Caz
Caz — XX əsrdə ABŞ-də xüsusən zəncilər tərəfindən yaradılmış musiqi sənəti. Məşhur cazmenlərdən Lui Armstronqu göstərmək olar.
== Caz musiqisinin tarixi haqqında ==
XIX əsrin sonunda ABŞ-nin Missuri ştatının barlarında yeni üslubda yaradılmış musiqi səslənməyə başlanır. Avropa musiqisinin ənənələrini — Frederik Şopen və List yaradıcılığını, marş, polka kimi məişət janrlarını zənci musiqisinin formaları ilə qovuşduran bu yeni üslub reqtaym adlanır və az bir vaxtda o, geniş yayılır. Faktik olaraq cazın ilkin mərhələsini də məhz reqtaym təşkil edir. Lakin caz, sözün həqiqi mənasında XX əsrin əvvəlində Nyu-Orlean şəhərində yaranmışdır. Çoxmillətli liman şəhəri olan Nyu-Orleanda hər cür musiqi — həm reqtaym, həm ispan və fransız musiqisi, həm blüz (Afrika, Amerika və Avropa xalq musiqi formalarının kəsişməsində yaranmış janr) və həm də kantri-musiqisi (Amerikanın ağ əhalisinin ənənəvi musiqisi) səslənərdi. Məhz bu müxtəlif mənşəli musiqi formalarının sintezi nəticəsində Nyu-Orlean cazı və yaxud ənənəvi caz yaranır.
Bu musiqini adətən qara musiqiçilərdən ibarət ansambllar ifa edərdi. Lakin tezliklə caz musiqisi ağ əhalinin diqqətini də özünə cəlb edir.
Caz (dəqiqləşdirmə)
Caz — XX əsrdə yaranmış musiqi sənəti.
Yuta Caz — Yuta ştatının Solt Leyk Siti şəhərini təmsil edən peşəkar basketbol klubu.
Caz Dövrü
Caz dövrü 1920–1930-cu illər dövrü olub ki, caz musiqisi və rəqs üslubları Birləşmiş Ştatlarda tez bir zamanda ümummilli populyarlıq qazanıb. Caz dövrünün mədəni nəticələri, ilk növbədə, Birləşmiş Ştatlarda, cazın vətənində hiss olunurdu. Caz Yeni Orleanda, əsasən də diaspor mədəniyyətindən yaranaraq, bu dövrdə daha geniş mədəni dəyişikliklərdə əhəmiyyətli rol oynamış və onun populyar mədəniyyətə təsiri hələ uzun müddət davam etmişdir. Caz əsri tez-tez Coşqun iyirminci əsrlərlə birlikdə xatırlanır və Birləşmiş Ştatlarda o, quru qanun dövrü ilə əhəmiyyətli dərəcədə kəsişirdi. Bütün ölkə üzrə radiostansiyaların tətbiqi hərəkətə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərib. Bu zaman caz dövrü inkişaf etməkdə olan gənclər mədəniyyəti ilə sıx əlaqədə olmuşdur. Bu hərəkat, həmçinin Avropa caz hərəkatına start verilməsinə kömək etdi.
== Fon ==
"Caz dövrü" termini 1920-ci ilə qədər geniş yayılmışdır. 1922-ci ildə amerikalı yazıçı F. Skott Fitscerald bu termini daha da populyarlaşdıraraq "caz dövrünün nağılları"adlı hekayələr toplusunu dərc etmişdir.
=== Caz Musiqisi ===
Caz-19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində Yeni Orlean, Luiziana ştatının qaradərili Amerika icmalarında yaranmış və blüz və rqtaymdan inkişaf etmiş musiqi janrıdır.
Caz orkestri
Caz orkestri — orkestrin xüsusi növü. Birinci dünya müharibəsinin (1914–1919) əvvəllərində Amerikada yaranmış və tezliklə Qərbi Avropada yayılmışdır. Adı ilk ansamblın təşkilatçısı və rəhbəri Cazbo Brounun adından götürülmüşdür. Caz orkestr əsasən nəfəsli alətlərdən, o cümlədən, mis nəfəsli alətlərdən və saksofondan, zərb alətləri və royaldan ibarət olur. Bəzi halda solo skripka, akkordeon, gitara, banco və b. alətlər də bu orkestrə daxil edilir.
Nyu-caz
Caztronika olaraq da bilinən Nyu caz — caz və elektron musiqi növü. Bu termin 1990-cı illərin sonlarında caz elementlərini funk, ruh, elektron musiqi kimi digər musiqi üslubları ilə qarışdıran musiqini ifadə etmək üçün yaradıldı.
Nyu caz, St Germain, Jazzanova və Fila Brazillia'nın nümunələri olan canlı musiqi alətlərini ev ritmləri ilə birləşdirməkdən daha çox, Cinematik Orkestrası, Kobol və "gələcək caz" üslubu kimi elektron elementlərlə daha çox qrup cazına qədər dəyişir.
Nyu caz, ümumiyyətlə fank, soul və ritmə daha yaxın olan Eysid cazdan daha çox elektron janra daxildir, baxmayaraq ki Groove kollektivi və Pamela Williams kimi caz sənətkarlarının diqqətini çəkir. Nyu caz təbiət baxımından çox təcrübəli ola bilər və səs və konsepsiya baxımından çox fərqli ola bilər. Səs, Eysid cazdan fərqli olaraq, Blüz köklərindən uzaqlaşır və bunun əvəzinə elektron səsləri və efir caz həssaslığını göstərir. Nyu caz "musiqinin özüdür və musiqiçilərin fərdi çevikliyi deyil."
== Los Angeles səhnəsi ==
Los-Ancelesdə sənətçi Flying Lotus və onun müstəqil Brainfeeder rekord etiketi altında olan sənətçilər, nyu cazın əhəmiyyətli bir üslub inkişafına və ticarət marağına səbəb oldular. Nyu caz Brainfeeder-in əsas diqqət mərkəzində olmasa da, Thundercat, Taylor McFerrin, Daedelus və Flying Lotus kimi yerli sənətkarların çoxu caz elementlərini eksperimental elektron səslərlə birləşdirir. 20 aprel 2010-cu ildə çıxan Flying Lotus'un Cosmogramma'sı, "Arkestry" və "Germain Haircut" filmlərində caz saksafonu ifaçısı Ravi Coltraneni səsləndirdi və hər ikisi də avant-garde cazını sıx futuristik ritm ilə təqdim etdi.
== Caz sənətçiləri nyu cazı seçirlər ==
Caz sənətçiləri, 21-ci əsrdə nyu caz əsərlərinin lideri kimi getdikcə daha da aktivləşdilər.
Yuta Caz
Yuta Caz — Yuta ştatının Solt Leyk Siti şəhərini təmsil edən peşəkar basketbol klubu. NBA-də Qərb Konfransında mübarizə aparır.
Bakı Caz Mərkəzi
Bakı Caz Mərkəzi Azərbaycanda caz mədəniyyətinə dəstək və inkişafı üçün 2000-ci ildə yaradılmışdır. Mərkəzdə caz musiqiçiləri və müxtəlif caz üslublarında işləyən ifaçılar var. Bəzən caz konsertləri və filmlər mərkəzdə böyük bir ekranda göstərilir.
Azərbaycanda cazın inkişafı 20-ci əsrin ilk illərinə təsadüf edir. O zaman Azərbaycanda daha çox təşəbbüskar iş adamları, memarlar, tacirlər, alimlər, milli və xarici sənətkarlar yaranmağa başladılar və yeni musiqi dalğaları Azərbaycana gəldi. Azərbaycan bəstəkarları Niyazi və Tofiq Quliyev 1938-ci ildə Bakıda ilk caz orkestrini yaradıblar. Niyazi və Tofiq Quliyev Aleksandr Tsfasmanın ilk sovet caz orkestrində iştirak ediblər. Niyazinin orkestri və Tofiq Quliyev Azərbaycan cazının təməlini qoyublar. Dövlət cazı üç trombonun, beş saksofonun, üç trumpetin, fortepiano, gitaranın və zərb alətlərinin daxil olduğunu göstərdi.
İlk konsert zamanı caz klassikləri ilə yanaşı musiqiçilər Niyazi və Tofiq Quliyevin əsərlərini ifa etmişlər.
Montrö Caz Festivalı
Montrö Caz Festivalı (fr. Montreux Jazz Festival) — hər ilin iyul ayında İsveçrənin Montrö şəhərində keçirilən caz festivalı. Montrö Caz Festivalı Montreal Beynəlxalq Caz Festivalından sonra dünyada ikinci ən böyük caz festivalıdır.
Aypara caz folklor ansamblı
Aypara — azərbaycanlı bəstəkar Vaqif Gərayzadənin yaratdığı qrup.
== Qrup haqqında ==
Qrup ''Vaqif Gərayzadənin rəhbərliyi ilə caz-folklor ansamblı" adı ilə 1984-cü ildən fəalliyyətə başlamış, 1988-ci ildən isə ''Aypara'' adlanmışdır. Qrupun yaradılmasında məqsəd 80-cı illərin əvvəlində bizim incəsənətimizə, xüsusilə Azərbaycan milli cazına gətirilən yeniliyi inkişaf etdirərək təkmilləşdirmək idi. Yarandığı ildən etibarən bütün respublika müsabiqələrində birinci yeri tutub. İlk vaxtlar Alim Qasımov (1987), Aygün Kazımova ("Bakı Payızı 1988" müsabiqəsi [1]), Zülfiyyə Xanbabayeva ("Bakı Payızı 1988" müsabiqəsi) kimi ifaçıları qrup müşayiət etmişdir. Qrup 1988-ci ildə «Товарищ Песня!» (Moskva, Rusiya) festivalına qatılmış və laureatlardan biri olmuşdur. Bundan başqa, Tiflis,İrəvan, Vitebsk, Yuqoslaviyada keçirilən bir sıra müsabiqə və festivallarda iştirak etmişdir.
1991-ci ildə ''Azərbaycanın səsi'' beynəlxalq müsabiqəsində laureatı, Vaqif Gərayzadə isə ''Qitənin ən yaxşı aranjimançısı'' adına layiq görülmüşdür.
1991–1992-ci illərdə Sevda Ələkbərzadə qrupla birgə fəaliyyət göstərmişdir. 1994-cü ildə Zülfiyyə Xanbabayeva qrupda ifaçı kimi çalışıb.
Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı
Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı – Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Azərbaycan Mədəniyyət Fondu və "Jazz Dünyası" jurnalı tərəfindən təşkil edilən layihədir. Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı 2005-ci ildən keçirilir. Festivalda həm xarici həm də yerli caz ulduzları iştirak edir. Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı - təhsil(seminarlar və master-klasslar), “Uşaqlar caz günü”, müsabiqə("Ən yaxşı caz ifaçısı"), incəsənət və foto sərgilər, dünya caz ifaçıların caz konsertləri və başqa tədbirlərdən ibarət olan forum və musıqı festivalıdı.
İlk növbədə, Bakı Caz Festivalı ölkələr arasında mədəni töhfəni gücləndirmək və genişləndirmək, eləcə də dünya ölkələrinin mədəni irsini tədqiq etmək üçün böyük imkandır. Bundan başqa, Bakı Caz Festival XX-ci əsrin görkəmli xadimləri tərəfindən təsis olunan Azərbaycan cazın tarixini qorunması və davam etdirilməsi üçün çalışır.
Tədbir çərçivəsində musiqiçilər Beynəlxalq Muğam Mərkəzində, Bakı Filarmoniyasında, Heydər Əliyev sarayında eləcə də Caz Mərkəzində konsert proqramları ilə çıxış edir.
2016-cı ildə, Bakı Caz Festivalı Avropa Caz Birliyinə (European Jazz Network EJN) daxil olunub.
=== 2005 ===
2005-ci ilin aprel ayının əvvəlində başlayan birinci festival həm iştirakçıların goqrafiysası, həm də onların səviyyəsi ilə fərqləndi: caz bayramında ABŞ, Rusiya, Almaniya, Fransa, Türkiyə, Kanada və başqa ölkələrədən həm cavan, həm də təcrübəli və tanınımış caz ustaları iştirak edirdi. Festivalın əsas qonağı isə məşhur Co Zavinul Sindikatı idi.
