Paris
Paris (fr. Paris, tələf. Paği) — Fransanın paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri, 1 yanvar 2023-cü il rəsmi hesablamada 105 km2-dan çox bir ərazidə 2,102,650 sakinin yaşadığı şəhər, bu da onu Avropa İttifaqının 4-cü ən çox əhalisi olan şəhəri edir, beləki 2022-ci ildə dünyanın ən sıx məskunlaşmış 30-cu şəhəridir.
== Coğrafiyası ==
Şəhər Paris hövzəsinin mərkəzində, təxminən dəniz səviyyəsindən 65 m hündürlükdə yerləşmişdir. Parisin yaşayış məhəllələri 36 km-lik dairəvi yolla əhatələnmişdir. Parisin ərazisinə həmçinin şəhərdən qərbdə yerləşən Bulon və şərqdə yerləşən Vensen meşələri də aiddirlər. Şəhərin sahəsi 87 кm², adı çəkilən meşə zolaqları ilə birlikdə 105 кm²-dir. İndiki sərhədlər 1860-cı ildə qurulub. Şəhər sərhədi əsasən Periferik dairəvi yol boyunca uzanır, onun xaricində şərqə və qərbə doğru şəhərin bir hissəsi olan Bois de Vincennes və Boulogne var.
Fransız xəritələrində uzun müddət Paris meridianı 0 meridian kimi göstərilmişdir.
HEC Paris
HEC Paris ( École des hautes études commerciales de Paris ), Jouy-en-Josas, Paris və Doha da kampusları olan biznes sahəsində ixtisaslaşmış Avropa mərkəzli bir universitetdir. 1881-ci ildə qurulan məktəb. HEC, Financial Times tərəfindən 2019-cu ildə Avropa Biznes Məktəbləri arasında 1-ci yerdə qərarlaşmışdır . Məktəbin proqramları AMBA, EQUIS və AACSB beynəlxalq akkreditasiya qurumlarının hər üçü tərəfindən akkreditə olunmuşdur . Məktəbin məzunları arasında Fransua Olland kimi adlar vardır.
Paris (mifologiya)
Mifologiyaya görə Priamın digər oğlu Paris hələ Qekebanın bətnində olarkən ona yuxusunda agah olur ki, o, Troyaya od vurub yandıran qanlı bir baş doğmuşdur. Priamın nikahdan kənar dünyaya gəlmiş və yuxuları yozmaq qabiliyyətə malik olan oğlu Esak doğulacaq uşağı öldürməyi məsləhət görür. Əks təqdirdə Troyanın sonuna az qaldığını soyləyir. Bir qula uşağı öldürməyi tapşırsalar da o, uşağa rəhm edib onu İdanın yamacınaataraq geri dönür.
Burada uşağı Priamın çobanı taparaq onu böyüdür. daha sonralar Paris aşkarlanaraq ailəsinə geri qəbul olunur. "İliadada" Paris qadınları valeh olduğu gözəlliyə malik və cazibədar olmaqla yanaşı lovğa və qorxaq təsvir edilir. Sparta çarın gözəl arvadı Yelena-nı qaçırmış və Troya müharibəsinə bais olmuşdur.
Paris (rayon)
Paris (fr. Paris) — Fransanın İl-de-Frans regionun rayonlarından (fr. Arrondissement) biri. Departamenti — Paris. Suprefektura — Paris. Rayon əhalisi 2006-cı ildə 2 181 371 nəfər təşkil edirdi. Əhalinin sıxlığı — 20775 nəf / km². Rayon ərazisi — 105 km².
Paris Aviaşousu
Paris Aviaşousu (Salon international de l'aéronautique et de l'espace, Paris-Le Bourget) dünyanın ən qədim (vaxtına görə) aviasiya sərgisidir. İlk dəfə 1909-cu ildə təşkil edilmiş, hələlik hər tək saylı ildə Parisin şimalında, Fransada Le Bourget Hava limanında təşkil edilir. 15-21 iyun 2015 arası təşkil edilmiş 2015 Paris Aviaşousu 51-ci şou olmuşdur.
Paris Hilton
Peris Vitni Hilton (17 fevral, 1981, Nyu-York) — amerikalı müğənni, fotomodel və aktrisa.
== Həyatı və yaradıcılığı ==
Amerikalı fotomodel və aktrisa, dünyanın ən nəhəng "Hilton" otellər şəbəkəsi ailə biznesinin keçmiş varisi Peris Vitni Hilton 17 fevral 1981-ci ildə Rik və Keti Hiltonların ailəsində doğulub. O, "Hilton" otellər şəbəkəsinin təməlini qoyan Konrad Hiltonun nəticəsidir. Peris ailənin böyük övladıdır, onun bir kiçik bacısı və iki qardaşı var. O, Nyu-Yorkda "Dwight School" məktəbini bitirib. Kollecə qəbul olunan Peris oradan qovulsa da, orta təhsil haqqında şəhadətnamə ala bilib. Peris Hilton 2000-ci ildə Donald Trampın "T Managment" model agentliyi ilə müqavilə bağlayır və peşəkar model olur. Rəfiqəsi Nikol Riçi ilə birgə oynadığı "Sadə həyat" teleserialı və qalmaqallı həyat tərzi onu məşhurlaşdırır. 2006-cı ildə Peris Hilton "Axıradək iç" və "Sarışın şokoladda" filmlərində baş rolları ifa edir. 2008-ci ildə ekranlara çıxan "Gözəl və eybəcər" filminə görə Peris 3 Qızıl Moruq Mükafatı qazanır.
Paris Klubu
Paris Klubu -(fr. Club de Paris) kreditor- dövlətləri (“böyük səkkizlər”, üstəgəl Avstriya, Niderland, Belçika, İspaniya, Norveç, İsveç, İsveçrə) birləşdirən beynəlxalq təşkilat; suveren borc alanlara kreditlərin şərtlərinin yenidən baxılması məsələlərini müzakirə etmək üçün kreditor ölkələrin qeyri-formal təşkilatıdır.
== Tarixi ==
Paris Klubu 1956-cı ildə yaradılmışdır.
== Üzvləri ==
{{columns-list|3|
Paris Klubunun hal-hazırda 22 daimi üzvü vardır.
== Fəaliyyət sferası ==
Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) ilə sıx əməkdaşlıqda fəaliyyət göstərir. Əgər hər hansı bir borclu dövlət iqtisadi çətinliklərə məruz qalaraq (xüsusilə, tədiyə balansının tarazlaşdırılması üçün) BVF himayəsi altında “sağlamlaşma proqramı” həyata keçirməyə başlayarsa, Paris klubu həmin ölkənin hökuməti ilə birgə onun xarici dövlət borcunun restrukturlaşdırılması haqqında razılaşma işləyib hazırlayır. Nəticədə əmtəə və kapitalın idxalının həcmini azaltmadan tədiyə balansının passiv saldosunu azaltmaq imkanı yaranır.
Paris Kommunası
Paris Kommunası (fr. La Commune de Paris) — Parisdə 18 martdan (rəsmi olaraq 26 mart) 28 may 1871-ci ilə qədə davam edən sosialist hökumət.
== Prusiya ilə döyüş və III Napoleonun məğlubiyyəti ==
İşçi hərəkatı, 1848-ci il inqilabını qarşısının alınması və bunun ardından Luis Napoleonun 2 dekabr 1851-ci il tarixli hökumət çevrilişindən sonra yenidən təşkilatlanmaq üçün dayandırıldı. Bundan sonra işçilər "tətil etmək" haqqlarının tanınmasına çalışdılar və həmkarlar ittifaqlarında təşkilatlanmağa başladılar.1864də sərhədlərdən kənarda birləşmək lazım olduğuna inanan işçi xadimlər, Marks və Engelsin də qatılacağı Beynəlxalq İşçi Birliyini qurdular.
İkinci imperiyaya qarşı 1867-ci il iqtisadi böhranının yaratdığı çətinliklərdən alovlanan narazılıq III Napoleon ordusunun 2 sentyabr 1870-ci ildə Prusya ilə döyüşdə aldığı məğlubiyyət imperatorun nüfuzuna qəti və son zərbəni vurdu. Paris xalqı, 1870-ci il sentyabrın 4-də imperatorun taxtdan salındığını və Respublikanın qurulduğunu elan etdi.
== "Kommuna-1871" ==
General Troşunun müvəqqəti Milli Müdafiə Hökuməti bir neçə respublikaçıya da yer verən mühafizəkar bir hökumət olaraq quruldu. Ana Vətənin müdafiəsini hər şeydən üstün tutan Paris xalqı bu hökuməti qəbul etsə də, onu idarəsini də öz öhdəsinə götürdü. Dövrün xadim işçiləri, Beynəlxalq İşçi Birliyi mənsubları, inqilabçı Blankın partizanları, hökuməti nəzarət altında saxlamaq üçün təbliğat kompaniyasına başladılar. Sentyabrın 5-dən etibarən, eyni vaxtda iyirmi məhəllənin Mərkəzi Komitəsini yaratmaq üçün nümayəndələr seçildi və hər məhəllə üçün müşahidə komitəsinin qurulması çağırışı edildi.
Paris Konservatoriyası
Paris Konservatoriyası — 1795-ci ildə yaradılan musiqi və rəqs məktəbi, hal-hazırda Parisin 19-cu bölgəsində mövcud olan Jan Jores küçəsində yerləşir. Konservatoriya musiqi, rəqs, dram və rəsm sahələrində ənənəvi "fransız məktəbi" istiqamətində təhsil verir. 1946-cı ildə konservatoriya iki ayrı konservatoriyaya ayrıldı; teatr, dram və aktyorluq fakültələrinin olduğu Conservatoire national supérieur d'art dramatique (CNSAD) və musiqi, rəqs təhsilinin verildiyi Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris (CNSMDP).
Konservatoriya Fransa Mədəniyyət Bələdiyyəsinin himayəsi altında fəaliyyətini davam etdirir.
== Tarix ==
Paris Konservatoriyasının tarixi XIV Lüdovikin 1669-cu il iyunun 28-də qurduğu Kral musiqi məktəbinə (fr. École Royale de Chant) qədər gedib çıxır. 1785-ci ildə Fransua Josef Qossek konservatoriyanı yenidən qurdu.
1793-cü ildə konservatoriya Kral musiq məktəbi milli qvardiyanın musiqiçiləri üçün olan bir məktəblə birləşdirildi və İnsitut national de musique olaraq adlandırıldı.
Böyük Fransa inqilabı ərəfəsində qurulmuş olan Milli konqres məktəbi 1795-ci ildə Musiqi Konservatoriyası (fr. Conservatoire national supérieur de musique) adlandırıldı və yeni konservatoriyanın ilk 350 şagirdi 1796-cı ilin noyabrında təhsillərinə başladı.
Paris Pişmiş
Paris Pişmiş (erm. Պարիս Փիշմիշ; 30 yanvar 1911, İstanbul, Osmanlı imperiyası – 1 avqust 1999, Mexiko) — erməni əsilli Türkiyə astronomu.
Paris Salonu
Paris Salonu (fr. Salon de Paris)) — 1725-ci ildə Fransanın paytaxtı Paris şəhərində açılmışdır. 1748 və 1890-cı illər arasında Paris Salonu dünyada ən məşhur əsərlərin sərgiləndiyi sərgi hesab olunurdu. 1881-ci ildə Fransa mədəniyyət qurumu tərəfindən sərgi yenidən təşkil edilmişdir.
Paris Universiteti
Paris Universiteti (fr. Université de Paris) — Fransanın paytaxtı Parisdə məşhur universitet idi. 12-ci əsrin ortalarında yaradılıb və təxminən 1160–1250-ci illər arasında rəsmi bir universitet kimi tanınıb. Bir çox dəyişikliklərdən sonra, o cümlədən bir əsr (1793-dən 1896-ə qədər) dayandırılması daxil olmaqla, 1970-ci ildə on üç muxtar universitetə bölündü.
Robert de Sorbon 1257 ətrafında qurduğu kollegial qurumdan (kollec de Sorbonn) sonra, universitet çox vaxt Sorbonn və ya la Sorbonn kimi istinad edilir. On üç cari varis universitetlərdən, dördünün tarixi Sorbonn binasında binaları var və onların üçününün adlarında "Sarbonna" sözü daxildir.
Paris birjası
Paris birjası — Fransanın Paris şəhərində birja.
== Tarixi ==
== Ədəbiyyat ==
Ayers, Andrew (2004). The Architecture of Paris. Stuttgart; London: Edition Axel Menges. ISBN 978-3-930698-96-7.
Biais, B., Foucault, T. and Hillion, P. 1997 Microstructure des marchés financiers: institutions, modèles et tests empiriques, Paris: PUF.
Hamon, J. 1995 Marché d'actions: architecture et microstructure, Paris: Economica.
Paris konqresi
Paris konqresi — Paris müqaviləsinin imzalanması ilə nəticələnən, Krım müharibəsini bitirmək məqsədi ilə çoxtərəfli beynəlxalq danışıqların aparıldığı konqres. 13 fevral (25) 1856-cı ildə Fransanın paytaxtında çağırılmışdır. Konqresin işində Rusiya, Fransa, İngiltərə, Avstriya, Sardiniya, Osmanlı imperiyası və Prussiyanın diplomatik nümayəndələri iştirak etmişdilər.
Konqresin sessiyalarına Fransa Xarici İşlər Naziri, Napoleon Bonapartın oğlu qraf A.Valevski rəhbərlik edirdi. Rusiyanı iki şəxs təmsil edirdi. Birinci şəxs fövqaladə səlahiyyətli qraf A.F.Orlov, ikincisi isə Londonda uzun müddət Rusiya səfiri olmuş F.İ.Brunnov idi. Britaniyanı Lord Vilers Corc Klarendon və Henry Vellesli təmsil edirdi. Avstriya Fon Karl Ferdinant Buolem, Sardiniya krallığı isə Kamillo Kavur timsalında konqresə qoşulmuşdu. Osmanlı imperiyası adından qatılan nümayəndə heyətinə sədrəzəm Mehmed Əmin Əli Paşa rəhbərlik edirdi.
== Tarixi ==
Rusiya "Şərq məsələsi" çərçivəsində Osmanlı imperiyasına son vermək və türkləri Avropadan, həmçinin İstanbul boğazlarından qovmaq istəyirdi.
Paris meridianı
Paris meridianı – Paris rəssədxanasından keçən meridiana deyilir. Meridianın adı 1884-cü ildə Fransada qəbul olunmuşdur. Coğrafi uzunluqların hesablanmasında istifadə olunur.
== Ədəbiyyat ==
Paul Murdin: Full Meridian of Glory. Perilous Adventures in the Competition to Measure the Earth.
Paris metropoliteni
Paris Metrosu — Fransanın paytaxtı Parisdə yerləşən dünyanın ən köhnə və böyük metrolarından biridir. İlk dəfə 1900-cü ildə inşa edilən Paris metrosunda 16 xətt mövcuddur və cəmi 214 km uzunluğa malikdir. Paris şəhərinin simvolu olaraq göstərilən Paris metrosunun arxitektura şəkli Art Nouveau-dan təsirlənmişdir. Paris metropoliteni 14 nömrələnmiş "böyük" xəttə və 2 qısa keçid (3-cü və 7-ci) xəttinə malikdir. Yolların uzunluğu 214 km olan metroda 301 (həmçinin 62 transplantasiya) stansiya var. Bir halda ki, transplantasiya stansiyaları birdən çox xəttə aiddir və metronun bütün xətlərində dayanacaqların ümumi miqdarı 384 ədəd təşkil edir. Stansiyalar arasındakı orta məsafə 620 m olan metroda yeraltı və yerüstü xətlərin sayı 21-dir.
== Paris metrosunun biletləri ==
Paris metrosuna minmək üçün xüsusi kartonu xatırladan gündəlik, aylıq və illik biletlərdən istifadə edilir. Hətta bir həftəlik biletlər də mövcuddur. Bir biletin qiyməti 1,50 avrodur.
Paris metrosu
Paris Metrosu — Fransanın paytaxtı Parisdə yerləşən dünyanın ən köhnə və böyük metrolarından biridir. İlk dəfə 1900-cü ildə inşa edilən Paris metrosunda 16 xətt mövcuddur və cəmi 214 km uzunluğa malikdir. Paris şəhərinin simvolu olaraq göstərilən Paris metrosunun arxitektura şəkli Art Nouveau-dan təsirlənmişdir. Paris metropoliteni 14 nömrələnmiş "böyük" xəttə və 2 qısa keçid (3-cü və 7-ci) xəttinə malikdir. Yolların uzunluğu 214 km olan metroda 301 (həmçinin 62 transplantasiya) stansiya var. Bir halda ki, transplantasiya stansiyaları birdən çox xəttə aiddir və metronun bütün xətlərində dayanacaqların ümumi miqdarı 384 ədəd təşkil edir. Stansiyalar arasındakı orta məsafə 620 m olan metroda yeraltı və yerüstü xətlərin sayı 21-dir.
== Paris metrosunun biletləri ==
Paris metrosuna minmək üçün xüsusi kartonu xatırladan gündəlik, aylıq və illik biletlərdən istifadə edilir. Hətta bir həftəlik biletlər də mövcuddur. Bir biletin qiyməti 1,50 avrodur.
Paris məktubları
Paris məktubları - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin qərarı ilə 1919-cu ildə Parisə, Versal sülh konfransına göndərilmiş Azərbaycan Nümayəndə heyətinin sədri Əlimərdan bəy Topçubaşovun hökumətə ünvanlanmış rəsmi məlumatları toplanmışdır. Həmin məlumatlar Azərbaycan dilində ilk dəfə 1998-ci ildə çap olunmuşdur.
== Həmçinin bax ==
Əlimərdan bəy Topçubaşov
Paris Sülh Konfransı
== Mənbə ==
Əlimərdanbəy Topçubaşov. "Paris məktubları", Bakı, Azərnəşr, 1998, 120 səh.
Paris məktəbi
Paris məktəbi — Qərb sənətində XX əsrin birinci yarısında Parisdə yerləşən,bənzər cərəyanlarda yer alan sənətçiləri izah etmək üçün istifadə olunan bir termindir. Paris Məktəbi tək bir sənət hərəkatı və ya təşkilat deyildi, lakin Parisin 20-ci əsrin əvvəllərində Qərb sənətinin mərkəzi kimi əhəmiyyətini ifadə edir. 1900-1940-cı illər arasında şəhər bütün dünyadan sənətçilər çəkdi və bədii fəaliyyət mərkəzi oldu. Paris Məktəbi, bu boş cəmiyyətin, xüsusən də fransız olmayan sənətkarların, Montparnasse'nin kafe, salon və ortaq iş yerləri və qalereyalardakı mərkəzlərini təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəl bu ad həm də post-impressionistlər və Pointillizm və Orfizm, Fauvizm və Kubizm arasında bir çox əməkdaşlıq və yeni sənət cərəyanlarında üst-üstə düşən sənətkarlara da tətbiq olunurdu. Həmin dövrdə Montmartrada bədii mayalama və orada qurulmuş sənət səhnəsi baş verdi. Lakin Pikasso uzaqlaşdı, müharibə demək olar ki, hamını səpələdi, 1920-ci illərdə Montparnasse avanqardın mərkəzinə çevrildi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra bu ad başqa bir mücərrəd sənətkar qrupuna tətbiq edildi.
== Haqqında ==
I dünya müharibəsi öncəsində Parisdə yaşayan Pablo Pikasso,Mark Çaqal,Amadeo Modilyani,Pyer Bonard və Henri Matis kimi sənətçilər,ortaya çıxardıqları Post-impressionalizm,kubizm, fovizm kimi cərəyanlara Paris məktəbinin qabaqcıllarıdır.Bu sənətçilər və Jan Arp, Robert Delauney,Sonia Delauney,Coan Miro,Konstantin Brakusi,Raul Dofi,Rene İçe,Tsuquharu Foucita kimi digərləri,iki dünya müharibəsi arasındakı dövrdə Sürrealizm və Dada başda olmaqla fərqli cərəyanlarda da əsərlər yaradıblar.
== Birinci Dünya müharibəsindən sonra ==
"Paris məktəbi" termini 1925-ci ildə André Warnod [fr] tərəfindən Parisə köçmüş bir çox xarici əsilli sənətkarlara istinad etmək üçün istifadə edilmişdir.
Paris sindromu
Paris sindromu (fr. Syndrome de Paris, yap. パリ症候群, Pari sekoqun) — Fransanı ziyarət edən turistlərdə, xüsusilə də yapon turistlərində qeydə alınan psixi pozuntu. İlk dəfə 1986-cı ildə Fransada çalışan yapon psixiatrı Hiroaki Ota tərəfindən müəyyən edilmişdir. Mahiyyət etibarilə Stendal və Yerusəlim sindromuna çox yaxındır.
Hər il ən azı 12 yapon turisti Fransa paytaxtını ziyarət etdikdən sonra psixoloqlara müraciət edir. Zərərçəkmişlərin əksəriyyəti yerli sakinlərin aqressiv hərəkətlərindən şikayət edirlər. Xəstələrin üçdə ikisi bir neçə psixoterapiya seansından sonra normal vəziyyətə qayıda bilir. Lakin yerdə qalanlar daha uzunmüddətli müalicə kursuna ehtiyac duyurlar və əksər hallarda onlara kəskin psixoz diaqnozu qoyulur.
Psixoloq Erv Benhamounun fikrincə, yapon turistlərin psixikası Paris kimi şəhərləri ziyarət etməyə hazır deyil.
Paris sülhü
Paris sülhü (1783) — Parisdə və Versalda ABŞ İstiqlal müharibəsinin bitməsi. ABŞ-nin müstəqilliyinin Böyük Britaniya tərəfindən tanınması.
Paris sülhü (1814) — 1814 cü ildə Parisdə Fransa ilə VI antifransa koalisiyası (Rusiya, Böyük Britaniya, Avstriya, Prusiya, sonradan isə İspaniya, İsveçrə, Portuqaliya) arasında imzalanmış müqavilə: Fransa 1 yanvar 1792 ci il sərhədlərinə qaytarılır, İsveçrə və Hollandiya, alman kyazlıqları və İtaliya müstəqilliyini bərpa edir.
Paris sülhü (1815) — 1815 cü ildə Parisdə Fransa ilə VII antifransa koalisiyası (Rusiya, Böyük Britaniya, Avstriya, Prusiya) arasında imzalanmış müqavilə: Fransa 1790 ci il sərhədlərinə qaytarılır və ona 700 mln. frank kontribusiya qoyulur. Fransanın şimal şərqi hələ 3-5 il işğalda qalır.
