Əlavə sinir
On birinci kəllə siniri, XI kəllə siniri və ya sadəcə CN XI olaraq da bilinən əlavə sinir — servikoklavipektoral və trapesiya əzələlərini innervasiya edən kranial sinirdir. On iki cüt kranial sinirin on birincisi kimi təsnif edilir, çünki əvvəllər onun bir hissəsinin beyindən gəldiyi düşünülürdü. Sternokleidomastoid əzələsi başı əyir və döndərir, kürək sümüyü ilə birləşən trapesiya əzələsi isə çiyin çəkmə funksiyasını yerinə yetirir.
Əlavə vaxt
Əlavə vaxt, bəzi idman növlərindəki bərabərliyi pozmaq məqsədilə oyunun normal vaxtına əlavə olaraq artırılan vaxtdır. Futbol, Amerikan futbolu, Kanada futbolu, basketbol, buzüstü hokkey, həndbol, beyzbol, softbol, reqbi, Avstraliya futbolu,su polosu, körlinq, kriket kimi idman növlərində istifadə olunur.
Əlavə dalaq
Əlavə dalaq — dalağın əsas gövdəsindən ayrı olan dalaq toxumasının kiçik bir düyünü. Əlavə dalaqlar əhalinin təxminən 10%-də rast gəlinir və adətən diametri təxminən 1 sm. olur. Onlar limfa düyünlərinə və ya kiçik dalağa bənzəyirlər. Əlavə dalaq ya inkişaf anomaliyaları ya da travma nəticəsində əmələ gəlir və tibbi əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, diaqnostik təsvirin yanlış təfsirinə və ya terapevtik splenektomiyadan sonra simptomların qalmasına səbəb ola bilər.
Polispleniya bir normal dalağın deyil, bir neçə əlavə dalağın olmasıdır.
Əlavə qalaq embrional inkişaf zamanı inkişaf edən dalağın bəzi hüceyrələri dalağın əmələ gəldiyi orta xəttdən qarın boşluğunun sol tərəfində 9–11-ci qabırğalardakı son yerə qədər olan yol boyunca yerləşdirildikdə əmələ gələ bilər. Əlavə dalağın ən çox yayıldığı yerlər dalağın hilum hissəsi və mədəaltı vəzinin ucudur. Əlavə dalaq damarlarının hər hansı bir yerində — qastrosplenik bağda, dalaq bağında, mədə və ya bağırsaq divarlarında, mədəaltı vəzi ucunda olur. Tipik ölçü təxminən 1 sm-dir, lakin bir neçə ml-dən 2–3 sm-ə qədər olan ölçülər də rast gəlinir.
Əlavə kapital
Əlavə kapital — dövriyyədənkənar aktivlərin, büdcədən dövriyyə vəsaitlərinin artırılmasına yönəldilmiş vəsaitlərin, habelə müəssisənin öz kapitalına digər gəlirlərin (məsələn, bağışlanmış əsas vəsaitlərin) əlavə qiymətləndirilməsinin məbləği.
Əlavə kapital balansın aşağıdakı elementlərdən ibarət öhdəlik maddəsidir:
səhm haqqı — şirkətin səhmlərinin satışı ilə nominal dəyəri arasındakı fərq;
məzənnə fərqləri — nizamnamə kapitalının xarici valyutada payının ödənilməsi zamanı yaranan fərqlər;
əsas vəsaitlərin yenidən qiymətləndirilməsi zamanı fərq əsas vəsaitlərin dəyəri dəyişdikdə fərqdir.
Əlavə kapital dedikdə müəssisənin öz vəsaitləri nəzərdə tutulur.
Əlavə Məsuliyyətli Cəmiyyət
MMC-dən fərqli olaraq əlavə məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçıları müəssisənin öhdəlikləri üzrə əlavə məsuliyyət daşıyırlar. Bunun səbəbi şirkətə kredit vasitələrinin cəlb edilməsini asanlaşdırmaqdır. Ona görə ki, kreditorlar MMC-lərə vəsait verməyi riskli hesab edirlər.
Əlavə dəyər vergisi
Əlavə dəyər vergisi (ƏDV) — istehlak vergisinin növü. Bu vergi məhsula və ya materiala hər bir istehsal və çatdırma (distribusiya) mərhələsində əlavə olunan bazar dəyərinə qoyulur, və axırda istehlakçının üzərinə düşür. Bu satış vergisindən fərqlidir, çünki satış vergisi alış-veriş nöqtəsində götürülür. Fransanın Vergi Vəkalətinin (Direction générale des impôts) birgə direktoru Maurice Lauré 1964-cü ildə aprelin 10-da bu vergini ilk dəfə tətbiq edən olub, baxmayaraq ki bu konsepti 1918-ci ildə təklif edən alman sənayeçi Vilqeym fon Simens (Wilhelm von Siemens) olub. İlkin olaraq o böyük bizneslərə yönəldilmişdir, amma sonra biznesin bütün sahələri əhatə edib. Fransada o dövlət gəlirlərin 50%nı təşkil edən dövlət maliyyənin vacib mənbəyidir.
Fərdi axrıncı istehlakçılarda ƏDV-ni geri qaytarmaq imkanı yoxdur, amma müəssisələr təchizat zənciri çərçivəsində alınan və növbəti mərhələrə satılan (digər müəssisəyə və ya istehlakçılara) məhsullar və xidmətlər üçün ödənilmiş ƏDVni geri ala bilərlər. O cümlədən təchizat zəncirin hər bir mərhələsində vergi biznes tərəfindən əlavə olunan dəyərin daimi hissəsidir, və verginin yığması ilə bağlı xərclər dövlətə yox, daha çox bizneslərə düşür. ƏDV ona görə yaradılıb ki, yüksək satış vergiləri onlardan qaçmağa və fırıldaqlığa səbəb olurdu. Verginin tənqidçiləri qeyd edir ki, o qeyri-proporsional olaraq aşağı və orta gəliri olan ev təsərrüfatları üçün vergi ağırlığını artırır.
Əlavə etməklə nizamlama
Artırmalı nizamlama (ing. insertion sort ~ ru. сортировка вставкой ~ tr. eklemeli sıralama) – siyahıda bir elementdən başlayıb, yeni elementləri bir-bir lazım olan yerlərə qoymaqla siyahının yenidən qurulmasından ibarət nizamlama alqoritmi. Artırmalı nizamlama massivlərlə işlərkən səmərəli olmur (elementlərin daim yerlərini dəyişdirilməsi səbəbindən), ancaq əlaqəli siyahıların çeşidlənməsi üçün ideal uyğun gəlir.
