* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
1 is. [fars.] 1. bax çarx. Cırıldayan arabanın çərxləri; Qazmış yolu, yerdə qalmış əsəri. A.Səhhət. Toplar öz atəşləri və çərxlərilə durmadan manevr edirdilər. Ə.Məmmədxanlı. 2. məc. Dünya, fələk. Tən etmə ki, çərx bivəfadır; Daim işi cövr ilə cəfadır. Füzuli. [Sitarə:] Lənət bu çərxə, gərdişi kim cabəcamıdır? C.Cabbarlı. □ Çərxi-dövran klas. – dünya, kainat, fələk. Çərxi-dövranın müəlla iltifatındanmı bu; Cəmi-ömrüm görmədim heç bir zaman məmlu səni?! M.Müşfiq. Ürəyində ağrı, gözündə həsrət; O, lənət yağdırdı çərxidövrana. B.Vahabzadə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / çərx1 [fars.] сущ. 1. кил. çarx; 2. пер. дуьнья, фелек; // çərxi-dövran клас. чархи-девран, дуьнья, фелек.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / çərxBax: çarx. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Azərbaycan dastanlarının leksikasıf. 1) təkər, çarx; 2) dolanma, dövr etmə; 3) m. göy, səma, asiman; 4) m. dünya, kainat; 5) m. bəxt, tale. Çərxi-cəfacu vəfasız dünya, zülm və əziyyətlə dolu dünya; çərxi-çənbəri dairəvi səma; çərxi-ətləs «atlas çarx» astronomiyada: yeddinci fələk; çərxi-fələk 1) dünya; 2) göy, səma; 3) m. bəxt, tale; çərxi-kəcmədar «tərsinə dövr edən çarx» m. zəmanə, ruzigar; çərxi-kəcrov zəmanə, ruzigar; çərxi-lacivərd göy rəngdə olan səma; çərxi-mina mavi səma; çərxi-pir qoca dünya.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti