan Novorossiysk quberniyası Rostov qəzasına daxil edilmişdir.
Rostov-na-Donu
Rostov-na-Donu (rus. Ростов-на-Дону) — Rusiyanın cənub-qərbindəki ən böyük şəhər, Cənub Federal Dairəsinin və Rostov vilayətinin inzibati mərkəzi. Hərbi Şöhrət şəhəri (2008).
15 dekabr 1749-cu ildə imperatriça Yelizaveta Petrovnanın nizamnaməsi ilə qurulur. Şərqi Avropa düzənliyinin cənub-şərqində, Don çayının hər iki sahilində, onun Azov dənizi ilə birləşməsindən 46 km və Qara dənizdən 380 km, Moskvadan 1092 km məsafədə yerləşir.
Əhalisi 1.137.704 nəfərdir (2021). Rusiyanın ən çox əhalisi olan onuncu şəhəridir. 2.16 milyondan çox insan Rostov aqlomerasiyası (ölkənin beşinci ən böyük aqlomerasiyası) daxilində yaşayır.
Şəhər böyük bir inzibati, iqtisadi, mədəni, elmi, təhsil, sənaye və Rusiyanın cənubundakı ən əhəmiyyətli nəqliyyat mərkəzidir. Qeyri-rəsmi olaraq Rostov "Qafqazın Qapısı" və "Rusiyanın cənub paytaxtı", həmçinin Donun paytaxtı adlanır.
Pervomayski (Rostov-na-Donu)
Pervomayski rayonu (rus. Первомайский район) Rostov-na-Donu şəhəri ərazidə yerləşən, 1936-cı ilin 15 dekabrında təsis edilmiş rayon.
Pervomayski rayonunda 1922 şirkət fəaliyyət göstərir. Bu şirkətlərdə ümumilikdə 58, 300 nəfər işləyir. Rayonun vizit kartı olaraq hesab edilir: kəndtəsərrüfatı maşınqayırması, aviasiya kompleksi, cihazqayırma. Rayonda olan şirkətlər "KZ Rostselmaş ", "Pribor", "Qranit", "Donavia", "Rostov mülki aviasiyası № 412", "Bizon", "Almaz".
Rayon ərazisində dəmir yolu vağzalı yerləşir. Bu əsasən "Selmaş" ilə əlaqəni təmin edir. Şimali Qafqaz ərazisində ən böyük uçuş-eniş zolağı burada qərarlaşır. Onun ümumi sahəsi 400 ha-dır.
Rostov-na-Donu kafedralı
Rostov-na-Donu kafedralı və ya Müqəddəs Məryəmin Doğuşu katedralı (rus. Кафедральный собор во имя Рождества Пресвятой Богородицы) — Rostov-on-Don şəhərinin və Rostov və Novoçerkassk Pravoslav Yeparxiyasının əsas kilsəsidir. Novocherkassk Katedralı ilə birlikdə Don bölgəsindəki xristian ibadətinin əsas yeridir.
18-ci əsrin sonlarında şəhər əsgərləri, tacirlər və tacirlərin şəhərətrafı ərazilərə genişmiqyaslı köçürülməsindən sonra şəhər rəhbərliyi Theotokosun doğuşuna həsr olunmuş bir məbəd tikmək qərarına gəldi. Məbədin şəhərətrafında indiki mərkəzi bazarın yaxınlığında tikilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Kilsə 20 fevral 1781-ci ildə qurulmuş və 5 sentyabr 1781-də açılmışdır. Həm inşaat işlərinin başlanğıcı, həm də kilsənin açılması İoann Andreyev tərəfindən təqdis edildi. Ancaq cəmi on il sonra, 1791-ci il dekabrın 27-də ildırım düşməsi nəticəsində məbəd yandı.
Şəhərin o vaxtkı meri — tacir M. Naumov Ekaterinoslav Yeparxiyasının başçısı olan və yeni kilsənin inşası ilə bağlı Rostov ərazisinə nəzarət edən Metropolitan Qavriilə müraciət etdi. 1795-ci ildə eyni yerdə Müqəddəs Məryəmin Doğuşu Kilsəsinin inşaat işləri başladı.
Rostov-na-Donu məscidi
Rostov-na-Donu məscidi — Rostov-na-Donu şəhərinin mərkəzində yerləşən məscid. Rostov vilayəti ərazisində fəaliyyət göstərən yeganə məsciddir.
Hələ Rusiya imperiyası dönəmində Krasnoarmeysk küçəsində böyük mərkəzi məscid olmuşdur. Ancaq uzun zaman fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq heç bir adınlıq gətirilmədən 1968-ci ildə fəaliyyəti tamamən dayandırılmışdır. Bölgədə yaşayan müsəlmanlar şəhərin mərkəzində "Stroileley" parkında boş bir ərazini məscid üçün ayırırlar. Ancaq müsəlmanların məscid tikintisini həyata keçirmək cəhdləri münaqişələrə səbəb olur. Müsəlmanlar üçün yerin ayrılması nəhayətdə Rostov-na-Donu şəhərində meşəpark zonasında qərarlaşdırılır. Burada yüz metr radiusunda heç bir yaşayış məntəqəsi yoxdur. Məscid Furmanovskaya küçəsində yerləşir.
Yeni məscidin tikintisi 1999-cu ildən 2003-cü ilə qədər davam etmişdir.
Rostov-na-Donu əməliyyatı
Rostov-na-Donu əməliyyatı (1941) — Qırmızı ordunun ilk uğurlu hərbi əməliyyatı. Bu əməliyyat Moskva döyüşü və Elnin döyüşləri ilə eyni dövrlərdə baş vermişdir.