Proqramlaşdırması olduqca sadə olan ancaq performans baxımından digər sıralama alqoritmlərindən zəifdir.
Alqoritmin adı seçilən elementin sıralanmış massivdə uyğun yerə əlavə edilməsindən gəlir.
İşləməsinə aşağıdakı nümunə üzərində baxaq.
3 4 2 8
ilk rəqəmdən başlayaq.(3)
Birinci gedişdə sadəcə 3 sıralanır yəni heç nə etmirik.
3* 4 2 8(* simvolu O ana qədər sıraladığımız rəqmləri göstərir.
Əlavə etməklə sıralama
Artırmalı nizamlama (ing. insertion sort ~ ru. сортировка вставкой ~ tr. eklemeli sıralama) – siyahıda bir elementdən başlayıb, yeni elementləri bir-bir lazım olan yerlərə qoymaqla siyahının yenidən qurulmasından ibarət nizamlama alqoritmi. Artırmalı nizamlama massivlərlə işlərkən səmərəli olmur (elementlərin daim yerlərini dəyişdirilməsi səbəbindən), ancaq əlaqəli siyahıların çeşidlənməsi üçün ideal uyğun gəlir.
Proqramlaşdırması olduqca sadə olan ancaq performans baxımından digər sıralama alqoritmlərindən zəifdir.
Alqoritmin adı seçilən elementin sıralanmış massivdə uyğun yerə əlavə edilməsindən gəlir.
İşləməsinə aşağıdakı nümunə üzərində baxaq.
3 4 2 8
ilk rəqəmdən başlayaq.(3)
Birinci gedişdə sadəcə 3 sıralanır yəni heç nə etmirik.
3* 4 2 8(* simvolu O ana qədər sıraladığımız rəqmləri göstərir.
Əlavə qapayıcı sinir
Əlavə qapayıcı sinir (lat. Nervus obturatorius accessorius) bel kələfiniə aid III və IV bel sinirlərinin (L3 və L4) liflərindən təşkil olunmuşdur.
Əlavə yarımtək vena
Əlavə yarımtək vena (lat. v. hemiazygos accessorius) — yuxarı II-V dal qabırğaarası venaların toplaşmasından meydana çıxan damar. Bu damar yuxarı döş fəqərələrinin sol tərəfilə aşağı gedir və yeddinci döş fəqərəsi bərabərliyində yarımtək vena ilə birləşir və ya sağa doğru dönərək tək venaya açılır. Bəzən yuxarıda ən yuxarı sol qabırğaarası vena (lat. v. intercostalis suprema sinistra) ilə anastomozlaşır.
Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı - 1979
Р. Д. Синельников.
Yağlara əlavə edilən aşqarlar
Yağlara əlavə edilən aşqarlar — Yağların istismar xassəsini yaxşılaşdırmaq və ya uzunmüddətli saxlamaq üçün sürtkü yağlarına əlavə edilən birləşmələrə aşqarlar deyilir.
Aşqarların effektivliyi onların kimyası ilə müəyyən edilir. Sürtkü yağlarında aşqarların qatılığı mühüm xüsusiyyətlərdən biridir. Sürtkü yağlarında istifadə olunan aşqarların digər əsas xassələri- yaxşı həll olmalı, tərkibin sabitliyi, geniş temperatur diapazonunda saxlama və istismar zamanı buxarlanma dərəcəsi, su ilə yuyulmamaq və hidrolizə məruz qalmamaq; sürtkü ilə qarşılıqlı təsirə məruz qalmamaq, sürtkü yağları ilə materiallar təmasda olmaması (aşqarların özlərinin təsir mexanizminin əsasını belə p-ionlar təşkil etdiyi hallar istisna olmaqla); öz funksiyalarını mövcud vəziyyətdə saxlamaq. Aşqarlar sürtkü yağlarında yaxşı həll olmalıdırlar.
Aşqarlar yüksək və aşağı temperaturlarda sürtünmə səthlərinin yeyilməsini, aşınmasını azaldır. Bu aşqarlara hər ikisi heyvan mənşəli və piylərvə bitki mənşəli yağlar (məsələn, xardal yağı, donuz piyi); yüksək yağ turşuları (məsələn, olein turşusu) və efirlər(məsələn, pentaeritrit və sebatin (C10H18O4) turşunun efiri); tərkibində S [məsələn, kükürdləşdirilmiş spermaçit yağı, bms-(alkilbenzil) disulfid], P (məsələn, trikrezilfosfat), S və P (məsələn, Ba diizooktilditiofosfat, arilditiofosfor turşusunun izobutil efirinin Zn-Ba duzu), N (məsələn, 1-butilbenzotriazol) və s. Sürtkü materiallarında aşqarların qatılığı 0,1–3,0%- dən yüksək olmur.
Təzyiqə qarşı olan aşqarlar — sürtünmə səthlərinin yüksək yükləri altında sürtünmədə və təzyiqdə normal işləməyi təmin edir. Tərkibində S olan birləşmələr təzyiqə qarşı istifadə edilir (məsələn, etilen diizopropilksantat izopropilksantogenat K-nin dixloroetan ilə qarşılıqlı təsirinin məhsuludur); Cl (məsələn, üçxlorsirkə turşunun izobutil efiri, penta- və tetraxlorodifenillərin qarışığı); S və P (məsələn, Zn dialkilditiofosfat) və s.
Əlavə iz (film, 1981)
Mənzillərin birində cavan qız qətlə yetirilir. Hadisə yerinə prokurorluğun müstəntiqi Babayev (Şahmar Ələkbərov) gəlir. O, cinayət axtarışı inspektoru Yaqubovla (Viktor Dəmirtaş) birgə Nərgizin (Dinarə Seyidova) qatilini axtarıb tapmalı və cinayətin baş vermə səbəbini aydınlaşdırmalıdır...
Qətl haqqında təhqiqat işi filmin əsas süjetini təşkil edir. Film çox ciddi sosial və mənəvi problemlərə toxunmuşdur.
Rus dilində olan film Azərbaycan Dövlət Televiziyası tərəfindən dublyaj olunub.
