* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. [ər.] 1. Müəyyən bir fənni öyrənmək üçün daimi, müntəzəm təlim. Edirəm kəsbi-elm leylü nəhar; Gündüzüm dərsdir, gecəm təkrar. S.Ə.Şirvani. // Tədris işi, məktəbdə məşğələ. Dərslər saat 9-da başlanır. – Payız fəsli daxil oldu. Dərslər başlandı. C.Məmmədquluzadə. [Nigar] hər gün dərsə gedir, iclasları da buraxmayırdı. S.Hüseyn. // Ayrıca bir fənnə həsr olunmuş vaxt, saat. Üçüncü dərs ilə dördüncü dərs arasında böyük tənəffüs. – Aşağı siniflərdə birinci dərslərim pis keçmədi. A.Şaiq. 2. Gələn məşğələyə hazırlaşmaq, oxuyub öyrənmək üçün müəllimin şagirdə verdiyi tapşırıq, iş. Dərsini hazırlamaq (öyrənmək). Dərslərini yaxşı bilmək. // Məktəbdə keçilən fənnin hər biri. Musiqi dərsi. Riyaziyyat dərsi. – Ədəbiyyat dərsi … maraqlı idi, elə bil hamı dadlı həyatın şeri ilə nəfəs alırdı. M.Hüseyn. Reyhan bütün dərslərindən; Hər bir zaman beş alırdı. M.Dilbazi. // Oxuma, təhsil alma. …Aqil də yır-yığış edib şəhərə, dərsə gəlməyə hazırlaşırdı. Mir Cəlal. □ Dərs oxumaq – təhsil almaq. [Fərman] məktəbdə dərs oxuyur, kənd klubunda kino tamaşalarına baxır, rayon mərkəzindən və Bakıdan gələn artistləri dinləyirdi. Ə.Sadıq. // Təhsil, elm, bilik, savad. Onun dərsi azdır. – …Mən ləqəb sözünü bildirə kimi bilməzdim, çünki dərsim o qədər yoxdu. C.Məmmədquluzadə. 3. məc. Nəsihət, təlqin, öyrətmə. Dərsini yaxşı veriblər. // İbrət, gələcək üçün nəticə çıxarıla biləcək bir şey, hadisə. İnsan üçün böyük dərslərin biri də tarixdir. C.Məmmədquluzadə. □ Dərs almaq – ibrət götürmək, öyrənmək. Yaxşı yoldaşdan dərs almaq. – Gah batan, gah çıxan qış günəşindən; Dərs alıb dayanma gendə, ey ilham. M.Müşfiq. Dərs olmaq – ibrət olmaq. Qoyun örnək olsun qalanlarına; Dərs olsun bu, qoca-cavanlarına. H.K.Sanılı. 4. məc. Tənbeh, cəza. □ Dərs(ini) vermək – tənbeh etmək, cəzalandırmaq. [Orxan:] Yavər belə qələt eləyə bilməz. Yoxsa, Səfa o dəqiqə dərsini verərdi onun. İ.Məlikzadə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / dərs2 ə. təhsil, oxuma, öyrənmə.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti / dərs1 Ərəb sözüdür, müdərris, tədris, idris sözləri ilə eyni kökə malikdir. Təlim-tərbiyənin əsas təşkil forması kimi “müəyyənləşdirilmiş”, “normaya salınmış” (vaxt) anlamını verir. Bu prosesin əsas şərti “vaxt”dır (deyək ki, 45 dəqiqədir). Sinif isə “qrup” deməkdir. “Sinif-dərs sistemi” anlayışı müəyyən qrupun (sinif) müəyyən vaxtda (45 dəqiqə) məşğul olması ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / dərs6 DƏRS Bah!.. Bu imiş dərsi-usuli-cədid?! Yo...x! Yo...x! Oğul, məktəbi-üsyandı bu! (M.Ə.Sabir); TƏDRİS ... bu... birsinifli məktəblərin tədris planım hazırlayan xüsusi komissiyanın protokoludur (C.Məmmədquluzadə); TƏHSİL Təhsili-ülum etmə ki, elm afəti-candır (M.Ə.Sabir).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / dərs2 I сущ. урок: 1. учебное занятие. Məzmunlu dərs содержательный урок, maraqlı dərs интересный урок, açıq dərs открытый урок, birinci dərs первый урок, ədəbiyyat dərsi урок литературы, dərsin başlanğıcı начало урока, dərsin sonu конец урока, dərsin gedişi ход урока, dərsə hazırlaşmaq готовиться к уроку, dərsə hazır olmaq быть готовым к уроку, dərsə gəlmək прийти на урок, dərsə gecikmək опоздать на урок, dərsdə olmamaq отсутствовать на уроке, dərsin təhlili анализ урока, dərsin planı план урока, dərsin mövzusu тема урока, dərsin quruluşu структура урока, dərs cədvəli расписание уроков, dərsə başlamaq начать урок, dərs demək (aparmaq): 1) вести урок 2) kimə преподавать к ому; dərs keçmək провести урок, dərs vermək давать уроки 2. учебная работа, задания, которые даются ученику для приготовления к следующему занятию. Dərslərini öyrənmək учить уроки, dərslərini hazırlamaq готовить уроки, dərs soruşmaq спрашивать урок 3. перен. нечто поучительное, из чего можно сделать вывод на будущее. Dərs almaq nədən извлечь урок из чего, tarixin ibrət dərsləri поучительные уроки истории, həyat dərsi урок жизни II прил. учебный (относящийся к учёбе, обучению). Dərs ili учебный год, dərs vəsaiti учебное пособие, dərs ləvazimatı учебные принадлежности, dərs (tədris) hissə müdiri заведующий учебной частью (завуч) ◊ dərs olmaq kimə послужить уроком для кого; dərsini vermək kimin преподать урок кому, проучить кого
Azərbaycanca-rusca lüğət / dərs1 I. i. (həm müst. həm də məc.) lesson; ~ vermək / aparmaq to give* / to conduct a lesson; ~ demək to teach* (d.); ~ götürmək / almaq to take* lessons pl.; Qoy bu sənin üçün dərs olsun Let this (it) be a lesson to you; ~ etmək (hazırlamaq) to do* one’s lesson; ~ə cavab vermək to say* / to repeat one’s lesson; ədəbiyyat / tarix / ingilis dili və s. ~i Literature / History / English, etc. lesson; bir şeydən / kəsdən ~ götürmək to learn a lesson from smth. / smb.; bir kəsə ~ vermək məc. to teach* smb. a lesson; ◊ tarixin ~i the lesson of history II. s. school; academic; -ili school year; (ali məktəbdə) academic year; ~ vaxtı school hours; (ali məktəbdə) study hours; ~ vəsaitləri school supplies, training aids / appliances
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / dərs1 [ər.] сущ. 1. ттарс; fizika dərsi физика ттарс; birinci dərs сад лагьай ттарс; // чирвал, илим, савад, билик; dərs oxumaq ттарс(ар) кӀелун, чирвилер къачун; 2. пер. несигьат, телкьин; ибрет; dərs almaq ттарс къачун, ибрет къачун, чирун; dərs olmaq ттарс хьун, ибрет хьун, чир хьун; 3. пер. туьнбуьгь, жаза; dərs(ini) vermək ттарс гун, туьнбуьгь авун, жаза гун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / dərs