Obastan-ın layihəsi
Sözlük © 2020
* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. Xəbərçi, şeytanlıq edən adam. Qaçaq Nəbi gün yağlanmamışdan durur, həndəvərə göz gəzdirir. Həcərin “Ay Nəbi, niyə yatmırsan?” sorğusuna qarşı, “çuğul ölməyib” deyə cavab verirdi. S.Rəhimov. Gəzir könülləri söz yaza-yaza; Çuğul xəbər verir bunu knyaza. S.Vurğun.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / çuğul1 Ərəbcə olan şaqul (rusca: отвес) sözünün təhrifindən əmələ gəlib. Ustalar hörgü zamanı ondan istifadə edirlər ki, divarda əyrilik alınmasın. Söz bizdə məcazi məna da kəsb edib: “xəlvət işi xəbər verən” anlamında da işlədilir (çuğullamaq). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / çuğul1 is. dénonciat//eur m, -rice f ; délat//eur m, -rice f ; indicat//eur m, -rice f ; informat//eur m, -rice f ; mouchard m
Azərbaycanca-fransızca lüğət / çuğulXəbərçi, casus. Bunlar burda qalsın, sizə xəbər verim çuğul qarıdan. Çuğul qarı gecənin bir aləmində durdu: – Gedim görüm Leyli xanım neyləyir, bəlkə, mənə birbaş yağı düşdü, – deyib yola düzəldi. * Çuğul qarı diqqətlə yerə baxıb gördü ki, Leyli xanımın izi günçıxan tərəfə gedir. (“Leyli və Məcnun”) * Çuğul Bəsti dedi: – Yəqin, o, Şəmşirin yanında olacaq. (“Şəmşir və Sənubər”)
Azərbaycan dastanlarının leksikasıXəbərçi, casus. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Mərd igidlər bir-birinə daldadı, Çuğullar ölməyib, sağı-soldadı, Mərd meydandan qaçmaz, qaçsa aldadı, Qovğa günü haçaq olar sultanım! (“Eyvazın Çənlibelə gətirilməyi”)
Azərbaycan dastanlarının leksikasıI (Ağcabədi, Basarkeçər, Borçalı, Böyük Qarakilsə, Daşkəsən, Gədəbəy, Gəncə, Goranboy, Göyçay, Kəlbəcər, Xanlar, Qazax, Salyan, Şuşa, Tərtər, Tovuz) xəbərçi, araqarışdıran. – Bizdə çuğul adam yoxdu (Tovuz); – Çuğula alağuz adam deyrəx’ (Daşkəsən); – Qurvan yaman çuğul adamdı (Gədəbəy); – O çox çuğul adamdı (Şuşa); – Çuğul adam munun sözün ona de:r, onun sözün muna de:r (Xanlar) II (Basarkeçər, Göyçay, Oğuz, Salyan, Tovuz) divarın düzlüyünü yoxlamaq üçün işlədilən alət. – Duharın küncünü çuğulnan bir ölç, gör əyriliyi varmı? (Tovuz); – Ə:, çuğulu ver, difarı yoxluyum (Basarkeçər)
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
Obastan-ın layihəsi
Sözlük © 2020