Ssenari müəllifi: Arif Heydərov, Dmitri Hüseynov
Quruluşçu rejissor: Nicat Bəkirzadə
Quruluşçu operator: Ələsgər Ələkbərov
Quruluşçu rəssam: Məmməd Hüseynov
Bəstəkar: Tofiq Quliyev
Bədii rəhbər: Rasim Ocaqov
Məsləhətçi: T.Aslanov (daxili xidmətlər polkovniki)
Səs operatoru: Ələkbər Həsənzadə
Rejissor: Ziya Şıxlinski
Operator: Vaqif Muradov
Geyim rəssamı: Afət Məmmədova
Qrim rəssamı: Firuzə İsmayılova
Rejissor assistenti: Mirzəbala Məlikov, Səadət Məmmədova
Operator assistenti: Arif Həsənov, Abbas Rzayev
Rəssam assistenti: Y.Kirşner
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Həmzə Əhmədoğlu
Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Gennadi Tişşenko
İşıq ustası: T.Orucov
Trüklərin quruluşu: A.Blinkov
Kaskadyor: A.Aristov, V.Şinitsın
Montaj edən: Lidiya Vyalsova
Redaktor: D.Tahirova
Çalır: Dövlət Kinematoqrafiya İdarəsinin Simfonik Orkestri
Filmin direktoru: Davud Zöhrabov
Şahmar Ələkbərov — Babayev
Rasim Balayev — Nazim
Dinarə Seyidova — Nərgiz
Viktor Dəmirtaş — Yaqubov
Hamlet Xanızadə — Məlikov
Tofiq Mirzəyev — Alik
Larisa Xələfova — Valya
Yavər Rzayev — Vaqif
Mayak Kərimov — Tağıyev
Həsənağa Turabov — Əli
Səfurə İbrahimova — Leyla
Ofeliya Məmmədzadə — Knarik
Muxtar Maniyev
Vaqif İbrahimoğlu — Sese
A.Məmmədov
B.Tarxanov
R.Rəziyev
Məzahir Cəlilov — Alikin tanışı
S.Ələsgərov
F.Məmmədov
L.Alaverdov
A.Petrosova
Vəliəhd Vəliyev — Müfəttiş Qəribov
A.Məmmədzadə
N.Zeynalov
M.Əfəndiyev
Zilli Namazov — milis nəfəri
Tanilə Əhmərova — Bağırova
Azərbaycan SSR Daxili İşlər Nazirliyinin Dövlət Yol Polisi İdarəsi
Sevda Sultanova. Gecələr barları gəzən qız öldürülürsə...
Əlavə təsir (film, 2010)
Əlavə təsir — Rejissor Elxan Cəfərovun filmi. Filmin təqdimatı Beynəlxalq Muğam Mərkəzində olmuşdur.
Film cinayət məqsədilə istifadə olunan və adamları zombiləşdirən məhlul hazırlayan alim haqqındadır. 90-cı illərdə sovet hakimiyyəti dağıldıqdan sonra Azərbaycanın elmi-tədqiqat institutlarından birində kimyaçı alim yeni məhlul əldə edir. Alim bu kimyəvi məhlulun müsbət və mənfi nəticələrini araşdırır. Onun köməyi ilə insanın yaddaşının müəyyən bir hissəsini silib, ondan neqativ işlərdə də istifadə etmək olar. Eyni zamanda, bu yolla insanları narkomaniya və alkoqolizmdən də uzaqlaşdırmaq mümkündür. Lakin nəticələr heç də gözlənildiyi kimi olmur.
Film Daxili İşlər Nazirliyi və Prokurorluq əməkdaşlarının fəaliyyətinə həsr edilib.
Filmin çəkilişlərində Azərbaycan Kaskadyorlar Assosiasiyasının əməkdaşlarının köməyindən istifadə edilib.
Azərbaycanda əlavə parlament seçkiləri (2001)
Azərbaycanda əlavə parlament seçkiləri (2001) — 2001-ci ilin noyabr ayında Azərbaycanda boş qalan mandatlar üçün keçirilmiş əlavə parlament seçkiləri.
== Zəmin ==
2000-ci il parlament seçkiləri və 2001-ci il təkrar parlament seçkilərinin ardından formalaşmış II çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 52 saylı Ağcabədi şəhər seçki dairəsindən seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü olan deputat Fəxrəddin Həsənov 2 may 2001-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin 715 nömrəli sərəncamı ilə Ağcabədi Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı vəzifəsinı təyin edilmişdir. Dövlət qulluğuna keçdiyi üçün Fəxrəddin Həsənov deputat mandatından məhrum edilmişdir. Həmçinin 87 saylı Tovuz şəhər seçki dairəsi üzrə seçilmiş bitərəf deputat, Milli Məclisin sədr müavini Zakir Zeynalov deputat seçildikdən sadəcə 1 ay sonra — 6 dekabr 2000-ci il tarixində ölmüşdür. Hər iki deputatdan boşalan yerlər üçün əlavə seçkilər təyin olunmuşdur.
== Namizədlər ==
Deputat Fəxrəddin Həsənov və deputat Zakir Zeynalovdan boşalan yerlər üçün 16 noyabr 2001-ci il tarixinə yeni seçkilər təyin olunmuşdur.
Seçkilərdə Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyası, Vəhdət Partiyası, Yeni Azərbaycan Partiyası və o dövrdə rəsmi dövlət qeydiyyatından keçməmiş, yeni yaradılmış Azərbaycan Azad Respublikaçılar Partiyası üzvləri iştirak qərarı almışdır. Onlardan sadəcə Azərbaycan Liberal Demokrat Partiyasından deputatlığa namizəd Fuad Əliyev partiyası tərəfindən namizəd göstərilmişdir. Deputatlığa namizədliyini irəli sürən şəxslərə imza vərəqələrinin paylanması səbəbi ilə namizədlər siyahısı Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən hər iki dairə üzrə 12 sentyabr 2001-ci il tarixində açıqlanmışdır. 52 saylı Ağcabədi şəhər seçki dairəsi üzrə deputatlığa 5 namizəd olmuşdur.
Naxçıvanda əlavə parlament seçkiləri (2011)
Naxçıvanda əlavə parlament seçkiləri (2011) — 2011-ci ilin oktyabr ayında Naxçıvan Ali Məclisində boş qalan mandat üçün keçirilmiş əlavə parlament seçkiləri.
2010-cu il Naxçıvan Ali Məclisinə keçirilmiş seçkilər ilə formalaşmış Naxçıvan Ali Məclisinin 6 saylı Çərçiboğan seçki dairəsi üzrə seçilmiş bitərəf siyasətçi Məmməd Yarəli oğlu Məmmədov 21 may 2011-ci il tarixində ölmüşdür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun 4 avqust 2011-ci il tarixli frəmanı ilə 6 saylı Çərçiboğan seçki dairəsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə oktyabrın 2-nə əlavə seçkilər təyin edilmişdir.
6 saylı Çərçiboğan seçki dairəsi üzrə Ali Məclisə deputatlığa 3 nəfər — 2 nəfəri Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü, 1 nəfəri isə bitərəf namizəd olmuşdur.
Ən çox səs toplamış Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü Kamal Həsən oğlu Camalov həmin seçki dairəsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı seçilmişdir.
Naxçıvanda əlavə parlament seçkiləri (2012)
Naxçıvanda əlavə parlament seçkiləri (2012) — 2012-ci ilin iyul ayında Naxçıvan Ali Məclisində boş qalan mandat üçün keçirilmiş əlavə parlament seçkiləri.
2010-cu il Naxçıvan Ali Məclisinə keçirilmiş seçkilər ilə formalaşmış Naxçıvan Ali Məclisinin 20 saylı Yarımca seçki dairəsi üzrə seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü Allahverdi Ramiz oğlu Mirzəliyev 2012-ci il tarixində ölmüşdür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun 17 may 2012-ci il tarixli sərəncamı ilə 20 saylı Yarımca seçki dairəsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə iyulun 15-nə əlavə seçkilər təyin edilmişdir.
20 saylı Yarımca seçki dairəsi üzrə Ali Məclisə deputatlığa 3 nəfər — 1 nəfəri Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü, 2 nəfəri isə bitərəf siyasətçi namizəd olmuşdur. Onlar Naxçıvan Muxtar Respublikasə Yazıçılar Birliyinin sədri, bitərəf Asim Yediyar oğlu Əliyev, Naxçıvan Dövlət Universitetinin kafedra müdiri, bitərəf Məmmədəli Həmzə oğlu Rəhimov və Babək Rayon Təhsil Şöbəsinin mühasibi, Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvü Yusif Cəlil oğlu Kazımov idi.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinə 20 saylı Yarımca seçki dairəsi üzrə 15 iyul 2012-ci il tarixində keçirilmiş seçkilərin nəticələrinə dair həmin dairə seçki komissiyasından daxil olmuş protokolları, onlara əlavə edilmiş sənədlərlə birlikdə yoxlayıb Naxçıvan Muxtar Respublikası Konstitusiyasının 16-cı və "Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə seçkilər haqqında" Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qanununun 93.2-ci maddələrinə uyğun olaraq Ali Məclisə seçkilərin ümumi yekunları haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının protokolunu və müvafiq Qərarını tərtib edərək dairə və məntəqə seçki komissiyalarının protokolları ilə birlikdə seçkilərin yekunlarının yoxlanılıb təsdiq edilməsi üçün Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsinə təqdim etmişdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məhkəməsinin Rəyasət Heyətinin Qərarına əsasən 20 saylı Yarımca seçki dairəsi üzrə keçirilmiş seçkilərin yekunları təsdiq edildiyindən namizədlər arasında ən çox səs toplamış bitərəf Asim Yediyar oğlu Əliyev həmin seçki dairəsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı seçilmiş hesab olunmuşdur.
Naxçıvanda əlavə parlament seçkiləri (2016)
Naxçıvanda təkrar parlament seçkiləri (2016) — 2016-cı ilin avqust ayında Naxçıvan Ali Məclisində boş qalan mandat üçün keçirilmiş əlavə parlament seçkiləri.
2015-ci il Naxçıvan Ali Məclisinə keçirilmiş seçkilər ilə formalaşmış Naxçıvan Ali Məclisinin 45 saylı Aza seçki dairəsi üzrə seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü, Naxçıvan Əlahiddə Ümumqoşun Ordusunun komandanı Kərəm Mustafayevin xanımı, Naxçıvan Tibb Kollecinin sabiq direktoru deputat İlhamə Rafiq qızı Mustafayeva 1 noyabr 2015-ci il tarixində Naxçıvan Muxtar Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasına ərizə ilə müraciət edərək deputat mandatından imtina etmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Vasif Talıbovun 8 iyun 2016-ci il tarixli sərəncamı ilə 45 saylı Aza seçki dairəsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə avqustun 6-na əlavə seçkilər təyin edilmişdir.
45 saylı Aza dairə seçki komissiyasının tərkibi Qanuna müvafiq olaraq seçki gününə 55 gün qalanadək müxtəlif siyasi partiyaların və ictimai təşkilatların irəli sürdükləri bitərəf namizədlər sırasından püşkatma yolu ilə 7 nəfərdən ibarət təşkil edilmişdir. Dairə seçki komissiyası fəaliyyətə başladıqdan sonra Qanunun 32-ci və 33-cü maddələrinə müvafiq olaraq seçicilərin sayını və onların rahat səsvermələrinin təmin olunmasını nəzərə alaraq seçki gününə 35 gün qalanadək 14 seçki məntəqəsinin, 30 gün qalanadək isə hər biri 5 nəfərdən ibarət olmaqla müxtəlif siyasi partiyaların və ictimai birliklərin yerli təşkilatlarının, həmçinin seçicilərin yaşayış yeri üzrə təşəbbüs qruplarının təqdim etdikləri bitərəf nümayəndələri təmsil etməklə məntəqə seçki komissiyalarının tərkiblərinin formalaşdırılmasını başa çatdırılmışdır.
45 saylı Aza seçki dairəsi üzrə Ali Məclisə deputatlığa 3 nəfər — 2 nəfəri Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü, 1 nəfəri isə bitərəf siyasətçi namizəd olmuşdur.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisinə 45 saylı Aza seçki dairəsi üzrə 6 avqust 2016-cı il tarixdə keçirilmiş seçkilərin nəticələrinə dair həmin dairə seçki komissiyasından daxil olmuş protokolları, onlara əlavə edilmiş sənədlərlə birlikdə yoxlayıb Naxçıvan Muxtar Respublikası Konstitusiyasının 16-cı və “Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinə seçkilər haqqında” Naxçıvan Muxtar Respublikasının Qanununun 93.2-ci maddələrinə uyğun olaraq Ali Məclisə seçkilərin ümumi yekunları haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının protokolunu və müvafiq Qərarını tərtib edərək 8 avqust 2016-cı il tarixdə dairə və məntəqə seçki komissiyalarının protokolları ilə birlikdə seçkilərin yekunlarının yoxlanılıb təsdiq edilməsi üçün Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsinə təqdim etmişdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məhkəməsinin Rəyasət Heyətinin 10 avqust 2016-cı il tarixli Qərarına əsasən, 45 saylı Aza seçki dairəsi üzrə keçirilmiş seçkilərin yekunları təsdiq edildiyindən namizədlər arasında ən çox səs toplamış Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü Telman Əsəd oğlu İbadov həmin seçki dairəsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatı seçilmiş hesab olunmuşdur.