SSRİ 9-cu ordusu cəbhəsində Arqafenoka — Kuteynikovo istiqamətinə hərəkət edirlər. 56-cı sovet ordusu isə Rostov-na-Donu şəhərini tərk edir. Almanlar şəhəri ələ keçirirlər.
37-ci SSRi ordusu sağ falanqadan Stoyanov-Qeneralskoe cəbhəsində hücum əməliyyatına başlamışdır.
37-ci ordu Stoyanov-Qeneralskoe cəbhəsinə Sultan-Salı istiqamətdən Rostovun qərb ərazilərinə, 9-cu ordu isə Rostova Bolşoy Salı istiqamətdən hücuma keçmişdir. 56-cı ordu Rostova üç istiqamətdən hücuma keçmişdi. Sovet ordusunun hücumu ilə almanlar geri çəkilmək məcburiyyətində qalmışdır. Almanlar əsasən 37-ci və 56-cı sovet ordusuna dirəniş göstərmişdir.
Jeleznodorojnı rayonu (Rostov-na-Donu)
Jeleznodorojnı rayonu (rus. Железнодорожный район) Rostov-na-Donu şəhəri ərazidə yerləşən, 1937-ci ildə təsis edilən rayon. Rayonun ərazisi 69,0 km² təşkil edir.
Rayon ərazisində ilk yaşayış məntəqəsi hələ çoxdan mövcud idi. 1747-ci ildə Don çayının sağ sahilində, Temernik çayının aşağı axarında Qnilovski stanisası inşa edilmişdi.
1864-cü ildə bölgədən dəmir yolu çəkilmişdir. Stansiya və yaşayış məntəqəsi 1937-ci ildə rayon olaraq təsis edilmişdir. Rayonun adı isə onun ərazisindən keçən dəmir yolu ilə əlaqəlidir.
Rayonun ümumi əhalisinin hər üçündən biri təqayütçüdür.
Rayonun iqtisadiyyatın mühüm yeri Şimali-Qafqaz dəmir yolları tutur.
Kirovski rayonu (Rostov-na-Donu)
Kirovski rayonu (rus. Кировский район) Rostov-na-Donu şəhəri ərazidə yerləşən, 1936-cı ildə təsis edilən rayon. Rayon ərazisində istər Cənub Federal Dairəsinin istərsə Rostov vilayətinin inzibati binaları, iri iqtisadi və ticarəti şirkətlər həmcinin iri iri mədəniyyət mərkəzləri yerləşir.
Rayonun tarixi taleyi onunla bağlıdır ki, rayon Rostov-na-Donu şəhərinin əsas hissəsində təşkil edilmişdir. Məhs burada 1749-cu ildə şəhərin əsası qoyulmuşdur. Burada təbii su mənbəyi olmuşdur ki, ondan hətta I Pyotr belə içmişdir. Rayon ərazisində yerləşən Sedov küçəsi Rostov-na-Donu şəhərinin ən böyük və mərkəzi küçələrindən olmuşdur.
Ərazi şəhər tarixinin bir çox mühüm hadisələrinə sahidlik etmişdir. Artıq XVIII əsr Rostov güçlü müdafiə və ticarət şəhəri funksiyasını oynayırdı. Buradan xaricə kənd təsərrüfatı malları, dəmir məmulatları ixrac edilirdi.
Kostinin binası (Rostov-na-Donu)
Tacir Kostinin gəlirli binası - Rostov vilsyəti Rostov-na-Donu şəhərinin ərazisində yerləşən tarixi bina. Tikili Rostov-na-Donu şəhəri, Çexov prospekti, Suvorov küçəsi ev 29/37 ünvanında yerləşir. Bina XIX əsrdə inşa edilmişdir. XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəlləri tacir Efim Yakovleviç Kostinə mənsub olmuşdur. Bina regional əhəmiyyətli tarixi, arxitektur və monumenal abidələri siyahısına daxil edilmişdir. Bina dörd mərtəbədən ibarətdir. Vəziyyəti idealdır.
Bina XIX əsrin sonlarında inşa edilmişdir. 1917-ci ilə qədər bina Malaya-Sadovnaya küçəsi, ev 37/35, Malıy prospekti ünvanında yerləşirdi. Tacirin bu binadan başqa Yağ zavodu belə olmuşdur.
Leninski rayonu (Rostov-na-Donu)
Leninski rayonu (rus. Ленинский район) Rostov-na-Donu şəhəri ərazidə yerləşən, 1936-cı ildə təsis edilən rayon. Rayon ərazisində ticarət və istehsalat müəssisələrinin yerləşdiyi, əhalisi sayı 80 min olan rayon. Rayon 1920-ci ildə təhciz edilmişdir. Bu zaman rayonun adı Temernis olmuşdur. Leninin ölümündən sonra rayon Leninski olaraq adlandırılmışdır. 1937-ci ildə Leninski rayonunun Temeris çayından digər tərəfində yerləşən ərazisində Jeleznadirojnı rayonu təşkil edilmişdir.
Rayon ərazisində fəaliyyət göstərən müəssisə və təşkilatların sayı 5450 təşkil edir. Rayonun əsas müəssisələrinin sayı 22-dir: "Rostov çorək kombinatı", "Donskaya koja", "Donski kerpiç", "Aqat" zavodu, "Rostovbumaqa", "Rostovenerqo" və başqaları.
Lenin rayonu Rostov-na-Donu şəhərində təhsil qaxımdam əhəmiyyətli yer tutur.
