Aban
Aban – qədim türk mənşəli tayfanın adıdır. Aban sözünün e.ə. VII əsrdə sakların tərkibində qarqarlarla yanaşı gəlmiş
tayfanın adı olması elmi ədəbiyyatda diqqət mərkəzinə çəkilir
Qarqarların şimal-qərbi Albaniyada hələ qədim dövrdən məskunlaşması barədə e.ə. 65-ci ildə Pompeyin
Albaniyaya yürüşü haqqında məlumat verən antik tarixçilər qeyd etmişlər. Onların əsərlərində Albaniya ərazisindəki Avant
çayı və onun yaxınlığında Abant əyalətinin olması (Plutarx, Pompey, Dion Kassiy) göstərilmişdir. Moisey Kalankatlı Albaniyada Abant adında iki yaşayış məntəqəsinin olduğunu bildirmişdir.
Q. Qeybullayev yuxarıda qeyd olunan məlumatlara və digər faktlara istinadla belə bir qənatə gəlir ki, Abant/Avant adları abant tayfasının adı ilə bağlıdır və onlar qarqarlarla birgə bu əraziyə gəlmişlər
== Aban sözü ilə bağlı coğrafi adlar ==
Abant tayfalarının Azərbaycan və Ermənistan ərazisində məskunlaşma tarixi çox qədimdir. Tayfanın dəqiq adı çox güman ki, aban olmuşdur. Sözün sonundakı t səsi cəmlik bildirən –at şəkilçisinin qalığı ola bilər. Ermənistan ərazisində əsasında aban tayfasının adı duran toponimlər qeydə alınmışdır.
Aban (ay)
Aban (fars. آبان) və ya Əban — İran və Əfqanıstanın rəsmi təqviminin səkkizinci ayı. Aban ayında 3o gün var. Bu ay oktyabr ayında başlayıb noyabr ayında sona çatır. Aban payızın ikinci ayıdır.
Aban ibn Səid
Aban ibn Səid (bilinmir, bilinmir – 634, ərəb. أبان بن سعيد بن العاص) — nüfuzlu Qureyşlilərdən biri, Məhəmməd peyğəmbərin səhabəsi.
== Bioqrafiya ==
Tam adı: Aban ibn Səid ibn əl-As ibn Üməyyə ibn Əbd əş-Şəms ibn Əbd Mənaf əl-Kuraşi əl-Umavidir. Aban uzun müddət müsəlmanların düşməni olmuşdur. Qardaşları Əmr və Xalid İslamı qəbul etdikdən sonra ailəsində münaqişələr yaranır. Bədr döyüşündə müsəlmanlara qarşı vuruşmuşdur. Bu döyüşdə onun qardaşları Ubeydə və As ölür. Xudeybi sülh müqaviləsi bağlanarkən Aban Məhəmmədin səfiri Osman ibn Əffanı öz himayəsinə götürür.
Müsəlmanlarla qarşıdurma zamanı o, tədricən müsəlmanların ehkamını öyrənir. İslam ənənəsinə görə, Aban tez-tez Suriyaya gedirdi və bu səfərlərin birində Ərəbistana yeni peyğəmbərin gəlişi barədə ona xəbər verən bir rahiblə görüşürdü.
2019 Abankayda torpaq sürüşməsi
2019 Abankayda torpaq sürüşməsi — 27 yanvar 2019-cu ildə Perunun Abankay şəhərində baş vermiş torpaq sürüşməsi. Hadisə nəticəsində toy mərasimi keçirilən otelin bir hissəsinin çökməsi zamanı ən azı 15 nəfər həlak olmuş, 34 nəfər isə yaralanmışdır. 100 nəfərin iştirak etdiyi "Alhambra" mehmanxanasında baş verən torpaq sürüşməsi otelin yıxılmasına səbəb olmuşdur. Torpaq sürüşməsi günün əvvəlində baş verən aramsız yağışların nəticəsində baş vermişdir.
Abana
Abana (Kastamonu) — Türkiyənin Qara dəniz sahilində, Kastamonuda şəhər və rayon.
Abana (kənd) — İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında, indiki Keşişkənd (Yeğeqnadzor) rayonu ərazisində kənd.
