unun sözü azərbaycan dilində

Kopernisium (Cn) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 112-ci element. Element Polşa astronomu Nikolay Kopernikin (1473-1543) şərəfinə adlandırılıb. İUPAK yeni elementin adını 2010-cu ilin fevralın 19-da, Kopernikin ad günündə təsdiq edib. Kopernisium – çox güman ki, hal-hazırda mövcud deyil. Kopernisium – hissəciklər sürətləndiricisinin köməyilə yaradılmış, ifrat ağır elementlər qrupunun nümayəndəsidir: burada ağır metalların ionlarının toqquşması həyata keçirilir. Digər ifrat ağır metallar kimi, kopernisium radioaktivdir və tez parçalanır. Onun ən uzunömürlü izotopu, kopernisium-285-in yarıparçalanma dövrü 29 saniyədir. Bu cür elementlərin alınması çətinliklərlə bağlıdır və indiyədək onun cəmi 75 atomu qeydə alınmışdır. İlk olaraq kopernisium 1996-cı ildə sink ionlarının yandırılması və onların qurğuşuna çevrilməsi yolu ilə alınmışdır (Almaniya, Darmştatta, ion tədqiqatları və yüksək inteqrasiyalar Mərkəzində). Alman alimlərinin bu barədə hesabatları yalnız 2009-cu ildə rəsmi olaraq qəbul edilmişdir və bu elementi Polşa astronomu Nikolay Kopernikin şərəfinə, 2010-cu ildə onun anadan olmasının 537-ci ili münasibətilə kopernisium adlandırmışlar.

Ununennium (Uue) və ya Ekafransium (ekFr)— Dmitri Mendeleyevin Kimyəvi elementlərin dövri sistemində 119 nömrəli element. Element şərti olaraq qələvi metallara aid edilir. Atom kütləsi 316 a.k.v -ya bərabərdir. Ehtimal olunur ki, aktiv metaldır və sələfi Fransium kimi otaq temperaturunda maye haldadır. O qədər davamsızdır ki, parçalandıqda ətrafa enerjidən başqa heç nə yayılmır. Reaksiyalarda özünü Sezium kimi aparacağı ehtimal olunur. Ununennium ilə dövri sistemin VIII dövrü başlayır. == Alınması == Superağır elementləri nüvə ərintisi ilə istehsal edilir. Bu ərinti reaksiyaları "isti" və "soyuq" ərintiyə bölünə bilər, bu mürəkkəb nüvənin (rüşeymin) oyandırma (oyatma) enerjisindən asılı olur. İsti ərinti reaksiyalarında, çox işıqlandırılır (yandırın) ki, yüksək energetik mərmilər hədəflərə (aktinidlər) tərəf çox ağır sürətləndirilsin, yüksək oyandırma (oyatma) enerjisində (~40 50 MeV) mürəkkəb nüvəyə başlanğıc verərək ki, hissələrə ayrılma bilər və ya adətən adətən dördüncü dövrdən və yüngül hədəfdən daha ağır mərmilərdən istifadə edən soyuq ərinti reaksiyalarında bir neçə (3 5-ə) neytron ayrılır.

Livermorium (Lv) – D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 116-cı element. Element Ernst Lourens adına Livermorsk milli laboratoriyasında sintez olunmuşdur və bu ad həmin laboratoriyanın şərəfinə verilmişdir. Laboratoriya Kaliforniya ştatında Livermor şəhəri yaxınlığında yerləşirdi. Şəhərin adı isə 1816-cı ildə İngiltərədən Kaliforniyaya mühacirət etmiş və bu şəhərin əsasını qoymuş fermer Robert Livermorun adını daşıyır. Beləliklə, bu elementin adında faktiki olaraq heç kimə tanış olmayan fermerin adı əbədiləşib. == İstinadlar == http://www.nkpi.az/?page=addread&id=2918 Илья Леенсон. Язык химии. Этимология химических названий. Москва: Издательство АСТ: CORPUS, 2016,464 c.