Leonidovun binası (Rostov-na-Donu)
Leonidovun binası — Rostov-na-Donu şəhərində yerləşən bina. Bina regional əhəmiyyətli tarixi və mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. Bina Bolşaya Sadovaya küçəsi 30/45 ünvanında yerləşir. Binada yazıçılar olan Aleksandr Arsenteviç Baxarev və Vitali Nikolayeviç Syomin yaşayıb-yaratmışdır. Bina XX əsrin əvvəllərində inşa edilmişdir.,
Leonidovun gəlirli binası Engels küçəsi (hazırkı Bolşoy Sadovaya küçəsi) və Xalturinski xiyabanının kəsişməsində (hazırkı Böyük Nikolaski xiyabanları) yerləşir. XX əsrin əvvəllərində inşa edilmişdir.
Binada yazıçı və jurnalist olan Aleksandr Arsenteviç Baxarev yaşayıb-yaratmışdır. Aleksandr Arsenteviç Baxarev ailəsi binanın üçüncü mərtəbəsində yaşayırdı. A. A. Baxarev (1911-1974) 1950 - 1974-ci illər ərzində binada yaşamışdır. O, bu binada yaşadığı müddətdə Volqo-Don kanalı, rus bioloqu və seleksiyaçısı İvan Vladimiroviç Miçurin, kolxoz sakonləri haqqında oçerklər yazmışdır.
Lisey № 13 (Rostov-na-Donu)
Lisey № 13 — Rostov-na-Donu şəhərinin ərazisində, Svoboda meydanında, ev 1 ünvanında yerləşən təhsil ocağı. Bina Nikolay Nikitiç Durbaxın layihəsi əsasında 1892-ci ildə inşa edilmişdir. Binada ilk əvvəllər Naxçıvan-na-Donuda yerləşir və Yekaterina Qızlar gimnaziyası adlanırdı. Məktəbin binası Rusiyanın yerli əhəmiyyətli mədəni irs obyekti siyahısına daxil edilmişdir.
XIX əsrin sonları Naxçıvan-na-Donuda qızlar gimnaziyası yaradılmışdı. Gimnaziya şəhərin əsasını qoyan imperatriça II Yekatrinanın şərəfinəadlandırılmışdır. Gimnaziya üçün bina Nikolay Nikitiç Durbaxın layihəsi əsasında 1892-ci ildə inşa edilmişdir. İlk əvvəllr binanın iki mərtəbəsi mövcud idi.
Yekatrina qızlar gimnaziyası şəhərin ən elit təhsil ocağı sayılırdı. Burada din, fransız dili, rus dili, coğrafiya, tarix, tikiş, rəssamlıq öyrədilirdi.
Lyaxmaerin binası (Rostov-na-Donu)
Lyaxmaerin gəlirli binası — Rostov-na-Donu şəhərində yerləşən bina. Bina regional əhəmiyyətli tarixi və mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. Bina Voroşilov prospekti, Ulyanovskaya 60/1 ünvanında yerləşir. Rostov vilayəti administrasiyasının 1998-ci il 20 dekabr 488 saylı "Rostov vilayətinin tarixi və mədəni obyektlərinin qoruma altına alınması haqqında qanuna əsasən bina dövlət tərəfindən qorunur.
Bina Rostov-na-Donu şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşir. Binanın artıq XIX əsrin sonlarında mövcud volması faktdır. 1899-cu ilin yanvarında Yekaterina Petrovna Lyaxmaer binanın sahibi olmuşdur. Bu onun şəhərfə çox saylı mülklərindən biri idi. Binanın ümumi sahəsi 940 m² təşkil edir. Mövcud olan sahədə Yekaterina Petrovna Lyaxmaer dörd mərtəbəli bina inşa edilmişdir.
Moskva mehmanxanası (Rostov-na-Donu)
Palas-Otel — Rostov vilayəti Rostov-na-Donu şəhəri ərazisində yerləşən tarixi arxitektur bina. Bina Rostov-na-Donu şəhəri Bolşoy Sadovnaya küçəsi ev 62 ünvanında yerləşir. Bina 1893—1896-cı illərdə arxitektor Aleksandr Vikanoroviç Pomeransevin layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Binanın inşasında Nikolay Nikitiç Durbaxda iştirak etmişdir. Bina hazlrda təmirə bağlanmışdır. Onun reakanstruksiya edilməsi planlaşdırılır. «Moskva mehmanxanası» regional əhəmiyyətli mədəni irs siyahəşlsına daxil edilmişdir. Eklektika stilinə sahibdir.
XIX əsrin ortalarında erməni əsilli tacir Mares Babacanyan Hindistanda olan əmlakından əldə edilən vəsaitin bir hissəsini Naxçıvan-na-Donu şəhərinə bağışlayır. 1860-cı ildə digər erməni yazıçı və inqilabçı demokrat Mikael Nalbaldyan özünün «Şimal parıltısı» (Hyusisapayl) jurnalında bu vəsaitin şəhər sakinlərinə qaytarılmmasını tələb edir.
Mılsının binası (Rostov-na-Donu)
Mılsının binası — Rostov-na-Donu şəhərində yerləşən bina. Bina Rostov vilayəti, Rostov-na-Donu şəhəri, Aboran küçəsi, ev 86, Semaşko ünvanında. yerləşir. Bina XIX əsrin sonlarında inşa edilmişdir. Regional əhəmiyyətli mədəni irsi siyahısına daxil edilmişdir.
İvanoviç Mılsın taxıl alveri və bank işində çalışırdı. Fedor Mılsin 30 il müddətində şəhər bank cəmiyyətində çalışmışdır. O, bu vəzifədə uzun zaman direktor postunda çalışmışdır. Rostov-na-Donu şəhərinin fəxri sakinidir. Uzun zaman xeyriyyəçiliklə məşğul olurdu.
Məktəb № 49 (Rostov-na-Donu)
Məktəb № 49 - Rostov-na-Donu şəhərinin ərazisində, Qazetnaya xiyabanı, ev 82/108 ünvanında yerləşən təhsil ocağı. Bina 1910-cu ildə V. V. Popovun layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Məktəbin binası Rusiyanın yerli əhəmiyyətli mədəni irs obyekti siyahısına daxil edilmişdir.
