ətalət sözünün azərbaycan dilində istifadasi, mənası, izahı, yazılışı, tərcüməsi / Sözlük

Ətalət

Ətalət – cismə başqa cisimlərin təsiri olmadıqda sürətin saxlanması hadisəsinə deyilir. Ətalət hadisəsi nəticəsində çox qısa müddətdə cismin sürətini artırmaq və sürətlə hərəkət edən cismi ani olaraq dayandırmaq qeyri-mümkündür. Cismin Nyutonun birinci və ikinci qanunlarını ödəyən xassəsidir. Kütlə cismin ətalət ölçüsüdur.

Ətalət Naviqasiya Sistemi

INS (Inertial Navigation System; Ətalət Naviqasiya Sistemi) sürətölçən və bucaqölçən sensorlarından istifadə edərək hərəkət edən bir nəqliyyat vasitəsinin (təyyarə, raket, sualtı qayıq və s.) mütləq mövqeyini təyin edir. Tamamilə müstəqil olmaq xüsusiyyətinə malikdir və heç bir elektromaqnit şüa yaratmadan işləyir. Əməliyyat prinsipi istinad olan bir başlanğıc nöqtəsindən etibarən (ilk məlum/müəyyən edilmiş mövqedən) davamlı sürət, sürətləndirmə və bucaq hərəkətlərini ölçməklə əldə edilən nöqtədəki mövqeyi müəyyənləşdirir. Ümumiyyətlə yerləşmə (GPS) sisteminlərini dəstəkləmək üçün istifadə olunur. Çox dəqiq nəticələr verir.

Ətalət hesablama sistemi

Ətalət hesablama sistemi — Nyutonun mexanika qanunlarının ödənildiyi hesablama sistemi. Bu sistemə nəzərən düzxətli bərabərsürətli irəliləmə hərəkəti edən hesablama sistemi də ətalət hesablama sistemidir. Bu səbəbdən sonsuz sayda ətalət hesablama sistemi ola bilər. Nyutonun ikinci qanunu, hərəkət miqdarının saxlanması, hərəkət miqdarı momenti və ətalət mərkəzinin hərəkət qanunları xarici təsirlərə məruz qalmayan ixtiyari ətalət hesablama sistemində doğrudur. Hesablama sistemi həmişə bir cisim (məsələn, Yer, gəmi, təyyarə) ilə bağlanır. Belə sistem müəyyən xəta ilə ətalət hesablama sistemi qəbul edilə bilər. Oxları üç ulduza yönəldilmiş və başlanğıcı Günəşdə yerləşən sistem dəqiq ətalət hesablama sistemidir. Bu, göy mexanikası və kosmonavtikada işlədilir. Bir çox texniki məsələnin həllində yüksək dəqiqlik tələb olunarsa, başlanğıcı Yerin mərkəzində yerləşən, oxları isə üç ulduza yönəldilmiş ətalət hesablama sistemindən istifadə edilir. Bir ətalət hesablama sistemindən digərinə keçdikdə koordinatlar və zaman fəzası üçün Nyutonun klassik mexanikasında Qaliley çevirmələrindən, relyativist mexanikada isə Lorents çevirmələrindən istifadə olunur.

ətalət sözünün leksik mənası və izahı

1 is. [ər.] Hərəkətsizlik, fəaliyyətsizlik, süstlük, boş durma; tənbəllik. Həvəs sövq eylər insanı həyatə; Ətalət cəlb edər şəxsi məmatə. M.Ə.Sabir. Qəlyan xoruldadıqca yuxuya bənzər qəribə bir ətalət [Hikmət İsfahaninin] bütün bədənini bürüyürdü. M.İbrahimov. İsti və bürkü adamlarda tənbəllik, ətalət əmələ gətirmiş və onlar harada isə gizlənmişdilər. S.Rəhman. □ Ətalət basmaq – tənbəllik basmaq, işləməyə, hərəkət etməyə həvəsi olmamaq, tənbəllik etmək.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / ətalət

ətalət sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

1 hərəkətsizlik — fəaliyyətsizlik — süstlük — tənbəllik
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / ətalət
2 1. ƏTALƏT (fiz.), İNERSİYA 2. ətalət bax tənbəllik
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / ətalət

ətalət sözünün rus dilinə tərcüməsi

1 1. лень, апатия, косность; 2. инерция;
Azərbaycanca-rusca lüğət / ətalət
2 I сущ. 1. инертность, неподвижность, бездеятельность, лень, апатия, косность (состояние сонливости, бездеятельности). Ətalət basır kimi овладевает лень к ем 2. физ. инерция (свойство тела сохранять состояние покоя или движения). Ətalət qanunu закон инерции, ətalət qüvvəsi сила инерции II прил. физ. инерциальный. Ətalət sistemi инерциальная система
Azərbaycanca-rusca lüğət / ətalət

ətalət sözünün inglis dilinə tərcüməsi

1 i. 1. fiz. inertia; 2. (fəaliyyətsizlik) inertness, sluggishness; 3. (tənbəllik) sloth, laziness; ◊ ~ basmaq to become* inert / slothful
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / ətalət

ətalət sözünün fransız dilinə tərcüməsi

1 is. fiz. 1) inertie \-si\] f ; 2) apathie f, indolence f, passivité f ; 3) paresse f
Azərbaycanca-fransızca lüğət / ətalət

ətalət sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

1 [ər.] сущ. 1. гьерекатсузвал, суствал, буш акъвазун; квелинвал, темпелвал; // ətalət basmaq темпелвал авун, кӀвалахуниз, гьерекат авуниз гьевес тахьун, квелинвал авун; 2. физ. инерция.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / ətalət

2002	••••••••••••••••••••	10.28
2003	•••	1.18
2006	•	0.23
2007	•	0.21
2008	•	0.49
2009	•	0.16
2010	•	0.09
2011	•	0.43
2012	•	0.43
2013	•	0.15
2014	•	0.17
2016	•	0.35
2017	•	0.16
2018	•	0.15
2019	••	0.70
2020	•	0.27

ətalət sözü azərbaycan dilində

Yazılış

Mündəricat

Tezlik illər üzrə

ətalət sözünün leksik mənası və izahı

ətalət sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

ətalət sözünün rus dilinə tərcüməsi

ətalət sözünün inglis dilinə tərcüməsi

ətalət sözünün fransız dilinə tərcüməsi

ətalət sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

ətalət sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində

Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti

"ətalət" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər