xir sözü azərbaycan dilində

Volf Xirşxor sindromu — 4-cü xromosomun qısa qolundakı qismən silinmə nəticəsində yaranan bir xromosom silinmə sindromudur . Xüsusiyyətlərə fərqli bir kraniofasiyal fenotip və zəka geriliyi daxildir. == İşarələr və simptomlar == Ən ümumi xüsusiyyətlərə fərqli bir kraniofasiyal fenotip (mikrosefali, mikrognatiya, qısa yiv, çıxıntılı glabella, oküler hipertelorizm, displastik qulaq və periaurikulyar işarələr), böyümə məhdudluğu, zəka geriliyi, əzələ hipotenziyası, tutmalar və anadangəlmə ürək qüsurları daxildir. Daha az yayılmış xüsusiyyətlərə hipospadiya, iris koloboması, böyrək anomaliyaları və karlıq daxildir. Antikor çatışmazlıqları, ümumi dəyişkən immun çatışmazlığı və IgA çatışmazlığı da daxil olmaqla yaygındır. T hüceyrəsinin toxunulmazlığı normaldır. == Genetika == Volf Xirşxor sindromu, xüsusilə WHSCR1 və WHSCR2 bölgələrində xromosom 4 qısa qolunun HSA 4p16. zolağında silinmə nəticəsində yaranan mikrodeletion sindromdur. Vaxtların təxminən 87% -i silinmələrdir, təxminən 13% -i xromosom translokasiyası olan bir valideyndən miras alınmışdır. Ailə yoluxması halında, anadan ötürülmə tezliyi 2-dən çoxdur: hallarının 80%-i ata tərəfdəndir.

Xirbet-Kerak (ərəb. خربة الكرك‎ Khirbet al-Karak "qalanın xarabalıqları") və ya Bet-Yerax (ivr. ‏בית ירח‏‎ "Ayın (tanrı) evi") — İsraildə, Təbəriyyə gölünün cənub sahilində yerləşən arxeoloji kurqanlar. Levandın ən böyüklərindən biri olan 50 hektarlıq bir əraziyə yayılan bu ərazi, Erkən tunc dövründ'n (e.ə 3000-2000) və Əhəməni dövründən (təxminən e.ə. 450) Erkən İslam dönəminə (təxminən e.ə 1000) qədər uzanan qalıntıları ehtiva edir. == Yer == Kirbet-Kerak Təbəriyyə gölünün İordan çayına töküldüyü yerdə yerləşir və ərazi gölün səviyyəsindən təxminən 15 metr yüksəklikdədir. Ərazi üçbucaq formasındadır və təxminən 1,2 km 380 m (ən geniş yerdə), 60-75 hektar ərazini əhatə edir. İordan çayı əvvəllər (ən azı orta əsrlərə qədər) şimal və qərbdən axmasına baxmayaraq, cənuba doğru axır. == Tarixi == Kirbet-Kerak müəyyən vaxtlarda iki əkiz şəhərin, Bet-Yeraxın və Sinnabrisin məkanı olmuşdur.

Hiri-motu dili (həmçinin Polis Motu və ya Pidgin Motu kimi tanınır) Papua-Yeni Qvineyanın rəsmi dilidir. Hiri-motu dili, Motu dilinin sadələşdirilmiş bir versiyasıdır və qəti şəkildə nə bir picin və nədə kreol olsa da, hər iki dil növlərinin bəzi xüsusiyyətlərinə sahibdir.

Xirnik (Diospyros kaki) — Abnos fəsiləsinin xırnik cinsinə mənsub bitki. Meyvəsi yeyilir, şirin və ağızbüzüşdürücüdür. Iki növü yayılmışdır. Yabanı və ya Qafqaz xırniyi, Subtropik xırnik. == Ümumi məlumat == Subtropik xırnik yapon xurması da adlanır və mədəni halda becərilir. Yabanı xırnik Qafqazda, Orta Asiyada və Zaqafqaziyada yayılmışdır. Bu xırniklər hündürboylu düzböyüyən ağacdır, 20 m-dən hündür olur. Iri ağaclar Şəki-Zaqatala zonasında çoxdur. Xırnik mayın əvvəllərində yarpaqlar əmələ gəldikdən sonra çiçəkləyir. Çiçəkləmə dövrü 10-20 gün davam edir.