А. А. Filipovun qızlar gimnaziyası XX əsrin əvvəllərində təşkil olunmuşdur. 1910-cu ildə gimnaziya Qazetnaya xiyabanında inşa edilən yeni binaya köçmüşdür. Sovet hökuməti qurulduqdan sonra bina 11 № məktəb elan edilmişdir. 1930-cu illərdə idə məktəb № 49 adlandırılmışdır.
Üç mərtəbədən ibarət olan bina П-vari formaya malikdir. Fasadı simmetrikdir və Maksim Qorki küçəsi və Qazetnaya xiyabanına baxır. Binanın tikintisində yüksək keyfiyyətli kərpiçdən istifadə etmişlər.
Mərkəzi univermaq (Rostov-na-Donu)
Mərkəzi univermaq - Rostov-na-Donu şəhərinin ərazisində, Bolşoy Sadovnaya küçəsi, ev 46/30 ünvanında yerləşən bina. Bina 1910-cü ildə inşa edilmişdir. Mərkəzi univermaq regional əhəmiyyətli mədəni irs obyekti siyahısına daxil edilmişdir.
Hazırda Rostov mərkəzi univermağı kimi tanınan bina XX əsrin əvvəllərində Q. Q. Pustovoytovun ticarət binası olaraq tanınırdı. O, şəhərdə mesenat olaraq tanınırdı. Bina isə 1910-cu ildə inşa edilmişdir. Binanın layihə rəhbəri Е. М. Qulin olmuşdur. Bina şəhərin tarixi hissəsində yerləşir. Bina Bolşoy Sadovnaya küçəsi və Budyonnovski xiyabanının birləşdiyi hissədə yerləşir. İlk əvvəldən bu binanın icarəyə götürüləcəyi bəlli idi.
Oktyabrski rayonu (Rostov-na-Donu)
Oktyabrski rayonu Rostov-na-Donu şəhəri ərazisində ilk dəfə 1937-ci ildə təşkil olunmuşdur.
Rayon öz növbəsində Sovetski, Lenin rayonu, Kirovski, Voroşilov şəhər rayonları və Rostov vilayəti Myaskinski rayonu ilə sərhədlənir. Rayonun ümumi sahəsi 49,5 km² ərazini əhatə edir.
Rayon ərazisində ümumilikdə 153,8 min insan yaşayır. Bu isə hər km² 3469 nəfər düşür.
Sosial tərkibi: işləyən əhali — 77 528 nəf., təqayütçülər — 35 639 nəf. (100-yaşına çatmışlar — 3 nəf.), 7 yaşına çatmış uşaqlar — 7202 nəf., məktəblilər — 17 137 nəf., tələbələr — 14 134 nəf., əlillər — 3 104 nıf. (işləyənləri — 944 nəf.), işsizlər, növbə gözləyənlər — 969 nəf.
Milli tərkib
Rayon əhalisinin milli tərkibi: ruslar — 86 %, ukraynalılar — 5 %, ermənilər — 3 %, belaruslar — 1 %, digər millətlərin nümayəndələri — 5 %.
6 elmi-araşdırma institutu;
3 ali təhsil oçağı, burada ümumilildə 13831 tələbə əyani olaraq təhsil alır.
Palas-Otel (Rostov-na-Donu)
Palas-Otel — Rostov vilayəti Rostov-na-Donu şəhəri ərazisində yerləşən tarixi arxitektur bina. Bina Rostov-na-Donu şəhəri Budyonnovski küçəsi ev 43/53 ünvanında yerləşir. Bina 1880-ci illərində inşa edilmişdir. Binanın hazır ki, vəziyyəti idealdır. İnşası zamanı üç mərtəbədən ibarət olsa da hazırfa beş mərtbəlidir. Ampir stilinə,sahibdir.
Üç mərtənədən ibarət ilan bina 1880-ci illərdə Kuşnaryovun tütün fabriki kimi inşa edilmişdir. Bina Budyannovdki küçəsi ilə Kazan küçələrinin qoğuşduğu əraziyə yaxın yerləşir. 1914-cü ildə «Y. S. Kuşnaryov cəmiyyəti» Aslanidinin tütün fabriki ilə birlikdə Asmilovun tütün fabrikinə birləşdirilir. 1914—1915-ci illərdə bina ampir stilində yenidən bərpa edilmişdir.
Pivovarovun binası (Rostov-na-Donu)
Pivovarovun gəlirli binası — Rostov vilayəti Rostov-na-Donu şəhəri ərazisində yerləşən tarixi arxitektur bina. Bina Rostov-na-Donu şəhəri Şaumyan küçəsi ev 45/28 ünvanında yerləşir. Bina XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində inşa edilmişdir. Binanın hazır ki, vəziyyəti idealdır. Bina 2004-ci il 29 dekabr tarixli qərarla regional əhəmiyyətli mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. Binanın adının kimin adından götürülməsi dəqiq müəyyən edilməmişdir.
Pivovarovun gəlirli binası XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində həkim Petr Pavloviç Çubuxçiev tərəfindən inşa edilmişdir. Bina 1915-ci ilə qədər onun mülkiyyətində olmuşdur. Binada onun həkim kabineti yerləşirdi. Bu kabinetdə əsasən dəri xəstəliklərinin müayinəsi və malicəsi təşkil edilirdi.