Abana (Kastamonu)
Abana — Türkiyənin Qara dəniz sahilində, Kastamonuda şəhər və rayon. Paflaqoniyada, Bozkurt şəhərinin şimalında yerləşir.
== Tarixi ==
Abana şəhərindən 3 km şərqdə, Hacıvəli burnunda, Hacıvəli kəndi yaxınlığında, Egina adasından olanlar tərəfindən salınmış Eginet adlı koloniyası var idi.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
"Abana Tarihi". Kastamonu Müftülüğü (türk). Diyanet İşleri Başkanlığı. 2019-01-07. İstifadə tarixi: 2020-09-28.
"Abana" (türk). Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Abana (kənd)
Abana — İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında, indiki Keşişkənd (Yeğeqnadzor)
rayonu ərazisində kənd olmuşdur.
== Tarixi ==
Ağavnadzor kəndindən 14 km şərqdə yerləşirdi. 1728-ci ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri"ndə qeyd edilmişdir.
== Toponimi ==
Toponim e.ə. qarqarlarla birlikdə Qafqaza-Albaniyaya gələn abant (t samiti sonradan ixtisar edilmişdir) etnonimi əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.
1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Dərələyəz nahiyəsində kənd adı
1727-ci ilə aid mənbəyə görə kənddə 17 müsəlman (azərbaycanlı) ailəsi yaşayırdı (mənbədə ailələrin başçılarının adları çəkilmişdir)..Gürcüstanda üç Abano, Abanoeti, Abanosxеvi XIX əsrdə Batum əyalətinin Artvin dairəsində Avana və Dağlıq Qarabağda Evankənd adları ilə sıra təşkil edir. Qədim türk mənşəli Aban tayfasının adındandır.
== Əhalisi ==
Burada 1831-ci ildə 25 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.
Abandon
Abandon (fr. abandon — imtina) — əsasən sığorta sahəsində istifadə olunan bu termin hər hansı sığorta hadisəsi zamanı sığortaçının hüquqlarından öz xeyrinə imtina etməsi kimi başa düşülür. Məsələn:
Hər hansı bir avtonəqliyyat hadisəsi baş verdiyi təqdirdə zərər vuran avtomobilin sahibi zərərin ödənilməsindən imtina etdikdə, sığorta şirkəti sığortalı(ziyan dəyən) avtomobilə zərəri ödəyir və bundan sonra mülkiyyət hüququnu bir başa sığorta şirkətinə verir(Bu ziyan vurmuş avtomobilin sahibinin məhkəməyə verilərək təzminat alınması və s formada ola bilər).
== Abandon düzəlişi ==
Abandon düzəlişi əmlakdan imtina şərtlərini təyin edir
== Abandon polisi ==
Nnəzərdə tutulmamış səbəblərdən (soyuqdəymə nəticəsində solistin səs tellərinin zədələnməsi, güclü leysan və s.) hər hansı bir tədbirdən (tamaşa, idman görüşü və s.) imtina olunması halları üçün sığorta polisi.
Abani Mukerci
Abani Mukerci (hindcə: অবনীনাথ মুখার্জি, rus. Абанинатх Трайлович Мукерджи; 3 iyun 1891 və ya 1891, Cəbəlpur, Britaniya Hindistanı – 28 oktyabr 1937 və ya 1937, Moskva) — Hindistan kommunisti, SSRİ-də yaşamış mühacir, Hindistan Kommunist Partiyasının həmtəsisçisi, Stalin repressiyalarının qurbanı olan nadir hindlilərdən.
== Həyatı ==
Abani Mukerci 3 iyun 1891-ci ildə Cubbulpur kəndində anadan olub. Məktəbi bitirdikdən sonra 1910-cu ildə pambıqçı olaraq çalışıb. 1912-ci ildə Almaniyaya və Yaponiyaya göndərilib. Almaniyada ikən sosializm ilə tanış olub və bu ideologiyanın yolu ilə getməyə başlayıb. Sonra Kəlküttəyə qayıdıb və pambıqçı Endrü Yuli Millin yanında çalışıb.
1914-cü ildə Raşbehari Bose ilə görüşüb inqilabi fəaliyyətə atıldı. 1915-ci ildə silah oğurlamaq üçün Yaponiyaya göndərildi. Sinqapurda ikən tutuldu və Fort Kemminq Həbsxanasında 2 il dustaq oldu.
