örtük sözü azərbaycan dilində

örtük

* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur

Yazılış

  • örtük • 96.9625%
  • Örtük • 2.9900%
  • ÖRTÜK • 0.0475%

* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.

Mündəricat

OBASTAN VİKİ
Örtük
Örtük — geologiyada böyük sahə tutan və kifayət qədər qalınlığı olan hər hansı törəməni ifadə etmək üçün işlədilən termin.
Allüvial örtük
Allüvial örtük (və ya allüvial yelpik) — 1) iri çayların daşqın zamanı basdığı sahələrdə yaranmış lilli yumşaq çöküntülər təbəqəsi. 2) leysan yağışlar zamanı dağ çaylarının gətirmə konusu səthində çökdürdüyü daha kobud çöküntülər qatı.
Oleofobik örtük
Oleofobik örtük (lat. oleum — yağ və yun. φόβος — qorxu) portativ qurğularda tez-tez istifadə edilən xüsusi bir örtük növüdür. Oleofobik Örtük sayəsində örtülən səth barmaq izi, maye izi və çirk tutmama xüsusiyyətinə malik olur. Bu şəkildə istifadə edilən səthin davamlı olaraq təmiz qalması da təmin olunur. Ümumi olaraq ağıllı telefonlarda görsək də daha bir çox sahədə də oleofobik örtük texnologiyasının istifadə edildiyini söyləmək lazımdır. Kompüterlər, maşınlar və bir çox alətdə istifadə olunan oleofobik örtük ağıllı telefonlarda isə bəzi modellərdə diqqət çəkir. Bu örtük növü ilə tam təmin etmək istənilən səthin üzərində çirk tutulmamasıdır. Adətən ağıllı telefonlarda ekranda barmaq izi qalmaması üçün üstünlük verilən örtmə materialı, su keçirməyən IP68 sertifikatına malik olan ağıllı telefonlarda isə həm ekranda barmaq izi qalmaması, həm də ekranların maye ilə təmas etməsi halında mayelərin ekranda iz qoymamasını təmin etmək üçün üstünlük verilən material kimi istifadə edilir. Bundan başqa, oleofobik örtük yalnız örtən səthin çirk tutmamasını təmin etməklə da vəzifəli deyil.
Örtük (coğrafiya)
Örtük - Geologiyada böyük sahə tutan və kifayət qədər qalınlığı olan hər hansı törəməni ifadə etmək üçün işlədilən termin (Lava örtüyü, üstəgəlmə örtüyü, moren örtüyü, çöküntü örtüyü və s.).
Örtük buzlağı
Örtük buzlağı- (rus. ледник покровный, ing. cover glacier, covering glacier) buzlağın morfoloji təsnifatından biri, adətən yüksəklikləri tutan (örtən), geniş kömbəvari buz kütləsi. Ölçülərindən asılı olaraq Ön buzlağı: 1) İslandiya tipli buzlaq-iri, orta və kiçik (50 km-ə qədər)olu; 2) Buzlaq qalxanı-linza quruluşunda buzlaq kütləsi, forması buzlaqaltı relyefdən asılı olmayıb, maksimal yüksəkliyi qurunun daha yüksək yerinə deyil, buzlağın mərkəzində yerləşir; 3) buzlaq örtüyü-buzlaşma sahəsi, bir neçə buzlaşma mərkəzinin qovşağında əmələ gəlir. (Antarktida buzlaq örtüyü).
Örtük buzlaşması
Örtük buzlaşması - (rus. покровное оледенение, ing. cover glaciation, covering glaciation) buzlağın morfoloji tipi, forması yer səthinin relyefindən yox, buzun qidalanmasının və sərfinin paylanmasından asılıdır. Buzun hərəkəti qanunauyğun olaraq mərkəzi hizzədən kənarlara doğru baş verir. Qar xəttinin ovalığın səviyyəsinə,tək-tək halda platovarı yüksəklik səviyyəsinə düşən sahələrdə Örtük buzlaşması əmələ gəlir. Buzlağın kənarı quruda yaxud dənizdə qurtara bilər, sonuncu halda sərfin müəyyən hissəsi aysberqlərin parçalamnası hesabına baş verir. Örtük buzlaşması ölçüsünə görə buzlaq günbəzinə və buzlaq qalxanına, morfologiyasına görə-çıxarılma (ayrılma) buzlağında və şelf buzlağıma ayrılır.
Örtük sistemi
Örtük sistemi (lat. integumentum, in + tegere — «örtmək») - əzələlərin və bədən boşluqlarının üstünü örtən , əzələ, birləşdirici və sinir toxumalar (epiteli) növlərinin orqanizm üzərində cəmləşmiş kompleksi . Örtük sistemi orqanizmi ətraf temperaturun mənfi təsirindən, mümkün zədələrdən, xəstəlik törədən mikroorqanizmlərdən və zəhərli maddələrdən qoruyur. Həmçinin, örtük sistemi çoxlu sayda kiçik, əsasən onurğasızlarda, su heyvanlarında və yüksək nəmlikdə yaşayan heyvanlarda nəfəs üzvü kimi fəaliyyət göstərə bilir. Örtük sistemi həcminə görə orqanizm sistemlərinin ən böyüyüdür.
