* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. [ər.] 1. Dini təsəvvürlərə görə şəri təmsil edən mövhum varlıq; cin, iblis (dini əfsanələrə görə mələklərdən olub, guya Adəm peyğəmbərə səcdə etmədiyinə görə göydən qovulmuş və o zamandan bəri insanları pis yollara çəkməyə çalışan bir varlıq). Ayda-ildə bir namaz, onu da şeytan qoymaz. (Məsəl). Səcdə qıl yarə, könül, baxma o zahid sözünə; Adəm ol, mətləbi qan, eyləmə şeytan ilə bəhs. S.Ə.Şirvani. Artıq nə molla var, nə cin, nə şeytan; Nə yumruq, nə qamçı, nə nökər, nə xan. S.Vurğun. 2. məc. Araqarışdıran, fitnəkar, xəbərçi, çuğul adam haqqında. [Nəsir:] Şeytana rast gəlməsən, nə var ki. H.Nəzərli. [Qəhrəman:] Sən demə, şeytan-şuğul bunu bəyə xəbər verib. Ə.Vəliyev. // məc. zar. Çox bic, kələkbaz. [Əsgər:] Halal olsun, Süleyman, sən nə kələkbazsan, şeytan! Öyrədib məni yola saldın, mənə rast gəldi yarcan. Ü.Hacıbəyov. // məc. Dəcəl. Şeytan bir qız nəvəsi də; Ayaq üstə dayanmışdı. N.Rəfibəyli. ◊ Şeytan fəhləsi – yorulmadan havayı, müftə işləyən adam haqqında. [Molla Cəfər Qasım əmiyə:] Gərək düşəsən bu kənd mənim, o kənd sənin, arvadın nə qədər qohumqardaşı, cicisi, bacısı … hamısını daşıyıb tökəsən Danabaş kəndinə. Kişi, sən şeytan fəhləsisən məyər? C.Məmmədquluzadə. Şeytana bac vermək – biclik, hiylə işlətmək. Şeytana papış tikər – çoxbilmiş, çox bic, hiyləbaz, fırıldaqçı adam haqqında. [Ağa Kərim:] Amma Ağa Salmana mənim təlimim lazım deyil. O özü şeytana papış tikər. M.F.Axundzadə. Sənin bicliyini kim bilmir, sən az qalırsan ki, şeytana papış tikəsən, sən mətləbi başa düşmürsən? E.Sultanov. Şeytanın ayağını (qıçını) sındırmaq zar. – çox az-az bir yerə gəlib-getmək, hərdənbir görünmək. Cabir məni hərdən yada salırdı. …Ayda arabir şeytanın qıçını sındırırdı. Ə.Vəliyev. Bu meydan, bu da şeytan – hər hansı bir şeyi sübut etmək üçün əsas, dəlil göstərmək mənasında ifadə. [Bəxti:] Deyin görək, mən kimə nə eyləmişəm? Bu meydan, bu da şeytan, bu göydəki allah, bu yerdəki insanlar. S.Rəhimov. Lənət kor şeytana – bax lənət sənə kor şeytan! (“lənət”də).
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / şeytan2 ə. 1) iblis; 2) m. xəbərçi, çuğul.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti / şeytan1 Qədim yəhudi sözüdür, satana ilə eyni olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / şeytan3 1. ŞEYTAN (zool.) [Hacı Murad:] Heç şeytanın da ağlına gəlməz ki, mən burada pul basdırmışam (S.S.Axundov); ƏZAZİL (kl.əd.) Əhsən-təqvimi inkar eylər imansız fəqih; Şol əzazilin ki, adın həq deyər, şeytan budur (Nəsimi); İBLİS Yığıncağa yaxınlaşıb gördüm; İblis ki, cəhənnəmin sədri-idarəsidir, bir uca taxtın üstünə çıxıb sağa və sola şıllaq atır (Ə.Haqverdiyev). 2. şeytan bax hiyləgər 3. şeytan bax fitnəkar, xəbərçi
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / şeytan1 1. миф. сатана, демон, дьявол, черт, нечистая сила; 2. перен. шельма, плут, хитрец;
Azərbaycanca-rusca lüğət / şeytan2 I сущ. 1. ми ф. шайтан (в мусульманской мифологии: злой дух, дьявол, чёрт, сатана, нечистая сила). Kinli şeytanın gözləri очи злобного шайтана, şeytan balası дьяволёнок 2. перен. доносчик, доносчица; баламут; провокатор. Şeytanlar şayiə yayıblar доносчики разнесли слух 3. шельма, плут, хитрец. O, şeytandır он хитрец 4. обычно о маленькой девочке: озорница. Bu mənim şeytan qızımdır это моя озорница II прил. сатанинский: 1) относящийся к сатане, принадлежащий ему. Şeytan görkəmi сатанинский вид 2) исполненный злобы, коварства, тёмных замыслов и т.п. ◊ ayda, ildə bir namaz, onu da şeytan qoymaz в месяц, в год – один намаз, да и тот шайтан не даст; бедняк женился, да ночь коротка; şeytan da baş çıxarmaz, şeytan özü də baş çıxarmaz сам чёрт не поймёт, не разберёт; сам чёрт ногу (шею, голову) сломит; şeytan kirayə tutub kimi как белка в колесе кто; bir dəli şeytan deyir так и подмывает, так и тянет, так и хочется; şeytan fəhləsi (о человеке, который работает много, но попусту); şeytana papaq (papış) tikər об очень хитром, изворотливом, ловком человеке; на ходу подмётки рвёт (режет); şeytanı bulağa susuz aparıb susuz gətirər см. şeytana papaq tikər; şeytanın ayağını (qıçını) sındırmaq пересилить, перебороть себя; şeytanın qulağına qurğuşun не к ночи будь сказано; şeytanın da ağlına gəlməz никому в голову не придёт; şeytanın dal ayağı лисий хвост; şeytanın əlinə çöp verər см. şeytana papış tikər; bu meydan, bu şeytan покажи на что способен; покажи товар лицом – докажи; lənət kor şeytana: 1. чёрт побери; тьфу, пропасть; 2. черт попутал (о том, кто совершил опрометчивый поступок); şeytanlar xəbər aparmasın говорят, когда умершего поминают лихом (букв.: чтобы черти не донесли)
Azərbaycanca-rusca lüğət / şeytan1 I. i. 1. mif. satan, demon, devil, deuce, dickens; 2. rascal, swindler, sly / cunning one; ~ kimi like the devil; Lənət şeytana, şeytana lənət The devil take it! II. s. satanic, demonic, demonical; ~ işi / əməli devilry
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / şeytan1 is. mif. 1) diable m, démon m, satan m ; 2) cafard m, -e f, rapporteu//r m, -se f ; mouchard m, -e f fam ; Lənət ~a Zut! Flûte! Merde!
Azərbaycanca-fransızca lüğət / şeytan1 [ər.] сущ. шейтӀан (1. жин, джин, иблис; 2. пер. араяр акадардай, фитнечи, хабарчи, чугъул кас; // пер. зар. гзаб биж, фендигар, амалдар, гьиллебаз); ** şeytan fəhləsi шейтӀандин фяле (акъваз тавуна, галатун течиз гьидаз-гьадаз гьавайи кӀвалахдай, гьавайи ялдай касдин гьакъинда); şeytana bac vermək бижвал авун, гьиллебазвал авун; şeytana papış tikər шейтӀандиз бармак цвада, цекврен кӀвачиз лиэн яда (гзаф биж, крар чидай, амалдар, гьиллебаз касдин гьакъинда); şeytanın ayağını (qıçını) sındırmaq зар. шейтӀандин кӀвач хун, са чкадиз тӀимил-тӀимил фин, гагь-гагь акун (са чкада); bu meydan, bu da şeytan им майдан, имни шейтӀан (са затӀ субут авун патал делил гъун манада); lənət kor şeytana кил. lənət (lənət sənə kor şeytan).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / şeytanI (Ağcabədi, Astara, İmişli, Qazax, Şəmkir) tüfəngin tətiyi. – Şeytana toxunma, tühəg açılar (Ağcabədi) II (Quba, Ordubad) xəbərçi. – Şeytan adamun süzünə gərək hiç qulağ asmiyəsən (Ordubad) III (Ağcabədi, Borçalı, Goranboy) ilbiz. – Şeytan nəm yerdə çox olur (Goranboy)
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.