Poqodinin binası (Rostov-na-Donu)
Poqodinin binası — Rostov-na-Donu şəhərində yerləşən bina. Bina Rostov vilayəti, Rostov-na-Donu şəhəri, Sosialistiçeskaya küçəsi, ev 50 а ünvanında yerləşir. Binada yazıçı, jurnalist və dramaturq Nikolay Fyodroviç Poqodin yaratmışdır. Bina XIX əsrin sonlarında inşa edilmişdir.
Bina Rostov vilayəti, Rostov-na-Donu şəhəri, Sosialistiçeskaya küçəsi, ev 50a ünvanında yerləşir. Bina XIX əsrin sonlarında inşa edilmişdir. XX əsrin sonlarında isə ona əlavələr edilmişdir. Sovet senaristi və dramaturqu, RSFSR əməkdar incəsənət xadimi (1949), Lenin mükafatı laureatı (1959) və Stalin mükafatının iki dəfə qalibi (1941, 1951) Nikolay Fyodroviç Poqodin yaşamışdır. O, 1920-ci ildən rostovun "Trudovaya jizm" qəzetində çalışmışdır. Binada dörd il yaşadıqdan sonra 1925-ci ildə Moskvaya köçmüşdür.
Proletarski rayonu (Rostov-na-Donu)
Proletarski rayonu (rus. Пролетарский район) Rostov-na-Donu şəhəri ərazidə yerləşən, 1929-cu ildə təsis edilən rayon. Rayon Naxçıvan-na-Donu, Aleksandrovskaya, Berberovski ərazilərinin birləşdirilməsi nəticəsində meydana gəlmişir.
14 noyabr 1779-cu ildə II Yekatterinanın əmri ilə Krımdan köçmüş erməniləri Müqəddəs Dimitri Rostovski qalası yaxınlığında şəhər salınmasına göstəriş verir. Krım xanlığından köçmüş xristianlar Don çayının aşağı axarlarında Nor-Naxçıvan şəhərini salırlar.
1782-cü ildə Nor-Naxçıvan şəhərində 4 min insan yaşayırdı. 1828-ci ilin fevralında şəhər rəsmi olaraq Rusiya imperiyasına daxildir. Şəhər rəsmi «Naxçıvan-na-Donu» olaraq adlandırılır. Burada şəhər ticarəti inkişaf edir. 1825-ci ildə şəhərdə 33 fabrik vardı.
Qarnakeryanın binası (Rostov-na-Donu)
Qarnakeryanın binası — Rostov-na-Donu şəhərində yerləşən bina. Bina Rostov vilayəti, Rostov-na-Donu şəhəri, Puşkinski küçəsi, ev 78 ünvanında yerləşir. Binada şair Aşot Qeorqieviç Qarnakeryan, Aleksandr Pavloviç Oleniç-Qnenenko və yazıçı Qeorqieviç Filippoviç Şoloxov-Sinyavski yaşamışdır. Bina 1960-cı ildə konsstuktivizm stilində inşa edilmişdir.
Bina Rostov vilayəti, Rostov-na-Donu şəhəri, Puşkinski küçəsi, ev 78 ünvanında yerləşir. Bina 1960-ci ildə inşa edilmişdir.
Aleksandr Pavloviç Oleniç-Qnenenko binanın ikinci mərtəbəsində 3-cü mənzildə, Aşot Qeorqieviç Qarnakeryan isə 4-cü mənzildə yaşayırdı. Qeorqieviç Filippoviç Şoloxov-Sinyavski dördüncü mərtəbə mənzil altı ünvanında yaşayırdı. Bütün yazıçıların kabinetləri cənub istuqamətdə yerləşir.
Şairlərin kabinetləri öz ilkin görünüşünü itirmişdir.
Don rabitəçilərinin abidəsi (Rostov-na-Donu)
Don rabitəçilərinin abidəsi — bürüncdən ibarət olan abidə Rostov-na-Donu şəhərində Nikolay Ostrovski adına parkda yerləşən manumental abidə. Abidənin təntənəli açılış mərasimi, 9 sentyabr 2016-cı ildə gercəkləşmişdir. Abidənin heykəltaraşı Valentin Kostev olmuşdur. Abidənin açılış mərasimi şəhər günü ilə eyni zamanda gercəkləşdirilmişdir. Üstəlik həmin gün mülki rabitəçilərin 115 illik yubileyi idi.
2016-cı ilin aprelində Rostov-na-Donu şəhərində xalq səsverməsi keçirilir. Burada maketlər arasında Don rabitəçiləri abidəsinin ən yaxşı variantını seçmək lazım gəlirdi. Belə ki, bu seçilmiş variant əsasında Don rabitəçiləri abidəsi hazırlanmalı idi. Səsvermədə seçicilərin 40 % Cənub Federal Dairəsinin Radiostansiya mərkəzi işçilərinin hazırladığı maket qəbul edilir. Heykəltəraş olaraq Valentin Kostaev seçilir.
Donut
Ponçik və ya donut – qızardılmış xəmirdən hazırlanan yemək növü. Şəkər və yağla zəngindir. Ponçikin bir çox çeşidi mövcuddur və amerikalılar tərəfindən naharda yeyilir.
İki formada hazırlana bilər: simit donut və dəliksiz (dairə şəklində) ponçik. Ponçik şokolad, mürəbbə, krem kimi çox müxtəlif əlavələrlə birlikdə yeyilə bilər.
Donuz
Donuz — Sus cinsində olan heyvanlara verilən ümumi addır. Donuzlar həm ət həm ot ilə qidalanırlar. İnsanlar tərəfindən əhlilləşdirilmişdir və ferma heyvanı olaraq istifadə edilməkdədir.
