iti sözü azərbaycan dilində

1 1. sif. Yaxşı itilənmiş, kəskin, çox kəsici. İti bıçaq. İti balta. İti ülgüc. İti qılınc. // Ucu şiş, batıcı, deşici. İti ox. İti tikan. – …Heç bir zaval görməyəcəyini [pişik] hiss etdi, iti caynaqlarını qabırğaya ilişdirdi. İ.Hüseynov. 2. sif. Getdikcə sivriləşən, ucu sivri, şiş. Boz mərmərdən qayrılmış yazı cihazının üstündə iti (z.) qəddənmiş rəngli qələmlər görünürdü. M.Hüseyn. 3. zərf və sif. Çox sürətli; tez, cəld, bərk çaparaq. İti sürmək. İti yerimək. İti danışmaq. – [Səməd] əllərini solmuş çuxasının qollarına qoyub, … küçənin ortası ilə iti ötür. Çəmənzəminli. Ancaq Məzlum üsulluca restoranı tərk etdi, iti addımlarla buradan uzaqlaşdı. E.Sultanov. …[Səmədin] beyni elə bil əvvəlkindən də iti işləməyə başlamışdı. İ.Hüseynov. // Sürətlə axan. İti su. İti çay. 4. sif. məc. Kəskin, nüfuzedici, çox təsirli. İti söz. İti baxış. İti səs. – Onun iti nəzərləri geniş üfüqlərə nüfuz edir. M.Hüseyn. İşlədi knyazın geniş qəlbinə; Aşığın ox kimi iti sözləri. M.Rahim. Bahadır öz gur və iti səsi ilə çağırdı… S.Rəhman. // Çox şiddətli, bərk. İti çovğunlardan sonra yaz fəsli gəldi. N.Nərimanov. 5. sif. məc. Tez qavrayan, tez başa düşən; fəhmli, qabil. İti ağıl. İti zehni var. – Onun hazırcavablığı və açıqlığı, iti fikir sahibi olması bizə nə qədər xoş gələrdi… M.İbrahimov.

1 Bu sifət “kəsmək” mənasını verən itmək (ötmək) feilindən əmələ gəlib. Əvvəlcə ötü kimi olub, sonra iti şəklinə düşüb, yitik, yiti formaları da mövcud olub. İtməz sözü “korş” demək olub. Ötgün isə “kəsib-keçən” deməkdir. Tiyə sözü də iti sözü ilə qohumdur. Qədim hind dilində də əçriş (iti) sözü tiyə mənasını verir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 kəskin

2 sivri — şiş

3 tez — cəld

4 kəskin — təsirli

5 1. İTİ (itilənmiş) [Nizami:] Qılınc iti olmalıdır, lakin ehsan verdiyin dirhəmlərin şəfəqi qılıncların şəfəqindən də parlaq olmalıdır (M.S.Ordubadi); BÜRRAN (kl.əd.) Baxdıqca revolverinə əndamım olur süst; Bağrım yarılır xəncəri-bürranını görcək (M.Ə.Sabir); KƏSƏRLİ Ortadan kəsərli, qəbzəsi qanlı; İstərəm indidən çalhaçal ola! (“Koroğlu”); KƏSKİN Fikrim iti kəskin xəncər; Yer-göy məndən zağ-zağ əsər (M.Seyidzadə). 2. İTİ (ucu şiş) ..Yazı cihazının üstündə iti qələmlər görünürdü (M.Hüseyn); SİVRİ Buludlar qoynunda çıxan şimşəyin; Sivri qılınc kimi sıyrılır qından (S.Vurğun). 3. iti bax sürətlə 4. iti bax cəld, yeyin, tez 1; əlüstü

1 İTİ – KÜT Qılıncdan itidir qələmin, sözün... (S.Rüstəm); O indi aciz və küt bir mətbəx bıçağı deyil, sınaqlardan çıxmış kəsərli bir qılınc idi (Mir Cəlal). İTİ – YAVAŞ Ancaq Məzlum üsulluca restoranı tərk etdi, iti addımlarla buradan uzaqlaşdı (E.Sultanov); Qız yavaş addımlarla onu izləyir (M.Hüseyn).

1 1. острый; 2. беглый; 3. быстрый; 4. быстро; 5. бегло;

2 1 I прил. острый: 1. имеющий хорошо колющий конец. İti dişlər острые зубы, iti ox острая стрела, iti tikan острая колючка 2. имеющий хорошо режущий край. İti bıçaq острый нож, iti balta острый топор, iti ülgüc острая бритва, iti ağzı nəyin острое лезвие чего 3. суживающийся к концу. İti bucaq острый (меньше 90 градусов) угол 4. перен. хорошо развитой, тонкий. İti görmə qabiliyyati (gözlər) острое зрение, iti yaddaş (hafizə) острая память, iti ağıl (zəka) острый ум 5. перен. остроумный, язвительный. İti söz острое слово, dildən iti острый на язык II нареч. остро. İti yonmaq наточить остро, iti danışmaq остро говорить, iti ifadə etmək остро выразить 2 I прил. быстрый, стремительный. İti axın быстрое течение, iti qaçış быстрый бег, iti çay стремительная река II нареч. быстро, стремительно. İti danışmaq говорить быстро, iti getmək идти быстро, iti axmaq течь быстро; iti addımlarla быстрыми шагами, iti hərəkətlə быстрым движением, iti sürətlə на большой скорости; əldən iti проворный, быстрый на руку; ayaqdan iti быстрый на ногу

1 I. s. 1. sharp, acute; keen; ~ bıçaq sharp knife; ~ göz sharp / keen eyesight; ~ dil sharp tongue; 2. rapid, swift, speedy; ~ axın rapid / swift current; ~ əllər speedy hands II. z. 1. rapidly, swiftly; ~ axmaq to flow / to run* rapidly; ~ danışmaq to speak* rapidly / swiftly; 2. sharp, sharply; ~ dönmək to turn sharp; ~ baxmaq to look sharply

1 sif. pointu, -e ; aiguisé, -e ; effilé, -e ; ~ bıçaq couteau m pointu

1 прил., нареч. 1. хци (мес. чукӀул, гапур); iti qılınc хци тур; 2. кӀуф хци, кӀуф алай, кӀвенкӀ алай (мес. цаз, раб, карандаш); 3. нареч. зарб, йигиндиз; фад, кӀевиз (мес. фин); iti sürmək зарб гьалун; // фад-фад (мес. рахун); 4. зарб, гзаф йигин, зарб авахьзавай (мес. вацӀ); 5. пер. хци, гзаф эсер ийидай (мес. гаф, ван); 6. пер. кӀеви, къати (мес. шайхун); 7. пер. фад кьатӀудай, фад гъавурда гьатдай, хци (мес. акьул).

1 keskin