Paris topu
Paris topu, Almanların Birinci Dünya Müharibəsi dövründə 1918-ci ilin Mart və Avqust ayları arasında Paris şəhərini bombalamaq üçün istifadə etdikləri bir dəmir yolu topudur. Kayser Wilhelm topu olaraq da bilinən topun bombardmanı zamanı 250 mülki şəxs ölmüş və 620 nəfər yaralandı. Parisə 128 km məsafədən 320-367 dəfə atəş açmış və şəhərdə geniş çaxnaşmaya səbəb olmuşdur. Çünki atəş açılan zaman yaranan səs bu məsafədən eşidilirdi.
Top; təxminən 1 tonluq mərmisini 130 km məsafəyə ata bilirdi. Fransa ilə baş verən qarşıdurmada bir istisna edilmiş və 2 km irəli gətirilən top 128 km-dən atəş açaraq Parisi bombaladı və atışları da mükəmməl idi. Tarixi boyunca təxminən 850-900 fransız əsgərini öldürən top Adolf Hitler tərəfindən uğursuz sayıldı və qısa müddət sonra top istifadədən çıxarıldı. Top mərmisini göndərdikdə, mərmi lülədən böyük sürətlə çıxırdı və təxminən 3 - 3,5 saniyə sonra stratosferə girdi. Topu istifadə etmək üçün təxminən 45 işçi lazım idi. Kruppun zavodlarında istehsal edilmişdir.
Paris şəhəri
Paris (fr. Paris, tələf. Paği) — Fransanın paytaxtı və ən çox əhalisi olan şəhəri, 1 yanvar 2023-cü il rəsmi hesablamada 105 km2-dan çox bir ərazidə 2,102,650 sakinin yaşadığı şəhər, bu da onu Avropa İttifaqının 4-cü ən çox əhalisi olan şəhəri edir, beləki 2022-ci ildə dünyanın ən sıx məskunlaşmış 30-cu şəhəridir.
== Coğrafiyası ==
Şəhər Paris hövzəsinin mərkəzində, təxminən dəniz səviyyəsindən 65 m hündürlükdə yerləşmişdir. Parisin yaşayış məhəllələri 36 km-lik dairəvi yolla əhatələnmişdir. Parisin ərazisinə həmçinin şəhərdən qərbdə yerləşən Bulon və şərqdə yerləşən Vensen meşələri də aiddirlər. Şəhərin sahəsi 87 кm², adı çəkilən meşə zolaqları ilə birlikdə 105 кm²-dir. İndiki sərhədlər 1860-cı ildə qurulub. Şəhər sərhədi əsasən Periferik dairəvi yol boyunca uzanır, onun xaricində şərqə və qərbə doğru şəhərin bir hissəsi olan Bois de Vincennes və Boulogne var.
Fransız xəritələrində uzun müddət Paris meridianı 0 meridian kimi göstərilmişdir.
Paris Xartiyası
Paris xartiyası (ing. Paris Charter) və ya Yeni Avropa üçün Paris xartiyası (ing. Charter of Paris for a New Europe) — Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Konfransının (ATƏT) iştirakçısı olan dövlətlərin - Avstriya, Belçika, Bolqarıstan, Macarıstan, Almaniya, Yunanıstan, Danimarka, İrlandiya, İslandiya, İspaniya, İtaliya, Kanada, Kipr, Lixtenşteyn, Lüksemburq, Malta, Monako, Hollandiya, Norveç, Polşa, Portuqaliya, Rumıniya, San Marino, Müqəddəs Taxt, Böyük Britaniya, Amerika Birləşmiş Ştatları Sovet İttifaqı, Türkiyə, Finlandiya, Fransa, Çexiya və Slovakiya Federativ Respublikası, İsveçrə, İsveç və Yuqoslaviya dövlət və hökumət başçılarının görüşündə 1990-cı il noyabrında Parisdə qəbul edilmişdir.
Xartiyanın imzalanması üçün ilkin şərt Qərb dövlətləri ilə etimad və qarşılıqlı anlaşma mühitinin yaradılması kursunu təyin edən M.S.Qorbaçovun hakimiyyətə gəlməsi idi. Paris xartiyası 32 Avropa dövləti, ABŞ və Kanada tərəfindən qəbul edilmişdir. İclasda Varşava Təşkilatı və NATO-nun silahlı qüvvələrinin genişmiqyaslı ixtisarına dair razılıq əldə olundu. Xartiya konfrans iştirakçılarının 1975-ci ildə Helsinkidə qəbul edilmiş Yekun aktının 10 prinsipinə sadiqliyi təsdiq edildi. Parisdəki görüş Helsinki görüşündən sonra ilk beynəlxalq görüş idi. Beynəlxalq əməkdaşlıq proqramı açıqlanmış, iştirakçı ölkələrin iqtisadi azadlıq və sosial ədaləti təmin etməklə yanaşı, insan hüquqlarına hörmət və ortaq rifahın təmin edilməsi əsasında demokratiyaya sadiqliyi nümayiş etdirilmişdir. Paris Xartiyasının imzalanması Avropada düşmənçilik qarşıdurmasının sona çatmasından xəbər verirdi.
Kambon küçəsi (Paris)
Kambon küçəsi (fr. Rue Cambon) — Parisin I arrondissementinəaid məşhur küçələrindən biri. Küçə fransız içtimayi və siyasi xadimi Milli Konventin sədri olmuş Pyer Jozef Kambonun şərəfinə adlandırılmışdır.
1910 cu ildə Kambon küçəsi (fr. Rue Cambon) 21 ünvanında, "Chanel Modes" atelyesini açır.
