* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. [ər.] 1. Heyvandan fərqli olaraq danışmaq və düşünmək, ictimai əmək prosesində alət qayırmaq və ondan istifadə etmək qabiliyyətinə malik olan canlı məxluq; insan, bəşər. Sağlam adam. Bilikli adam. – Suyun lal axanı, adamın yerə baxanı. (Ata. sözü). Nə gözəl adamsan, ey qaşları yay; Heç növcavan gələ bilməz sənə tay. M.P.Vaqif. // Hər hansı bir ictimai mühiti təşkil edən fərdlərdən hər biri (çox vaxt cəm şəklində işlənir). Adamların mənəvi-siyasi birliyi. Bizim kəndin adamları. Sadə adamlar. 2. məc. dan. Əxlaqlı, insaniyyətli, qanacaqlı insan. [İskəndər:] Amma bu dılğırların heç birindən eşitmədim ki, desin: – Bala, adam ol. C.Məmmədquluzadə. 3. Bəzən əvəzlik yerində işlənir. Adamı təhqir etmək olmaz. Adam heç bir vaxt özünü ləkələndirməməlidir. Adam gəlmişdi, sizi xəbər alırdı. Adama heç yazığın gəlmir. – [Usta Ramazan:] Adamın üzündə gərək həya olsun, söz deyiləndə utansın. M.Hüseyn. [Nəriman:] Ağacların başını axtardıq, zirzəmilərə adam saldıq. Mir Cəlal. // Qeyri-müəyyən şəxs. Adamlar deyirlər ki, bu yay çox isti olacaq. – Vağzalın platformasında bir neçə nəfər adam görünürdü. S.M.Qənizadə. 4. dan. Kişi, ər, ya arvad, yaxud bir-biri ilə gəzən oğlan, ya qız. [Soltan bəy:] Kimsən, nəçisən, kimin adamısan? Ü.Hacıbəyov. 5. məc. İşçi, fəhlə, kadr mənasında. İşi başa çatdırmaq üçün üç adam lazımdır. Adam yoxdur, iş getmir. – Katib sanki tikintidə bu cür yaxşı adamların yetişməsindən qəlbində doğan sevinci saxlaya bilməyərək əlavə etdi… Ə.Sadıq. 6. Köməkçi. Bu halda qışqırıq qopur. Murov və naçalnik adamları ilə alaçığı çevirirlər. M.F.Axundzadə. …Sərdar Rəşidin adamları Ərdəbil tərəflərini soyub talayırdılar. M.S.Ordubadi. // məc. dan. Arxa, havadar, tərəfdar, kömək, himayəçi, qohumqardaş. Mənim orada adamım yoxdur. – [Qulluqçular] İzzətin adamı gəlmədiyini görüb onu ötürərdilər. Mir Cəlal. 7. məc. vulq. Oynaş, aşna. ◊ Adam eləmək – tərbiyə vermək, yetişdirmək, ortalığa çıxarmaq. Adam görmək – bir işi düzəltmək üçün vasitəçi tapmaq, lazımi şəxsləri görüb xahiş etmək, sözləşmək. Adam kimi – əxlaq və tərbiyə üzrə, adamcasına, insancasına. [Həsən:] Mən Həzrətquluya adam kimi söz deyirəm, deyir, cığcığa əsginas vermişəm. Ə.Haqverdiyev. Adam olmaq – 1) ağıllı və tərbiyəli olmaq, düzəlmək, ağıllanmaq. Dadaşovun üzündən nur yağırdı, elə bil bircə anın içində dəyişib tamam başqa adam olmuşdu. İ.Məlikzadə; 2) bir peşə, iş sahibi olmaq, ortaya çıxmaq. [Əli bəy:] A kişi, heç kəsin sözünə qulaq asma. İstəyirsənsə oğlun adam olsun, şkolaya qoy. S.S.Axundov. [Həbib bəy Ərəblinskiyə:] Yaxşı oxu, adam ol, bizim də üzümüz ağ olsun, ananın da. S.Rəhman. Adam saymaq – birisi ilə hesablaşmaq, hörmət etmək. Adam yerinə qoymamaq, adam yerində tutmamaq – saymamaq, hesablaşmamaq, hörmət etməmək. Aralıq adamı – 1) vasitəçi, aradüzəldən; 2) xəbərçi, xəbər aparıb-gətirən.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / adam2 adam (ilk peyğəmbərin adı) mənasındadır, torpaq deməkdir.
Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti / adam2 I сущ. 1. человек: 1) отдельная личность, член общества. Yaxşı adam хороший человек, qəribə adam странный человек, yumşaq adam мягкий человек, iş adamı человек дела, elm adamı человек науки, sənət adamı человек искусства, orta yaşlı adam человек средних лет, adam tanımaq разбираться в людях 2) заступник 2. вульг. любовник, любовница II прил. человеческий, человечий. Adam əli человеческая рука, adam səsi человеческий голос; adam ayağı dəyməyən yerlər места, где не ступала человечья нога ◊ adamın boyuna baxma, işinə bax о человеке суди не по виду, а по делам, adama öz vətəni anadır, özgə diyyar – analıq родимая сторона – мать, чужая – мачеха; suyun lal axanı, adamın yerə baxanı в тихом омуте черти водятся; dağ dağa qovuşmaz, adam adama qovuşar гора с горой не сходится, а человек с человеком встретится; adamın dili başına bəladır язык мой – враг мой; adam olmayan yerdə adamdır на безрыбье и рак рыба; dəmiri nəm çürüdər, adamı qəm не работа сушит, а забота; adam eləmək kimi сделать человеком, вывести в люди кого; adam arasına çıxarmaq kimi вывести в люди кого; adam arasına çıxmaq появляться в обществе, приобрести человеческий облик; adam yerinə qoymamaq kimi не считать за человека кого, относиться к кому без уважения; adamın gözü qaralır в глазах темнеет у кого-л.; adamın qanı donur кровь в жилах стынет (застывает); adam oynatmaq разыгрывать кого-л., морочить голову кому-л.; adam olmaq стать человеком, выйти в люди; adam sifətinə düşmək приобрести человеческий облик; adam saymamaq kimi не считать за человека, ни в грош не ставить кого; adam cərgəsinə çıxmaq выбиваться, выбиться в люди; adam kimi söz demək говорить человеческим языком, говорить по-человечески; adamın dili dolaşır язык у кого-л. заплетается; adam ol! будь человеком! adam görmək найти ходатая (обычно для неблаговидного дела); adam salmaq посылать ходатая к кому-л.
Azərbaycanca-rusca lüğət / adam1 i. man*; person; adi ~ an ordinary / average man; dahi adam an eminent person; alim adam an erudite person; işgüzar adam a businessman; a practical / business-like person; ağıllı adam a clever man; beş adam five persons; adam etmək 1) to make* a man; Mən sizi adam edəcəm I’ll make a man out of you; 2) to bring* up (d.); to support (d.); adam oynatmaq to play a practical joke (on), to pull smb.’s leg; təcrübəli adam a man of experience; an experienced man*
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / adam1 is. 1) homme m ; individu m ; homo sapiens m ; 2) humanité f (bəşəriyyət) ; 3) habitant m ; population f (sakin) ; 4) créature f ; mortel m (məxluq) ; être m humain ◊ ağıllı ~ homme m d’esprit: azğın ~ énergumène m, f ; açıq ürək ~ bonne bête f ; qəlbsiz (rəhmsiz) ~ un homme sans entraille ; bir adam belə yoxdur il n’y a (une) âme qui vive ; böyük ~ (şəxsiyyət) un grand homme ; bütün sülhsevər ~lar tous les hommes épris de la paix ; qəribə ~ un drôle de coco ; əslzadə (əsl-nəcabətli) ~ homme m de qualité ; igid (cəsur) ~ un homme brave ; inanılmış ~ confident m, -e f ; işgüzar ~ homme d’affaire ; yatağan (yuxucul) ~ dormeu//r m,-se f ; yaxşı ~ un brave homme ; kübar ~ homme du monde ; nüfuzlu ~ homme de poids ; öldürən ~ égorgeur m ; xeyirxah (rəhmdil) ~ un bon homme
Azərbaycanca-fransızca lüğət / adam1 [ər.] сущ. инсан; итим, кас; əliaçıq adam гъил ахъа кас, заха инсан; yaxşı adam хъсан кас, хъсан инсан; ** adam eləmək итим авун, тербия гун, агакьарун, арадиз акъудун; adam olmaq а) итим хьун, акьуллу хьун; б) са кӀвалахдин иеси хьун, арадиз акъатун; adam saymaq итимдай гьисабун, гьисаба кьун, гьуьрметун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / adam