* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 1. zərf Sual məqamında: nə təhər, nə cür. Necə getdin? Necə gəlmisən? Onu necə gördün? – [Sona xanım:] Dan yeri ağarıb sabah indicə açılar, bilmirəm necə edim? M.F.Axundzadə. [İskəndər:] Hə… ana, kefin necədir? C.Məmmədquluzadə. Firidun: – Necəsiniz? – deyə qızın halını sordu… M.İbrahimov. 2. zərf Nə dərəcədə, nə qədər (bəzən “də” ədatı ilə). Bura necə sakitlikdir. Bu iş necə çətin işdir. Necə də gözəldir. 3. əd. Heyrət, təəccüb ifadə edir. Necə! Qayıtmışdır!… Necə! Nə dedin? Necə! Bu sözü sən dedin?! 4. əd. dan. …kimi. Necə bir dost sənə məsləhət görürəm. ◊ Necə yəni – bax necə ki. Necə ki, necə də – 1) cümlələri və ibarələri biri-birinə birləşdirən bağlayıcı söz. Müsəlman papaqlarının ağırlığı, böyüklüyü və formaları Molla Nəsrəddinin dostlarına, necə ki, lazımdır, əyandır. C.Məmmədquluzadə; 2) necə yəni, necə, necə olar ki. Qəribə axmaq olubsan, necə ki, sən məni öz evimə qoymazsan… İ.Musabəyov. Necə gəldi – tələsik, atüstü, başdansovma. Necə gəldi işləmək. Şeyləri necə gəldi qoymaq. Necə olmuş olsa – yenə də, hər halda, buna baxmayaraq. Necə olmuş olsa, o bizim yoldaşımızdır. Necə olursa olsun – nə vasitə ilə (nə yolla) olur olsun; hər halda, mütləq. [Zərrintac xanım:] Şuşa qalasına yola düşməyi, necə olursa olsun “ayrı adamla” görüşməyi qət edirdi. S.Rəhimov. Hamı necə, mən də elə – hamının etdiyi kimi, bir cür, bir qaydada, bir sırada. Aslan köntöy-köntöy cavab verdi: – Getmirəm. Hamı necə, mən də elə. M.Hüseyn.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / necə1 Nə cür sözünün sadələşmiş formasıdır. İndi nə üçün sözü də tədricən neçin formasına düşməkdədir: Sirrim huzuruna bəyan –bəyandı, / Neçin qəbul olmaz niyazım, haray. (M.Cümə) (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / necə1 NECƏ [Qazı:] Mən sənin üzünə baxan kimi yəqin etdim ki, sən necə adamsan (C.Məmmədquluzadə); HƏNCƏRİ (dial.) Bənövşə: Dilin həncəri dönür, elə də (M.İbrahimov); NƏ CÜR Quşlara nə qədər və nə cür ət verməyi Tağı əmi mənə öyrətmişdi (S.S.Axundov); NƏ TƏHƏR (dan.) Vəlisoltan: A kişi, siz nə təhər adammışsınız? (C.Məmmədquluzadə); NƏ SAYAQ Bu necə yaraşıqdı, bu nə sayaq bədəndi? Qız vücudun nədəndir? (M.Rahim); NƏ TÖVR Qazı: Mən şəxsən üzünə baxan kimi bilirəm ki, nə tövr adamdır (C.Məmmədquluzadə).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / necə2 I нареч. как: 1. обозначает вопрос об обстоятельствах, образе, способе действия; каким образом. Qonaqları neçə qarşıladınız? Как вы встретили гостей? Onu necə görə bildin? Как тебе удалось его увидеть? Buna necə nail oldun? Как это тебе удалось? 2. обозначает вопрос о качестве действия или состояния. Necə yaşayırsan? Как ты поживаешь? Briqada necə işləyir? Как работает бригада? II част. как: 1. употребляется для выражения удивления, негодования и т.п. по поводу какого-л. качества, свойства, действия, состояния. Necə? Nə dedin? Как? Что ты сказал? Necə? Onu buraxdılar? Как? Его выпустили? 2. употребляется в тех случаях, когда собеседник недослышал, недостаточно понял и переспрашивает; означает: что такое? что ты сказал? Necə? Bu bizim işimizdir? Как? Это наша работа? 3. употребляется в тех случаях, когда собеседник добивается доверительного отношения. Necə bir dost … как друг …,necə bir müəllim … как учитель … III в знач. предик. necədir? как? Səhhətiniz necədir? Как ваше самочувствие? İşlər necədir? Как дела? necə bilirsən как знаешь, necə var как есть, necə deyərlər как говорится, necə deyim как сказать, necə etməli как быть, necə istəyirsiniz как вам угодно, как хотите, necə istəsə как он захочет, necə yəni см. necə ki; necə yol tapmaq kimə как подъехать к кому, necə ki … как только …, necə ki lazımdır как нужно, как надо, как следует, necə ki var как есть, necə lazımdır по всем правилам, честь по чести, necə gəldi как-нибудь, кое-как, как попало, necə oldu как получится, necə olduğunu bilmək olmaz неизвестно как получится, necə olmuş olsa как бы ни было, necə olsa da см. necə olmuş olsa; necə olsa, yenə də как бы то ни было, necə olubsa каким-то образом, necə olursa-olsun несмотря ни на что, hamı necə mən də elə как все, так и я
Azərbaycanca-rusca lüğət / necə1 z. 1. how; İşlərin necədir? How are you getting on? Necəsiniz? How are you? Bu necə baş verdi? How did it happen? 2. (a particle denoting surprise, wonder, etc.) What! Necə! O gedib?! What! He has gone?! Necə olursa, olsun at all events, at all costs; 3. (nida sözü) how! Necə də istidir! How hot it is! Çay necə də dərindir! How deep the river is!
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / necə1 zərf. comment ; ~siniz? Comment allezvous? İşlərin ~dir? Comment ça-va? ~ ! O, hələ buradadır? Comment! Il est encore ici? ~ ? Comment? ; Pardon? ; Quoi? (fam.) ; comme conj. et adv ; ~ lazımdır comme il faut ; ~ də qəşəngdir! Comme c’est joli!
Azərbaycanca-fransızca lüğət / necə1 1. нареч. гьикӀ, гьикӀа, гьи тегьер, гьи жуьре; əhvalınız necədir? куь гьалар гьикӀ я?; 2. нареч. гьикьван, гьи кьадар, гьи дережада; ажеб, хупӀ; necə də istidir гьикьван (хупӀ, ажеб) чимида; 3. кӀус. гьикӀ, вуч, ангь (тажубвал къалурдай кӀус); necə! nə dedin? вуч! (гьикӀ!, ангь!), вуна вуч лагьана?; 4. кӀус. рах. гьикӀ, ...хьиз, ...хьтин; 5. гьихьтин, гьи жуьре, гьи тегьер; o, necə adamdır? ам гьихьтин итим я?; ** necə gəldi тадиз, гъилелай цӀар гана, хурук акатайвал, какатайвал (мес. кӀвалахун); hər necə olursa olsun гьар гьикӀ хьайитӀани (хьуй), гьи рекъелди хьайитӀани, гьар гьалда, мутӀлакь; hamı necə, mən də elə вири гьикӀа, зунни гьакӀа, вири хьиз, са жуьреда, са къайдада, са жергеда.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / necə