Azərbaycanda təkrar, əlavə və yeni bələdiyyə seçkiləri (2006)
Azərbaycanda təkrar, əlavə və yeni bələdiyyə seçkiləri (2006) — Azərbaycanda yerli və seçkili idarəetmə orqanları olan bələdiyyələrə keçirilən seçkilərdə nəticəsi ləğv olunmuş bələdiyyələrə, birləşdirilmə və yenidən təsis yolu ilə qurulmuş yeni bələdiyyələrə, həmçinin, digər bələdiyyələrdə müxtəlif səbəblərdən boşalmış üzv yerləri üçün keçirilmiş seçkilər. Seçkilər majoritar qaydada keçirilmiş və seçicilər tərəfindən seçkilərdə yalnızca bələdiyyə üzvləri seçilmişdir. Qüvvədə olan qanunlara əsasən bələdiyyə sədrləri seçkilər nəticəsində formalaşmış bələdiyyələrin ilk iclasında seçilmiş bələdiyyə üzvləri tərəfindən seçilir.
== Zəmin ==
Azərbaycanda yerli və seçkili idarəetmə orqanları olan bələdiyyələrə keçirilən seçkilərdə nəticəsi ləğv olunmuş 141 bələdiyyəyə, birləşdirilmə və yenidən təsis yolu ilə qurulmuş yeni bələdiyyələrə, həmçinin, digər bələdiyyələrdə müxtəlif səbəblərdən boşalmış üzv yerləri üçün seçkilərin tarixi Mərkəzi Seçki Komissiyasının 7 iyun 2006-cı il tarixli qərarı ilə 6 oktyabr 2006-cı il olaraq qərarlaşdırılmışdır.
Bələdiyyə sistemi təsis olunduğu gündən bəri seçkilər keçirilməyən Nardaran bələdiyyəsinə bu dəfə də namizəd alternativliyi olmadığı üçün seçkilər keçirilməmişdir.
== Seçki sistemi ==
Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə əsasən Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəni həyata keçirən bələdiyyələrin üzvləri nisbi çoxluq sistemi əsasında çoxmandatlı seçki dairələri üzrə seçilir. Əhalisi 500-dən az olan ərazilərdə 5, 500-dən 999-dək olan ərazilərdə 7, 1000-dən 4.999-dək olan ərazilərdə 9, 5000-dən 9999-dək olan ərazilərdə 11, 10000-dən 19999-dək olan ərazilərdə 13, 20000-dən 49999-dək olan ərazilərdə 15, 50000-dən 99999-dək olan ərazilərdə 17, 100000-dən 299999-dək olan ərazilərdə 19 bələdiyyə üzvü seçilir.
Bələdiyyələrin səlahiyyət müddəti 5 ildir. Seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olan və müvafiq seçki dairəsində daimi yaşayan Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları bələdiyyələrə üzv seçilə bilərlər. Namizədlər əhalisi 99999-dan çox olan ərazidə 150, əhalisi 49999-dan çox olan ərazidə 100, əhalisi 19999-dan çox olan ərazidə 75, 9999-dan çox olan ərazidə 50, əhalisi 4999-dan çox olan ərazidə 30, əhalisi 4999-dan az olan ərazidə 15 seçici imzası toplamalıdır.
Azərbaycanda təkrar, əlavə və yeni bələdiyyə seçkiləri (2011)
Azərbaycanda təkrar, əlavə və yəni bələdiyyə seçkiləri (2011) — Azərbaycanda yerli və seçkili idarəetmə orqanları olan bələdiyyələrə keçirilən seçkilərdə nəticəsi ləğv olunmuş 9 bələdiyyəyə və digər bələdiyyələrdə müxtəlif səbəblərdən boşalmış üzv yerləri üçün keçirilmiş seçkilər. Seçkilər majoritar qaydada keçirilmiş və seçicilər tərəfindən seçkilərdə yalnızca bələdiyyə üzvləri seçilmişdir. Qüvvədə olan qanunlara əsasən bələdiyyə sədrləri seçkilər nəticəsində formalaşmış bələdiyyələrin ilk iclasında seçilmiş bələdiyyə üzvləri tərəfindən seçilir.
== Zəmin ==
23 dekabr 2009-cu il tarixli bələdiyyə seçkiləri yekunlaşdıqdan sonra, 11 yanvar 2010-cu il tarixində Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyasının iclası baş tutmuş, iclasda 2009-cu il dekabrın 23-də keçirilmiş bələdiyyə seçkilərinin baş tutması, bu seçkilərin ümumən Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına, Seçki Məcəlləsinə və digər qanunvericilik aktlarına uyğun keçirilməsinin nəzərə alınması haqqında qərar qəbul edilmişdir. Eyni zamanda, 33 seçki məntəqəsindəki səsvermənin nəticələri və 9 bələdiyyəyə (Qusar rayonu Uluq, Quba rayonu Ağgül, Sabirabad rayonu Şəhriyar, Masallı rayonu Boradigah, İmişli rayonu Mərzəli, Qızılkənd və Sarxanlı, Şəfəq və Naftalan bələdiyyələri) seçkilərin etibarsız hesab edilməsi, seçkilərin ümumi yekunları rəsmi təsdiq edilmiş bütün 1709 bələdiyyə üzrə bələdiyyə üzvlərinin tam tərkibdə formalaşmasının nəzərə alınması haqqında qərar çıxarılmışdır.
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Seçki Komissiyasının 29 sentyabr 2011-ci il tarixli iclasında alınan qərarla bələdiyyələr üzrə boş qalan yerlərə seçkilər 30 noyabr 2011-ci il tarixinə təyin olunmuşdur. Bəzi bələdiyyələrdə üzv sayı kvorum sayından aşağı düşdüyü üçün boşalan yerlərə seçkilər də keçirilməsi qərara alınmışdır. Belə bələdiyyələrin sayı 330, üzv sayı isə 460 olmuşdur.
2010-cu il parlament seçkilərində bitərəf deputat seçilmiş Fərəc Quliyevin rəhbərlik etdiyi Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyası 31 may 2011-ci il tarixində qeydiyyata alınmışdır.
