Diyarbakır ili
Diyarbəkir - Türkiyənin bir ili və ən sıx on ikinci şəhəridir. Türkiyə Statistika Qurumunun göstəricilərinə görə 2014 tarixindəki əhalinin sayı 1.635.048 nəfərdir.
Diyarbəkir şəhəri müxtəlif dövrlərdə fərqli adlarla anılmışdır. E.ə. 200 tarixində Assuriya hökmdarı Adadnirariyə aid qılınc qınında şəhərin adı "Amid" və ya "Amidi" olaraq qeyd edilmişdir. Roma və Bizans qaynaqlarında şəhərin adı "Amid, O'mid, Emit, Amide" olaraq qeyd edilmişdir. XI əsrdə bura gələn türkmənlər şəhərin inşasında istifadə olunan qara rəngli daşlara görə şəhəri "Qara Amid" adlandırmışdır. Daha sonra bura gələn ərəb mənşəli Bəkr qəbiləsi səbəbilə uzun müddət Diyar-ü Bəkr (ديار بكر) olaraq anılmışdır. 1867-ci ildə keçirilən inzibati islahat nəticəsində Diyarbəkir adıyla vilayətə çevrildi. 1926-cı ildə Mustafa Kamal Paşaya fəxri vətəndaşlıq verilmişdir.
Diyarbəkir ili
Diyarbəkir - Türkiyənin bir ili və ən sıx on ikinci şəhəridir. Türkiyə Statistika Qurumunun göstəricilərinə görə 2014 tarixindəki əhalinin sayı 1.635.048 nəfərdir.
Diyarbəkir şəhəri müxtəlif dövrlərdə fərqli adlarla anılmışdır. E.ə. 200 tarixində Assuriya hökmdarı Adadnirariyə aid qılınc qınında şəhərin adı "Amid" və ya "Amidi" olaraq qeyd edilmişdir. Roma və Bizans qaynaqlarında şəhərin adı "Amid, O'mid, Emit, Amide" olaraq qeyd edilmişdir. XI əsrdə bura gələn türkmənlər şəhərin inşasında istifadə olunan qara rəngli daşlara görə şəhəri "Qara Amid" adlandırmışdır. Daha sonra bura gələn ərəb mənşəli Bəkr qəbiləsi səbəbilə uzun müddət Diyar-ü Bəkr (ديار بكر) olaraq anılmışdır. 1867-ci ildə keçirilən inzibati islahat nəticəsində Diyarbəkir adıyla vilayətə çevrildi. 1926-cı ildə Mustafa Kamal Paşaya fəxri vətəndaşlıq verilmişdir.
Dənizli ili
Dənizli - Türkiyədə il. Dənizli ili balıqçılıq sektorunda birincidir. Əhalisinin çoxu da balıqçılıqla məşğuldur.
Bura Türkiyənin kurort bölgələrindən biridir.
Adından bəlli olduğu kimi burada dənizçilik çox inkişaf etmişdir. Adı da məhz buradan götürülmüşdür.
Dənizli bizim eranın 150-ci ilində xanlar, şahlar, varlı insanlar tərəfindən qoyulmuşdur. Bunun sübutu da, Dənizlidəki yüzlərə arxeoloji qazıntılardır. Bura vaxtilə şahların iqamətgahı olub və onların sarayları indi də qalmışdır. Bura vaxtilə bir çox dövlətlərin paytaxt və yaxud mərkəz şəhəri olmuşdur.
Elazığ ili
Elazığ ili — Türkiyədə il.
Elazığ şərqi Anadolu bölgəsində yerləşmiş olub, şimalında Tunceli, şərgində Bingöl, cənubunda Diyarbəkır və qərbində Malatya illəri yerləşir.
Fil İli
Fil İli (Ərəbcə: عام الفيل, Amm'ul- Fil) — İslam tarixində, təxminən miladi 570-ci ildə yaşandığı, hadisə ilə bağlı verilən addır. Məhəmməd peyğəmbər 571-ci ildə bu hadisədən çox qısa müddət sonra doğulmuşdu.