Eysid caz
Klub cazı olaraq da bilinən Eysid caz, caz, soul, fank və disko elementlərini özündə cəmləşdirən bir musiqi janrıdır. Eysid cazı 1980-ci illərdə Londonda klublarda nadir yiv hərəkəti ilə yarandı və ABŞ, Yaponiya, Şərqi Avropa və Braziliyaya yayıldı. Tanınmışlar arasında Böyük Britaniyadan Brand New Heavies, Incognito, Us3 və Jamiroquai və ABŞ-dən Buckshot LeFonque və Digable Planets yer almışdı. 1990-cı illərin ortalarından sonlarına qədər elektron klub musiqisinin yüksəlməsi maraqların azalmasına səbəb oldu və iyirmi birinci əsrdə hərəkat bir növ olaraq qeyri-müəyyən oldu.
== Xarakteristika ==
Eysid caz iki əlaqəli hərəkətdən ibarət idi. Birincisi, diskli jokeylərin və 1960-70-ci illərin caz traktlarına zərb və elektron rəqs ritmləri əlavə edən musiqi istehsalçılarının qeydlərinə əsaslandı. İkinci hərəkət, bu qeydlərdən təsirlənən və bir yiv vurğulayan qrupları əhatə etdi. Eysid caz caz, funk və hip-hopdan bəhrələndi. Əsasən zərb və canlı ifaya söykəndiyindən, bəzən cazla əlaqələndirilir, lakin yivə vurğu onu daha çox funk, hip hop və rəqs musiqisinə uyğunlaşdırır.
== Tarixi ==
Eysid cazın mənşəyi 1960-cı illərdə, psixodel üslubların digər musiqi janrlarına daxil edildiyi dövrdən başlayır.
Abdel Hakim Caziri
Abdel Hakim Caziri (2 iyul 1981) — Əlcəzairi təmsil edən stolüstü tennisçi.
== Karyerası ==
Abdel Hakim Caziri Əlcəzairi 2004-cü ildə Afina şəhərində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və cüt turnirdə 25-ci pillənin sahibi olub.
Azərbaycan cazı
Azərbaycan cazı — caz musiqisinin qollarından biri. Bu janr Sovet İttifaqının teleoloji rəsmi siyasəti nəticəsində kök saldı və zaman keçdikcə, Azərbaycan xalq musiqisi və muğam harmoniyası ilə birləşdirərək ifa etməsi nəticəsində yerli Azərbaycan mədəniyyətində öz yerini tutdu.
Azərbaycanın müasir mədəniyyət məkanında yayılmış iki növ caz vardır. Biri, Qərb cazına bənzəyən lakin yerli muğam çalarlarının da əlavə edildiyi klassik hökumət dəstəkli cazdır. Digəri isə caz harmoniyalarından istifadə edilərək Bakının dəbdəbəli restoranlarında ifa edilən və pop mahnılarını xatırladan cazın stilizasiyasıdır. Əvvəldən etibarən, Azərbaycan cazı rəsmi hakimiyyət tərəfindən yaradılmış və məşhurlaşdırılmışdır. Həmçinin, bu caz müstəqil respublikanın milli ideologiyasına daxil edilib və hələ də edilməkdədir. Azərbaycan cazının fərqləndirilməsi ilə yanaşı, bu fakt hökumət və vətəndaşlar arasında qarşılıqlı əlaqədə də, gündəlik həyatın milli ideologiyaya nüfuzu prosesində də müzakirələrə səbəb olur.
1960-cı illərdə Vaqif Mustafazadə muğamın klassik Amerikan caz musiqisi ilə sintezini yaratmış və bu janrı "caz-muğam" adlandırmşdır. 2000-ci illərdə Bakı Beynəlxalq Caz Festivalı və Qəbələ Musiqi Festivalı kimi caz festivalları Azərbaycanda cazın inkişafında müsbət dönüş yaratdı.