Ebenaçiçəklilər (lat. Ebenales) — i̇kiləpəlilər sinfinə aid bitki sırası.

Süleyman dairəsi

Xiron (yun. Χείρων, lat. Chron) Yunan mifologiyasına görə Kron və Filirin oğlu, Zevsin ata tərəfdən qardaşı, yarı insan yarı at qamətli Kentavrlara aid əfsanəvi bir personajdır. İxiondan törənmiş yarı insan yarı heyvan məxluqları ilə eyni tutulsa da Xiron başqa mənşəyə malik olmuşdur. Belə ki, Kron onu öz arvadı Reyadan gizlin Filir adlı atdan dünyaya gətirmişdir. İlliada əsərində Xiron digər kentavrlardan üstün sayılır. Belə ki, Xiron digər əyyaş və ziyankar kentavrlardan fərqli olaraq, Apollon və Artemidanın şagirdi, ağıllı, ədalətli, tanrıların dostu, qəhrəmanların tərbiyəçisi, əczaçı və təbadət bilicisi, təbib, sağlamlıq və təbabət tanrısı Asklepin müəllimi kimi təsvir edilmişdir. Heraklın yaxın dostu olmuşdur. Herakl ona ehtiram edərək onun mağarasında yaşamışdır. Alicənab Xiron səhvən Heraklın atdığı zəhərli oxla ayağından ölümcül yaralanır.

Xironomidlər və ya haçalı ağcaqanadlar (lat. Chironomidae)- cücülər fəsiləsi. Hazırda 3000 növü məlumdur, onlardan Xəzər dənizində 8 növü qeyd edilmişdir, əksəriyyəti şirin sularda , bəzi növləri isə dənizdə yaşayır. Chiromonus albidus Xəzər dənizi üçün endemikdir. Bu növ və eləcə də Clunio marinus növü dənizin sahil zonalarında yayılmışdır. Xironomid sürfələri miqdarca və biokütləcə ən çox Şimali Xəzərdə inkişaf edirlər. Onlar çökə, çəki,külmə və nərə balıqlarının qidasında mühüm rol oynayırlar.

Hiroşima (広島市, Hiroşima-şi, azərb. "geniş ada"‎) və ya Xirosima — Yaponiyada, Honşu adasının cənub-qərbində şəhər. Hiroşima prefekturasının inzibati mərkəzi. Çuqoku bölgəsinin ən böyük şəhəri. Hiroşima Yaponiyanın dövlət əhəmiyyətli şəhərləri sırasına daxildir. Atom bombardmanına məruz qalmış ilk şəhərdir. == Tarixi == 1945-ci ildə Yaponiyanın iki şəhəri Amerika hərbi hava donanması tərəfindən atılan atom bombasına məruz qaldı. Amerika prezidentinin fərmanı ilə birinci bomba avqustun 6-da Hiroşima şəhərinə "B-29" təyyarəsinin pilotu Paul Tibets 14 nəfərdən ibarət idarə heyətinin olduğu Birləşmiş Ştatlara məxsus "Balaca oğlan" adlı təyyarədən 5 tonluq atom bombasını Hiroşimaya buraxmışdı. Şəhərin 60 faizi partlayış nəticəsində tamamilə məhv olmuş, partlayış, yanğınlar və güclü şüa xəstəliyi nəticəsində 200 mindən çox insan həlak olmuşdu. Faciəli partlayışdan sonra Yaponiya qeyd-şərtsiz Amerikaya təslim olmuş, Günəşin oğlu adlandırılan Yapon İmperatoru Hirohito amerikalı general Duqlas Makarturun hüzurunda 2-ci dünya müharibəsinin sona çatmasını rəsmiləşdirən müqaviləni imzalamışdı.