== Seçki sistemi ==
Azərbaycan Respublikasının Seçki Məcəlləsinə əsasən Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəni həyata keçirən bələdiyyələrin üzvləri nisbi çoxluq sistemi əsasında çoxmandatlı seçki dairələri üzrə seçilir.
Batum müqavilələrinə əlavə sazişlər
Batum müqavilələrinin (1918, 4 iyun) konkret detalalları üzrə razılaşdırılmış sazişlər. Bakı-Batum neft kəmərinə aid saziş Osmanlı imperiyası ilə Azərbaycan və Gürcüstan arasında, dəmir yollarına aid ikinci saziş isə dörd dövlət- Cənubi Qafqaz respublikaları ilə Osmanlı imperiyası arasında imzalanmışdı.
== I Saziş ==
Osmanlı imperiyası ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti arasında “Sülh və dostluq” müqaviləsinə əlavə olaraq, 1918-ci il, iyunun 14-də Batumda daha iki saziş imzalandı. Birinci sazişdə 4 iyun müqaviləsinin Almaniyaya və Avstriya-Macarıstana da aid olduğu bildirilir, Osmanlı öz üttəfiqləri tərəfindən Azərbaycanın müstəqilliyini tanınacağı barədə öhdəlik götürürdü. İkinci sazişə görə, Dördlər İttifaqı ilə müharibə edən ölkələrin hərbi və mülki məmurları təcili olaraq respublika ərazısındən çıxarılmalı və bu ölkələrin zabitləri hərbi xidmətə qəbul edilməməli idi. Osmanlı hərbi komendantlığı Azərbaycan dəmir yolundan hərbi məqsədlərlə istifadə hüququ alırdı.
== II Saziş ==
Gəncədə 1918-ci il, iyulun 14-də Osmanlı dövləti hərbi dəmir yolları və limanları baş idarəsinin rəisi İsmayıl Hakkı paşa və Azərbaycan ticarət və sənaye naziri Ağa Aşurov 5 maddədən ibarət müqavilə imzalamışdılar. Müqaviləyə görə, Azərbaycan Hökuməti Osmanlı imperiyası hökuməti qarşısında dəmir yollarını və dəniz gəmiçiliyini neft və neft məhsulları ilə təmin və təchiz edilməsini öhdəsinə götürürdü, I Maddə Bakı və neft rayonu Azərbaycan hökumətinin tabeliyinə keçdiyi andan qüvvəyə minirdi, neft və neft məhsullarının qiyməti və texniki şərtlər Batum müqavilələrinə (1920) uyğun olaraq yaradılmış qarışıq komissiya tərəfindən hesablanmalı idi, Osmanlı hökumətinə verilən yanacağın əvəzində qısa müddətdə Azərbaycan hökumətinin hesabına kredit olaraq, 500 min türk lirəsi verilməli idi və s.
== III Saziş ==
Həmin tarixdə İsmayıl Hakkı paşa, Azərbaycanın yollar naziri Məlik-Aslanov vı Xarici İşlər Naziri Məhəmməd Həsən Hacınski 7 maddədən ibarət digər bir müqavilə də imzalamışdılarş Müqaviləyə görə, Azərbaycan yolları 5 il müddətinə Osmanlı dövlətinin istifadəsinə verilirdi. Azərbaycan hökuməti respublikanın bütün yollarının daşınar və daşınmaz əmlakını, bütün materiallarını Osmanlı hökümətinə verirdi.
Azərbaycanda əlavə parlament seçkiləri (2003)
Azərbaycanda əlavə parlament seçkiləri (2003) — 2003-cü ilin mart ayında Azərbaycanda boş qalan mandatlar üçün keçirilmiş əlavə parlament seçkiləri.
== Zəmin ==
2000-ci il parlament seçkiləri və 2001-ci il təkrar parlament seçkilərinin ardından formalaşmış II çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 14 saylı Qaradağ seçki dairəsindən seçilmiş bitərəf deputat Nazim Hüseyn oğlu İbrahimov Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 5 iyul 2002-ci il tarixli, 731 nömrəli fərmanı ilə Xarici Dövlətlərdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri vəzifəsinə təyin edilmişdir. Bu səbəbdən Nazim Hüseyn oğlu İbrahimov deputat mandatından məhrum edilmişdir. Həmçinin 69 saylı İsmayıllı seçki dairəsi üzrə seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü olan deputat Mirmövsüm Kamil oğlu Abbasov Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin 25 iyul 2002 tarixli, 994 nömrəli sərəncamı ilə Oğuz Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin olunmuşdur. Bu səbəbdən Mirmövsüm Abbasov deputat mandatından məhrum olunmuşdur. Həmçinin 91 saylı Xanlar-Daşkəsən seşki dairəsi üzrə seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü deputat Yaşar Tofiq oğlu Əliyev Azərbaycan Respublikası Prezidenti Heydər Əliyevin 26 iyul 2002-ci il tarixli, 738 nömrəli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Çin Xalq Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin edilmişdir. Bu səbəbdən o, deputat mandatından məhrum edilmişdir. Hər üç deputatdan boşalan yerlər üçün əlavə seçkilər təyin olunmuşdur.
=== Partiyalardaki vəziyyət ===
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının sədri Əbülfəz Elçibəyin ölümündən sonra partiya daxilindəki çəkişmələr daha da böyüdü və nəticədə partiya Mirmahmud Mirəlioğlu rəhbrəliyində "klassiklər", Əli Kərimli rəhbərliyində "islahatçılar" qollarına bölünmüşdür. Bu qollar arasında birləşmə müzakirələri aparılsa da reallaşmamışdır.
Azərbaycanda əlavə parlament seçkiləri (2004)
Azərbaycanda əlavə parlament seçkiləri (2004) — 2004-cü ilin oktyabr ayında Azərbaycanda boş qalan mandatlar üçün keçirilmiş əlavə parlament seçkiləri.