Örtük strukturu
Örtük strukturu- (rus. покровная структура, ing. nappe structure) tektonik örtüklə əmələ gələn, geoloji struktura. Örtük strukturu olan dağlar örtük tipli dağ adlanır. / mis: Şərqi Alplar/.
Marant yalançı örtük
Örtük buzlağı (coğrafiya)
Örtük buzlağı- (rus. ледник покровный, ing. cover glacier, covering glacier) buzlağın morfoloji təsnifatından biri, adətən yüksəklikləri tutan (örtən), geniş kömbəvari buz kütləsi. Ölçülərindən asılı olaraq Ön buzlağı: 1) İslandiya tipli buzlaq-iri, orta və kiçik (50 km-ə qədər)olu; 2) Buzlaq qalxanı-linza quruluşunda buzlaq kütləsi, forması buzlaqaltı relyefdən asılı olmayıb, maksimal yüksəkliyi qurunun daha yüksək yerinə deyil, buzlağın mərkəzində yerləşir; 3) buzlaq örtüyü-buzlaşma sahəsi, bir neçə buzlaşma mərkəzinin qovşağında əmələ gəlir. (Antarktida buzlaq örtüyü).
Örtük buzlaşması (coğrafiya)
Örtük buzlaşması - (rus. покровное оледенение, ing. cover glaciation, covering glaciation) buzlağın morfoloji tipi, forması yer səthinin relyefindən yox, buzun qidalanmasının və sərfinin paylanmasından asılıdır. Buzun hərəkəti qanunauyğun olaraq mərkəzi hizzədən kənarlara doğru baş verir. Qar xəttinin ovalığın səviyyəsinə,tək-tək halda platovarı yüksəklik səviyyəsinə düşən sahələrdə Örtük buzlaşması əmələ gəlir. Buzlağın kənarı quruda yaxud dənizdə qurtara bilər, sonuncu halda sərfin müəyyən hissəsi aysberqlərin parçalamnası hesabına baş verir. Örtük buzlaşması ölçüsünə görə buzlaq günbəzinə və buzlaq qalxanına, morfologiyasına görə-çıxarılma (ayrılma) buzlağında və şelf buzlağıma ayrılır.
Örtük buzlaşmasının mərkəzi
Örtük buzlaş­ması­nın mərkəzi- (rus. центр покровного оле-денения, ing. centre of glaciation) rütubətli hava axını yolunda, yaxud siklonlar yolunda yerləşən quru sahəsi ( ək­sər halda dağlıq yaxud yük­səklik). Örtük buzlaşmasının mərkəzi Dördüncü dövrdə buzlaq sahəsi olmuş və ətraf sahələrə bu­radan yayılmışdır. Şimali Avropanın Skandinaviya dağlarındakı örtük buzlaşma mərkəzi.
Madonna örtüklə (Rafael)
Madonna örtüklə (it. Madonna del Velo) — İntibah dövrü İtaliya rəssamı Rafael Santinin yağlı boya ilə işlədiyi rəsm əsəri. Rafel əsəri 1509-1510-ci illərdə, yaradıcılığının Roma dövrünə aid edilir.Madonna örtüklə əsəri hal-hazırda Fransada Kantili şəhərində saxlanılır.
Yer örtükləri
Yer örtükləri – (rus. Земные обoлочки, ing. Earth`s cover) müəyyən dərəcədə düzgün kon­sentrik zonalar olub, bütün planeti əhatə edir, dərinliyə getdikcə dəyi­şir və bir- birindən fiziki, kim­yəvi və bioloji xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir.
Örtükçəkmə
Örtükçəkmə- maşın hissələrinin üzərinə toz halında olan materialdan ibarət qatın çəkilməsinə xidmət edir. Proses zamanı əmələgələn qat nazik, qalın və ya bir-birinin üzərinə çəkilmiş bir neçə qatdan ibarət ola bilir (Çoxlaylı örtük). Örtük qatının qalınlıqları tətbiq olunan üsuldan asılı olaraq müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur. Örtükçəkmə əsasən örtüyün çəkilməsi üsullarından asıllı olaraq fərqlənirlər: kimyəvi, mexaniki, termiki və termo-mexaniki. == Tətbiq olunan materiallar == Örtük materialları müxtəlif olurlar. Əsas material (substrat) üzərində örtüyün yaxşı hopması üçün stabil prosesin, bərabərformalı qatçəkmənin və qatın ətraf mühitin təsirlərinə davamlı olması zəruridir. Bunun üçün bütün örtülən hissələr prosesdən əvvəl mexaniki və ya kimyəvi emal olunurlar. Keçid (sərhəd) səthlərinin halı örtükçəkmə üsulundan və substratın emalından (məsələn: pardaqlama, mikroşırnaqla təmizləmə, dekapirləmə və s.) asılıdır. Örtükçəkmə üsulları örtük materialına (metal, süni material), substratın növünə və aralıq birləşdiricyəgörə fərqlənirlər. Çəkilən materiallar qaz, bərk, məhlul və maye halında olurlar.

Tezlik illər üzrə

Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 7.24 dəfə / 1 mln.
2002 ••••••••••••• 6.85
2003 ••••••••••••••• 8.27
2004 •••••••••••••••• 8.42
2005 •••••••••••••••••••• 10.80
2006 •••••••••••••••• 8.56
2007 ••••••••••• 5.71
2008 ••••••••••••• 6.82
2009 ••••••••••••• 7.20
2010 ••••••••••• 5.90
2011 •••••••••••••• 7.38
2012 •••••••••••••••• 8.78
2013 •••••••• 4.23
2014 ••••• 2.23
2015 ••••••••••• 5.78
2016 ••••••••••••• 6.77
2017 ••••••••••••••• 7.97
2018 •••••••••••••••••••• 11.09
2019 ••••••••••• 5.84
2020 •••••••••••••••••••• 11.01

örtük sözünün leksik mənası və izahı

  • 1 is. 1. Hər hansı bir şeyin üzərinə çəkilən, salınan parça. Xonça örtüyü. – Pərinin anası ilə Əşrəf baba içəri girib ölünün üstünə bir örtük çəkdilər. Ə.Məmmədxanlı. Mən bir də gözlərimi dolandırıb baxdım, gördüm ki, hələ neçə-neçə heykəl örtükdədir. S.Rəhimov. // Çexol. [Qəhrəman yüzbaşı] kamançanı götürür əlinə, başlayır örtüyünü açmağa. C.Məmmədquluzadə. İmi çəhrayı atlaz örtüyü açıb, başdan-başa sədəfə tutulmuş tarını ehtiyatla çıxartdı. İ.Əfəndiyev. 2. Süfrə. …Zəhra xala stol qoyub, üstünə qırmızı örtük salmışdı. Mir Cəlal. // Yorğan, balış və s. üstünə salınan parça. …Sərvnaz öz otağında ipək yorğanına örtük tikirmiş. Ə.Vəliyev. 3. bax örtü. [Şah Sitarəyə:] Sənə hökm edirəm, kənar et örtüyü! C.Cabbarlı. Ağ örtüyə büründürür aləmi; Çulğalayır, geyindirir aləmi. A.Səhhət. 4. xüs. Bir şeyi üstdən, üzdən örtən şey. Bitki örtüyü. Torpaq örtüyü. Asfalt örtü (yolun və s.-nin üzərinə döşənən asfalt qatı).

