* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2003 | •••• | 0.79 |
2004 | •••••• | 1.35 |
2005 | ••• | 0.67 |
2006 | ••••••• | 1.58 |
2007 | • | 0.21 |
2008 | •••••• | 1.46 |
2009 | ••••••• | 1.60 |
2010 | ••••••••••••••• | 3.54 |
2011 | ••• | 0.69 |
2012 | ••••• | 1.20 |
2013 | •••••••••••••• | 3.21 |
2014 | •••••••••• | 2.23 |
2015 | ••• | 0.51 |
2016 | •••• | 0.87 |
2017 | ••••••••••• | 2.60 |
2018 | •••• | 0.90 |
2019 | •••••••••••••••• | 3.89 |
2020 | •••••••••••••••••••• | 4.91 |
1 is. 1. Üzün ağzı əmələ gətirən iki yarımdairə sümüyü; üst çənə burundan aşağıda, ağızdan yuxarıda, alt çənə ağızdan aşağıda yerləşir, alt çənə mütəhərrikdir, qalxıbenir. Xanım masanın üstündən kitabı götürdü, dirsəyinə dayaq verərək əlini çənəsinə söykədi. Çəmənzəminli. Bir əli ilə anasının döşündən möhkəm yapışmış körpə o biri əli ilə anasının üzünü, çənəsini əlləyirdi. Ə.Vəliyev. 2. xüs. Məngənə və s. sıxıcı alətlərin şeyi sıxan tərəflərindən hər biri. Məngənənin çənələrini yeyilməkdən qorumaq üçün onların işlək üzlərinə vintlər vasitəsilə poladdan hazırlanmış və su verilmiş dodaqlar bağlanır. “Neft maşınqayırma texnologiyası”. ◊ Çənə atmaq – can vermək. [Hacı Fərəc Molla Ələsgərə:] Yasini avaz ilə oxu! Görməyirsən, kişi çənə atır. M.Əliyev. Çənə vurmaq (döymək) – l) çox danışmaq. [Səfər bəy:] Səndən qabaq o biri otaqda oturub, Molla Abuşla azı dörd saat çənə döymüşəm ki, qızı mənə versin. B.Talıblı; 2) mübahisə etmək. [Vəzir Cahana:] Ağa Kərim xanla bu işdə mən o qədər çənə vurmuşam, dilim-dodağım qabar olub. N.Vəzirov. Alış-verişçilər də İrandan gələn alış-verişçilərə yanaşaraq, düyü, kişmiş və sair şeylərin qiyməti üzərində çənə döyürdülər. M.S.Ordubadi. Çənəsi qızışmaq – həddən çox danışmaq, danışığına ara verməmək. Hümmətin çənəsi elə qızışmışdı ki, suallarına cavab gözləmirdi. B.Bayramov. Çənəsini boş qoymaq – danışığına fikir verməmək, ağzıboşluq göstərmək. Manafın can yandırması, qayğıkeşliyi müqabilində [Bəyim] çənəsini boş qoyub ağzına gələnləri dedi. Ə.Vəliyev.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / çənə1 ÇƏNƏ [Cavan fəhlə:] Əh... Cəhənnəmə, gora ki, çənə özümündü (H.Abbaszadə); ZƏNƏX (kl.əd.) İndi deyirlər ki, çahə salıbdı; Zənəx kənarında, tel qabağında (Q.Zakir).
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / çənə2 I сущ. 1. подбородок (выступающая округлость нижней части лица, образуемая нижней челюстью). Əllərini çənəsinə дайамаг подпереть руками подбородок, sivri çənə острый подбородок, yastı çənə срезанный подбородок 2. челюсть: 1) каждая из двух лицевых костей, в которых укреплены зубы. Üst çənə верхняя челюсть, alt çənə нижняя челюсть, çənə çıxığı вывих челюсти 2) часть лица, где находятся эти кости. Çənəsini tərpətmək двигать челюстью, çənəsi əsir челюсть дрожит 3. разг. говорун, болтун 4. тех. прихватки для зажима; тиски, зажим, струбцина II прил. 1. подбородочный. Çənə əzələləri подбородочные мышцы 2. челюстной. Çənə sümüyü челюстная кость ◊ çənə döymək (vurmaq): 1) болтать, точить лясы 2) kimlə долго спорить с кем; çənə söhbəti болтовня; çənədən möhkəm (саз) мастер говорить, бойкий на язык; çənəsi qızışmaq заговориться, увлечься беседой (разговором); çənə çalmaq см. çənə döymək; çənəsini boş qoymaq молоть языком, говорить всё, что придёт в голову, пустословить; çənəsini yormaq говорить впустую; çənəsinə güc vermək говорить без умолку; çənəsinin altına girmək kimin стоять вплотную, нос в нос с кем; çənəsinin altına salmaq kimi заговорить разговорами кого; çənəsinin çüyü çıxmaq говорить много, до устали
Azərbaycanca-rusca lüğət / çənə1 i. jaw; elm. maxilla (pl. -ae); yuxarı ~ upper jaw; aşağı ~ lower jaw
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / çənə1 сущ. 1. чене; çənə sümüyü ченедин кӀараб, рекьв; 2. хуьс. тӀамбурдин ва я мс. чуькьуьдай алатрин затӀ чуькьуьдай паярикай гьар сад; ** çənə atmaq ччан гун; çənə vurmaq (döymək) чене гатун, гзаф рахун; гафарал фин, гьуьжет авун; çənəsi qızışmaq чене къизмиш хьун, кьадардилай артух рахун, рахунриз ара тагун; çənəsini boş qoymaq рахунриз фикир тагун, сивел атайди рахун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / çənə(Kəlbəcər) taxılın dəyirman daşının boğazına tökülməsini tənzim edən qab. – Dən çənədən tökülür də:rmənin boğazına
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.