== Zəmin ==
2000-ci il parlament seçkiləri və 2001-ci il təkrar parlament seçkilərinin ardından formalaşmış II çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin 24 saylı Birinci Nərimanov seçki dairəsindən seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü deputat Samur Novruzov 24 sentyabr 2001-ci il tarixində ölmüşdür. Həmçinin 28 saylı Səbail seçki dairəsi üzrə seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü Əli Abbasov Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 20 fevral 2004 tarixli 95 nömrəli sərəncamı ilə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti rektoru vəzifəsindən azad edilmiş və 20 fevral 2004 tarixli, 96 nömrəli digər bir sərəncamla Azərbaycan Respublikasının rabitə və informasiya texnologiyaları naziri təyin edilmişdir. Bu səbəbdən də Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyasının 20 aprel 2004 tarixli iclasında alınmış 3/30 nömrəli qərara əsasən Əli Məmməd oğlu Abbasovun deputat səlahiyyətləribə xitam verilmişdir. Eyni zamanda 2002-ci il tarixində keçirilmiş konstitusiya referendumuna əsasən proporsional seçki sistemi və çoxmandatlı seçki dairələri ləğv edilmiş, əvəzinə 125 tək mandatlı seçki dairəsi təsis edilmişdir. Bu səbəbdən 28 saylı Səbail seçki dairəsi ləğv edilmiş, əvəzində 29 saylı Səbail seçki dairəsi yaradılmışdır. Həmçinin 5 mart 2003-cü il tarixində keçirilmiş əlavə parlament seçkilərində 91 saylı Xanlar-Daşkəsən seçki dairəsi üzrə seçilmiş bitərəf deputat Şadman Hüseyn 5 avqust 2003-cü il tarixində ürəktutma səbəbi ilə ölmüşdür. Onun ölümündən sonra 91 saylı Xanlar-Daşkəsən seçki dairəsinin əvəzində yeni yaradılmış 101 saylı Xanlar-Daşkəsən seçki dairəsi boş qalmışdır. Qeyd olunan üç dairədə də boşalan yerlər üçün əlavə seçkilər təyin olunmuşdur.
=== Partiyalardakı vəziyyət ===
Yeni Azərbaycan Partiyasının ilk sədri və qurucusu Heydər Əliyev 12 dekabr 2003-cü il tarixində Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ohayo ştatının Klivlend şəhərində, müalicə aldığı Klivlend Klinikasında ölmüşdür.
Brest-Litovsk sülh müqaviləsinə əlavə məxvi saziş
Almaniya-Rusiya sazişi (1918, 27 avqust), Bakı məsələsi ilə bağlı olduğundan bəzən Bakı sazişi də adlanır.
== Arxa fon ==
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandığı zaman onun ən yaxın müttəfiqi olan Osmanlı dövləti Birinci Dünya müharibəsində (1914–1918) Almaniya ilə bir cəbhədə vuruşurdu. Osmanlı ilə müttəfiq olmasına baxmayaraq, Almaniya Azərbaycana münasibətdə fərqli siyasət yeridirdi. Almaniya, türk-azərbaycan qoşunlarının Bakını ciddi ehtiyac duyduğu neftdən məhrum olacağından narahat idi. Bakını yenidənə ələ keçirməyə cəhd göstərən bolşevik Rusiyası da Almaniyanın diplomatik yardımına nail olmaq istəyirdi. Rusiya türklərin Bakıda, həmçinin bütün Azərbaycanda möhkəmlənməsinə hər vasitə ilə mane olmağa çalışırdı. Buna görə də ümumi maraqlarla bağlı olaraq, Azərbaycan məsələsində onların arasında yaxınlaşma baş verdi və bu 3 aya qədər şəkən danışıqlardan sonra, 1918-ci il avqustun 27-də Berlində Almaniya ilə sovet Rusiyası arasında Brest müqaviləsinə əlavə məxfi sazişin imzalanması ilə nəticələndi.
== Sazişin mahiyyəti ==
8 fəsil və 17 maddədən ibarət Almaniya-Rusiya məxfi sazişini Berlindəki rus səfiri A.İoffe və Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin məsul şəxsləri, gizli müşavirləri- xarici işlər idarəsinin katibi, istefada olan kontr-admiral Pavel fon Hintse və xarici işlər idarəsinin direktoru İohannes Krüge imzalamışlar. Sazişdə Ukrayna, Krım, Qara dəniz sahili, Qafqazla bağlı məsələlər və bir sıra digər məsələlər də əksini tapmışdır.
Sazişin altıncı fəslinə görə, Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Gürcüstanın müstəqil dövlət kimi Almaniya tərəfindən tanınmasına öz razılığını bildirirdi.
Atmosfer əlavələri
== Atmosfer akustikası ==
Akustikanın bir bölməsi; atmosferdə səs dalğalarının yayılmasını öyrənir və atmosferi akustik üsullarla tədqiq edir. Atmosfer akustikasının mühüm vəzifələri atmosferin yer səthinə yaxın və yuxarı təbəqələrim tədqiq etmək, səs-küyün aradan qaldırılması yollarını, səs dalğalarının yayılmasını və s.öyrənir.
== Atmosfer amili ==
Atmosferin fiziki vəziyyəti və kimyəvi tərkibi ilə bağlı amil (atmosferin seyrəkliyi, temperaturu, tərkibi, çirklənməsi və i.a.).
== Atmosfer buzu ==
Bulud və dumanın tərkibində havanın yer səthinə, yerüstü əşyalara düşən sülb (bərk) halında olan su. Buludlardan qar, dolu, buzlu yağış və s. formalı Atmosfer buzu düşür; havadan şeh, qrov ayrılır.
== Atmosfer çöküntüləri ==
Buludlardan damcı (yağış) və ya bərk halda (qar, dolu) yerə tökülən və havadan yer səthinə və ya əşya üstünə çökən (şeh, qrov) su. Yağıntının miqdarı düşən suyun əmələ gətirdiyi qatın qalınlığı ilə, mm-lə ölçülür. Atmosfer çöküntüləri yer kürəsində qeyri-bərabər, lakin qanunauyğun paylanır. Azərbaycanda yağıntıların miqdarı və rejimi müxtəlifdir.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hərbi dövr üçün qanunların tədbiqi haqqında qərarına əlavələr
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hərbi dövr üçün qanunların tədbiqi haqqında qərarı — Azərbaycan Xalq CümhuriyyətiHökuməti tərəfindən 1918 il iyunun 23-də qəbul edilmiş sənəd.