Abanisxevi
Abanisxevi — Tiflis quberniyasının Telavi qəzasında çay adı.
== Toponimkası ==
Abanisxevi- Tiflis quberniyasının Telavi qəzasında çay adı. "Aban" və gürcücə xevi — "dərə" sözündən ibarətdir. E.əv 65-ci ildə Roma sərkərdəsi Qney Pompeyin başçılığı ilə Roma ordusu ilə Alban ordusu arasında vuruşma ilə əlaqədar olaraq antik mənbələrdə Abant çayının adı çəkilir. Telavi rayonunda indi də bir çay Abant adlanır. Abant hidronimi Aban adlı türk etnonimi adını əks etdirir.
Abano
Abano — Tiflis quberniyasının Telavi qəzasında çay adı.
== Toponimkası ==
Abano- Tiflis quberniyasının Telavi qəzasında çay adı. Antik mənbələrdə Abant. Albanların e.ə.66-cı ildə Roma ordusu ilə döyüşü bu çayın kənarında olmuşdur. 1590-cı ildə İrəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində Avan, İrəvan əyalətinin Dərələyəz nahiyəsində Abana, Batum əyalətinin Artvin dairəsində Avana kənd adları ilə mənşəcə eynidir. Qafan toponimi də bu sıraya aiddir. Abano qədim türk mənşəli Aban tayfasının adındandır.
Abano — Çava rayonunda kənd adı.
Abano — Kareli rayonunda kənd adı.
Abano-Terme
Abano-Terme — İtaliyada Venesiya əyalətinin Padua bölgəsində balneoloji bir kurort şəhərciyi. Paduadan 8 km cənub-qərbdə yerləşir. Əhalisi — 19,2 min nəfər. (2007). Sahəsi 21 km².
10 avqustda yad olunan Müqəddəs Lavrentiy kommunanın himayədarı sayılır.
== Tarixi ==
Abano termlərindən Klavdiy Klavdianın əsərində bəhs olunur. Romalılar burada Aponium (Aqua-Patavinorum) yaşayış məskənini qurdular .
Ostqotlar kralı Theodorixin bir məktubunda termlərin təsviri yer alır. Termlər VI əsrdə lombardlar tərəfindən məhv edilmişdir və 12-ci əsrdə Abano Bagni muxtar bir kommunaya çevrildiyi zaman bərpa edildi.
Abanoeti
Abanoeti — Tiflis quberniyasının Raçin qəzasında (indi Ambrolauri rayonunda) kənd adı.
== Toponimkası ==
Abanoeti- Tiflis quberniyasının Raçin qəzasında (indi Ambrolauri rayonunda) kənd adı. Aban tayfa adından və gürcü dilində məkan bildirən "eti" şəkilçisindən ibarətdir. "Aban yeri" mənasındadır.
Abanoskali
Abanoskali (gürc. ლოპანისწყალი) — Tiflis quberniyasının Qori qəzasında çay adı. Çxeri çayının sol qoludur.
== Toponimkası ==
Abanoskali çayı Tiflis quberniyasının Qori qəzasındadır. Aban tayfasının adından və gürcü dilində tskali "çay" sözündən ibarətdir. "Abançay(ı)" mənasındadır.
Abant (Poseydonun oğlu)
Abant ( q.yun. Ἄβας) —qədim yunan mifologiyasındakı personaj. Abantların eponimi. Poseydon və Aetusanın oğlu. Qanifin atası, Kanfın babası. Xalkodonun atası. Nəvəsi Elefenor tərəfindən təsadüfən öldürülmüşdür.
Abant (personaj)
Abant ( q.yun. Ἄβας) —qədim yunan mifologiyasındakı personaj. Abantların eponimi. Poseydon və Aetusanın oğlu. Qanifin atası, Kanfın babası. Xalkodonun atası. Nəvəsi Elefenor tərəfindən təsadüfən öldürülmüşdür.
Abant gölü
Abant gölü — Türkiyədə, Qara dəniz regionunun qərb hissəsində şirinsulu göl. Boludan 34 kilometr (21 mil) cənub-qərbdə yerləşən gölün hündürlüyü 1,298 metr (4,259 ft) metr, səthi 1223 hektar, maksimum dərinliyi isə 15 metr (49 ft) qədərdir. 1,700 metr (5,600 ft) hündürlüyə qədər çatan dağlarla əhatə olunmuşdur. Göl artıq suyu şimal-qərb istiqamətində eyniadlı dərə vasitəsilə Bolu çayına axıdır. Abant gölünün gil-əhəngli yumşaq şistlər və serpantinlər arasında əmələ gəldiyinə inanılır, burada geniş çuxurlu dərə zirvəsi, ifrat yer yamacı ilə sürüşmə nəticəsində yaranan təbii bənd əsas dərəyə daxil olur. Ətrafdakı şam meşələri, təmiz suyu və içində yaşayan alabalıq ilə Abant gölü Türkiyənin ən məşhur turizm mərkəzlərindən biri hesab edilir.
Abantlar
Abantlar (q.yun. Ἄβαντες) — Evbeya adasında yaşayan ioniyalı tayfası. Onlar haqqında Herodot və Homer bəhs etmişdir. Plutarxın qeyd etdiyi kimi, abantlar yaxın məsafəli döyüşlərdə usta idilər.
Aristotelin yazdıqlarına görə, onlar Fokidadan Evbeyaya köçüb bu adanın ən qədim sakinlərinə öz adlarını vermiş frakiyalılardır. Abantlar Evbeyadan Elefenorun başçılığı ilə 40 gəmi ilə Troyaya getmişdir. Səyahət zamanı Teseyin övladları onlara qoşulmuşdur. Onlar geri qayıtdıqları zaman abantların 8 gəmisi fırtına ilə İlliriyadakı Keravniya dağlarına doğru irəliləmiş və oradan da İoniyaya köçmüşdür.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Гомер Илиада
Плутарх, Сравнительные жизнеописания. Тесей.
Abanto-i-Syervana
Abanto-i-Syervana (isp. Abanto y Ciérvana, bask Abanto-Zierbena) — İspaniyada bələdiyyə, Biskaya vilayətinin və Basklar ölkəsinin bir hissəsi.
2009-cu ilin məlumatına görə, əhalisi 9,609 nəfərdir.
Əvvəllər bələdiyyənin ərazisində dəmir hasil edilirdi, lakin 1993-cü ildə hasilatı dayandırılmışdır.
Bolu Abant İzzet Baysal Universiteti
Bolu Abant İzzet Baysal Universiteti (BAİBÜ) — 3 iyul 1992-ci ildə 3837 saylı qanuna əsasən qurulan vəqf tərəfindən dəstəklənən ilk dövlət universitetidir. Universitet Bolu xeyriyyəçi iş adamı İzzet Baysal tərəfindən qurulan İzzet Baysal vəqfi tərəfindən dəstəklənir.
Universitetdə 1500-ə yaxın müəllim və 900 inzibati heyət çalışır. 4 institut, 16 fakültə, 2 kollec və 8 peşə liseyi olan Bolu Abant İzzet Baysal Universitetində 30 minə yaxın tələbə təhsil alır. Universitetin mərkəzi şəhərciyi Boludan 13 kilometr məsafədə Gölköy Kampusunda yerləşir. Bundan başqa Gerede, Mengen və Mudurnuda da fəaliyyət göstərir.
== Rektorları ==
Prof. Dr. Kemal Güçlüol (qurucu rektor) (1992-1997)
Prof. Dr.
Abant
Haband — V-VII əsrlərdə Albaniyanın Arsak əyalətində mahal adı. Ermənicə yazılışda əvvəlinə "h" səsinin əlavəsi ilə "Habant" kimidir. Albaniya ərazisində erkən orta əsrlərdə iki Abant vardı. Biri Alazanın yuxarı axınında, onun Lonati çayı ilə birləşdiyi yerdə çay adı. E.ə. 65-ci ildə Roma ordusu ilə Alban ordusu arasında qanlı vuruşma bu çayın sahilində baş vermişdir. Gürcüstanın Telavi rayonununda olan bu çayın adı indi də qalmaqdadır — Abant adlanır. Digəri Yuxari Qarabagda. Axırıncı dəfə 1727-ci ilə aid mənbədə təxminən Gədəbəy rayonu Şamlıq kəndinin yaxınlığında Avan kimi çəkilir. Qədim türkmənşəli Aban tayfa adındandır.