Donuz kimi qışqırma çempionatı
Donuz kimi qışqırma çempionatı — Qeyri-adi yarış növü
Fransanın kiçik bir qəsəbəsində hər il reallaşdırılan bu yarışmada Dünyanın ən qəribə yarışmaları yarışmacılar mikrofondan bir donuz kimi qışqırır. Əvvəl bir donuzun qışqırmasını dinlədilən yarışmacılar Dünyanın ən qəribə yarışmaları eşitdikləri səsin bənzərini çıxarmağa çalışaraq çempion olmağa çalışır.
Donuz maralı
Donuz maralı (lat. Axis porcinus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin marallar fəsiləsinin aksis cinsinə aid heyvan növü.
Donuz müharibəsi
Donuz müharibəsi — 1859-cu ildə ABŞ və Britaniya hakimiyyətinin sərhəddi olan San Xuan adalarında bir donuzun öldürülməsi nəticəsində başlanmış müharibə.
Müharibə zamanı yeganə itki donuzun ölümü idi və bu müharibə ABŞ tarixinə qansız müharibə kimi daxil olub.
Donuz qalası
Donuz qalası — Babək rayonunun Sirab kəndindən şimalda, hündür qayalıqların üzərində arxeoloji abidə.
Qalanın yerləşdiyi ərazi hər tərəfdən sıldırım qayalarla əhatə olunmuşdur. Qalaya şimaldan olan ensiz keçiddən qalxmaq mümkündür. Abidənin yerləşdiyi ərazi uzunsov oval formalı daş divarla iki hissəyə ayrılmışdır. Divarın uzunluğu 26,6 m, eni 2,3 m-dir. O, iri qaya parçalarından hörülmüş və bəzi yerlərdə 1 m hündürlükdə salamat qalmışdır. Qala divarı ziqzaq formalı çıxıntılarla təmin edilmişdir. Mərkəzi hissədə eni 2,9 m olan qapı vardır. Şübhəsiz ki, bu divar qalaya qərbdən olan hücumların qarşısını almaq üçün inşa edilmişdir.
Tədqiqat zamanı qalanın ərazisindən Orta əsrlərin erkən və inkişaf etmiş dövrlərinə aid keramika nümunələrinə rast gəlinmişdir.
Donuz qripi
Donuz qripi (SIV) – Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının yaydığı məlumata görə, virus "donuz qripi" adlansa da, əslində, müxtəlif H1N1 viruslarının qarışığından yaranıb – donuz qripi, quş qripi və insan qripi.
Bu üzdən viruslara həm donuzların, həm quşların, həm də insanların yoluxması mümkündür. Adi öskürək və asqırıqla ətrafa yayılan damcılar və xəstə insanla yaxın kontaktla xəstəlik asanlıqla yayıla bilir.
"Donuz qripi"nə ilk dəfə 2008-ci ilin aprelində Meksikanın La-Qloriya kəndində yaşayan beş yaşlı oğlan Edqar Ernandes donuz ferması yaxınlığında yoluxub.
Həmin vaxtdan dünyanın 135 ölkəsində 134 mindən çox adam bu qripə tutulub ki, onların da 700 nəfərdən çoxu dünyasını dəyişib. Xəstələrin sayı ABŞ, Meksika, Kanada Böyük Britaniya, Çili və Avstraliyada daha çoxdur.
"Donuz qripi"nin texniki adı belə qəbul olunub: A/H1/N1. "A" tipli qrip virusun nəfəs yolu ilə yoluxması nəticəsində ortaya çıxır və bu xəstəlik sürətlə yayıla bilir.
"Donuz qripi" donuzlarda bütün il boyu özünü büruzə verə bilər.
Xəstəliyə yoluxanlar özlərini əzgin, yorğun hiss edirlər, boğazları qaşınır, əzələləri ağrıyır, quru öskürək müşahidə olunur.
Donuz qripi epidemiyası (2009)
Donuz qripi və ya H1N1 virusu kimi məlum 2009 il martında Meksikada aşkar edilmişdir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı təhlükə səviyyəsini 4-cü (yəni insandan insana yoluxdurma) dərəcəyə yüksəltmişdir.
Azərbaycanda da donuz qripi aşkarlanıb.
Donuz qripi pandemiyası (2009)
Donuz qripi və ya H1N1 virusu kimi məlum 2009 il martında Meksikada aşkar edilmişdir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı təhlükə səviyyəsini 4-cü (yəni insandan insana yoluxdurma) dərəcəyə yüksəltmişdir.
Azərbaycanda da donuz qripi aşkarlanıb.
Donuz soliteri
Donuz soliteri (lat. Taenia solium) — heyvanlar aləminin yastı qurdlar tipinin lentşəkilli qurdlar sinfinin siklofillidlər dəstəsinin soliterlər fəsiləsinin soliter cinsinə aid heyvan növü. Donuz soliterinin keçid sahibi kimi donuzlar, itlər, dovşanlar, dəvələr olsalar da sonuncu sahibi ancaq insanlardır. İnsanlarda tenioz və sisteserkoz yaradır.
Donuz soliteri istər ümumi quruluşuna və istərsə də inkişafına görə qismən öküz soliterinə oxşayır. Bədənin uzunluğu 2–3 m (bəzən 8 m), başın diametri 1 mm, uzunluğu isə 2–3 mm-dir. Başda 4 simmetrik yerləşmiş sormac və xortumun üzərin-də 2 cərgədə düzülmüş (25-30 ədəd) qarmaqlar vardır. Ön cərgədə yerləşmiş qarmaqların uzunluğu 160-180 mkm, arxa cərgənin qarmaqları isə 110-140 mkm-dir.
Parazitin strobilası 900-ə qədər buğumdan ibarətdir. Yetişmiş buğumlar öküz soliterindən fərqli olaraq, kvadrat formasında, balalıq isə 8-12 yan şaxələrə malik olur.
Donuz yarışı
Donuz yarışı — donuzların yarışdırılması ilə həyata keçirilən müsabiqə növü.