== Mahiyyəti ==
Hökumətin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ərazisində hərbi vəziyyət elan olunması barədə 1918 il 19 iyun tarixli qərarına əsasən hazırlanmışdı. Qərara əsasən, mövcud mürəkkəb hərbi-yasi şəraitlə əlaqədar ölkə vətəndaşları üçün bir sıra məhdudiyyətlər müəyyənləşdirilirdi. Bəzi cinayət əməlləri (qətl, soyğunçuluq, talan, hakimiyyətə silahlı müqavimət göstərilməsi, qadınların oğurlanması və onlara təcavüz edilməsi, yaşayış
binalarının yandırılması, dəmir yolunun, telefon və teleqraf xətlərinin xarab edilməsi və s.) ümumi təhqiqatdan alınaraq, müharibə dövrünün qanunları əsasında mühakimə olunmalı idi. Bu cinayət əməllərini törədənlər hərbi-istintaq komissiyaları tərəfindən məsuliyyətə cəlb edilməli, təhqiqatın nəticələri hərbi məhkəmələrə göndərilməli idi. Bundan əlavə, aşağıdakı əməllərin törədilməsinə qadağa qoyulurdu: milli hissləri və əhalinin müxtəlif təbəqələrini bir-birinə qarşı qızışdıran yalan məlumatların və şayiələrin yayılması; hökumətin fəaliyyəti və qərarları, hərbi hissələrin əməliyyatları haqqında yalan məlumatların yayılması; hakimiyyət orqanlarının razılığı olmadan kütləvi yığıncaqların və mitinqlərin keçirilməsi; müxtəlif odlu silahların, patronların, sursatın, partlayıcı maddələrin gəzdirilməsi, saxlanması və ticarəti. Qərarın elan edilməsindən sonra iki həftə ərzində vətəndaşlar malik olduqları silah-sursatı dövlət orqanlarına təhvil verməli idilər. Qərarın qarşıya oyduğu tələbləri yerinə yetirməyənlərə qarşı cəza tədbirləri də müəyyənləşdirilmişdi.
== Əlavələr ==
Göstərilən sənədə iki dəfə əlavə qəbul edilmişdir. 1918-ci il iyulun 15-də imzalanmış birinci əlavə iki bənddən ibarətdir.
Qida əlavələri
Qida əlavələri — istehsal, qablaşdırma, daşınma və ya saxlama zamanı qida məhsullarına texnoloji məqsədlər üçün əlavə olunan maddələr, istədiyiniz xüsusiyyətləri vermək üçün, məsələn, müəyyən bir aroma (ləzzət), rəng (boyalar), raf ömrü (konservantlar), dadı, tutarlılığı və s. Bəzi insanlar əlavəsiz yemək yeməyə meyllidirlər, baxmayaraq ki, sözün ciddi mənasında duz və istiot da bunlardır.
Bir çox ölkələrin qanunvericiliyi məhsul istehsalında istifadə olunan əlavələrin göstərilməsini tələb edir. Təsnifat üçün hər iki tam ad (ABŞ-da; məsələn, "sirkə turşusu") və "E" hərfindən əvvəl olan seriya nömrələri (Avropa Birliyində) istifadə olunur: məsələn, E260 — sirkə turşusunun sayıdır . Kodda E olmayan aşqarlar var — məsələn, 154 əlavə əlavəsi yalnız İngiltərədə istifadə olunan Qəhvəyi FK boyasıdır.
Qida əlavələri və çirkləri üzrə beynəlxalq standartlar, Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (JECFA) Birgə Mütəxəssislər Komitəsi və FAO / ÜST Beynəlxalq Komissiyası tərəfindən qəbul edilmiş və ÜTT ölkələri üçün məcburi olan Codex Alimentarius tərəfindən müəyyən edilir.
Avropa İttifaqında qida əlavələrinin təsnifatı üçün nömrələmə sistemi hazırlanmışdır (1953-cü ildən qüvvədədir). Hər bir əlavənin "E" hərfi ilə başlayan unikal nömrəsi var. Nömrələmə sistemi yekunlaşdırıldı və Alimentarius Kodeksi beynəlxalq təsnifatı üçün qəbul edildi. Kodun birinci rəqəmi əlavənin ümumi məqsədini göstərir:
Boya kodları 1-dən başlayır;
2 - konservantlar;
3 üçün:
300-322 - antioksidantlar,
333-399 - antioksidantlar və stabilizatorlar;
4 - emulqatorlar və stabilizatorlar;
5 - topaklaşmaya və yığılmağa qarşı maddələr;
6 - dad və qoxu gücləndiriciləri;
7 və 8 istifadə edilmir (710-713 antibiotikləri istisna olmaqla);
glazerlər, yumşaldıcılar və digər çörəkçilik yaxşılaşdırıcılar və digər maddələr üçün kodlar 9-dan başlayır.
Əlavəli avtobus
Əlavəli avtobus və ya Dəstəkli avtobus, birləşdirici vasitə ilə bir-birinə bağlanılmış iki hissədən ibarət olan və şəhər daxili nəqliyyatda istifadə olunan, adi avtobuslarla müqayisədə sərnişin tutumu artırılmış bir avtobus növüdür.
Bəzi metrobuslarda olduğu kimi uzunluğu 11 metrdən 25 metrə qədər ola bilər. Tək əlavəli, cüt əlavəli, iki mərtəbəli əlavəli kimi növləri mövcuddur.
Avtobusun manevrini asanlaşdırmaq üçün ən arxa təkərin dönməsinə imkan verən 4WS sisteminə bənzər bir sistem istifadə olunur.
Zərərli qida əlavələri
Məlumdur ki, çoxlu sayda qida əlavələri var və onlar dünya üzrə xüsusi kodlara malikdirlər.
Lakin elə qida əlavələri var ki, onlar müxtəlif təhlükələr yaradırlar. Həmin qida əlavələrini bilmək və ehtiyatlı olmaq məsləhətdir. Onların siyahısını diqqətinizə çatdırırıq.
Olduqca təhlükəli: E123; E 510; E 513 E; E 527.
Təhlükəli qida əlavələri: E 102; E 110; E 120; E 124; E 127; E 129; E 155; E 180; E 201; E 220; E 222; E 223; E 224; E 228; E 233; E 242; E 400; E 401; E 402; E 403; E 404; E 405; E 501; E 502; E 503; E 620; E 636; E 637.
Kanserogen qida əlavələri E 154; E 626; E 627; E 628; E 629; E 630; E 631; E 632; E 131; E 142; E 153; E 210; E 212; E 213; E 214; E 215; E 283; E 310; E 954.
Mədə pozulmasına səbəb olan qida əlavələri: E 338; E 339; E 340; E 341; E 343; E 450; E 461; E 462; E 463; E 465; E 466.
Dəri xəstəlikləri yaradan qida əlavələri: E 151; E 160; E 231; E 232; E 239; E 311; E 312; E 320; E 907; E 951; E 1105.
Bağırsaq pozğunluğu yaradan qida əlavələri: E 154; E 626; E 627; E 628; E 629; E 630; E 631; E 632; E 633; E 634; E 635.
