* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 sif. 1. Birinci, əvvəlinci, ən əvvəl olan, ən qabaq (son qarşılığı). İlk uşaq. İlk təəssürat. İlk əsər. İlk sıra. – [Səmirə:] İlk günlərdə öz xəstəliyimdən çox, palatada uzanmış yoldaşlarımın vəziyyəti ilə maraqlanırdım. M.Hüseyn. Pambıq yığımının ilk günü tamam bir bayrama çevrilmişdi. İ.Əfəndiyev. □ İlk bahar – bax bahar. // Lap birinci, lap əvvəl. Onun təpəsində ilk gündən mənim; Buludlar içində durur məskənim. M.Rahim. Əşrəf Nazlını ilk görən günü sevdi. S.Rəhman. // Əvvəl, başlanğıc, ibtida. Dünyada hər könül yüksəliş arar; Varlığın nə ilki, nə axırı var. S.Vurğun. 2. Başlıca, əsas, ən vacib, ən mühüm. Elimin olsa da aslan ürəyi; Ehtiyatdır igidin ilk bəzəyi. A.Şaiq. 3. İlki şəklində – ananın ilk uşağı, övladı. Hər kimin ilki dursa, mülkü də durar. (Ata. sözü). [Diyar kişi:] İlkim oğul olsaydı, indi mən də kəndin ən varlı adamı idim. Ə.Məmmədxanlı. Bahadır ilkiydi Rüstəm kişinin; Qamətdə, cüssədə sanki özüydü. B.Vahabzadə. ◊ İlk baxışda (nəzərdə) – 1) əvvəlcə. [Muradın] ilk baxışda gözlərinə inanmağı gəlmədi… “Bəlkə azmışam”, – deyə zənn etdi. S.Hüseyn; 2) baxan kimi, görən kimi. Öylə bir incə şeirsən ki, sana; Ürəyim ilk baxışda bağlandı. A.Şaiq. Ormanlar içində durur Talıstan; Ona ilk baxışda vurulur insan!… S.Vurğun. İlk baxışdan – dərhal, üzünə baxan kimi. Qarının yanındakı ağbəniz cavanın naxoş olduğu ilk baxışdan məlum idi. Mir Cəlal. İlk dəfə – birinci dəfə, əvvəlinci dəfə. Əsmər həyatında ilk dəfə olaraq əsəbiləşmişdi. S.Hüseyn. Həyata ilk dəfə baxandan bəri; Göz yaşı görməmiş ala gözləri. S.Vurğun. Elçinin və xüsusilə, ova ilk dəfə gəlmiş Tofiqin səbri tükənmişdi. M.Rzaquluzadə. İlk əldə – birinci növbədə, hər şeydən qabaq, dərhal. Mənim ilk eşqimi, ilk əldə haman; Gömdülər, bilmədim amma nərəyə! Ə.Cavad. İlk öncə – ən birinci olaraq, əvvəlcə. Mən gurultu qoparmağı ilk öncə; Alov gözlü şimşəklərdən öyrəndim. M.Müşfiq. İnsanlar dəstə-dəstə köçüb Taxça-Taşa; İlk öncə düşündülər: məktəbsiz şəhər olmaz. S.Rüstəm. İlk söz – giriş, giriş sözü, başlanğıc, müqəddimə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / ilk1 İlgək tipli sözlərlə qohumdur, “sonra gələnləri özünə ilişdirən” deməkdir. Əsli ilik kimi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / ilk3 1. İLK İlk məhəbbətimiz də ilk qar kimi oldu (G.Hüseynoğlu); BİRİNCİ Çıxmaz xatirimdən bu birinci qar (M.Seyidzadə); ƏVVƏLİNCİ [Nazlı:] doğrudur, bir neçə adam bilir ki, Yusif ilə sən əvvəlinci dəfə görüşməyirsən (N.Nərimanov); BİRİNCİ (bax). 2. ilk bax ibtidai 1
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / ilk1 İLK – AXIR Dünyada hər könül yüksəliş arar; Varlığın nə ilki, nə axırı var (S.Vurğun).
Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / ilk2 1 прил. 1. первый: 1) первоначальный, начальный. İlk əsər первое произведение, ilk konsert первый концерт, ilk təəssürat первое впечатление, ilk yardım первая помощь 2) являющийся началом чего-л. İlk buraxılış первый выпуск, ilk məşğələ первое занятие, ilk döyüş первый бой, ilk zərbə первый удар, ilk sınaqlar первые испытания, ilk görüş первая встреча, ilk tanışlıq первое знакомство 3) впервые появившийся в сезоне, в году. İlk məhsul первый урожай, ilk şaxtalar первые заморозки 4) не существовавший раньше. İlk buxar maşını первая паровая машина, kosmosa ilk uçuş первый полет в космос 5) не испытанный раньше. İlk məhəbbət первая любовь 2. начальный (являющийся, служащий началом чего-л.). İlk mərhələ начальный период, ilk təlim начальное обучение, ilk istiqamət начальное направление, ilk dayaq начальная опора, ilk gərginlik физ., эл.-тех. начальное напряжение 3. первичный: 1) являющийся первой ступенью в развитии чего-л. İlk emal первичная обработка, ilk parametrlər первичные параметры, ilk amillər первичные факторы, ilk sənəd первичный документ, ilk qabıq бот. первичная кора, ilk düzənlik геогр. первичная равнина, ilk cərəyan физ., эл.-тех. первичный ток, ilk dindirmə юрид. первичный допрос, ilk sarğı мед. первичная повязка 2) основной, главный. İlk cinsiyyət ələmətləri первичные половые признаки 3) представляющий собой первое звено какой-л. организации. истор. İlk partiya təşkilatı первичная партийная организация 4. обычно мн. ч. ранние. M. Y. Lermontovun ilk əsərləri ранние произведения М. Ю. Лермонтова 5. предварительный (предшествующий чему-л. основному, главному). İlk izahat предварительное объяснение, ilk (ilkin, ibtidai) istintaq предварительное следствие, ilk (ilkin) danışıqlar предварительные переговоры, ilk (ilkin) saziş предварительное соглашение, ilk (ilkin) rəngləmə предварительная окраска, ilk (ilkin) hesablamalar предварительные исчисления, ilk kəşfiyyat геол. предварительная разведка 6. исходный, отправной. İlk (ilkin) mövqe исходная позиция, ilk (ilkin) vəziyyət исходное положение 7. первобытный (относящийся к древнейшему периоду истории человечества). İlk insan первобытный человек 8. зачаточный (находящийся в начале своего развития). İlk yarpaqlar бот. зачаточные листья; ilk tamaşa премьера; ilk mənbə первоисточник ◊ ilk addım первый шаг к чему-л.; ilk atılan daş uzağa düşər первый камень дальше летит; ilk baxışda (nəzərdə) на первый взгляд; ilk baxışdan (nəzərdən) с первого взгляда; ilk qaranquş первая ласточка; ilk dəfə в первый раз, впервые; ilk əldə в первую очередь, первым делом, первым долгом, прежде всего; ilk öncə с самого начала; прежде всего; ilk söz nədə первое слово в ч ем; ilk kəlmədən с первого слова; ilk həmlədə (cəhddə) при первой попытке; kimin, nəyin ilk çağırışı ilə по первому зову кого, чего; ilk bahar поэт. весна 2 (i) сущ. первенец (первый ребенок, старший из детей). Anasının ilki первый ребёнок своей матери
Azərbaycanca-rusca lüğət / ilk1 s. 1. first; maiden; ~ kitab first book; ~ məhəbbət first love; ~ öncə first of all; ~ kömək first aid; ~ reys (təyyarə, gəmi) maiden trip; (dənizlə) maiden voyage; ~ dəfədən from the first time; ~ baxışdan at first sight; 2. primary, initial; sözün ~ mənası primary meaning of a word; ~ qiymət initial cost; 3. primitive; ~ insan primitive man*
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / ilk1 sif. 1) premi//er, -ère ; unième ; ~ dəfədən de la première fois ; 2) initial, -e ; élémentaire ; primaire ; 3) primiti//f, -ve ; ~ insan homme m primitif
Azərbaycanca-fransızca lüğət / ilk1 прил. 1. садлагьай, эвелимжи, сифтегьан; авал, авалдай кьил, сифте кьил; 2. кьилдин, асул, еке метлеб авай, лап кьетӀен; 3. ilki дидедин сифтегьан аял, садлагьай аял (эвлед); ** ilk baxışda (nəzərdə) а) эвелдай, сифте килигдамаз, сифте; б) килигайвал, акурвал; ilk baxışdan чиниз килигайвал, гьасятда; ilk dəfə сад лагьай сеферда; ilk əldə сад лагьай гъилера, сад лагьай нубатда, виридалай вилик, гьасятда; ilk öncə лап сад лагьайди яз, виридалай вилик, эвел, сифте; ilk söz сифте гаф.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / ilk