570-ci ildə bu ad Həbəşistandakı Aksum krallığına bağlı Əbrəhə adlı bir Xristiyan əmirin, Kəbəni yıxmaq məqsədi ilə qurduğu ordusundakı əsas başçı olan döyüşçü filin az qala çökərək hərəkət etməməsi və digər fillərin də ayağı üstünə çökməsi, eləcədə Əbabil quşlarının ordunu məhv etməsi ilə əlaqədar olaraq qoyulmuşdu. Baş verən bu hadisəyə "Fil hadisəsi" adı verilmişdir.
Fil hadisəsi haqqında Quranda Fil surəsi yer almaqdadır. Fil hadisəsi ilə əlaqədar tarixi mənbələrdə bilinən məlumat verilməyib.
Yazaçı Turan Dursun bu hadisənin bir büdpərəst əfsanəsi olduğunu iddia etmişdir.
Yaşar Nuri Öztürk,"Qurandakı İslam" adlı kitabında , Əbrəhə ordusunu həlak edən siccin daşlarının, Əbabil quşları tərəfindən bu orduya bulaşdırılan vəba mikrobları olduğunun iddia etmişdir. Yəni Əbabil quşlarının Əbrəhə ordusunun üstünə buraxdığı siccin daşları, onların bədənlərinə hər hansı fiziki yara açmadığı sadəcə olaraq orduda vəba epidemiyasının yayılması və bu səbəbdən tələf olduğunu iddiasını irəli sürmüşdü.
Əbrəhə ordusundakı çiçək xəstəliyinin epidemiyası ortaya çıxdığını və bu səbəbdən Kəbəyə çatmadan ordunun geri dönmək məcburiyyətində olduğunu iddia edən tarixçilər də var.
Giresun ili
Giresun ili — Türkiyədə il. Qara dəniz regionunda yerləşir. İnzabati mərkəzi Giresun şəhəridir.
Girəsun ili
Giresun ili — Türkiyədə il. Qara dəniz regionunda yerləşir. İnzabati mərkəzi Giresun şəhəridir.
Hakkari ili
Hakkari ili — Türkiyədə il.
1960-cı ildə aparılmış siyahıya alma zamanı ilin 68 min nəfər əhalisinin 55 min nəfəri ana dilini kürdcə, 13 min nəfəri isə türkcə olaraq qeyd etmişdi.
Hatay ili
Hatay — Türkiyədə il və şəhər adı.
Rayon əhalisi 2013-cü ilin sayına görə 1.503.066 nəfərdir. Əhalinin hamısı şəhər mərkəzi mövqeyindədir. Şəhər qanunu layihəylə bütün bələdiyyələr və kəndlər dəyişdirilərək şəhər mərkəzi statusuna alınmışdır. Kvadrat kilometrə düşən əhalinin sıxlığı 274,24 nəfərdir. Bu baxımdan Türkiyənin ən sıx əhaliyə malik 4-cü rayonudur. Əhalinin artım sürəti təxminən %1,2-dir.
Kayseri ili
Kayseri ili — Türkiyədə il. Türkiyənin Mərkəzi Anadolu regionunda yerləşir. İnzibati mərkəzi Kayseri şəhəridir.
Cumhuriyyət dönəmində şəhər çox inkişaf etmişdir. Burada bir çox zavodlar, fabriklər açılmışdır.
Etnik tərkibi yalnız türklərdən ibarətdir.
Kilis ili
Kilis ili — Türkiyədə il. İl şərq, qərb və şimaldan Qaziantep ilə, cənubdan isə Suriya ilə sərhəddir. Diyarbakıra, Qaziantepə 58 km., Suriya sərhədinə isə 10 km məsafə var.