Cazda yalnız qızlardır
Bəziləri isti sevir (ing. Some Like It Hot) və ya Cazda yalnız qızlardır (rus. В джазе только девушки) — rejissor və prodüser Billi Uaylderin musiqili komediya filmidir. Bundan başqa bu rejissorun əsas işlərindən birisi və ssenarist İzi Daymondla tandem nəticəsində işlənilmiş ikinci filmdir. Baş rolda Merilin Monro, Toni Körtis və Cek Lemmon oynamışdırlar. Bu filmin ssenarisi Fransada ekranlaşdırılmış "Sevgi fanfaraları" adlı filmin və 1951-ci ildə Almaniyada çəkilmiş eyniadlı remeykin motivləri əsasında yaradılmışdır. Filmdə təhlükəli qanqsterlərdən gizlənmək üçün məcburi şəkildə qadın paltarlarını geyinən iki musiqiçinin macəraları haqqında bəhs edilir. Həmçinin filmdə nümayiş olunan səhnələr ABŞ-də spirtli içkiyə qoyulan qadağa dövrünü əhatə edir. Film geniş ekranlara 29 mart 1959-cu ildə, SSRİ-də isə artıq prokat şəklində 22 avqust 1966-cı ildə çıxarılmışdır.
"Bəziləri isti sevir" kinokomediyası uzun illər davam edən studiya sistemindən nəhayət müstəqil prodüserləşdirmə sisteminə keçən zaman, mühüm bir mərhələyə çevrilmişdir.
Cazibə
Cazibə qüvvəsi, qravitasiya qüvvəsi, çəkim qüvvəsi və ya sadəcə cazibə, çəkim (lat. gravitas—"ağırlıq") — kütləyə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen və fizikada təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.
Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər Yer tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa planetlərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır.
Müasir fizika cazibəyə Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir və Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur.
== Yaranmasına dair ==
Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars astronomu Məhəmməd ibn Musa IX əsrdə fəza cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir.
Vaqif Sadıxov (cazmen)
Vaqif Sadıxov (6 iyun 1946, Bakı) — Azərbaycanlı cazçı.
== Həyatı ==
1946-cı il iyun ayının 6-da Bakı şəhərində anadan olub. Hələ Bülbül adına məktəbdə təhsil alarkən, Vaqif Sadıxovu ona görə vunderkind adlandırırdılar ki, o, çox çətin əsərləri öz yaşına uyğun olmayan bacarıq və asanlıqla ifa edir və musiqini mütləq qavrama qabiliyyətinə malik idi, və eləcə də onun çox gözəl xarici görünüşü bu ada layiq idi. Ağ sifətli, toppuş, tamamilə ev uşağı, saçının səliqə ilə daranması buna sübut idi. Vaqifin atası — məşhur həkim, oğlunun nailiyyətlərinə hədsiz sevinir və oğlunu babası, məşhur tar ifaçısı Sadıxcanın davamçısı kimi görürdü. Lakin Vaqifin əmisi oğlu, caz həvəskarının maqnitofon kasetini qulaq asmaq üçün gətirməsi ilə hər şey dəyişdi. Oskar Piterson… Mən onun musiqisini eşidəndə başım gicəlləndi, və sonralar mən özümü onsuz təsəvvür etmirdim. Vaqif məktəbdə simfo-caz təşkil edir və bununla da atasını məyus edir. O konservatoriyada oxuyarkən cazı ifa edirdi. Ümumiyyətlə, Vaqif haqqında "konservatoriyada oxuyarkən" ifadəsi o qədər də düzgün olmazdı, belə tələbə Vaqifə qədər və ondan sonra da olmamışdır.
Yaxşı Cazibə
Yaxşı Cazibə (türk. Yahşi Cazibe) — Süreç Film kinoşirkətinin istehsalı olan və Türkiyənin ATV kanalında yayımlanan televiziya serialı.
Yaxşı Cazibə (teleserial, 2010)
Yaxşı Cazibə (türk. Yahşi Cazibe) — Süreç Film kinoşirkətinin istehsalı olan və Türkiyənin ATV kanalında yayımlanan televiziya serialı.
Yerin cazibə qüvvəsi
Cazibə qüvvəsi, qravitasiya qüvvəsi, çəkim qüvvəsi və ya sadəcə cazibə, çəkim (lat. gravitas—"ağırlıq") — kütləyə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen və fizikada təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.
Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər Yer tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa planetlərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır.
Müasir fizika cazibəyə Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir və Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur.
== Yaranmasına dair ==
Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars astronomu Məhəmməd ibn Musa IX əsrdə fəza cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir.