Konkord meydanı (Paris)
Konkord meydanı ya Razılıq meydanı (fr. Place de la Concorde) — Klassizim üslubunda salınmış Parisin mərkəzi meydanı, "5 kral meydanından" biri. Böyüklüyünə görə Fransanın Bordo şəhərindəki lat. “Quinconces” meydanından sonra ikincidir. Sahəsi 68.470 m²- dir. Meydan Sena çayından şimalda, VIII arrondissement ərazisində, Tyuilri bağı ilə Şanzelize prospekti arasında yerləşir. Konkord meydanına Rivoli və Royal küçələri açılırlar.
== Tarixi ==
Meydan 1755 ci ildə Kral meydanı kimi fransız memarı fr. Ange-Jacques Gabriel tərəfindən layihələşdirilərək salınmışdır. O zaman meydanda XV Lüdovikin heykəltaraş fr.
Kral körpüsü (Paris)
Kral körpüsü (Pont Royal) — Parisdə yerləşən və Sena çayı uzərindən keçən fransız körpüsüdür. Pont Neuf və Pont Marie'dən sonra şəhərin ən qədim üçüncü körpüsüdür. Bu abidə 11 may 1939 tarixdən bəri tarixi abidə kimi təsnif edilmişdir .
== Yerləşməsi və giriş ==
Körpü çayın sağ sahilini Pavillon de Flore adlanan yerdən sol sahilin Bac küçəsi və Beaune küçəsi arasındakı hissəsinə bağlayır. Ondan əvvəl Carrousel körpüsü və sonda Leopold-Sédar-Senghor piyada keçidi yerləşir.
Tuileries metro stansiyası bu ərazidə yerleşir.
== Təsvir ==
Körpünün ən vacib texniki detallarını1685-ci ildə Jules Hardouin-Mansart tərəfindən tərtib etdilən plan müəyyən edir :
arkalar və tağlar : uzunluğu 72 pieds (23,40 m) olan 5 arka, uzunluğu olan 69 pieds (22,42 m) olan aralıq arkalar və 64 pieds (20,80 m) uzunluqlu yan arkalar ;
körpü dayaqlarının təməl səviyyəsi ;
dayaqların qalınlığı və arkaların açılış nisbəti : Kral körpüsü üçün memar bu nisbəti 5 olaraq təyin edib. Bu nisbət həm də arkaların ölçüsündən asılı olub dayaqların sabitliyini riskə atmadan, arkaların bir-birindən azad mövcud olmasını təmin etməlidir. Bütün dayaqların qalınlığı –14 pieds (4,55 m) ;
arkaların forması : Kral Körpüsündə, memar 3 mərkəzli səbət saplı tipli arkadan istifadə edib. Bu seçim sonra tikilən körpülərədə də istifadə olunacaq.
Lenin Parisdə (film, 1981)
Lenin Parisdə — 1981-cı ildə istehsal olunmuş SSRİ filmi.Filmdə Lenin (Yuri Kayurov) və İnessa Armandın (Klod Jad) Parisdə yaşadıqları və Longjumeau'da müəllim kimi dərs dedikləri dövr təsvir edilir. Gənc bir bolşevik Alexander Tofimov, Inessaya aşiq olur.
Lusi Domisi Paris
Paris (v. 67) — Domisiya Lepidanın köləsi, sonradan azad insan, aktyor.
== Həyatı ==
Paris öz azadlığını satın ala biləcək qədər varlanmışdır. O, azadlığını əldə etdikdən sonra Lusi Domisi Paris (lat. Lucius Domitius Paris) adını almışdır. Bunun müqabilində Domisiya Lepida azad edilmiş kölələrdən biri olan Atimet vasitəsilə nüfuzlu və məşhur anası Aqrippinanın onu vəzifədən salmaq üçün plan hazırladığına dair uydurmalarına Neronu inandırmaqda istifadə etmək üçün ona təsir etmişdir.
Bununla belə, Paris teatrsevər Neronun rəğbətini o qədər yüksək tutmuşdu ki, hətta plan uğursuzluğa düçar olanda belə, sui-qəsdçilər arasında yalnız o cəzalandırılmamışdı və hətta az sonra imperator tərəfindən "azad doğulmuş" elan edilmişdir. Beləliklə, Domisiya onu azad etmək üçün aldığı məbləği geri ödəməli olmuşdur. Buna baxmayaraq, Neron sonradan Parisi özünə rəqib aktyor kimi görməyə başlamışdır. E.ə.
Paris, mən səni sevirəm (film, 2006)
Paris, mən səni sevirəm — 2006-cı ildə istehsal olunmuş Fransız filmidir. Film 22 rejissor tərəfindən çəkilmiş və 18 epizoddan ibarətdir.
Paris-Dofin Universiteti
Paris-Dofin Universiteti (fr. Université Paris-Dauphine) — Fransa Respublikasının paytaxtı Paris şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi;
== Tarixi ==
Paris-Dofin Universiteti 1968-ci ildə Paris Universitetində keçirilən islahatlar nəticəsində təsis olunmuşdur.
== Məkanı ==
Hazırda bu universitet Parisin qərbində, NATO-nun keçmiş qərərgahında yerləşir.
== Tərkibi ==
Universitetin tərkibinə Maliyyə İnstitutu və Riyazi Tədqiqatlar Mərkəzi daxildir. Universitetdə əsas diqqət tətbiqi riyaziyyat, informatika və idarəçilik sahələrində tədqiqatların inkişafına ayrılır.
== Kontingenti ==
Burada 10 min tələbə təhsil alır və təxmini 365 müəllim çalışır.
== Reytinqi ==
Paris-Dofin Universiteti iqtisadiyyat və 60 istiqamətdə idarəetmə sahəsində ən yaxşı ali təhsil müəssisələrindən biridir.