Kocaeli ili
Kocaeli ili — Türkiyədə il. Türkiyənin ən sıx 11-ci ilidir. 2013-cü ilin əhalinin siyahıya alınmasına görə əhalisi 1,676,202 nəfərdir. Kocaeli 12 ilçədən ibarətdir. Adı 1320-ci ildə İzmit şəhərini kəşf edən Akça Kocanın şərəfinə Kocaeli adlandırılıb. 2 Sentyabr 1993-cü il tarixli dövlət qərarı ilə böyük şəhər adlandırıldı. Kocaeli Pişmaniye adlı şirniyyatı ilə dünyada məşhurdur. Bu ilin adı həmçinin 1999-cu ildə baş vermiş Kocaeli zəlzələsi ilə dünyada tanınıb. Bu zəlzələ nəticəsində 17 minə yaxın insan həyatını itirmişdir.
Kocaeli, Mərmərə bölgəsinin Çatalca-Kocaeli hissəsində 29° 22'—30° 21' şərq uzunluğu və 40° 31'—41° 13' şimal enliyində yerləşir.
Konya ili
Konya ili — Türkiyədə il. Türkiyənin Mərkəzi Anadolu regionunda yerləşir. İnzibati mərkəzi Konya şəhəridir.
Bakı, Azərbaycan
Əhali sayı baxımından Türkiyənin 6-cı böyük ilidir. Ümumi əhali sayı 2 038 555 nəfərdir.
Dağlıq ərazidə yerləşir. Əsasən şimal və cənub-şərq hissədə. Buradakı ən böyük dağ 3014 metrdir. Burada 8 iqlim mövcuddur. Əsas hava kütlələri şərqdən gəlir.
Malatya ili
Malatya ili — Türkiyədə il.
Hazırda Malatyada 800 000 nəfər türk, 400 000 nəfər kürd, 1 500 nəfər yezit və 200 nəfər azərbaycanlı yaşayır.
Malatyada banan, kələm, keşniş, kök, qarpız, balqabaq, pambıq bitkiləri becərilir.
Kamal Sunal-məşhur türk aktyoru, Şaban ləqəbi ilə məşhurdur.
Manisa ili
Manisa ili — Manisa, Türkiyənin bir ili və ən sıxlıq on dördüncü şəhəri. 2014 etibarilə 1.363.995 əhaliyə malikdir. Ege Bölgəsində iştirak edən ildə 17 ilçe tapılar. Əhali baxımından İzmirdən sonra bölgədəki 2. böyük ilidir. "Şehzadeler Şəhəri" olaraq da bilinir. Şəfalı Mesir pastası və Sultaniyə Üzümü ilə tanınır. Antik dövrdə "Magnesia", Roma İmperatorluğu dövründə tam adıyla "Magnesia ad Sipylum" olaraq adlandırılmışdır. Dünya dillərindəki maqnit və maqnezium sözlərinin mənşəyi Manisanın adıdır.
Deborım(İlin ilk bədrlənmiş ay günü)
Conqvol Deborım və yaxud Deborım ay təqvimi ilə yanvarın 15-i keçirilir, bəzən "Ogiil", "Sanqvon" da deyirlər. Ay təqvimi ilə yeni il keçdikdən sonra ayın ilk bədrləndiyi gündür. Deborımdan 1 gün əvvəl ay təqvimi ilə yanvarın 14-ü yeni illə bağlı müxtəlif adət-ənənələr həyata keçirilirdi.
Conqvol yeni ilin ilk başladığı ay olduğu üçün onu həm də həmin ili quran bir ay kimi qəbul edirdilər. Yanvarın 15-i Deborım günü fala baxılırdı. Bəzi mənbələrdə " Conqvol səma, torpaq və insanın birləşdiyi bir ay" kimi qeyd olunur və eyni zamanda Conqvol bütün qəbilələrin göyün iradəsinə uyğun olaraq birləşdiyi bir ay hesab olunurdu.
Koreyada Deborım ay təqvimi ilə keçirilən yeni il kimi vacib bayram hesab olunurdu. Hər bölgə özünəməxsus fərqliliklər daşısa da, əsasən Deborımdan bir gün əvvəl və bir gün sonra kəndin əmin amanlığı üçün müxtəlif ayinlər keçirilirdi.