Yerin cazibəsi (film, 2013)
Yerin cazibəsi (ing. Gravity) — 2013-cü ilin, kameralı texnotriller janrında, rejissor Alfonso Kuaronun filmi; 70-ci Venesiya Kino Festivalının açılışında nümayiş olunmuşdur. Film geniş prokata 2013-cü ilin oktyabr ayında buraxılıb.
== Məzmun ==
Rayan Stoun tibbi avadanlıqlar üzrə parlaq mühəndis, Təkrar daşınan kosmik gəmidə onun ilk missiyasını astronavt-veteran Mett Kovalski ilə birgə yerinə yetirməlidir. Mütəmadi açıq kosmosa çıxış bir fəlakətə çevrilir. Kosmik gəminin qıç nahiyyəsində yaranan dağılma nəticəsində Stoun və Kovalski tamamilə yalqız olaraq açıq kosmosun qaranlığında tək qalırlar. Onları birləşdirən yalnız bir trosdur. Qulaqbatıran sükut onu göstərir ki, onlar Yer ilə bütün əlaqələrini itiriblər və onların xilası üçün bütün ümidlər artıq yox dərəcədədir. Panikaya keçən qorxu, oksigenin yaxın zamanda bitəcəyini anlayaraq hava udumu. Xilas edilməyin yeganə çıxış yolu — kosmosun dəhşətli dərinliklərinə üz vurmaqdır.
Ümumdünya cazibə qanunu
Ümumdünya cazibə qanunu – cisimlər arasındakı qravitasiya qarşılıqlı təsirini təsvir edən qanun. Bu qanuna görə iki maddi nöqtə arasındakı qarşılıqlı cazibə qüvvəsi onların kütlələri hasili ilə düz, aralarındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olub, onları birləşdirən düz xətt boyunca yönəlir:
F
=
G
m
1
m
2
r
2
{\displaystyle F=G{m_{1}\ m_{2} \over r^{2}}}
Burada G = 6,67 × 10 −11 m 3 ⋅ kq −1 ⋅ s −2 mütənasiblik əmsalı olub, qravitasiya sabiti adlanır.
Bu İsaak Nyutonun induktiv əsaslandırma adlandırdığı, empirik müşahidələrdən çıxarılan ümumi fiziki qanundur. Nyuton ilk dəfə 1687-ci ldə çap olunan fundamental əsəri olan Natural fəlsəfənin riyazi əsaslarında ümumdünya cazibə qanununu da vermişdir.
Ümumdünya cazibə qanununun laboratoriyadakı ilk sınağını 1798-ci ildə ingilis alimi Henri Kavendiş aparmış və ilk dəfə olaraq qravitasiya sabitinin qiymətini müəyyənləşdirmişdir. Bu Nyutonun Riyazi əsaslarının nəşrindən 111 il, ölümündən isə təxminən 71 il sonra baş vermişdir.
Nyutonun cazibə qanunu göy mexanikasının əsasını təşkil edir. Bu qanuna əsasən Ayın hərəkətində müşahidə edilən bəzi xüsusiyyətlər (variasiyalar, düyünlər, perigeyin hərəkəti və s.), Yerin qütblərdən basıq olması (burada Yerin öz oxu ətrafında fırlanması da nəzərə alınır), Günəş sistemi planetlərinin hərəkəti və s. məsələlər öz izahını tapmış, Neptun planeti kəşf olunmuşdur. Müstəsnalıq təşkil edən bir neçə effekt (məs., Merkuri, Venera və Marsın perihelisinin hərəkəti), həmçinin cazibə qüvvəsinin təbiəti Eynşteynin cazibə nəzəriyyəsinə əsasən izah edilir.
İlk cazibədarlıq (film, 1993)
Pehla Nasha (mənası: İlk cazibədarlıq) — Aşutoş Qovarikarın rejissorluq etdiyi hind filmidir.
Səthi cazibə
Səthi cazibə (və ya qeyri-səmimi cazibə) — insanın həqiqətən inandığı və ya etmək istədiyi şeydən çox, başqaları tərəfindən yaxşı qarşılandığı üçün bir şey söyləmək və ya etmək sosial hərəkətinə aiddir. Buna bəzən "insanlara eşitmək istədiklərini söyləmək" deyilir. Səthi cazibə ümumiyyətlə həvəsləndirmək və ya inandırmaq üçün təsirli bir yoldur və təəssürat/özünü təqdimetmə nəzarətinin çoxsaylı elementlərindən biridir.
Açıq-aşkar gizli niyyətlərlə müşayiət olunan yaltaqlıq və cazibədarlıq cəmiyyətdə ümumiyyətlə qiymətləndirilmir və insanların çoxu özlərini səmimi tərifləri səthi olanlardan ayırmağa çalışırlar, lakin tədqiqatçılar hətta zahirən manipulyasiya cazibəsinin də təsirli ola biləcəyini efektiv olduğunu deyirlər. İfadə edilən münasibətlər mənfi və ya rəddedici olsa da, gizli münasibətlər çox vaxt müsbət təsir göstərir. Cazibədarlığın və yaltaqlığın effektivliyi adətən adamın özünü yaxşı hiss etmək təbii istəyindən irəli gəlir.
== Zərəri ==
Səthi cazibə dağıdıcı ola bilər. Həddindən artıq sosial zəka ustası olmaqla və digər insanların sosial siqnallarını sonsuz olaraq qəbul edərək özünə hörməti qurban verə bilər.
== Müsbət nəticələri ==
Zahirən cazibədar olmaq bacarığı tez-tez teatr, ticarət, siyasət və diplomatiya kimi sahələrdə uğur qazandırır. Səthi cazibədarlar daha xoş təzahürləri ilə müxtəlif müsbət nəticələr yarada bilirlər, onların danışıq bacarıqları xoşa gəlmək qabiliyyətinə görə ictimai yerlərdə yüngül əyləncə təmin edir.
Seksi cazibə
Cinsi cazibə, cinsi cəzb etmə və ya cinsi cazibədarlıq bir fərdin başqalarının cinsi və ya erotik maraqlarını cəlb etmək qabiliyyətidir. Bu, cinsi seçimdə və ya yoldaş seçimində bir amildir. Cazibə digər amillərdən əlavə bir insanın estetikasında, hərəkətlərində, səsində və ya qoxusunda da vurğulanır. Cazibədarlığı bir insanın bəzəkləri, geyimləri, ətri və ya tərzi ilə artırmaq mümkündür.
Seksual cazibə
Cinsi cazibə, cinsi cəzb etmə və ya cinsi cazibədarlıq bir fərdin başqalarının cinsi və ya erotik maraqlarını cəlb etmək qabiliyyətidir. Bu, cinsi seçimdə və ya yoldaş seçimində bir amildir. Cazibə digər amillərdən əlavə bir insanın estetikasında, hərəkətlərində, səsində və ya qoxusunda da vurğulanır. Cazibədarlığı bir insanın bəzəkləri, geyimləri, ətri və ya tərzi ilə artırmaq mümkündür.
Yerin cazibəsi (film)
Yerin cazibəsi (ing. Gravity) — 2013-cü ilin, kameralı texnotriller janrında, rejissor Alfonso Kuaronun filmi; 70-ci Venesiya Kino Festivalının açılışında nümayiş olunmuşdur. Film geniş prokata 2013-cü ilin oktyabr ayında buraxılıb.
== Məzmun ==
Rayan Stoun tibbi avadanlıqlar üzrə parlaq mühəndis, Təkrar daşınan kosmik gəmidə onun ilk missiyasını astronavt-veteran Mett Kovalski ilə birgə yerinə yetirməlidir. Mütəmadi açıq kosmosa çıxış bir fəlakətə çevrilir. Kosmik gəminin qıç nahiyyəsində yaranan dağılma nəticəsində Stoun və Kovalski tamamilə yalqız olaraq açıq kosmosun qaranlığında tək qalırlar. Onları birləşdirən yalnız bir trosdur. Qulaqbatıran sükut onu göstərir ki, onlar Yer ilə bütün əlaqələrini itiriblər və onların xilası üçün bütün ümidlər artıq yox dərəcədədir. Panikaya keçən qorxu, oksigenin yaxın zamanda bitəcəyini anlayaraq hava udumu. Xilas edilməyin yeganə çıxış yolu — kosmosun dəhşətli dərinliklərinə üz vurmaqdır.