== Tədris ==
Universitetin Fransanın özəl və dövlət şirkətləri ilə sıx əlaqələri burada müəssisələrin maliyyələşməsi, maliyyə menecmenti, dövlət və bələdiyyə maliyyələri kimi fənlərin yüksək səviyyədə tədris olunmasına imkan yaradır. Bu fənlərin müəllimləri universitetin 23 tədqiqi mərkəzlərində fəal şəkildə araşdırmalar aparırlar.
== Magistr proqramı ==
Universitetdə maliyyə, bank işi və sığortalama üzrə magistr proqramları çox məşhurdular.
Paris Ali Normal Məktəbi
Paris Ali Normal Məktəbi (fr. École Normale Supérieure) — Fransa Respublikasının Paris şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi; ölkənin dövlət universitetləri çərçivəsində fəaliyyət göstərənən aparıcı ali təhsil ocaqlarından biridir. Fransa inqilabı dövründə yaradılıb və həmin vaxtdan bugünədək mühüm elit institut kimi fəaliyyət göstərir. Məktəbin tələbələri hökumət və akademik dairələrdə yüksək səviyyədə karyera əldə etmək üçün hazırlanır. Fransa elitasının əksər nümayəndələri bu məktəbin məzunlarıdır.
== Tarixi ==
Paris Ali Normal Məktəbi 30 noyabr 1794-cü ildə Fransa inqilabı dövründə Paris şəhərində Milli Konvent (Fransa inqilabı dövründə vəkillər şurası) tərəfindən yaradılıb. Məktəbdə ilk mühazirə 1795-ci ildə yanvarın 20-də Verniquet amfiteatrında oxunub. Məktəbin yaradılmasında məqsəd yenicə təşəkkül tapmış respublikanın dörd tərəfindən olan artıq savadlı vətəndaşlara hərtərəfli dünyagörüşünə malik alim və professorlar tərəfindən müəllimlik sənəti öyrətmək olub. Bunun üçün Monj, Vandermond, Dyubenton, Bertolle, Bernardin de Sen-Pyer, Volney kimi dahilər məktəbə dəvət olunur. Məktəb tez bir müddətdə mühüm tədqiqat mərkəzinə çevrilir.
Paris Beynəxalq Sərgisi (1900)
Ümumdünya sərgisi (fr. Exposition universelle) — 1900-cü il 15 aprel — 12 noyabr tarixlərində Parisdə keçirilmiş beynəlxalq sərgi.
Sərginin simvolu yeni XX əsrin gəlməsi idi. Sərgidə ən populyar ar-nuvo üslubu oldu. Yeddi ay boyunca sərgidə 50 milyondan çox insan iştirak etdi, bu rekord yalnız 1967-ci ildə Monrealda (55 milyon nəfər) təşkil olunan Dünya Sərgisi və Şanxayda keçirilən EXPO 2010-da ikinci dəfə (70 milyondan çox insan) "qırıldı".
Sərgidə 35 ölkənin ekspozisiyası 18 tematik bölmədə təqdim olundu. O dövrdə Fransanın ən yaxın müttəfiqi olan Rusiya İmperiyasının iştirakı xüsusilə əhəmiyyətli idi.
== Sərgi ==
Sərgi 1900-cü il aprelin 15-indən noyabrın 12-sinədək davam etdi. Sərgini 50 milyondan çox insan (o dövrdə dünya rekordu) ziyarət etdi, bu da Fransa xəzinəsinə 7 milyon frank gəlir gətirdi. Sərgiyə 76 mindən çox iştirakçı qatıldı, sərgi sahəsi 1.12 km² idi.
Paris Katolik İnstitutu
Paris Katolik İnstitutu (fransızca Institut Catholique de Paris) — Fransanın, Paris şəhərində yerləşən özəl universitet.
Fransız Xarici Dil Keyfiyyəti (Le Label FLE Qualité) etiketi Fransa ərazisindəki Fransa təhsil mərkəzlərinə, Xarici və Avropa İşləri Nazirliyi, Ali Təhsil və Araşdırmalar Nazirliyi və Mədəniyyət və Kommunikasiya Nazirliyi tərəfindən verilən keyfiyyət sertifikatıdır. Paris Katolik İnstitutu bütün beş fərqli kateqoriya üzrə tam qiymətlər alaraq, 15 ulduzla birlikdə bu sertifikatı alan azsaylı məktəblərdən biridir.
Paris Milli Təbiət Tarix muzeyi
Paris Milli Təbiət Tarix muzeyi (fr. Muséum national d'histoire naturelle) aşagıdakı müəssisələrdən ibarətdir:
Parisdə:
Bitkilər bağı
Vensen zooparkı
İnsan muzeyi
Təkamül qalereyası
Mineralogiya qalereyası
Paleontoloji muzey
Kiçik zoopark.
Parisdən kənarda:
Şevrlu dendrariyası (Chèvreloup, Rocquencourt)
Kler zooparkı
Konkarno dəniz biostansiyası
Ot-Tuş zooparkı
İbtidai icma muzeyi
Jayziniya alp botanik bağı
Val-Rame ekzotik botanik bağı
Bryonua ekoloji laboratoriya
Muzeyin 1850 nəfər əməkdaşı vardır. Onlardan 500 nəfəri elmi işçilərdir.
== Muzeyin tarixi ==
2009—2012-ci illər ərzində muzeyin genişmiqyaslı yenilənməsi proqramı planlaşdırılırdı. Ümumilikdə restavrasiya işlərinə 280 milyon avro xərclənilməsi nəzərdə tutulur.
== Mənbə ==
MNHN official website (ing.)
the Virtual Gallery of Mineralogy Arxivləşdirilib 2008-09-02 at the Wayback Machine (ing.)
Flickr Mostly Paris, some Lille.
Paris Müasir Dövlət İncəsənət Muzeyi
Paris Müasir Dövlət İncəsənət Muzeyi - Fransanın paytaxtında Jorj Pompidu mədəniyyət mərkəzinin tərkib hissələrindən biridir. Ziyarətçilərinin sayına görə bu muzey dünya muzeyləri arasında ilk onluğa daxildir .
== Kolleksiyası ==
Muzeydə müasir incəsənətə aid 59 minə yaxın eksponat var. Bu eksponatların arasında aşağıda adları qeyd olunan dünya şöhrətli rəssamların da əsərləri vardır.
Pablo Pikasso
Alberto Cakometti
Cekson Pollok
Paul Klee
Vasili Kandinski
Rene Maqritt
Mark Şaqal
Kazimir Maleviç,
Anri Matiss
İv Tanqi
== Ümumi məlumat ==
Muzey Parisin dördüncü dairəsində yerləşir. Həftənin II günündən başqa hər gün açıqdır. İş vaxtı səhər saat 11:00-dan 23:00-dəkdir. Həftənin IV günü muzey axşam 23::00-dək açıqdır.
== Xarıcı keçid ==
Jorj Pompidu mədəniyyət mərkəzinin saytı, muzeyə də aiddir.
Paris Məryəm Ana kilsəsi
Paris Notr-Dam kafedralı (fr. Cathédrale Notre-Dame de Paris, fransız: [nɔtʁə dam də paʁi] ( dinlə)) və ya Paris Məryəm ana kafedralı — Paris şəhərinin mərkəzində yerləşən katolik kafedral Fransa paytaxtının başlıca simvollarından biridir. Notr-Dam Paris arxiyeparxiyasının kafedral kilsəsidir. O, Parisin ilk xristian kilsəsi hesab edilən, Müqəddəs Stefan bazilikasının yerində, daha doğrusu Site adasının şərq hissəsində, dördüncü şəhər dairəsində II Jan-Paul meydanında yerləşir. Qotik memarlıq üslublu kilsə 1163-1345-ci illərdə Paris yepiskopu Moris de Süllinin təşəbbüsü ilə ucaldılmışdır. Kilsə tam bir memarlıq üslubundan deyil, beləki kilsədə həm erkən qotik memarlıq üslübu, həm də XIII əsr qotik memarlıq üslubu cəmlənmişdir. Transeptin hər iki tərəfindəki qızılgül pəncərələri öz həcmlərinə görə Avropada ilk sıradadır və onların diaqramları 13 metrdir. Kilsənin inşası tamamlandığında kilsə qərbin ən böyük kilsələrindən biri olmuşdu. İnqilabi mübarizədən sonra 1844 - 1864-cü illərdə arxitekt Violle-le-Dükün rəhbərliyi altında kilsə restavrasiya olunmuş və kilsə memarlığına yeni motivlər əlavə edilmişdir.
Kilsə yarandığı tarixdən etibarən Parisin ən simvolik memarlıq abidələrindən biri olmuşdur.
Paris Notr-Dam kilsəsi
Paris Notr-Dam kafedralı (fr. Cathédrale Notre-Dame de Paris, fransız: [nɔtʁə dam də paʁi] ( dinlə)) və ya Paris Məryəm ana kafedralı — Paris şəhərinin mərkəzində yerləşən katolik kafedral Fransa paytaxtının başlıca simvollarından biridir. Notr-Dam Paris arxiyeparxiyasının kafedral kilsəsidir. O, Parisin ilk xristian kilsəsi hesab edilən, Müqəddəs Stefan bazilikasının yerində, daha doğrusu Site adasının şərq hissəsində, dördüncü şəhər dairəsində II Jan-Paul meydanında yerləşir. Qotik memarlıq üslublu kilsə 1163-1345-ci illərdə Paris yepiskopu Moris de Süllinin təşəbbüsü ilə ucaldılmışdır. Kilsə tam bir memarlıq üslubundan deyil, beləki kilsədə həm erkən qotik memarlıq üslübu, həm də XIII əsr qotik memarlıq üslubu cəmlənmişdir. Transeptin hər iki tərəfindəki qızılgül pəncərələri öz həcmlərinə görə Avropada ilk sıradadır və onların diaqramları 13 metrdir. Kilsənin inşası tamamlandığında kilsə qərbin ən böyük kilsələrindən biri olmuşdu. İnqilabi mübarizədən sonra 1844 - 1864-cü illərdə arxitekt Violle-le-Dükün rəhbərliyi altında kilsə restavrasiya olunmuş və kilsə memarlığına yeni motivlər əlavə edilmişdir.
Kilsə yarandığı tarixdən etibarən Parisin ən simvolik memarlıq abidələrindən biri olmuşdur.
Paris Notr-Dam kilsəsi (roman)
Paris Notr-Dam kilsəsi (fr. Notre-Dame de Paris) və ya Notr-Dam kilsəsinin Qozbeli (ing. The Hunchback of Notre-Dame) — Fransa yazıçısı Viktor Hüqonun 1831-ci ildə yazdığı qotik və romantizm janrlarında olan əsər. Fransız ədəbiyyatında tarixi roman janrının zirvəsi hesab olunur.
Romanın fransızca olan orijinal adı, "Notre-Dame de Paris"-dir. Azərbaycan dilinə, "Paris Notr-Dam kilsəsi" kimi tərcümə olunur. Paris Notr-Dam kilsəsi Paris şəhərinin mərkəzində yerləşən katolik kilsəsidir və Fransa paytaxtının başlıca simvoludur. Lakin 1833-cü ildə ingilis tərcüməçi və yazıçı Frederik Şoberl, əsəri ingilis dilinə tərcümə edərkən, adını "The Hunchback of Notre Dame" yəni "Notr Damlı Qozbel" kimi göstərmişdir. Bu ad, əsərin baş qəhrəmanı "Kvazimodo" üzərinə adlandırılmışdır. Sonradan bu ad, əsərin beynəlxalq adı ola biləcək qədər önəmli olmuşdur.