Deborımda Ogokbap bişirib yeyirlər. Səhər tezdən burom(qoz-fındıq və s.
Doğumunun 800-cü ilində Şeyx Zahid Gilani Beynəlxalq Simpoziumu
Doğumunun 800-cü ilində Şeyx Zahid Gilani Beynəlxalq Simpoziumu - Dekabrın 13-dən 15-dək Lənkəran şəhərində AMEA-nın Tarix İnstitutu, Lənkəran Dövlət Universiteti, Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyi (TİKA) və Türkiyənin Nəcməddin Ərbakan Universitetinin təşkilatçılığı ilə keçirilən beynəlxalq simpozium.
Lənkəranın yetişdirdiyi elm və hikmət sahiblərindən biri də Mövlana Cəlaləddin Rumi ilə eyni dövrdə- XIII əsrdə yaşamış olan məşhur müdrik Şeyx Zahid Gilanidir. Tam adı Şeyx Tacəddin İbrahim Zahid Gilani olan bu şəxs, 1218-ci ildə Lənkəranın Siyavrud (indiki Siyavar) kəndində doğulmuş və 1301-ci ildə vəfat edərək Lənkəranın Hilyəkaran (indiki Şıxakəran) kəndində dəfn edilmişdir. Şeyx Zahidin İranın Gilan əyalətində də türbələri var. Türbəsi Lənkəranda əsrlər boyu xalqın ziyarət yeri olan Şeyxin mistik həyat və mənəviyyatı Azərbaycan və İranla məhdudlaşmayıb hətta Anadoluya qədər çatmışdır. Belə ki,Şeyx Zahid Xəlvətiyyə, Səfəviyyə, Bayramiyyə, Cəlvətiyyə və s. kimi bir çox sayda sufi təriqətlərinin irşad silsilələrində yer almaqdadır.
Azərbaycan, Türkiyə, İran və həmçinin Qərb ölkələrində Şeyx Zahid əfsanəvi həyatı, məsləhətləri, öyüdləri, bəyanları və kəlamları haqqında qaynaqlarda əks olunan müxtəlif tədqiqatlar aparılmışdır. Konfransın təşkilatçılarının məqsədi Şeyx Zahidin doğumunun 800-cü ilində xatirəsinin anılması məqsədilə onun mənəvi irsini öyrənən alimləri bir araya gətirilməklə fikir mübadiləsi aparılmasının, ortaya çıxan son tapıntıları paylaşmağın və gələcək işlər üçün yeni bir üfüq açılmasının lazım olduğu fikirindədir. Bu məzmunda Lənkəran şəhərində 11-13 oktyabr 2018 tarixləri arasında Türkiyə Respublikası Necmettin Erbakan Universiteti ilə Azərbaycan Respublikası Lənkəran Dövlət Universitetinin ortaq şəkildə təşkil edəcəkləri “Doğumunun 800-ci ildə Şeyx Zahid Gilani” mövzulu beynəlxalq simpoziumun əhəmiyyət kəsb etdiyi qənaətindədirlər.
Echinops ilicifolius
Echinops ilicifolius (lat. Echinops ilicifolius) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin toppuztikan cinsinə aid bitki növü.
Elaeagnus angustifolia var. iliensis
Daryarpaq iydə (lat. Elaeagnus angustifolia) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin i̇ydəkimilər fəsiləsinin i̇ydə cinsinə aid bitki növü.
45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. İydə yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və Araz çaylarının kənarlarında geniş sahələr tutur. Bu bitkinin yararlı mədəni sortları Azərbaycanın aran hissələrində olduqca çoxdur.
İydə 3–7 m hündürlükdə olur. Yabanı iydənin hündür və kol halında bitən formaları vardır. Yabanı ağacları balaca tikanlıdır.
Yarpaqları uzunsov-oval, yaşıl-gümüşü rəngdədir.
May-iyunda çiçəkləyir.
Elaeagnus iliensis
Daryarpaq iydə (lat. Elaeagnus angustifolia) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin i̇ydəkimilər fəsiləsinin i̇ydə cinsinə aid bitki növü.
45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. İydə yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və Araz çaylarının kənarlarında geniş sahələr tutur. Bu bitkinin yararlı mədəni sortları Azərbaycanın aran hissələrində olduqca çoxdur.
İydə 3–7 m hündürlükdə olur. Yabanı iydənin hündür və kol halında bitən formaları vardır. Yabanı ağacları balaca tikanlıdır.
Yarpaqları uzunsov-oval, yaşıl-gümüşü rəngdədir.
May-iyunda çiçəkləyir.
Fransa çempionatında ilin futbolçusu
Fransa çempionatında ilin futbolçusu mükafatı mövsüm ərzində ən yaxşı oyun sərgiləyən futbolçuya təqdim edilən illik futbol mükafatıdır. Mükafat 1993–94 mövsümündən etibarən sahibinə təqdim edilir və onun ilk sahibi "Pari Sen-Jermen" klubunun hücumçusu David Jinola olmuşdur. Sonuncu qalib isə "Pari Sen-Jermen" klubunun futbolçusu olmuş Zlatan İbrahimoviçdir.
Qalibin adı 1993–94 mövsümündən etibarən hər il mövsümün sonunda elan olunur. Mükafatın sahibi olmuş ilk əcnəbi futbolçu isə "Monako"da çıxış etmiş braziliyalı Sonni Anderson olmuşdur. Ardıcıl olaraq mükafatı 2 dəfə qazanmış futbolçu is Pauletadır. O, bu adı 2001–02 və 2002–03 mövsümlərində əldə etmişdir. Zlatan İbrahimoviç isə mükafatı rekord sayda, 3 dəfə qazana bilmişdir.
Fransada ilin gənc futbolçusu
Bu, hər il mövsümün sonunda Fransada seçilən ilin gənc futbolçusu siyahısıdır. Fransada ilin ən yaxşı gənc futbolçusu mükafatı 1994-cü ildən bəri sahibinə təqdim edilir. İlk qalib isə Zinəddin Zidan olmuşdur. Eden Hazard isə mükafatı qazanmış ilk əcnəbi futbolçudur. O, bu uğura 2008 və 2009-cu illərdə nail olmuşdur.
Fransada ilin məşqçisi
Bu, hər il mövsümün sonunda Fransada seçilən ilin məşqçisi siyahısıdır. Fransada ilin məşqçisi mükafatı 1994-cü ildən bəri sahibinə təqdim edilir. Mükafatın ilk sahibi isə "Kann" klubunda məşqçi kimi çalışmış Luis Fernandes olmuşdur. Erik Qerets isə mükafatı qazanmış ilk əcnəbi məşqçidir.
Fransada ilin qapıçısı
Bu, hər il mövsümün sonunda Fransada seçilən ilin qapıçısı mükafatı siyahısıdır. Fransada 2002-ci ildən bəri ilin qapıçısı mükafatı təsis edilir. Mükafatın ilk sahibi isə Stefan Trevisan olmuşdur.
Fransada ilin qolu
Bu, hər il mövsümün sonunda Fransada seçilən ilin qolu siyahısıdır. Fransada əksər futbol mükafatlarından fərqli olaraq bu mükafatın sahibi cəmiyyət arasında aparılan sorğu nəticəsində müəyyən edilir. İlk qalib isə "Lans" klubunun oyunçusu olmuş Antuan Siberski olmuşdur.
Grevillea ilicifolia
Grevillea ilicifolia (lat. Grevillea ilicifolia) — bitkilər aləminin proteyaçiçəklilər dəstəsinin proteyakimilər fəsiləsinin qrevilleya cinsinə aid bitki növü.
Anadenia ilicifolia R.Br.
Grevillea ilicifolia var. attenuata R.Br.
Grevillea ilicifolia subsp. ilicifolia
Grevillea ilicifolia subsp.
