* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2006 | •••••••••• | 0.68 |
2007 | ••• | 0.21 |
2008 | •••••••••••••••••••• | 1.46 |
2010 | •• | 0.09 |
2011 | •• | 0.09 |
2012 | ••• | 0.17 |
2013 | •• | 0.15 |
2014 | ••••• | 0.34 |
2016 | ••••• | 0.35 |
2017 | ••• | 0.16 |
2018 | ••••• | 0.30 |
2019 | •• | 0.14 |
1 is. Yer şumlamaq üçün ibtidai kənd təsərrüfatı aləti. [Tarverdi] …xışları, boyunduruqları, cüt qayışlarını yoxlayır, əlavə xış düzəldir, yerə salmaq istəyirdi. S.Rəhimov. …Dağın lap ətəyində kəndli xışla yer şumlayırdı. B.Bayramov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / xış1 Radlovun əsərində bu söz qoş kimi verilib. Qoşa sözü ilə eyni kökə malikdir (təsadüfi deyil ki, farslar cüt sözündən istifadə edirlər: cütcü babasan...) Səbəbi isə odur ki, xışa bir boyun (yəni bir boyunduruqluq, iki ulaq) qoşurlar. Bəzən xış sözünü fars mənşəli hesab edirlər. Səhvdir. Dilimizdə xışma sözü var və o da qoşa sözü ilə qohumdur, xışma iki ovucun qoşalaşması ilə bağlı işlədilir. Qovuşmaq feili də qoşa (qoşalaşma, birləşmə) sözü ilə əlaqədardır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / xış1 XIŞ (köhn.) (yer şumlamaq üçün alət) [Gülsənəm:] Sənin işin ancaq xışdır, kotandır.. (A.Şaiq); CÜT Var bu kənddə yenə elə yoxsullar; Nə cütü var, nə kotanı, nə kəli (A.Səhhət).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / xış2 I сущ. соха (примитивное земледельческое пахотное орудие). Torpağı xışla əkmək пахать землю сохой; мед. xış sümüyü сошник (вертикальная перегородка, разделяющая полость носа на две части); xışın ağzı сошник сохи II прил. сошный (производимый сохой). Xış şumu сошная пахота; balaca xış сошка ◊ birisi xışla, yeddisi qaşıqla один с сошкой, семеро с ложкой (поговорка: один работает – семеро едят)
Azərbaycanca-rusca lüğət / xışf. bax xiş2.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğətiI (Borçalı) ətrafına ucu şiş dəmir və ya mıx bərkidilmiş xalta. – Xış çovan itində olor ki, canavarı yaralasın II (Çənbərək) daş duz qırıntıları. – Bir dağarcıx xış varıdı, kirkirədə döydü Qaravajı
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.