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / örtük

örtük sözünün etimologiyası

  • 1 Dilimizdəki xırman sözü alınmadır, biz onun yerinə örtük kəlməsini işlət­mi­şik. Bu söz “od, yandırmaq, qurutmaq” mənalarını əks etdirən ört feili zəminində əmələ gəlib. Səbəbi isə odur ki, dəni sünbüldən ayırmaq üçün torpağı qaydaya salarkən onu qurudublar ki, dən torpağa qarışmasın. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / örtük

örtük sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

örtük sözünün rus dilinə tərcüməsi

  • 1 покров, покрывало, накидка

    Azərbaycanca-rusca lüğət / örtük
  • 2 сущ. 1. покрывало: 1) кусок ткани, предназначенный для покрывания кого-л., чего-л. Tabutun üstünə örtük salmaq набросить покрывало на гроб 2) род лёгкого нарядного одеяла для покрывания кровати. Qobelen örtük гобеленовое покрывало 2. платок (кусок ткани, которым покрывают голову). Başına örtük sal накинь платок на голову 3. покров: 1) верхний наружный слой, покрывающий что-л. Bitki örtüyü растительный покров, qar örtüyü снежный покров, yaşıl örtük зелёный покров (о траве) 2) оболочка, покрывающая организм или часть организма. Tük örtüyü волосяной покров, dəri örtük кожный покров 3) перен. то, что покрывает, укутывает, обволакивает. Bulud örtüyü облачный покров, duman örtüyü покров тумана 4. покрытие (то, что покрывает что-л. сверху, снаружи). Yolun asfalt örtüyü асфальтовое покрытие дороги, metal örtük металлическое покрытие, binanın örtüyü покрытие здания 5. покрышка (предмет, которым покрывают, закрывают что-л.). Yatağın örtüyü геол. покрышка залежи 6. перекрытие (поперечное покрытие зданий). Örtüklərin bitişiyi строит. примыкание перекрытий 7. полог: 1) занавеска, закрывающая кровать 2) перен. то, что закрывает, окутывает что-л. Mavi səma örtüyü полог голубого неба, ağ duman örtüyü белый полог тумана 8. см. örtü 2 II прил. 1. покровный: 1) являющийся или служащий покровом. Örtük toxuması покровная ткань, геол. örtük çöküntüləri покровные отложения, örtük süxurlar покровные породы, örtük quruluş покровная структура 2) служащий для покрывания чего-л., покрывной 2. строит. накрывочный (служащий для накрывания). Örtük qatı накрывочный слой (в штукатурной работе) 3. кроющий. Örtük lələkləri зоол. кроющие перья

    Azərbaycanca-rusca lüğət / örtük

örtük sözünün inglis dilinə tərcüməsi

  • 1 i. 1. cover; coat; carpet; roof; blanket; qar örtüyü coat / carpet of snow; 2. (şal) shawl; (duvaq, pərdə) veil; (çarpayı üçün) bed-spread, coverlet, counterpane; (balış üçün) cushion-cover

    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / örtük

örtük sözünün fransız dilinə tərcüməsi

  • 1 is. 1) pèlerine f ; mantelet m (qadın üçün qısa ~) ; sortie f de bal (axşam ziyafəti üçün) ; 2) dessus m de l’oreiller (balış örtüyü) ; 3) voile m, couverture f ; çarpayı ~yü couvre-lit m (pl couvre-lits), dessusde-lit m (pl invar)

    Azərbaycanca-fransızca lüğət / örtük

örtük sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

  • 1 сущ. 1. са затӀунин винел вегьидай, винел чӀугвадай парча; // чехол; 2. суфра; 3. ччин; яргъандин, хъуьцуьгандин ва мс. винел гьалсдай (ва я вегьидай) парча; 4. кил. örtü; 5. хуьс. са затӀ винелай кӀевзавай къат (мес. накьвадин, асфальтдин).

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / örtük

örtük sözünün türk dilinə tərcüməsi

"örtük" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər

#örtük nədir? #örtük sözünün mənası #örtük nə deməkdir? #örtük sözünün izahı #örtük sözünün yazılışı #örtük necə yazılır? #örtük sözünün düzgün yazılışı #örtük leksik mənası #örtük sözünün sinonimi #örtük sözünün yaxın mənalı sözlər #örtük sözünün əks mənası #örtük sözünün etimologiyası #örtük sözünün orfoqrafiyası #örtük rusca #örtük inglisça #örtük fransızca #örtük sözünün istifadəsi #sözlük