Avstraliyanın Melburn şəhərində keçirilən ənənəvi Kral şousunun ayrılmaz hissələrindən biri də donuz yarışlarıdır.
Şou 1848-ci ildən etibarən, ənənəvi olaraq keçirilir. O, ilin ən nəhəng əyləncə tədbirlərindən biridir. Yarışan donuzlar yalnız qaçmaqda deyil, suyun üzərindən, həmçinin uzunluğa və hündürlüyə tullanmada da "güclərini sınayır".
Donuz əti
Donuz əti - Dünyada ən çox istifadə edilən ət növlərindən biri. Donuz ətinin məişətdə istifadəsi eramızdan əvvəl 5.000-ci ilə gedib çıxır. Orta Şərq və Çində donuzların əhliləşdirməsindən sonra ətindən istifadəsi geniş yayılmışdır. Donuzun müxtəlif təbii şəraitlərə özünü uyğunlaşdırma bacarığı, demək olar ki, hər bir şeyi yeyə bilməsi və sürətli nəsil artırma bacarığı səbəbindən donuzların şəxsi təsərrüfatlarda istifadəsi geniş yayılmışdır.
Ferma və xüsusi təsərrüfatlarda saxlanılan digər heyvanlardan fərqli olaraq donuzların qidalanması üçün xüsusi yeməklər tələb olunmur. Belə ki, insanlar üçün nəzərdə tutuluş qidaların qalıqları və köhnəlmiş ərzaq məhsulları ilə belə donuz fermalarında yüksək məhsuldarlığın əldə edilməsi mümkündür. Bu səbəbdən donuz əti Avropanın mərkəzi bölgələrində kasıb və orta təbəqədən olan insanların hər zaman əldə edə biləcəyi bir ət çeşididir.
Digər ət növlərindən fərqli olaraq, ucuz olması donuz ətinə bazarda hər zaman təlabatın olmasına səbəb olmuşdur. Şəriətdə donuz ətinin istifadəsi haram hesab olunur. İslam inancına görə donuz natəmiz heyvandır və onun ətindən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilməsidə bir müsəlman üçün bəyənilən əməl sayılmır.
Donuzlar
Donuzlar (lat. Suidae) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinə aid heyvan fəsiləsi.
8 növü var. Donuzkimillər orta böyüklükdə, çevik bir bədən quruluşuna sahib məməlilərdir. Bədənləri çox səyrək, fırça kimi sərt və qısa olan tüklərlə örtülüdür. Rəngləri qırmızımsı qəhvəyi ilə boz və ya qara olaraq dəyişir. Uzunluqları 50–190 sm (3–45 sm quyruq) və ağırlıqları 6–350 kq arası dəyişir.
Donuzlar hər ayaqlarından daimi 4 barmaqları vardır. 2-ci və 3-cü barmaqlar digərlərindən daha böyük olur və bütün ağırlığı daşıyırlar. Daha kiçik olan 1-ci və 4-cü barmaqlar yerə toxunmur.
Donuzlar Körfəzi əməliyyatı
Donuzlar körfəzi əməliyyatı və ya Donuzlar buxtası əməliyyatı (isp. Invasión de Bahía de Cochinos) - 1961-ci ilin 17 aprel - 19 aprel tarixlərində Kubanın Donuzlar körfəzi ərazisində baş vermiş hərbi əməliyyat. Əməliyyat Kuba inqilabı vasitəsi ilə hakimiyyətə gələn Fidel Kastro və tərəfdarlarının hakimiyyətdən salınması üçün həyata keçirilmişdir. 2 gün davam edən döyüşlərdən sonra ABŞ tərəfindən dəstəklənən Sürgün Kuba Höküməti birlikləri məğlub olmuş və nəticədə əməliyyat ordunun qələbəsi ilə başa çatmışdır. Donuzlar Körfəzi əməliyyatı Soyuq müharibə dövrünün əhəmiyyəti hadisələrindən biri hesab olunur.
1952-ci ildə ABŞ müttəfiqi olan Fulxensio Batista Kubanın Prezidenti Karlos Prioya qarşı dövlət çevirişi törədərək, onu Mayamiyə sürgünə qaçmağa məcbur etmişdi. Bundan baş verən Kuba İnqilabı zamanı Batista ordusu 1956-1959 arasında Fidel Kastronun partizanları ilə baş verən toqquşmalarda uğursuz olmuşdu. Bundan əlavə Batistanın həmin dövrdə törətdiyi repressiyaları onun qeyri-populyar eləmişdi. Nəticədə, 1958-ci ilin dekabrın 31-də Batista istefa edib vəözü ilə 300 million ABŞ dolları alaraq ölkədən qaçmış.
O zaman, Kubanın neft emalı zavodları ABŞ-ın Esso, Standard Oil və Shell şirkətlərin idarəsi altında idi.
Donuzlar körfəzi
Donuzlar körfəzi və ya Donuzlar buxtası (isp. Bahia de Cochinos) — Kubanın cəbubunda Mantanas vilayətinin sahilində yerləşir. 1910-cı ildən Santa Klara vilayətinə, 1961-ci ildən isə Vilya Klara vilayətinə verilir. 1976-cı ildə edilən inzibati dəyişiliklər nəticəsində körfəz sahili ərazilər Mantanas vilayətinin ərazisi olur. Vilayətin körfəz sahili ərazisi acıq dənizdə üzmək və dəniz canlilarını seyr etmək baxımından gözəl yer olaraq dünyada məşhurdur. Körfəz Haquey Qrandedən (cənub) 30 km,Senfeurqosodan 75 km (qərbdə),Havanadan isə 150 km (cənub-şərqdə) aralı yerləşir. Körfəzin şərqində Sanata bataqlığı və eyni adlı yarmada vardır. Qərb sahillərində mərcan rifləri geniş yayılmışdır. Boğazın adlanmasına gəldikdə isə bunun donuzlarla hec bir əlaqəsi yoxdur. Belə ki, İspanlar Atlantik okeanında yaşıyan balıqları Kocino adlandırırdılar (isp.