Ununennium (Uue) və ya Ekafransium (ekFr)— Dmitri Mendeleyevin Kimyəvi elementlərin dövri sistemində 119 nömrəli element. Element şərti olaraq qələvi metallara aid edilir. Atom kütləsi 316 a.k.v -ya bərabərdir. Ehtimal olunur ki, aktiv metaldır və sələfi Fransium kimi otaq temperaturunda maye haldadır. O qədər davamsızdır ki, parçalandıqda ətrafa enerjidən başqa heç nə yayılmır. Reaksiyalarda özünü Sezium kimi aparacağı ehtimal olunur. Ununennium ilə dövri sistemin VIII dövrü başlayır. == Alınması == Superağır elementləri nüvə ərintisi ilə istehsal edilir. Bu ərinti reaksiyaları "isti" və "soyuq" ərintiyə bölünə bilər, bu mürəkkəb nüvənin (rüşeymin) oyandırma (oyatma) enerjisindən asılı olur. İsti ərinti reaksiyalarında, çox işıqlandırılır (yandırın) ki, yüksək energetik mərmilər hədəflərə (aktinidlər) tərəf çox ağır sürətləndirilsin, yüksək oyandırma (oyatma) enerjisində (~40 50 MeV) mürəkkəb nüvəyə başlanğıc verərək ki, hissələrə ayrılma bilər və ya adətən adətən dördüncü dövrdən və yüngül hədəfdən daha ağır mərmilərdən istifadə edən soyuq ərinti reaksiyalarında bir neçə (3 5-ə) neytron ayrılır.

Oqaneson (Og) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 118-ci element. İlk dəfə 1999- cu ildə, nüvə reaksiyaları yolu ilə Yuri Oqanesian tərəfindən sintez edilmişdir. Heç bir kimyəvi birləşməsi sintez edilməmişdir. Fiziki xassələri haqqında deyilənlər isə yalnız ehtimaldır. Belə çıxır ki, onun yalnız atom xassələri haqqında deyilənlər düzgündür. Atom kütləsi 294 daltona bərabərdir (~ 294/6,02×10^23 qram). Elektron quruluşu okted qaydasına tabedir. Buna görə də, elektron verə bilmir. Həmçinin Flüorla birbaşa reaksiyaya girə bilər. Həmçinin təsirsiz qazlarla bir qrupda yer aldığına baxmayaraq, ağır kütləsi fikirləşməyə imkan verir ki, o, qatı bir hala malikdir.

Moskovium (Mc) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 115-ci element.

Flerovium (Fl) – D.İ.Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 114-cü element.

Tennessin (lat. Tenissinium, Ts) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində117-ci element. Dövri sistemin yeddinci perioduna və 17-ci qrupuna daxildir. Elementin iki məlum izotopundan ən davamlısı olan 294Uus-un yarımparçalanma dövrü 78 millisaniyədir . Formal olaraq halogenlərə aid edilsə də, kimyəvi xüsusiyyətləri hələ tədqiq edilməmişdir. == Adının mənşəyi == Ununseptium sözü latın mənşəli sözlərdən ibarətdir və hərfən “bir-bir-yeddinci” deməkdir (latınca 117-ci başqa cür yazılır: centesimus septimus decimus). Bu ad müvəqqəti idi və elementin kəşfi başqa tədqiqatçılar tərəfindən təsdiq edildikdən sonra bu ad, çox güman ki, dəyişdiriləcəkdi. Kimyəvi elementə rəsmi ad İUPAC (Nəzəri və tətbiqi kimya üzrə Beynəlxalq İttifaqın komissiyası) tərəfindən onun kəşfi təsdiqləndikdən və bu və ya digər elmi qrupun prioriteti müəyyən edildikdən sonra onun adı təsdiqləndi:Tenessinium. == Əldə edilməsi == Tenessin (ekaastat) 2009-cu ildə Dubnada (Rusiya) yerləşən Birləşmiş nüvə tədqiqatları institutunda əldə edilmişdir. 117-ci elementin sintezi üçün institutun nüvə reaksiyaları sürətləndiricisində (U 400) 97-ci elementdən (berklium 249) ibarət hədəfi kalsium-48-in ionları ilə bombalayırdılar.

Nihonium (Nh) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 113-cü element. Simvolu Nh - dur. Zəif metallara aiddir. İlk dəfə element haqda Rusiyanın Dubna şəhərində məlumat əldə edilmişdir. 2004-cü ildə Yaponiyalı alimlər qrupu (RİKEN) tərəfindən kəşf edilib. Adının mənşəyi yapon sözü olub "Günəş çıxan ölkə" ("Nihon" - Yaponiya) deməkdir. Periodik cədvəlin 3A qrupunda, 7-ci dövründə yerləşir.