Hiroşima (広島市, Hiroşima-şi, azərb. "geniş ada"‎) və ya Xirosima — Yaponiyada, Honşu adasının cənub-qərbində şəhər. Hiroşima prefekturasının inzibati mərkəzi. Çuqoku bölgəsinin ən böyük şəhəri. Hiroşima Yaponiyanın dövlət əhəmiyyətli şəhərləri sırasına daxildir. Atom bombardmanına məruz qalmış ilk şəhərdir. == Tarixi == 1945-ci ildə Yaponiyanın iki şəhəri Amerika hərbi hava donanması tərəfindən atılan atom bombasına məruz qaldı. Amerika prezidentinin fərmanı ilə birinci bomba avqustun 6-da Hiroşima şəhərinə "B-29" təyyarəsinin pilotu Paul Tibets 14 nəfərdən ibarət idarə heyətinin olduğu Birləşmiş Ştatlara məxsus "Balaca oğlan" adlı təyyarədən 5 tonluq atom bombasını Hiroşimaya buraxmışdı. Şəhərin 60 faizi partlayış nəticəsində tamamilə məhv olmuş, partlayış, yanğınlar və güclü şüa xəstəliyi nəticəsində 200 mindən çox insan həlak olmuşdu. Faciəli partlayışdan sonra Yaponiya qeyd-şərtsiz Amerikaya təslim olmuş, Günəşin oğlu adlandırılan Yapon İmperatoru Hirohito amerikalı general Duqlas Makarturun hüzurunda 2-ci dünya müharibəsinin sona çatmasını rəsmiləşdirən müqaviləni imzalamışdı.

Xirsa (gürc. ხირსა) — Gürcüstanın Kaxetiya ölkəsində, inzibati mərkəzi Siqnaxi şəhəri olan Siqnaxi bələdiyyəsi ərazisində kənd. Yaxınlığındakı Tibaani kəndinin əvvəlki adı da Xirsa olmuşdur və Xirsa monastırı həmin kəndin ərazisindədir.

Xirsa monastırı — Gürcüstanın Kaxeti ölkəsindəki Siqnaxi şəhərindən 14 km məsafədə, Tibaani kəndində monastır. VI əsrdə suriyalı müqəddəs atalardan biri olan Stefan Xriseli tərəfində tikilmişdir. Stefan Xriselinin qəbri də buradadır. Dəfələrlə uçmuş və dəfələrlə – XI, XVI, XIX əsrlərdə bərpa edilmişdir. Kilsənin bayır sivarındakı relyef xaçının sol qanadında, iki sətrlik gürcü dilində yazının "Ya isa Kverikani şərəfləndir" kimi oxunduğu iddia olunur. Müasir erməni tarixçisi Hamlet Mkrtumyana görə isə həmin iki sətrlik gürcü dilində yazının tərcüməsi belədir: "Ya İsa, çar Qaqiki şöhrətləndir!". Digər tərəfdəki xaçın üstündə isə gürcü dilində "Ya İsa çar Leonu şərəfləndir" yazılmışdır. == Ədəbiyyat == ხირსის მამათა მონასტერი ხირსა — მის შესახებ სტატიები, ბიბლიოგრაფია ეპისკოპოსი კირიონი. ღირსი სტეფანე და მის მიერ დაარსებული ხირსის მონასტერი. თბილისი, 1998 წელი.Мкртумян Г. Царство Кахети-Эрети и армяно-грузинские отношения (XI в.—начало XII в.).

Xiromanov Zəkəriyyə Əbdülhəmid oğlu (22 noyabr 1899, Dağıstan - ?) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin xüsusi qərarına əsasən, dövlət hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən biri. == Həyatı == 1918-ci ildə Temirxan-Şura realnı məktəbini bitirmişdi. Parlamentin 1919-ci il sentyabr tarixli qərarına əsasən, təhsilini elektrotexnika sahəsində davam etdirmək üçün ġtutqart (Almaniya) İnstitutuna göndərilmişdi. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra xaricdə dövlət hesabına təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin vəziyyətini öyrənən Azərbaycanlı Tələbələr İttifaqının 1923-25-ci illər üçün məlumatında onun təhsilinin bitməsinə il yarım qaldığı göstərilirdi. Sonrakı taleyi haqqında məlumat aşkar olunmamışdır.