Donuzlav
Donuzlav gölü (rus. Донузлав) və ya Donuzlav Körfəzi ― Krımın ən dərin gölü (27 m). Göl Krım Muxtar Respublikasının qorunan landaşaftı və istirahət parkıdır.
Donuzlav əvvəl göl olsa da, 1961-ci ildə onu Qara dənizdən ayıran qum zolağının (eni 200-400 m) qazılması ilə körfəzə çevrilmişdir. Gölün dənizə qovuşduğu hissə duzlu olsa da, dibdə yerləşən bulaqlar suyu gölün başlanğıcında şirinsulu edir.
1960-cı illərdə Sovet Krım Hərbi Dəniz Bazasının burada olduqca gizli yaradılması ilə məşhur idi. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra baza Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə verildi və Cənub Dəniz Bazası adı ilə Ukraynanın üç əsas dəniz bazasından biri oldu. 2014-cü ildə Krımın Rusiyaya ilhaqından sonra bazanın əvvəlki adı bərpa edildi.
Donuzlav yarımadanın ətrafında yerləşən bir neçə göldən biridir. Körfəz Qara dənizdən 12 kilometr (7.5 mil) uzunluğunda və 0.3 kilometr (980 ft) enindəki qum zolağı ilə ayrılır.
Donuzquyruğu
Dağçətiri (lat. Peucedanum) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin çətirkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Qumluq dağçətiri (Peucedanum arenarium Waldst.
Donuzqıran dağı
Donuzqıran dağı – Ordubad rayonu ərazisində dağ (hünd. 3392,0 m). Zəngəzur silsiləsinin suayırıcısında, Gilançayın mənbə hissəsində zirvə. Orta Eosenin andezitli porfirit lavalarından təşkil olunmuş, sıldırım yamaclı konusvari yüksəklikdir. Tektonik cəhətdən Ordubad qarılma zonasının Şahbuz seqmentinin cənub-şərq qurtaracağında müşahidə edilən Boyəhməd-Dəvəboynu antiklinalının şimal-şərq qanadında yerləşir. Şimal-qərb yamacında şimal-şərq istiqamətli fay qırılmaları izlənilir.
Donuzütən (bulaq)
Donuzütən (bulaq) – Azərbaycan Respublikasının Masallı rayonunun ərazisində mineral bulaq.
Azərbaycan Respublikasının Masallı rayonunun inzibati ərazi vahidində yerləşən bu mineral bulaq Viləş çayının sağ sahilində 22 kükürdlü bulaqdan ibarətdir. Tədqiqatçıların ehtimalına ğörə hidronim keçmişdə isti bulaqlardan birinə çöl donuzunun (qabanın) düşüb ütülməsi səbəb olmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikası ərazisində donuz komponentli oronimlərin sayı 300-dən çoxdur.
Azərbaycan toponimlərinin ensklopedik lüğəti, II cilddə. Bakı-2007. I cild, səh.168.
Dunkin' Donuts
Dunkin' Donuts — Ponçik ilə qəhvə satan mağazalar şəbəkəsi, Dunkin' Brands şirkətinin qollarından biridir.
"Dunkin Donuts" markalı donuts və qəhvə satan kafenin tarixi 1950-ci ildə Bill Rozenberqin Massaçusets, Kuinsidə ilk kafesini açması ilə başlayıb. 1955-ci ildə şirkət Françayzinq lisenziyası alıb. Bu gün bu donut şəbəkəsi dünyanın 45 ölkəsində fəaliyyət göstərir və hər gün 5 milyondan çox ziyarətçiyə xidmət edir.
28 dekabr 2013-cü il tarixinə görə, ümumilikdə 10 858 Dunkin' Donuts mağazası var. Bunlardan 7 677 ABŞ-də, 3 181 isə digər ölkələrdə fəaliyyət göstərir. Bu rəqəm Starbucks ilə müqayisə edildikdə, Starbucks şirkəti 17 009 mağaza ilə Dunkin' Donuts-u böyük rəqəmlə geridə qoyur.
Dunkin' Donuts kafesi ABŞ-də yarandığı üçün digər ölkələrə nisbətən daha çox ABŞ-də yayılıb. Hətta, ABŞ-dəki Dunkin' Donuts mağazalarının sayı digər ölkələrdə ümumi mağazaların sayından 2 dəfə çoxdur.
Hal-hazırda çox yayılmasa da, dünya ölkələrdə ümumilikdə 3 181 mağazası vardır.
Eynəkli dəniz donuzu
Eynəkli dəniz donuzu (lat. Phocoena dioptrica) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin dəniz donuzları fəsiləsinin dəniz donuzu cinsinə aid heyvan növü. Bu canlını digər dəniz donuzlarından asanlıqla ayırmaq olur. Onların gözlərinin ətrafında tübd həlqə olur. Bu həlqənin ətrafında isə nisbətən parlaq həlqə olur.
Eynəkli dəniz donuzu ilk dəfə 1912-ci ildə Lahille tərəfindən təsvir edilmiş və qeydə almışdır. O, Buenos Ayres sahillərində bu canlının ölüsü əsasında Eynəkli dəniz donuzunu təsvir edir. Odlu Torpaq adasında Eynəkli dəniz donuzunun kəlləsi aşkarlanır. Latınca adı Phocoena dioptricadır. Dioptrica latıncadan tərcümədə iki həlqə mənasını verir.
